1. ‫حکومتگر‬ ‫خاندانهاي‬
‫افخمي‬ ‫و‬ ‫ذوالفقاري‬ ‫خاندان‬
‫عاقلي‬ ‫باقر‬ ‫دکتر‬
‫ايـران‬ ‫تـاريخ‬ ‫بـانفوذ‬ ‫خاندانـهاي‬ ‫شناخت‬٬‫از‬ ‫کـه‬ ‫مـعاصر‬ ‫مـقطع‬ ‫در‬ ‫ويـژه‬ ‫بـه‬
‫است‬ ‫ايـرانزمـين‬ ‫تـاريخي‬ ‫دورههـاي‬ ‫فرودترين‬ ‫و‬ ‫پرفراز‬ ‫و‬ ‫غامضترين‬٬‫اهـميت‬
.‫دارد‬ ‫تاريخي‬ ‫مطالعات‬ ‫در‬ ‫فراواني‬‫ايـن‬ ‫تـنگاتنگ‬ ‫و‬ ‫پـيچيده‬ ‫پـيوندهاي‬ ‫بر‬ ‫آگاهي‬
‫بـاستاني‬ ‫و‬ ‫دور‬ ‫گـذشته‬ ‫بـه‬ ‫آنان‬ ‫از‬ ‫برخي‬ ‫تاريخي‬ ‫خاستگاه‬ ‫و‬ ‫ريشه‬ ‫گاه‬ ‫که‬ ‫خاندانها‬
‫بازميگردد‬٬‫شد‬ ‫منتهي‬ ‫آنان‬ ‫فزونتر‬ ‫هرچه‬ ‫زراندوزي‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫ايران‬ ‫در‬ ‫قدرت‬ ‫ساخت‬ ‫با‬
‫تاريخي‬ ‫تحقيقات‬ ‫در‬٬‫کـه‬ ‫امـري‬ .‫است‬ ‫اجتنابناپذير‬ ‫ضرورتي‬‫نگـاه‬ ‫از‬ ‫مـتأسفانه‬
‫بـدون‬ ‫بـيشک‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫مـانده‬ ‫مـغفول‬ ‫پـژوهشگران‬ ‫از‬ ‫شماري‬ ‫نکتهسنج‬ ‫و‬ ‫تيزبين‬
‫تاريخي‬ ‫مهم‬ ‫وقايع‬ ‫و‬ ‫رخدادها‬ ‫از‬ ‫بسياري‬ ‫فهم‬ ‫حکومتگر‬ ‫خاندانهاي‬ ‫اين‬ ‫با‬ ‫آشنايي‬٬
‫سياسي‬٬‫اجتماعي‬٬.‫است‬ ‫ناممکن‬ ‫و‬ ‫دشوار‬ ‫فرهنگي‬ ‫حتي‬ ‫و‬ ‫اقتصادي‬
‫شم‬ ‫روي‬ ‫پيش‬ ‫که‬ ‫نوشتاري‬ ‫در‬‫افخمي‬ ‫و‬ ‫ذوالفقاري‬ ‫خاندان‬ ‫دو‬ ‫معرفي‬ ‫به‬ ‫است‬
‫فرصت‬ .‫نيست‬ ‫پوشيده‬ ‫ايران‬ ‫معاصر‬ ‫تاريخ‬ ‫در‬ ‫آنان‬ ‫نقش‬ ‫البته‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫شده‬ ‫پرداخته‬
‫مقا‬ ‫و‬ ‫آثار‬ ‫ارسال‬ ‫با‬ ‫دارد‬ ‫تقاضا‬ ‫محققان‬ ‫تمامي‬ ‫از‬ ‫شمرده‬ ‫مغتنم‬ ‫را‬‫باب‬ ‫در‬ ‫خود‬ ‫لت‬
‫تتبعات‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫رسانند‬ ‫ياري‬ ‫ايران‬ ‫در‬ ‫حکومتگر‬ ‫خاندانهاي‬ ‫نقش‬‫غـنا‬ ‫عـرصه‬ ‫اين‬ ‫در‬
.‫بخشند‬
‫اع‬ ‫جد‬‫در‬ ‫هدايت‬ ‫خان‬ ‫رضاقلي‬ ‫که‬ ‫بوده‬ ‫خمسهاي‬ ‫افشار‬ ‫ذوالفقارخان‬ ‫خاندان‬ ‫اين‬ ‫لي‬
‫سال‬ ‫وقايع‬ ‫در‬ ‫ناصري‬ ‫روضهالصفاي‬ ‫تاريخ‬١١١١:‫مينويسد‬ ‫او‬ ‫درباره‬ ‫قمري‬ ‫هجري‬
‫وا‬ ‫بود‬ ‫دليري‬ ‫که‬ ‫افشار‬ ‫ذوالفقارخان‬‫زند‬ ‫کريمخان‬ ‫مراجعت‬ ‫هنگام‬ ‫در‬ ‫لمقدار‬‫سفر‬ ‫از‬
‫درآن‬ ‫و‬ ‫شد‬ ‫مفتخر‬ ‫زنجان‬ ‫خمسه‬ ‫حکومت‬ ‫به‬ ‫استعداد‬ ‫و‬ ‫قابليت‬ ‫حسب‬ ‫به‬ ‫آذربايجان‬
‫استق‬ ‫ملک‬.‫گرديد‬ ‫خواص‬ ‫و‬ ‫عوام‬ ‫مقبول‬ ‫حضرتش‬ ‫و‬ ‫کرد‬ ‫حاصل‬ ‫تمام‬ ‫لل‬١

2. ١‫روضهالصفا‬ ‫تاريخ‬ .٬‫ج‬٬٬‫ص‬٨١.
‫و‬ ‫رتق‬ ‫مشغول‬ ‫و‬ ‫گرفت‬ ‫دست‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫حکومتي‬ ‫امور‬ ‫کامل‬ ‫قدرت‬ ‫با‬ ‫ذوالفقارخان‬‫فـتق‬
‫بـه‬ ‫کـرد‬ ‫پـيدا‬ ‫مخالفاني‬ ‫خود‬ ‫حکومتي‬ ‫امور‬ ‫اداره‬ ‫در‬ ‫عمل‬ ‫شدت‬ ‫نتيجه‬ ‫در‬ .‫گرديد‬ ‫امور‬
‫داعـيه‬ ‫داشتن‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫او‬ ‫پرداخته‬ ‫او‬ ‫از‬ ‫سعايت‬ ‫به‬ ‫زند‬ ‫کريمخان‬ ‫نزد‬ ‫در‬ ‫رفتهرفته‬ ‫که‬ ‫طوري‬
‫م‬ ‫به‬ ‫او‬ ‫ولي‬ ‫نمود‬ ‫احضار‬ ‫شيراز‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫او‬ ‫کريمخان‬ .‫نمودند‬ ‫متهم‬ ‫سلطنت‬‫عـذر‬ ‫لحظاتي‬
‫را‬ ‫خـود‬ ‫مـادر‬ ‫سرانجام‬ ‫تا‬ ‫ميکرد‬ ‫دفعالوقت‬ ‫و‬ ‫آورد‬ ‫مي‬٬‫و‬ ‫زبـانآور‬ ‫و‬ ‫فـهميده‬ ‫زنـي‬ ‫کـه‬
‫د‬ ‫و‬ ‫عقلپسند‬ ‫معاذير‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫کرد‬ ‫روانه‬ ‫کريمخان‬ ‫نزد‬ ‫عذرخواهي‬ ‫به‬ ‫بود‬ ‫نکتهدان‬‫مقنع‬ ‫لئل‬
‫و‬ ‫نـمود‬ ‫قـبول‬ ‫را‬ ‫او‬ ‫پـوزشخواهـي‬ ‫کريمخان‬ .‫نمود‬ ‫محول‬ ‫ديگر‬ ‫وقت‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫احضار‬
‫به‬ ‫مادرش‬‫چندي‬ ‫از‬ ‫پس‬ .‫بازگشت‬ ‫خمسه‬٬‫در‬ ‫و‬ ‫کردند‬ ‫بدگمان‬ ‫وي‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫کريمخان‬ ‫دوباره‬
‫مجدد‬ ‫الرعايا‬ ‫وکيل‬ .‫شد‬ ‫گفته‬ ‫سخنها‬ ‫او‬ ‫استبداد‬ ‫و‬ ‫خودسري‬ ‫باب‬‫را‬ ‫او‬ ‫احـضار‬ ‫دستور‬ ‫ا‬
