Gestalt kurami

K
K
P P
S S
S
1 GESTALT KURAMI S
1
0

(WERTHEIMER)
0
.
. C
C O
O M
M

GESTALT KURAMI (WERTHEIMER)

K
K
P P
S Wertheimer, Koffka ve Köhler gestalt kuramının S
S öncülerindendir. S
1 1
0
0 Gestalt kuramı, davranışçı ve yapısalcı .
. psikologlara tepki olarak doğdu ve kendisinden C
C O
sonra oluşturulan bilişsel kuramları etkiledi.
O M
M


K
K
P P
S Gestalt sözcüğü yapı, biçim, örüntü anlamına S
S gelmektedir. S
1 1
0
0 Buna göre, bir bütünü oluşturan parçalar .
. arasındaki ilişkiler algılama ve öğrenme açısından C
C O
çok önemlidir.
O M
M


Öğrenmenin uyarıcılarla tepkiler arasındaki ayrı
K
ayrı kurulan balardan oluştuğunu düşünmek
yanlıştır. K
P P
S S
S Bunun yerine, öğrenme uyarıcıların toplu bir S
1 örüntü oluşturmasıyla gerçekleşir. 1
0
0
.
. Ayrıca bütün, ayrılan parçalarından anlaşılamaz. C
C O
O M
M
Çünkü bütünün parçaları arasında değişken bir
ilişki vardır ve bir bütün, onu oluşturan parçaların
toplamından ayrıdır.


K
K
P P
S S
S S
1 Örneğin, herhangi bir yemek piştiği zaman, içine 1
0
0 konulan yiyeceklerin toplamından değişiktir. .
. C
C O
O M
M


Bununla birlikte, birleşmiş bütünler birbirinden
K ayrılabilir. K
P P
S S
Bir gestalt, bir bütünden ayrılmış başka bir bütün
S S
olabilir. 1
1
0
0
Örneğin, öğretmen yetiştirme programının öğeleri .
. C
C dersler; derslerin öğeleri üniteler ve ünitelerin O
O öğeleri konulardır. M
M
Bunların her biri bir bütündür.


K
K
P P
S S
S GESTALT KURAMININ S
1
1
0 ALGILAMAYA VE ÖĞRENMEYE 0
.
. ĠLĠġKĠN GÖRÜġLERĠ. C
C O
O M
M


Gestalt kuramı algılamaya çok önem verir.

K Gestalt psikologları yaptıkları çalışmalarda şekil- K
P zemin ilişkisi, tamamlama, yakınlık, süreklilik, P
S S
benzerlik ve basitlik gibi yardımcı algılama
S S
yasalarını ortaya koydular. 1
1
0
0
Bu yardımcı yasaları genel bir yasa altında .
. C
C kümelendirdiler ve bu genel yasaya Pragnanz O
O Yasası adını verdiler. M
M
Bu yasa psikolojik örgütlemelerin “iyi gestatlar” ya
da “iyi şekiller” olma eğilimi gösterdiğini belirtir.


Bellek, yarım kalan yaşantıları tamamlama ve
anlamlandırma eğilimi gösterir.
K
K
P Düzensiz yaşantılar düzenliymişler gibi P
S S
anımsanma ve bir şekildeki küçük kaymalar
S S
unutulma eğilimindedir. 1
1
0
0
Bu yasaya göre birey bilişsel denge durumunda , .
. C
C bilişsel dengesizlik durumundan daha çok O
O hoşnuttur. M
M
Bilişsel dengesizlik durumu ile karşılaştığında, bu
durumu düzeltmek için hemen çalışmaya başlar.


Algıyı örgütlemedeki yardımcı yasalar
K
Ģunlardır:
K
P P
S 1. Şekil-Zemin İlişkisi S
S S
1 2. Yakınlık Yasası 1
0
0
.
. 3. Tamamlama Yasası C
C O
O M
M
4. Benzerlik Yasası

5. Süreklilik Yasası


K
K
P P
S S
S S
1 1
0 ġekil-Zemin ĠliĢkisi 0
.
. C
C O
O M
M


Bütün algılamalarda bir şekil ve bir zemin vardır.