‫نيز‬ ‫بار‬ ‫اين‬ ‫او‬ .‫کرد‬ ‫صادر‬٬‫مؤثر‬ ‫مادر‬ ‫شفاعت‬ ‫نيز‬ ‫بار‬ ‫اين‬ .‫فرستاد‬ ‫شيراز‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫مادر‬
‫تدر‬ ‫ولي‬ ‫شد‬ ‫واقع‬‫يج‬‫اقتدار‬ ‫با‬ ‫سردار‬ ‫دو‬ ‫کريمخان‬ ‫و‬ .‫شد‬ ‫آشکار‬ ‫ذوالفقارخان‬ ‫داعيه‬ ‫آثار‬ ‫ا‬
‫مرادخان‬ ‫علي‬ ‫و‬ ‫محمدخان‬ ‫علي‬ ‫سردار‬ ‫دو‬ ‫اين‬ .‫فرستاد‬ ‫خمسه‬ ‫به‬ ‫سوار‬ ‫و‬ ‫پياده‬ ‫جمعي‬ ‫و‬
.‫رسيد‬ ‫مقصد‬ ‫به‬ ‫زودتر‬ ‫عليمحمدخان‬ .‫کردند‬ ‫وي‬ ‫قصد‬ ‫مختلف‬ ‫طرق‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫بودند‬
‫ذوالفقارخان‬٬‫اط‬ ‫از‬ ‫پس‬‫لع‬٬‫جن‬ ‫آماده‬‫و‬ ‫کـريمخان‬ ‫قـواي‬ ‫بـين‬ ‫و‬ ‫شـد‬ ‫بـرخـورد‬ ‫و‬ ‫گ‬
‫عدهزيادي‬ ‫طرف‬ ‫دو‬ ‫از‬ .‫درگرفت‬ ‫شديدي‬ ‫جنگ‬ ‫ابهر‬ ‫و‬ ‫خرمدره‬ ‫حوالي‬ ‫در‬ ‫ذوالفقارخان‬
‫و‬ ‫اقوام‬ ‫و‬ ‫فرزند‬ ‫و‬ ‫زن‬ ‫با‬ ‫را‬ ‫ذوالفقارخان‬ ‫آمد‬ ‫فائق‬ ‫کريمخان‬ ‫قواي‬ ‫سرانجام‬ ‫ولي‬ ‫شدند‬ ‫کشته‬
‫که‬ ‫زند‬ ‫کريمخان‬ .‫بردند‬ ‫شيراز‬ ‫به‬ ‫نقد‬ ‫وجوه‬ ‫و‬ ‫اموال‬‫وي‬ ‫به‬ ‫بود‬ ‫فتوت‬ ‫و‬ ‫مروت‬ ‫با‬ ‫پادشاهي‬
.‫نـمود‬ ‫نـصيحتها‬ ‫را‬ ‫او‬ ‫و‬ ‫نشست‬ ‫سـخن‬ ‫به‬ ‫او‬ ‫با‬ ‫و‬ ‫داد‬ ‫منزل‬ ‫خانهاي‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫او‬ ‫و‬ ‫کرد‬ ‫ترحم‬
‫مجدد‬ ‫کريمخان‬ ‫و‬ ‫نکشيد‬ ‫طول‬ ‫بيش‬ ‫دوسهماهي‬ ‫شيراز‬ ‫در‬ ‫ذوالفقارخان‬ ‫توقف‬‫به‬ ‫را‬ ‫او‬ ‫ا‬
‫مجدد‬ ‫را‬ ‫حکومت‬ ‫مقام‬ ‫و‬ ‫بازگردانيد‬ ‫خمسه‬‫ک‬ ‫واگذار‬ ‫او‬ ‫به‬ ‫ا‬‫را‬ ‫سابق‬ ‫رويه‬ ‫همان‬ ‫نيز‬ ‫او‬ ‫و‬ ‫رد‬
.‫يافت‬ ‫فزوني‬ ‫او‬ ‫مخيله‬ ‫در‬ ‫پادشاهي‬ ‫داعيه‬ ‫و‬ ‫قرارداد‬ ‫خود‬ ‫شعار‬
‫در‬ ‫زند‬ ‫کريمخان‬٨٬١١‫ذوالفقارخان‬ .‫درگذشت‬٬‫خبر‬ ‫اين‬ ‫شنيدن‬ ‫محض‬ ‫به‬٬‫را‬ ‫خود‬
‫کرد‬ ‫حرکت‬ ‫قزوين‬ ‫سمت‬ ‫به‬ ‫آراسته‬ ‫لشکري‬ ‫با‬ ‫نموده‬ ‫وکيل‬ ‫بازماندگان‬ ‫با‬ ‫مقابله‬ ‫به‬ ‫مصمم‬
‫شهر‬ ‫آن‬ ‫و‬‫بازستاند‬ ‫او‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫قزوين‬ ‫و‬ ‫کرد‬ ‫مقابله‬ ‫وي‬ ‫با‬ ‫زند‬ ‫عليمرادخان‬ .‫نمود‬ ‫تصرف‬ ‫را‬٬‫به‬

3. ‫از‬ ‫پس‬ ‫خمسهاي‬ ‫افشار‬ ‫ذوالفقارخان‬ .‫شد‬ ‫اصفهان‬ ‫وارد‬ ‫سپس‬ ‫و‬ ‫کرد‬ ‫عزيمت‬ ‫تهران‬ ‫سمت‬
‫اصفهان‬ ‫به‬ ‫عليمرادخان‬ ‫رفتن‬٬‫حرکت‬ ‫تهران‬ ‫سمت‬ ‫به‬ ‫قزوين‬ ‫و‬ ‫زنجان‬ ‫از‬ ‫عظيم‬ ‫سپاهي‬ ‫با‬
‫قش‬ ‫در‬ .‫نمود‬‫لق‬‫نـتيجه‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫کـرد‬ ‫اسـتقبال‬ ‫ذوالفـقارخـان‬ ‫سـپاه‬ ‫از‬ ‫سـپهدار‬ ‫خسروخان‬
‫گـي‬ ‫تسخير‬ ‫به‬ ‫عظيم‬ ‫نيرويي‬ ‫با‬ ‫و‬ ‫بازگشت‬ ‫زنجان‬ ‫به‬ ‫ذوالفقارخان‬‫گـي‬ .‫پـرداخت‬ ‫لن‬‫را‬ ‫لن‬
‫استي‬ ‫نيز‬ ‫ترکمان‬ ‫عليشکربهارلوي‬ ‫قلمرو‬ ‫بر‬ ‫و‬ ‫شد‬ ‫متصرف‬‫از‬ ‫پس‬ ‫خان‬ ‫عليمردان‬ .‫يافت‬ ‫ل‬
‫اط‬‫قيام‬ ‫از‬ ‫لع‬‫گي‬ ‫تسخير‬ ‫و‬ ‫ذوالفقارخان‬ ‫مجدد‬‫به‬ ‫عظيم‬ ‫قوايي‬ ‫با‬ ‫وي‬ ‫سرکوبي‬ ‫عزم‬ ‫به‬ ‫لن‬
‫نـتيجه‬ ‫در‬ .‫درگـرفت‬ ‫دو‬ ‫آن‬ ‫بـين‬ ‫سـخت‬ ‫جـنگي‬ ‫و‬ ‫کـرد‬ ‫حـرکت‬ ‫زنـجان‬ ‫ســمت‬٬‫سـپاه‬
‫وي‬ ‫تعاقب‬ ‫در‬ ‫دشمن‬ ‫چون‬ ‫بازگشت؛‬ ‫زنجان‬ ‫به‬ ‫او‬ ‫و‬ ‫خورد‬ ‫فاحشي‬ ‫شکست‬ ‫ذوالفقارخان‬
‫فخرالمل‬ ‫اتفاق‬ ‫به‬ ‫دوم‬ ‫ذوالفقارخان‬‫ارد‬ ‫ک‬‫زنجان‬ ‫حاکم‬ ‫لن‬
‫بود‬٬‫و‬ ‫دادنـد‬ ‫عليمرادخان‬ ‫تحويل‬ ‫و‬ ‫گرفته‬ ‫را‬ ‫او‬ ‫عدهاي‬ ‫آنجا‬ ‫در‬ ‫ولي‬ ‫گريخت‬ ‫خلخال‬ ‫به‬
.‫رسانيدند‬ ‫قتل‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫او‬ ‫سرانجام‬
‫اميراصـ‬ :‫شد‬ ‫پسر‬ ‫دو‬ ‫داراي‬ ‫که‬ ‫خان‬ ‫محمدعلي‬ ‫نام‬ ‫به‬ ‫داشته‬ ‫پسري‬ ‫ذوالفقارخان‬‫لن‬
.(‫)اول‬ ‫حسينقليخان‬ ‫و‬ ‫خان‬
‫سفينةالمحمود‬ ‫کتاب‬ ‫در‬ ‫قاجار‬ ‫محمودميرزا‬٬‫سال‬ ‫در‬ ‫که‬١٢٤١‫در‬ ‫است‬ ‫نموده‬ ‫تأليف‬
‫کلمه‬ ‫ذيل‬»‫شفق‬«:‫مينويسد‬
‫خان‬ ‫حسينقلي‬ ‫اسمش‬٬‫او‬ ‫از‬ ‫اصلش‬‫و‬ ‫احرار‬ ‫و‬ ‫لزادگان‬‫مشاراليه‬ .‫است‬ ‫خمسه‬ ‫ليت‬
‫سابق‬ ‫که‬ ‫خمسهاي‬ ‫ذوالفقارخان‬ ‫احفاد‬ ‫از‬‫رسـانيده‬ ‫هـم‬ ‫بـه‬ ‫مـايه‬ ‫و‬ ‫پايه‬ ‫کارش‬ ‫ا‬‫بـود‬