Şekil algılama sırasında göze ilk olarak çarpan
K nesnedir. K
P P
S S
Zemin ise, görülen şeklin arka planındaki alandır.
S S
1 1
0
Görsel alanda şekil, zeminden daha yakındır ve 0
bir biçimi vardır; zemin ise tanımlaması zor bir .
. C
C madde izlenimi verir. O
O M
M Şekil zemine göre daha etkilidir ve daha iyi
anımsanır.

Bazen şekil ve zemin birbiriyle yer değiştirir.


K
K
P P
S S
S Örneğin, bir öğrenci öğretmeni dinlerken, dikkatini S
1 bir anda kendisine bir şeyler söyleyen arkadaşına 1
0
0 kaydırırsa; arkadaşının konuşması şekil, .
. öğretmenin konuşması ise zeminin bir parçası olur. C
C O
O M
M


K
K
P P
S S
S S
1 1
0 Yakınlık Yasası 0
.
. C
C O
O M
M


K
K
P P
S S
Yerleştirilme yerlerine göre birbirine daha yakın
S S
olan nesneler birlikte kümelendirilerek algılanırlar. 1
1
0
0
Birbirine yakın olan şekiller ve sesler birer küme .
. C
C olarak algılanır. O
O M
M


Örneğin, müziğin ritmini zaman içinde birbirine
değişik yakınlıklarda vurulan vuruşlara göre
algılarız.
K
K
P Yakınlık yasası okuma ve yazmada etkilidir. Bu P
S S
cümle yiok umakt azo rland ını zmı?
S S
1 1
0
Son cümleyi okumak ve anlamakta zorlanmanızın 0
nedeni harflerin sizin alışageldiğiniz biçimde .
. C
C kümelendirilmemiş olmasıdır. O
O M
M Ayrıca zamanda yakınlıkta son zamanlardaki
olayları daha iyi hatırlamanızı ve yeni algıladığınız
nesne, olay vb. ile daha iyi gestalt oluşturmanızı
sağlar.


K
K
P P
S S
S S
1 1
0 Tamamlama Yasası 0
.
. C
C O
O M
M


K
K
P P
S Bir nesne, şekil vb. uyarıcının tümü görülmese S
S bile, tümü görülüyormuş gibi algılama tam olur. S
1 1
0
0 Tamamlama yasası görsel algılamada olduğu gibi, .
. öteki duyu organlarının kullanıldığı algılarda da C
C O
etkilidir.
O M
M


K
K
P P
S S
S S
Örneğin, sözlerini daha önceden bildiğimiz bir 1
1
0
şarkıyı kısık sesle tam olarak duyamasak bile 0
tamamlayarak algılarız. .
. C
C O
O M
M


K
K
P P
S S
S S
1 1
0 Benzerlik Yasası 0
.
. C
C O
O M
M


K
K
P Bazı özellikler (şekil, renk, doku vb.) yönünden P
S S
birbirine benzer olan nesneler birlikte
S S
kümelendirilerek algılanma eğilimi gösterirler. 1
1
0
0
Benzerlik yasasından bireyleri değişik özellikleri .
. C
C açısından kümelendirmek amacıyla O
O yararlanabiliriz. M
M


K
K
P P
S S
S Örneğin, cinsiyetlerine göre kızlar ve erkekler, S
1 herhangi bir dersteki başarı düzeylerine göre 1
0
0 başarısız, orta düzeyde başarılı ve üst düzeyde .
. başarılı olarak kümelendirebiliriz. C
C O
O M
M


K
K
P P
S S
S S
1 1
0 Süreklilik Yasası 0
.
. C
C O
O M
M


Algı alanında bulunan ve aynı yönde giden
K birimlerin birbirleriyle ilişkili eğilimine süreklilik K
P yasası denir. P
S S
S S
Aşağıdaki şekildeki noktaları tek tek görmekte 1
1
0
bunları birbiriyle kesişen doğru çizgiler halinde 0
birbirine bağlamaktayız. .
. C
C O
O Bir melodi meydana getiren notalar ayrı ayrı M
M sesler olarak değil, zaman içinde birbirine
bağlanmış sürekli bir melodi olarak algılanır.