‫و‬ ‫کرد‬ ‫ملکي‬ ‫دعوي‬ ‫چنانکه‬‫زبـان‬ ‫شـيرين‬ ‫جوان‬ ‫اين‬ ‫بالجمله‬ ‫ميزد‬ ‫پادشاهي‬ ‫لف‬
‫م‬ ‫به‬ ‫شباب‬ ‫عهد‬ ‫در‬ ‫ارجمند‬ ‫طالع‬ ‫مساعدت‬ ‫از‬ ‫نکتهدان‬‫نايبالسلطنه‬ ‫حضرت‬ ‫لزمت‬
‫داشت‬ ‫شعري‬ ‫طبع‬ ‫و‬ ‫رسيد‬ ‫حضوري‬ ‫واقف‬ ‫منصب‬ ‫به‬ ‫عباسميرزا‬٬‫سروده‬ ‫اشعاري‬
.‫است‬ ‫مينموده‬٤‫د‬ ‫و‬ ‫است‬‫تخلص‬ ‫چاکر‬ ‫شعر‬ ‫ر‬
‫دارا‬ ‫نگارستان‬ ‫کتاب‬ ‫در‬ ‫دنبلي‬ ‫نجفقلي‬ ‫عبدالرزاق‬٬‫سال‬ ‫در‬ ‫که‬١٢٤١‫است‬ ‫کرده‬ ‫تأليف‬٬
‫در‬»‫نگارخانه‬‫لم‬«‫عنوان‬ ‫ذيل‬»‫چاکر‬«:‫مينويسد‬
‫است‬ ‫جـوانـي‬ ‫خمسه‬ ‫سابق‬ ‫حاکم‬ ‫افشار‬ ‫ذوالفقارخان‬ ‫نبيره‬ ‫خان‬ ‫حسينقلي‬ ‫اسمش‬

4. ‫گفتار‬ ‫حسن‬ ‫به‬ ‫معروف‬ ‫باوقار‬ ‫و‬ ‫باوفا‬‫و‬ ‫آرام‬ ‫جوانـي‬ ‫در‬ ‫رفتار‬ ‫لطف‬ ‫به‬ ‫موصوف‬ ‫و‬
‫کام‬ ‫مقال‬ ‫حسن‬ ‫نکتهداني‬ ‫در‬ .‫دارد‬ ‫پيران‬ ‫تجربهاندوز‬‫نمکينش‬ ‫است‬ ‫افروز‬ ‫محفل‬ ‫لن‬
‫در‬ ‫استعداد‬ ‫و‬ ‫سرمايه‬ ‫قابليت‬ .‫است‬ ‫آيين‬ ‫سنجيدهاش‬ ‫سلوک‬ ‫و‬ ‫پسنديده‬ ‫طرز‬ ‫نمکين‬
‫به‬ ‫را‬ ‫آگاه‬ ‫جوان‬ ‫آن‬ ‫شاهنشاه‬ ‫حضرت‬ ‫جواني‬ ‫عنفوان‬ ‫در‬ .‫دارد‬ ‫مايه‬ ‫هر‬‫نواب‬ ‫چاکري‬
‫را‬ ‫خويش‬ ‫مخلص‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫آن‬ ‫از‬ ‫دانست؛‬ ‫سزاوار‬ ‫وليعهد‬»‫چاکري‬«.‫کرده‬
‫نـام‬ ‫بـه‬ ‫او‬ ‫از‬ ‫مـا‬ ‫و‬ ‫ذوالفـقارخـان‬ ‫نـام‬ ‫بـه‬ ‫است‬ ‫داشـته‬ ‫پسـري‬ ‫خـان‬ ‫حسـينقلي‬ ‫حـاج‬
‫سال‬ ‫وقايع‬ ‫در‬ .‫ميکنيم‬ ‫ياد‬ ‫دوم‬ ‫ذوالفقارخان‬٤١٤١٬٨١٤١‫جنگ‬ ‫در‬ ‫خان‬ ‫ذوالفقار‬ ‫قمري‬
‫هرات‬٬‫سوارا‬ ‫با‬‫خود‬ ‫زبده‬ ‫ن‬٬‫پياده‬ ‫و‬ ‫سواره‬ ‫از‬ ‫اعم‬٬‫از‬ ‫پيروزي‬ ‫و‬ ‫فتح‬ ‫با‬ ‫و‬ ‫شد‬ ‫کارزار‬ ‫وارد‬
‫لقب‬ ‫و‬ ‫شـد‬ ‫داده‬ ‫سـرتيپي‬ ‫درجـه‬ ‫او‬ ‫بـه‬ ‫و‬ ‫گـرفت‬ ‫قـرار‬ ‫تـقدير‬ ‫مـورد‬ ‫و‬ ‫بـرگشت‬ ‫جــنگ‬
‫خمسه‬ ‫آبادي‬ ‫و‬ ‫عمران‬ ‫در‬ ‫وي‬ .‫گرديد‬ ‫منصوب‬ ‫زنجان‬ ‫حکومت‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫کرد‬ ‫پيدا‬ ‫اسعدالدوله‬
‫بر‬ .‫شد‬ ‫متحمل‬ ‫زيادي‬ ‫زحمات‬‫سـردار‬ ‫پـل‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫ساخت‬ ‫پلي‬ ‫زنجانرود‬ ‫رودخانه‬ ‫روي‬
.‫است‬ ‫معروف‬
‫و‬ ‫اعـظامالسـلطنه‬ ‫عـليقليخان‬ ‫از‬ ‫عـبارتند‬ ‫کـه‬ ‫است‬ ‫داشـته‬ ‫پسـر‬ ‫دو‬ ‫ذوالفــقارخــان‬
.‫گرفت‬ ‫اسعدالدوله‬ ‫لقب‬ ‫پدر‬ ‫فوت‬ ‫از‬ ‫پس‬ ‫که‬ ‫منيعالدوله‬ ‫حسينقليخان‬
‫دختر‬ ‫منورالدوله‬ ‫با‬ ‫اعظامالسلطنه‬ ‫خان‬ ‫عليقلي‬‫جواني‬ ‫در‬ ‫ولي‬ ‫کرد‬ ‫ازدواج‬ ‫وزيرافخم‬
‫عليقليخان‬ ‫را‬ ‫او‬ ‫که‬ ‫زاييد‬ ‫پسري‬ ‫بود‬ ‫حامله‬ ‫شوهرش‬ ‫فوت‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫منورالدوله‬ .‫شد‬ ‫فوت‬
‫مجلس‬ ‫نمايندگي‬ ‫مقامات‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫ماست‬ ‫عصر‬ ‫ذوالفقاري‬ ‫محمد‬ ‫همان‬ ‫که‬ ‫نهادند‬ ‫نام‬ ‫محمد‬٬
‫مجلس‬ ‫رئيسي‬ ‫نايب‬٬.‫گرديد‬ ‫منصوب‬ ‫سفارت‬ ‫و‬ ‫استانداري‬
‫حسينقليخان‬‫اسعدالدوله‬ ‫سردار‬
‫بـزرگ‬ ‫مـتنفذان‬ ‫و‬ ‫مـالکان‬ ‫از‬ ‫اول‬ ‫اسـعدالدوله‬ ‫بـه‬ ‫ملقب‬ ‫سرتيپ‬ ‫ذوالفقارخان‬ ‫فرزند‬
‫ام‬ ‫خمسه‬ ‫و‬ ‫زنجان‬‫ام‬ ‫تمام‬ ‫کفايت‬ ‫با‬ ‫و‬ ‫بود‬ ‫برده‬ ‫ارث‬ ‫به‬ ‫خود‬ ‫اجداد‬ ‫از‬ ‫وسيعي‬ ‫لک‬‫لک‬
‫گاهي‬ ‫و‬ ‫ميشد‬ ‫سپرده‬ ‫وي‬ ‫به‬ ‫زنجان‬ ‫مستقل‬ ‫حکومت‬ ‫گاهي‬ .‫ميکرد‬ ‫اداره‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫وسيع‬
‫اسـتقرار‬ ‫از‬ ‫پس‬ .‫مـينمود‬ ‫نـايبالحکـومه‬ ‫خـود‬ ‫طـرف‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫او‬ ‫اميرافشار‬ ‫خان‬ ‫جهانشاه‬
‫رضاشاه‬ ‫حکومت‬٬‫خـوان‬ ‫از‬ ‫چـون‬ ‫دولت‬ ‫مأمـوران‬ ‫ولي‬ ‫شد‬ ‫خارج‬ ‫آنها‬ ‫دست‬ ‫از‬ ‫اقتدار‬

5. ٤‫سفينةالمحمود‬ .٬‫تبريز‬ ‫ادبيات‬ ‫دانشکده‬ ‫نشريه‬ ‫از‬ ‫نقل‬ ‫)به‬ ‫خيامپور‬ ‫اکبر‬ ‫از‬ ‫تحشيه‬ ‫و‬ ‫تصحيح‬٬‫ش‬١٬
‫ص‬١١٨(.
‫اسعدالدوله‬ ‫فرزندان‬ ‫از‬ ‫عدهاي‬
‫شورش‬ ‫در‬ .‫ميکردند‬ ‫رفتار‬ ‫مريز‬ ‫و‬ ‫کجدار‬ ‫و‬ ‫مدارا‬ ‫به‬ ‫وي‬ ‫با‬ ‫ميشدند‬ ‫بهرهمند‬ ‫او‬ ‫گسترده‬
‫دمکراتها‬ ‫حکومت‬ ‫و‬ ‫پيشهوري‬٬‫غـ‬ ‫و‬ ‫شـد‬ ‫اشغال‬ ‫دمکراتها‬ ‫طرف‬ ‫از‬ ‫خمسه‬ ‫و‬ ‫زنجان‬‫لم‬
‫منصوب‬ ‫آنجا‬ ‫حکومت‬ ‫به‬ ‫دانشيان‬ ‫ژنرال‬ ‫به‬ ‫معروف‬ ‫يحيي‬‫ايـن‬ ‫ذوالفقاريها‬ ‫ولي‬ ‫گرديد؛‬
‫بـيرون‬ ‫زنـجان‬ ‫از‬ ‫شب‬ ‫نـيمه‬ ‫در‬ .‫آمدند‬ ‫بر‬ ‫مبارزه‬ ‫مقام‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫نپذيرفتند‬ ‫را‬ ‫تصرف‬ ‫و‬ ‫حمله‬
‫آمدند‬٬‫در‬ ‫سرانجام‬ .‫نمودند‬ ‫تعرض‬ ‫به‬ ‫شروع‬ ‫آنجا‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫گرفتند‬ ‫پيش‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫کندي‬ ‫خاتون‬ ‫راه‬
‫غ‬ ‫درگرفت‬ ‫ذوالفقاريها‬ ‫و‬ ‫دموکراتها‬ ‫قواي‬ ‫بين‬ ‫که‬ ‫نبردي‬‫ي‬ ‫لم‬‫خورده‬ ‫سختي‬ ‫شکست‬ ‫حيي‬
.‫درآمد‬ ‫دولت‬ ‫تصرف‬ ‫به‬ ‫زنجان‬ ‫و‬ ‫بازگشت‬ ‫تبريز‬ ‫به‬
‫سال‬ ‫در‬ ‫اسعدالدوله‬١٤٨١‫نـابينا‬ ‫چشم‬ ‫دو‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫حالي‬ ‫در‬ ‫جراحي‬ ‫عمل‬ ‫يک‬ ‫از‬ ‫پس‬
.‫درگذشت‬ ‫بود‬ ‫شده‬٨‫دو‬ ‫و‬ ‫پسر‬ ‫سه‬ ‫خود‬ ‫اول‬ ‫همسر‬ ‫از‬ .‫گرفت‬ ‫زن‬ ‫چهار‬ ‫خود‬ ‫عمر‬ ‫در‬ ‫او‬
‫منور‬ ‫خانم‬ ‫که‬ ‫او‬ ‫دوم‬ ‫همسر‬ .‫آورد‬ ‫دختر‬‫از‬ .‫آورد‬ ‫فـرزند‬ ‫پنج‬ ‫بود‬ ‫وزيرافخم‬ ‫دختر‬ ‫الدوله‬
‫شش‬ ‫بـود‬ ‫وزيـرافـخم‬ ‫عـليخان‬ ‫ميرزا‬ ‫دختر‬ ‫هم‬ ‫او‬ ‫که‬ ‫بدرالدوله‬ ‫خانم‬ ‫خود‬ ‫سوم‬ ‫همسر‬
‫به‬ ‫شد‬ ‫دختر‬ ‫شش‬ ‫و‬ ‫پسر‬ ‫يازده‬ ‫صاحب‬ ‫خود‬ ‫همسر‬ ‫چهار‬ ‫از‬ ‫اسعدالدوله‬ .‫کرد‬ ‫پيدا‬ ‫فرزند‬
:‫نامهاي‬
١‫مـنيعالدوله‬ ‫احـمدخان‬ .٬٤‫مـحمودخان‬ .٬٨.‫خـان‬ ‫مـصطفي‬٬٢‫خـان‬ ‫نـاصرقلي‬ .٬
٥‫خان‬ ‫اميرحسن‬ .٬١‫حميدخان‬ .٬١‫ذوالفقارخـان‬ .٬١‫رضـاخان‬ .٬٬‫خـان‬ ‫هـدايتاللـه‬ .٬
١١‫خان‬ ‫مرتضي‬ .٬‫و‬١١‫ايـن‬ ‫از‬ ‫اسـعدالدوله‬ ‫سـردار‬ ‫دخـتران‬ ‫نـامهاي‬ .‫خان‬ ‫اميرحسين‬ .