K
K
P Yıllar boyunca edinilen yaşantılar iz sistemlerini P
S S
oluştururlar.
S S
1 1
0
Geçmişte edinilen iz sistemleri sonraki yaşantıları 0
da etkiler. .
. C
C O
O Ancak, bellekte iz bırakan algılar anımsanır. M
M


Bir yaşantının yinelenmesi önceki yaşantıların da
K toplu olarak yapılandırılmasını sağlar. K
P P
S S
Fakat bunun olabilmesi için bellekte yeni edinilen
S S
yaşantının, önceki yaşantıların tekrarı olduğunun 1
1
0
anlaşılması gerekir. 0
.
. C
C Bir öğrenme durumundaki ardışık yinelemelerin O
O her birinde, öğrenci yeni ilişkileri görme ve M
M dolayısıyla öğrenme görevini yeniden
yapılandırma olanağına sahiptir.


Gestalt kuramlarına göre pekiştireç, bireyin
uyarıcı, tepki ve pekiştireci bir bütün olarak
algılanmasını sağlar.
K
K
P Başka bir deyişle, davranışçılarda olduğu gibi P
S S
yalnızca uyarıcıya gösterilen tepkinin
S S
yinelenmesini sağlamaz. 1
1
0
0
Birey, herhangi bir problem durumu ile .
. C
C karşılaştığı zaman, bu durumdan rahatsızlık duyar, O
O onu çözmek için güdülenir ve çözme çalışmalarına M
M başlar.

Bu kuramda, aynı zamanda, dışsal güdülenmeden
çok içsel güdülenmeye önem verilir.


K
Gestalt’ın unutma tanımı da, algısal değişikliklere K
P P
S dayanır. S
S S
1 Bellekteki izler zamanla kendiliğinden daha iyi bir 1
0
0 gestalta doğru değişir. .
. C
C O
Algılar, uyarım durumlarının izin verdiği ölçüde
O M
M
gerçekleşir.


K Önceki yaşantılar, yeni algılanan bilgilerin iyi bir K
P gestalt olmasında önemli rol oynar. P
S S
S S
Çünkü bilinen şekiller bilinmeyen şekillere göre 1
1
0
daha iyi gestalt olma eğilimindedir. 0
.
. C
C Buna karşın geçmişte edinilen iz sistemlerini geri O
O getirmede yaşanan yetersizlik ve bellekteki izin M
M zamanla parçalanması unutmaya neden olur.


K
K
P P
S S
S S
1 1
0 Beyin ve YaĢantı Kazanma 0
.
. C
C O
O M
M


K
K
P P
S S
Bu kurama göre, çevreden gelen uyarıcılar beyne
S S
edilgen bir biçimde alınmaz. 1
1
0
0
Beyin, uyarıcılarla gelen bilgiyi örgütler ve anlamlı .
. C
C duruma getirir. O
O M
M


K
K
P P
S S
Davranışın Belirleyicileri
S S
1 1
0
0
Fiziksel ve Psikolojik Çevre .
. C
C O
O M
M


K
K
P P
S S
S S
1 Bireyin davranışlarını etkileyen 1
0
0
.
iki tür çevre vardır .
C
C O
O M
M


Fiziksel (Coğrafi) çevre ve Psikolojik (Davranışsal)
K
çevre. Gestalt kuramcıları davranışların fiziksel
çevreden çok psikolojik çevreden etkilendiğini K
P P
S düşünmektedirler. S
S S
1 Birey, içinde bulunduğu çevreyi inançları, 1
0
0 değerleri, gereksinimleri ve tutumları .
. doğrultusunda değişik biçimde yorumlayabilir. C
C O
O M
M
Bu nedenle insanların davranışlarının nedenlerini
belirlemek için psikolojik çevrelerini incelemek
gerekir.