:‫قرارند‬
‫خانم‬ ‫اکرم‬٬‫خانم‬ ‫اشرف‬٬‫خانم‬ ‫بتول‬٬‫ف‬ ‫و‬ ‫خانم‬ ‫پروانه‬‫مـعرفي‬ ‫از‬ ‫قبل‬ .‫خانم‬ ‫خرايران‬
‫اسعدالدوله‬ ‫فرزندان‬‫مـالک‬ ‫اوليـن‬ ‫اميرافشـار‬ ‫خان‬ ‫جهانشاه‬ ‫زندگينامه‬ ‫درباره‬ ‫است‬ ‫لزم‬
:‫بپردازيم‬ ‫داشته‬ ‫مداخله‬ ‫منطقه‬ ‫اين‬ ‫اداره‬ ‫موارد‬ ‫تمام‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫خمسه‬ ‫و‬ ‫زنجان‬
‫افشار‬ ‫امير‬ ‫خان‬ ‫جهانشاه‬
‫و‬ ‫مقتدر‬ ‫مالکان‬ ‫از‬ ‫اميرافشار‬ ‫خان‬ ‫جهانشاه‬‫امـ‬ .‫بـود‬ ‫زنـجان‬ ‫بـزرگ‬ ‫زمينداران‬‫او‬ ‫لک‬

6. ‫ام‬ ‫از‬ ‫بيشتر‬‫ام‬ ‫آن‬ ‫حدود‬ .‫داشت‬ ‫وسعت‬ ‫اسعدالدوله‬ ‫سردار‬ ‫لک‬‫به‬ ‫گذشته‬ ‫خمسه‬ ‫از‬ ‫لک‬
‫اوقـات‬ ‫غـالب‬ .‫بـود‬ ‫بـاهوش‬ ‫و‬ ‫عـاقل‬ ‫مـردي‬ ‫وي‬ .‫بـود‬ ‫رسـيده‬ ‫ميانه‬ ‫و‬ ‫گروس‬ ‫و‬ ‫همدان‬
‫به‬ ‫را‬ ‫حکومت‬ ‫او‬ ‫و‬ ‫ميشد‬ ‫محول‬ ‫وي‬ ‫به‬ ‫زنجان‬ ‫حکومت‬.‫مينمود‬ ‫تفويض‬ ‫اسعدالدوله‬
‫به‬ ‫نزديک‬ ‫شاهزادگان‬ ‫از‬ ‫يکي‬ ‫که‬ ‫زنجان‬ ‫حاکم‬ ‫با‬ ‫وي‬ ‫شاه‬ ‫ناصرالدين‬ ‫سلطنت‬ ‫زمان‬ ‫در‬
‫کلي‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫حاکم‬ ‫خان‬ ‫جهانشاه‬ .‫کشيد‬ ‫جنگ‬ ‫به‬ ‫کار‬ ‫که‬ ‫کرد‬ ‫پيدا‬ ‫طرفيت‬ ‫بود‬ ‫شاه‬ ‫شخص‬
.‫کرد‬ ‫فرار‬ ‫روسيه‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫ترسيد‬ ‫شاه‬ ‫ناصرالدين‬ ‫غضب‬ ‫از‬ ‫ولي‬ ‫نمود‬ ‫منکوب‬ ‫و‬ ‫مغلوب‬‫مدتي‬
.‫شد‬ ‫پناهنده‬ ‫تبريز‬ ‫معروف‬ ‫مجتهد‬ ‫جواد‬ ‫ميرزا‬ ‫حاج‬ ‫مرحوم‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫آمد‬ ‫تبريز‬ ‫به‬ ‫تا‬ ‫بود‬ ‫آنجا‬
‫مجتهد‬ ‫وساطت‬ ‫اثر‬ ‫در‬٬.‫بازگردد‬ ‫زنجان‬ ‫به‬ ‫داد‬ ‫اجازه‬ ‫و‬ ‫پوشيد‬ ‫چشم‬ ‫او‬ ‫تقصيرات‬ ‫از‬ ‫شاه‬
‫سال‬ ‫در‬١٨٨١‫شجاعالدوله‬ ‫ق‬ . ‫ه‬٬‫روسها‬ ‫مساعدت‬ ‫با‬٬‫و‬ ‫مـيکرد‬ ‫حکومت‬ ‫تبريز‬ ‫در‬
‫سرد‬ ‫برادرش‬‫به‬ ‫قطع‬ ‫طور‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫زنجان‬ ‫ميخواست‬ ‫شجاعالدوله‬ .‫بود‬ ‫زنجان‬ ‫حاکم‬ ‫مؤيد‬ ‫ار‬
‫شجاعالدوله‬ ‫و‬ ‫او‬ ‫بين‬ ‫زدوخوردهايي‬ .‫نمود‬ ‫مقاومت‬ ‫خان‬ ‫جهانشاه‬ .‫کند‬ ‫الحاق‬ ‫آذربايجان‬
‫سرانجام‬ .‫پيوست‬ ‫وقوع‬ ‫به‬٬‫مداخ‬ ‫اثر‬ ‫در‬‫شجاعالدوله‬ ‫تجاوزات‬ ‫از‬ ‫مرکزي‬ ‫حکومت‬ ‫لت‬
.‫آمد‬ ‫عمل‬ ‫به‬ ‫جلوگيري‬
٨.‫اطباء‬ .‫مينمود‬ ‫اردهنده‬ ‫آز‬ ‫و‬ ‫دردناک‬ ‫بسيار‬ ‫که‬ ‫بود‬ ‫شده‬ ‫پديدار‬ ‫وي‬ ‫بزرگ‬ ‫روده‬ ‫در‬ ‫غدهاي‬ ‫عمر‬ ‫اواخر‬ ‫در‬
‫محلي‬
‫اطباء‬ ‫ولي‬ ‫شد‬ ‫خواهد‬ ‫کوري‬ ‫موجب‬ ‫غده‬ ‫اين‬ ‫جراحي‬ ‫عمل‬ ‫که‬ ‫بودند‬ ‫معتقد‬ ‫زنجان‬ ‫حکيمهاي‬ ‫و‬
‫تحصيلکرده‬
‫عمل‬ ‫از‬ ‫پس‬ ‫سردار‬ ‫و‬ ‫دادند‬ ‫جراحي‬ ‫دستور‬ ‫و‬ ‫نمودند‬ ‫تمسخر‬ ‫را‬ ‫حکيمباشيها‬.‫شد‬ ‫کور‬
‫کرماني‬ ‫ناظرزاده‬ ‫دکتر‬ :‫چپ‬ ‫از‬ ‫اول‬ ‫رديف‬٬‫بهادري‬ ‫احمد‬٬‫ذوالفقاري‬ ‫محمد‬٬‫کاشاني‬ ‫آيتاهلل‬٬‫مهندس‬
‫رضوي‬ ‫احمد‬٬:‫راست‬ ‫از‬ ‫دوم‬ ‫رديف‬ ‫و‬ ‫دماوندي‬ ‫مکارم‬
‫ميراشرافي‬ ‫مهدي‬٬‫قناتآبادي‬ ‫شمس‬٬‫حميديه‬ ‫و‬ ‫کاشاني‬ ‫مصطفي‬
‫مـ‬ ‫آخـوند‬ ‫به‬ ‫نسبت‬ ‫اميرافشار‬‫اعـ‬ ‫زنـجاني‬ ‫لقربانعلي‬‫از‬ ‫پس‬ ‫را‬ ‫او‬ .‫داشت‬ ‫تـام‬ ‫تقادي‬
‫به‬ ‫خود‬ ‫حمايت‬ ‫و‬ ‫حراست‬ ‫تحت‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫داد‬ ‫قرار‬ ‫خود‬ ‫حمايت‬ ‫تحت‬ ‫محمدعليشاه‬ ‫سقوط‬
.‫ساخت‬ ‫روانهاش‬ ‫عراق‬
‫حوت‬ ‫سوم‬ ‫کودتاي‬ ‫از‬ ‫پس‬٬٬٤١‫او‬ ‫نفوذ‬ ‫جلوي‬ ‫خواست‬ ‫طباطبايي‬ ‫سيدضياءالدين‬
‫رو‬ ‫اين‬ ‫از‬ .‫بگيرد‬ ‫را‬٬‫سا‬‫آنجا‬ ‫حکومت‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫قزويني‬ ‫منصور‬ ‫لر‬‫سا‬ .‫فرستاد‬‫با‬ ‫منصور‬ ‫لر‬