K
K
P P
S Örneğin, bir öğretmen okulun ve dersliğin fiziksel S
S koşullarını öğrenme için uygun duruma getirse bile S
1 her öğrencinin düzeyi değişik olur. 1
0
0
.
. Çünkü her birinin psikolojik çevreleri kendine C
C O
özgüdür.
O M
M


K
K
P P
S S
S S
1
Ġçgörüsel Öğrenme
1
0
0
.
. C
C O
O M
M


K
Gestalt kuramının öncülerinden Köhler K
P P
S maymunlarla yaptığı deneylerde karmaşık S
S öğrenmelerin bazen içgörü yoluyla aniden S
1 oluştuğunu buldu. 1
0
0
.
. Muzları, kafeste, maymunların ulaşamayacağı ve C
C O
yeni teknik kullanarak alabileceği biçimde
O M
M
yerleştirdi.


K
Örneğin, bir muz kafesin tepesine asılmış olabilir K
P P
S ve kafesin başka bir yerinde maymunun tırmanıp S
S muzu alabilmesi için üst üste yığılabileceği kutular S
1 olabilir. 1
0
0
.
. Ya da bir muz yalnızca kafesin içindeki bir sopayla C
C O
çekilerek alınabilmesi için kafesin yeterince
O M
M
uzağında ve dışında olabilir.


K
Gestalt kuramcılarının, davranışçıların
deneylerinde kullandıkları bulmaca kutusu ve K
P P
S labirentte olmayan çözüm için gerekli araçlarının S
S hayvanın görebileceği biçimde problemin S
1 çözümüne yardımcı olur. 1
0
0
.
. Maymunlar bu tür problemleri her zaman C
C O
çözemediler ve bazen, yalnızca deney ortamının
O M
M
çözümü keşfetmeye olanak tanıyacak biçimde
düzenlendiği durumlarda başarılı olurlar.


K
K
P Örneğin; kısa sopa, uzun sopa ve yiyecekten P
S S
oluşan bir problem durumu, bu üç nesne
S S
birbirlerinden uzağa yerleştirildiklerinde genellikle 1
1
0
çözülemedi; fakat bu üç nesne kafesin dışına 0
düzenli bir biçimde sıralandıklarında (ilk önce kısa .
. C
C sopa, sonra uzun sopa ve daha sonra yiyecek) O
O büyük bir olasılıkla çözülebildi. M
M


K
Bu deneylerin sonucunda, öğretmenin bilişsel bir K
P P
S fenomen olduğu sonucuna varıldı. S
S S
1 Buna göre, birey, problemin çözümünü bir süre 1
0
0 düşündükten sonra bulur. .
. C
C O
Problemin çözümü için gerekli bütün araç gereç ve
O M
M
yolları problem çözülünceye kadar düşünür.


Problemin çözümünü aniden bulduğunda,
K problemin çözümü için içgörü kazanmış olur. K
P P
S S
İçgörüsel öğrenmede deneme-yanılma vardır.
S S
1 1
0
Fakat deneme-yanılmalar davranışçılıkta olduğu 0
gibi fiziksel değildir, bilişseldir. .
. C
C O
O Gestalt kuramcıları bir çözüme ya ulaşıldığına ya M
M da ulaşılmadığına inandı; onlara göre öğrenme
süreklilik göstermez.


K
K
P P
S S
S S
1
Üretici DüĢünme
1
0
0
.
. C
C O
O M
M

Gestalt psikologlarından Wertheimer,
problemler için iki çözüm biçimi olduğunu
belirtti:
K
Atürü çözümler, yaratıcılık ve içgörünün olduğu K
P P
S çözümlerdir; S
S S
1 B türü çözümler ise eski kuralların uygunsuz bir 1
0
0 biçimde uygulandığı çözümlerdir .
. C
C O
Bu ayrım B çözümlerinin geçmiş yaşantıya bağlı
O M
M
olduğu, fakat A çözümlerinin geçmiş yaşantıya
bağlı olmadığı anlamına gelmez. İki çözüm türü de
geçmiş yaşantıya bağlıdır; fakat A türü çözümde
problem yaratıcı bir biçimde örgütlenir.


K Bu ayrım B çözümlerinin geçmiş yaşantıya bağlı K
P olduğu, fakat A çözümlerinin geçmiş yaşantıya P
S S
bağlı olmadığı anlamına gelmez.
S S
1 1
0
İki çözüm türü de geçmiş yaşantıya bağlıdır; 0
fakat A türü çözümde problem yaratıcı bir biçimde .
. C
C örgütlenir. O
O M
M


Öğrencilerin zihinleri kadar duyguları ve tutumları
da algılama biçimlerini etkiler.
K
Bir problemi çözme yönteminin mantıklı olması K
P P
S gerekmez. S
S S
1 Bunun yerine, öğrenci problemi çözülünceye kadar 1
0
0 kendi algılama düzeyine göre bilişsel olarak .
. yeniden düzenler. C
C O
O M
M
Bu nedenle her öğrencinin problem çözme süreci
değişik olabilir.


K
Öğrenciler kuralları ve ilkeleri doğru biçimde K
P P
S anlamadan öğrenmemelidir. S
S S
1 Bütünü algılamaksızın ve bütünün öğeleri 1
0
0 arasındaki ilişkiyi anlamaksızın gerçekleştirilen .
. öğrenme ezberlemekten öteye gidemez, kolayca C
C O
unutulur ve yalnızca sınırlı durumlarda
O M
M
uygulanabilir.


K
Örneğin; dersi işlemeye zaten istekli olan bir K
P P
S sınıfta, öğretmenin ders planında hazırladığı bir S
S güdülendirme etkinliği uygulaması anlamsız ve S
1 gülünçtür. 1
0
0
.
. Bu öğretmenin, öğrencileri güdülendirme ile ilgili C
C O
bilgiyi anlamlandırmaksızın ezberlediği açıktır.
O M
M


Ayrıca Gestalt Kuramcıları öğrencilerin problemin
K
doğasını anlaması gerektiğini düşünmektedir.
K
P P
S Öğrenciler problemi başka birinin etkisiyle değil, S
S kendi kendine yapılandırmalıdır. S
1 1
0
0 Böylece öğrenilenler kolaylıkla gebeleştirilebilir ve .
. uzun süre anımsanabilir. C
C O
O M
M
Kısacası, bir problem yeniden oluşturulursa,
genellikle daha kısa bir çözüm yolu bulunur.


K
K
P P
S S
S S
1
Alan Kuramı
1
0
0
.
. C
C O
O M
M


K Gestalt psikologlarından biri olan Kurt Lewin alan K
P kuramını geliştirdi. P
S S
S S
Bu kurama göre, insanların davranışları o anda 1
1
0
yaşanılan birçok psikolojik durumdan kaynaklanır. 0
.
. C
C Bu psikolojik durum insanın aç olması, hasta O
O olması, mutlu olması, bir miktar paraya sahip M
M olması vb. olabilir.


K
K
P P
S Bütün bu psikolojik durumlar bireyin yaşam S
S alanını oluşturur. S
1 1
0
0 Bireyin davranışını etkileyen durumlar olumlu ve .
. olumsuz değerler alır, sürekli olarak değişir ve bir C
C O
durumdaki değişiklik öteki durumları da etkiler.
O M
M


K
K
P Örneğin, liseyi yeni bitiren bir genç askeri okula P
S S
gitme durumuyla karşı karşıya geldiğinde, değişik
S S
psikolojik durumların etkisi altında kalır. 1
1
0
0
Bu öğrenci, kendisi için olumlu ve olumsuz .
. C
C listeleyip, bu davranışları inceleyerek kararını O
O verebilir. M
M

Gestalt kurami

Recomendados

Recomendados

Mais conteúdo relacionado

Mais procurados

Mais procurados (20)

Destaque

Destaque (20)

Mais de massive501

Mais de massive501 (20)

Gestalt kurami