‫شد‬ ‫مغلوب‬ ‫جهانشاهخان‬ ‫و‬ ‫رفت‬ ‫زنجان‬ ‫به‬ ‫مجهز‬ ‫قشوني‬٬‫در‬ ‫همانجا‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫رفت‬ ‫عراق‬ ‫به‬
‫سن‬١٬‫سردار‬ ‫خان‬ ‫محمدعلي‬ ‫نام‬ ‫به‬ ‫داشت‬ ‫فرزندي‬ ‫خان‬ ‫جهانشاه‬ .‫درگذشت‬ ‫سالگي‬

7. ‫پيشهوري‬ ‫ايام‬ ‫در‬ ‫او‬ ‫فرزند‬ ‫اميرافشاري‬ ‫محمدحسن‬ .‫بود‬ ‫زنجان‬ ‫عمده‬ ‫مالکان‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫فاتح‬‫با‬
‫درجـه‬ ‫و‬ ‫نشـان‬ ‫پـهلوي‬ ‫محمدرضا‬ ‫طرف‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫کرد‬ ‫مبارزه‬ ‫دمکراتها‬ ‫با‬ ‫ذوالفقاريها‬ ‫کمک‬
‫مـلي‬ ‫شـوراي‬ ‫مـجلس‬ ‫وکالت‬ ‫به‬ ‫زنجان‬ ‫از‬ ‫شانزدهم‬ ‫دوره‬ ‫در‬ .‫گرفت‬ ‫سرگردي‬ ‫افتخاري‬
‫کرسي‬ ‫گرفت‬ ‫انجام‬ ‫مصدق‬ ‫دکتر‬ ‫دوران‬ ‫در‬ ‫آن‬ ‫انتخابات‬ ‫که‬ ‫هفدهم‬ ‫دوره‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫شد‬ ‫برگزيده‬
‫حفظ‬ ‫را‬ ‫وکالت‬.‫کرد‬
‫ذوالفقاري‬ ‫محمد‬
‫مـيرزاعـليخان‬ ‫دخـتر‬ ‫مـنورالدوله‬ ‫خـانم‬ ‫بـطن‬ ‫از‬ ‫اعـظامالسـلطنه‬ ‫عليقليخان‬ ‫فرزند‬
‫سال‬ ‫در‬ ‫وزيرافخم‬١١٤١‫درگـذشت‬ ‫جـوانـي‬ ‫در‬ ‫پـدرش‬ ‫او‬ ‫تـولد‬ ‫از‬ ‫قـبل‬ .‫شـد‬ ‫مـتولد‬٬
‫بـه‬ ‫را‬ ‫مـنورالدوله‬ ‫و‬ ‫شـد‬ ‫عـهدهدار‬ ‫اسعدالدوله‬ ‫سردار‬ ‫عمويش‬ ‫را‬ ‫او‬ ‫سرپرستي‬‫و‬ ‫عـقد‬
‫تحصي‬ ‫پايان‬ ‫از‬ ‫پس‬ ‫محمدخان‬ .‫درآورد‬ ‫خود‬ ‫ازدواج‬‫اروپا‬ ‫به‬ ‫خود‬ ‫متوسطه‬ ‫و‬ ‫مقدماتي‬ ‫لت‬
‫ام‬ ‫در‬ .‫بازگشت‬ ‫ايران‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫شد‬ ‫فارغالتحصيل‬ ‫پاريس‬ ‫در‬ ‫کشاورزي‬ ‫رشته‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫رفت‬‫لک‬
‫اص‬ ‫به‬ ‫پدرش‬‫جـديد‬ ‫اصـول‬ ‫بـا‬ ‫را‬ ‫زنـجان‬ ‫کشـاورزي‬ ‫و‬ ‫پـرداخت‬ ‫کشـاورزي‬ ‫باغات‬ ‫لح‬
‫پي‬.‫کرد‬ ‫ريزي‬
‫خـانوادههـاي‬ ‫و‬ ‫مـالکين‬ ‫مـوريس‬ ‫جـزيره‬ ‫بـه‬ ‫وي‬ ‫تـبعيد‬ ‫و‬ ‫رضاشاه‬ ‫استعفاي‬ ‫از‬ ‫پس‬
‫مجدد‬ ‫حکومتگر‬‫از‬ ‫عدهاي‬ ‫جمله‬ ‫از‬ ‫آوردند‬ ‫روي‬ ‫دولتي‬ ‫مشاغل‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫گرفتند‬ ‫تازه‬ ‫جاني‬ ‫ا‬
‫حسـينقلي‬ ‫فرزند‬ ‫ذوالفقاري‬ ‫محمد‬ ‫آنان‬ ‫جمله‬ ‫از‬ ‫شدند‬ ‫مجلس‬ ‫نمايندگي‬ ‫داوطلب‬ ‫آنها‬
‫سردار‬‫در‬ .‫رسـيد‬ ‫وکالت‬ ‫به‬ ‫زنجان‬ ‫از‬ ‫چهاردهم‬ ‫دوره‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫بود‬ ‫ذوالفقاري‬ ‫اسعدالدوله‬
‫گرفت‬ ‫انجام‬ ‫ايران‬ ‫دمکرات‬ ‫حزب‬ ‫و‬ ‫قوامالسلطنه‬ ‫دست‬ ‫به‬ ‫آن‬ ‫انتخابات‬ ‫که‬ ‫پانزدهم‬ ‫دوره‬
‫مجدد‬ ‫ذوالفقاري‬ ‫محمد‬‫شانزدهم‬ ‫دوره‬ ‫در‬ .‫گرديد‬ ‫ملي‬ ‫شوراي‬ ‫مجلس‬ ‫راهي‬ ‫زنجان‬ ‫از‬ ‫ا‬
‫مجل‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫سمت‬ ‫نيز‬‫دکتر‬ ‫دست‬ ‫به‬ ‫آن‬ ‫انتخابات‬ ‫که‬ ‫هفدهم‬ ‫دوره‬ ‫در‬ .‫کرد‬ ‫حفظ‬ ‫س‬
‫انـتخابات‬ .‫کـرد‬ ‫حفظ‬ ‫را‬ ‫مجلس‬ ‫کرسي‬ ‫چهارم‬ ‫بار‬ ‫براي‬ ‫ذوالفقاري‬ .‫گرفت‬ ‫انجام‬ ‫مصدق‬
‫فقط‬ ‫نگرفت؛‬ ‫انجام‬ ‫حوزهها‬ ‫از‬ ‫بعضي‬ ‫در‬ ‫هفدهم‬ ‫دوره‬٤١.‫يافتند‬ ‫راه‬ ‫مجلس‬ ‫به‬ ‫نماينده‬
‫اما‬ ‫و‬ ‫دانشگاه‬ ‫استاد‬ ‫امامي‬ ‫سيدحسن‬ ‫دکتر‬ ‫ابتدا‬‫انتخاب‬ ‫مجلس‬ ‫رياست‬ ‫به‬ ‫تهران‬ ‫جمعه‬ ‫م‬
‫در‬ ‫امامي‬ ‫دکتر‬ ‫برضد‬ ‫تندي‬ ‫نطقهاي‬ ‫و‬ ‫برخاست‬ ‫مبارزه‬ ‫به‬ ‫انتخاب‬ ‫اين‬ ‫با‬ ‫ملي‬ ‫جبهه‬ .‫گرديد‬
‫مجدد‬ ‫مصدق‬ .‫ميگرفت‬ ‫انجام‬ ‫مجلس‬‫و‬ ‫شد‬ ‫دولت‬ ‫رياست‬ ‫کانديداي‬ ‫مجلس‬ ‫طرف‬ ‫از‬ ‫ا‬
‫دهد‬ ‫تشکيل‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫کابينه‬ ‫شد‬ ‫قرار‬ ‫و‬ ‫کرد‬ ‫صادر‬ ‫را‬ ‫او‬ ‫فرمان‬ ‫نيز‬ ‫شاه‬‫معرفي‬ ‫در‬ ‫مصدق‬ .

8. ‫و‬ ‫برآمـد‬ ‫مخالفت‬ ‫مقام‬ ‫در‬ ‫پهلوي‬ ‫محمدرضا‬ ‫ولي‬ ‫شد‬ ‫هم‬ ‫جنگ‬ ‫وزارت‬ ‫خواستار‬ ‫کابينه‬
‫نتيجه‬ ‫در‬ .‫نرفت‬ ‫زيربار‬٬‫رئيس‬ ‫تعيين‬ ‫خواستار‬ ‫نيمبند‬ ‫مجلس‬ ‫از‬ ‫شاه‬ .‫کرد‬ ‫استعفا‬ ‫مصدق‬
‫قريب‬ ‫که‬ ‫نمايندگان‬ ‫از‬ ‫عدهاي‬ ‫سرانجام‬ ‫و‬ ‫شد‬ ‫دولت‬١٢‫زمـامداري‬ ‫بـه‬ ‫رأي‬ ‫بـودند‬ ‫نفر‬
‫بـا‬ ‫مـخالفت‬ ‫در‬ ‫ايـران‬ ‫مـردم‬ ‫تـمام‬ ‫مرتبه‬ ‫يک‬ ‫ولي‬ ‫شد؛‬ ‫صادر‬ ‫فرمان‬ ‫و‬ ‫دادند‬ ‫قوام‬ ‫احمد‬
‫در‬ ‫کشـور‬ ‫سـرتاسر‬ ‫در‬ ‫بزرگي‬ ‫اجتماعات‬ ‫و‬ ‫آمدند‬ ‫در‬ ‫مبارزه‬ ‫مقام‬ ‫در‬ ‫قوام‬ ‫احمد‬ ‫انتخاب‬
‫سـيدابـوالقـاسم‬ ‫آيتاللـه‬ ‫نـقش‬ ‫زمـان‬ ‫از‬ ‫برهه‬ ‫دراين‬ ‫افتاد‬ ‫راه‬ ‫به‬ ‫تصميم‬ ‫اين‬ ‫با‬ ‫مخالفت‬
‫کاشاني‬‫اع‬ ‫ًا‬ ‫رسم‬ ‫کاشاني‬ .‫بود‬ ‫سازنده‬ ‫و‬ ‫مهم‬ ‫بسيار‬‫عدم‬ ‫صورت‬ ‫در‬ ‫شد‬ ‫متذکر‬ ‫لميهاي‬
‫در‬ ‫نيز‬ ‫مردم‬ ‫و‬ ‫کنم‬ ‫دربار‬ ‫متوجه‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫حمله‬ ‫ناچارم‬ ‫من‬ ‫قدرت‬ ‫به‬ ‫مصدق‬ ‫دکتر‬ ‫بازگشت‬
‫سرانجام‬ .‫دادند‬ ‫قرار‬ ‫حمله‬ ‫مورد‬ ‫را‬ ‫پهلوي‬ ‫دربار‬ ‫کشور‬ ‫سرتاسر‬ ‫در‬ ‫خود‬ ‫اجتماعات‬٬‫در‬
‫تيرماه‬ ‫سي‬١٨٨١‫قيام‬‫تسليم‬ ‫شاه‬ ‫و‬ ‫رسيد‬ ‫نتيجه‬ ‫به‬ ‫قوام‬ ‫احمد‬ ‫و‬ ‫مجلس‬ ‫و‬ ‫شاه‬ ‫عليه‬ ‫مردم‬
‫ريـاست‬ ‫از‬ ‫امـامي‬ ‫سـيدحسن‬ .‫شـد‬ ‫وزيرجنگ‬ ‫و‬ ‫نخستوزير‬ ‫مصدق‬ ‫و‬ ‫رفت‬ ‫قوام‬ .‫شد‬
‫شد‬ ‫انتخاب‬ ‫مجلس‬ ‫رياست‬ ‫به‬ ‫کاشاني‬ ‫سيدابوالقاسم‬ ‫و‬ ‫رفت‬ ‫اروپا‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫داد‬ ‫استعفا‬ ‫مجلس‬
‫جل‬ ‫و‬ ‫نکند‬ ‫شرکت‬ ‫مجلس‬ ‫جلسات‬ ‫در‬ ‫براينکه‬ ‫مشروط‬‫در‬ .‫کنند‬ ‫اداره‬ ‫رئيس‬ ‫نواب‬ ‫را‬ ‫سات‬
‫مـحمد‬ ‫نـتيجه‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫کـرد‬ ‫رايگـيري‬ ‫و‬ ‫تشکـيل‬ ‫مجلس‬ ‫جديد‬ ‫نواب‬ ‫انتخاب‬ ‫براي‬ ‫نتيجه‬
‫نـايب‬ ‫آراء‬ ‫اکثريت‬ ‫به‬ ‫رضوي‬ ‫احمد‬ ‫مهندس‬ ‫و‬ ‫اول‬ ‫رئيس‬ ‫نايب‬ ‫آراء‬ ‫اتفاق‬ ‫به‬ ‫ذوالفقاري‬
‫ر‬ ‫مـيانجي‬ ‫نـقش‬ ‫بـود‬ ‫آرام‬ ‫و‬ ‫افتاده‬ ‫مردي‬ ‫که‬ ‫ذوالفقاري‬ .‫شد‬ ‫دوم‬ ‫رئيس‬‫و‬ ‫مـصدق‬ ‫بـين‬ ‫ا‬
‫ت‬ ‫ولي‬ ‫شد‬ ‫عهدهدار‬ ‫کاشاني‬‫بيشتر‬ ‫کاشاني‬ ‫و‬ ‫مصدق‬ ‫ميان‬ ‫شکاف‬ ‫و‬ ‫نرسيد‬ ‫ثمر‬ ‫به‬ ‫او‬ ‫لش‬
‫عم‬ ‫ملي‬ ‫جبهه‬ .‫شد‬‫مت‬ ‫ل‬‫بقائي‬ .‫شد‬ ‫لشي‬٬‫مکي‬ ‫حسين‬٬‫حائريزاده‬٬‫بـا‬ ‫آزاد‬ ‫عبدالقدير‬
‫و‬ ‫کرد‬ ‫ظهور‬ ‫برسد‬ ‫ظهور‬ ‫به‬ ‫نبايستي‬ ‫آنچه‬ ‫و‬ ‫خاستند‬ ‫بر‬ ‫مخالفت‬ ‫به‬ ‫مصدق‬ ‫دکتر‬‫کودتاي‬
١٤‫مرداد‬٤٨٨١‫و‬ ‫شد‬ ‫صادر‬ ‫هجدهم‬ ‫دوره‬ ‫انتخابات‬ ‫فرمان‬ .‫داد‬ ‫خاتمه‬ ‫تشنجات‬ ‫تمام‬ ‫به‬
‫دو‬ ‫بـه‬ ‫را‬ ‫زنـجان‬ ‫کـرسيهاي‬ ‫ولي‬ ‫شدند‬ ‫انتخاب‬ ‫رضاشاهي‬ ‫انتخابات‬ ‫شيوه‬ ‫به‬ ‫نمايندگان‬
.‫رفت‬ ‫کنار‬ ‫سياسي‬ ‫صحنه‬ ‫از‬ ‫او‬ ‫و‬ ‫کردند‬ ‫واگذار‬ ‫ذوالفقاري‬ ‫محمد‬ ‫ديگر‬ ‫برادر‬
‫د‬ ‫ذوالفقاري‬ ‫محمد‬‫پيوند‬ ‫نظامالدوله‬ ‫به‬ ‫معروف‬ ‫ديبا‬ ‫خان‬ ‫ميرزايحيي‬ ‫دختر‬ ‫با‬ ‫جواني‬ ‫ر‬
‫مـحمدرضا‬ ‫بـا‬ ‫ديـبا‬ ‫فرح‬ ‫ازدواج‬ ‫از‬ ‫پس‬ .‫شد‬ ‫متعددي‬ ‫فرزندان‬ ‫صاحب‬ .‫بست‬ ‫زناشويي‬
‫مـحمد‬ ‫جـمله‬ ‫از‬ ‫آوردنـد‬ ‫روي‬ ‫پـهلوي‬ ‫دربـار‬ ‫بـه‬ ‫ديـبا‬ ‫خانواده‬ ‫خويشهاي‬ ‫و‬ ‫قوم‬ ‫پهلوي‬
‫شد‬ ‫وارد‬ ‫سياست‬ ‫صحنه‬ ‫به‬ ‫هم‬ ‫ذوالفقاري‬‫بـه‬ ‫سـپس‬ ‫و‬ ‫مـازندران‬ ‫اسـتانداري‬ ‫بـه‬ ‫ابتدا‬ .
‫رشـته‬ ‫در‬ ‫دراروپـا‬ ‫ذوالفـقاري‬ ‫مـحمد‬ ‫که‬ ‫زماني‬ ‫در‬ .‫گرديد‬ ‫منصوب‬ ‫اصفهان‬ ‫استانداري‬

9. ‫وليعهد‬ ‫ظاهرشاه‬ ‫محمد‬ ‫او‬ ‫همشاگرديهاي‬ ‫از‬ ‫يکي‬ ‫داشت‬ ‫اشتغال‬ ‫تحصيل‬ ‫به‬ ‫کشاورزي‬
‫شاه‬ ‫محمدظاهر‬ ‫و‬ ‫ذوالفقاري‬ ‫بين‬ ‫روابط‬ ‫و‬ ‫بود‬ ‫افغانستان‬.‫بود‬ ‫ريشهدار‬ ‫و‬ ‫صميمانه‬ ‫بسيار‬
‫م‬ ‫از‬ ‫يکي‬ ‫در‬‫مـحمد‬ ‫که‬ ‫گرديد‬ ‫براين‬ ‫قرار‬ ‫پهلوي‬ ‫محمدرضا‬ ‫و‬ ‫شاه‬ ‫محمدظاهر‬ ‫لقاتهاي‬
‫اين‬ ‫و‬ ‫برود‬ ‫افغانستان‬ ‫به‬ ‫سفيرکبير‬ ‫سمت‬ ‫به‬ ‫شاه‬ ‫محمدظاهر‬ ‫نزديک‬ ‫دوست‬ ‫ذوالفقاري‬
‫کابل‬ ‫در‬ ‫ايران‬ ‫سفيرکبير‬ ‫چهارسال‬ ‫قريب‬ ‫ذوالفقاري‬ ‫و‬ ‫گرفت‬ ‫انجام‬ ‫برنامه‬‫غالب‬ ‫و‬ ‫بود‬‫در‬ ‫ا‬
‫تـهران‬ ‫به‬ ‫مأموريت‬ ‫اين‬ ‫پايان‬ ‫از‬ ‫پس‬ .‫مينمود‬ ‫همکاري‬ ‫شاه‬ ‫محمدظاهر‬ ‫با‬ ‫حضر‬ ‫و‬ ‫سفر‬
‫سال‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫بازگشت‬١٢٨١‫سنا‬ ‫مجلس‬ ‫پنجم‬ ‫دوره‬ ‫انتخابات‬ ‫در‬٬‫تـبريز‬ ‫انـتصابي‬ ‫سناتور‬
‫تاريخ‬ ‫در‬ ‫سرانجام‬ ‫و‬ .‫کرد‬ ‫حفظ‬ ‫را‬ ‫سمت‬ ‫آن‬ ‫نيز‬ ‫هفتم‬ ‫و‬ ‫ششم‬ ‫دوره‬ ‫در‬ .‫شد‬٨٤‫ماه‬ ‫دي‬
٥٥٨١‫سن‬ ‫در‬٥١‫مهديقلي‬ ‫و‬ ‫خان‬ ‫عليقلي‬ ‫نامهاي‬ ‫به‬ ‫ذکور‬ ‫فرزند‬ ‫دو‬ .‫درگذشت‬ ‫سالگي‬
‫خان‬ ‫اميرعلي‬ :‫از‬ ‫عبارتند‬ ‫خان‬ ‫مهديقلي‬ ‫فرزندان‬ ‫ماند‬ ‫باقي‬ ‫او‬ ‫از‬ ‫خان‬٬‫قليخان‬ ‫محمد‬٬
.‫خان‬ ‫عليقلي‬
‫ذوالفقاري‬ ‫محمودخان‬
‫اسـعدالدوله‬ ‫سـردار‬ ‫ارشـد‬ ‫و‬ ‫ذکـور‬ ‫فـرزند‬ ‫ذوالفـقاري‬ ‫مـحمودخان‬‫خـانم‬ ‫بـطن‬ ‫از‬
‫سال‬ ‫در‬ ‫وزيرافخم‬ ‫عليخان‬ ‫سلطان‬ ‫دختر‬ ‫منورالدوله‬١١٤١‫وجود‬ ‫عرصه‬ ‫پابه‬ ‫زنجان‬ ‫در‬
‫تحصي‬ ‫کودکي‬ ‫دوران‬ ‫طي‬ ‫از‬ ‫پس‬ .‫نهاد‬‫و‬ ‫اگرفت‬ ‫فر‬ ‫را‬ ‫فرانسه‬ ‫زبان‬ .‫نمود‬ ‫آغاز‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫لت‬
‫و‬ .‫گـرفت‬ ‫دانشنامه‬ ‫اقتصاد‬ ‫رشته‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫شد‬ ‫فرانسه‬ ‫عازم‬ ‫تحصيل‬ ‫ادامه‬ ‫براي‬ ‫سرانجام‬‫بـه‬
‫ام‬ ‫اداره‬ ‫در‬ ‫خود‬ ‫پدر‬ ‫معاون‬ ‫و‬ ‫بازگشت‬ ‫ايران‬‫شد‬ ‫زنجان‬ ‫وسيع‬ ‫لک‬٬‫مدت‬ ‫در‬ ‫محمودخان‬
‫فرد‬ ‫به‬ ‫منحصر‬ ‫سواري‬ ‫اسب‬ ‫و‬ ‫شکار‬ ‫و‬ ‫تيراندازي‬ ‫در‬ .‫گرديد‬ ‫خانواده‬ ‫سرسبد‬ ‫گل‬ ‫کوتاهي‬
‫که‬ ‫سردار‬ ‫رقبات‬ ‫امور‬ ‫اداره‬ ‫سنگين‬ ‫بار‬ ‫حقيقت‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫شد‬٥١١‫بـود‬ ‫قريه‬٬‫مـحول‬ ‫او‬ ‫بـه‬
‫و‬ ‫گرديد‬‫هم‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫شهريور‬ ‫از‬ ‫پس‬ .‫بود‬ ‫پدر‬ ‫مشار‬ ‫و‬ ‫مشير‬ ‫ميشد‬ ‫محول‬ ‫او‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫امري‬ ‫در‬ ‫او‬
‫مشک‬ ‫روستاها‬ ‫در‬ ‫آنها‬ ‫نفوذ‬ ‫و‬ ‫توده‬ ‫حزب‬ ‫ظهور‬ ‫و‬ ‫کشور‬ ‫احوال‬ ‫و‬ ‫اوضاع‬ ‫ريختن‬‫براي‬ ‫لتي‬
‫مخصوص‬ ‫آمد‬ ‫وجود‬ ‫به‬ ‫مالکان‬‫و‬ ‫هرج‬ ‫دچار‬ ‫نقاط‬ ‫ساير‬ ‫از‬ ‫بيش‬ ‫خمسه‬ ‫و‬ ‫زنجان‬ ‫منطقه‬ ‫ا‬
‫محم‬ ‫ولي‬ ‫گرديد؛‬ ‫مرج‬.‫دهد‬ ‫آرامش‬ ‫منطقه‬ ‫به‬ ‫توانست‬ ‫ذوالفقاري‬ ‫ودخان‬
‫محمودخان‬ ‫سلطان‬ ‫شدند‬ ‫مسلط‬ ‫زنجان‬ ‫منطقه‬ ‫به‬ ‫آذربايجان‬ ‫دموکراتهاي‬ ‫آنکه‬ ‫از‬ ‫پس‬
‫پـيش‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫کـندي‬ ‫خـاتون‬ ‫راه‬ ‫و‬ ‫آمد‬ ‫بيرون‬ ‫شب‬ ‫نيمه‬ ‫زنجان‬ ‫از‬ ‫خود‬ ‫کسان‬ ‫با‬ ‫ذوالفقاري‬
‫ي‬ ‫با‬ .‫نمود‬ ‫دموکراتها‬ ‫برضد‬ ‫تعرض‬ ‫به‬ ‫شروع‬ ‫آنجا‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫گرفت‬‫افشار‬ ‫لشکرخان‬ ‫مين‬٬‫او‬ ‫که‬

10. ‫ميکرد‬ ‫نبرد‬ ‫دموکراتها‬ ‫با‬ ‫نيز‬٬‫ژنـرال‬ ‫فرماندهي‬ ‫به‬ ‫چندبار‬ ‫دموکرات‬ ‫قواي‬ .‫يافت‬ ‫ارتباط‬
‫غ‬‫سلطان‬ ‫کار‬ ‫رفتهرفته‬ .‫نشدند‬ ‫موفق‬ ‫که‬ ‫نمودند‬ ‫حمله‬ ‫کندي‬ ‫خاتون‬ ‫به‬ ‫دانشيان‬ ‫يحيي‬ ‫لم‬
‫با‬ ‫محمودخان‬‫مـقاومت‬ ‫بودن‬ ‫جدي‬ ‫به‬ ‫دموکراتها‬ ‫خود‬ .‫گرفت‬ ‫ل‬‫و‬ ‫پـيبردند‬ ‫ذوالفـقاري‬
‫را‬ ‫کندي‬ ‫خاتون‬»‫با‬‫الستالينگراد‬«‫يعني‬»‫کوچک‬ ‫استالينگراد‬«‫گرمرود‬ ‫خانهاي‬ .‫نهادند‬ ‫نام‬
‫دموکرات‬ ‫حزب‬ ‫ارکان‬ .‫پيوستند‬ ‫او‬ ‫صفوف‬ ‫به‬ ‫ميکردند‬ ‫مبارزه‬ ‫مملکت‬ ‫نفع‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫آنها‬ ‫و‬
‫مجلس‬ ‫نمايندگان‬ ‫ذوالفقاري‬ ‫ناصر‬ ‫و‬ ‫محمد‬ ‫با‬ ‫مذاکره‬ ‫هنگام‬ ‫مصدق‬ ‫دکتر‬
‫به‬ ‫شخصي‬ ‫لباس‬ ‫با‬ ‫افسران‬ .‫کرد‬ ‫تقويت‬ ‫را‬ ‫او‬ ‫صاحبمنصب‬ ‫و‬ ‫اسلحه‬ ‫وسيله‬ ‫به‬ ‫هم‬ ‫ايران‬
‫بـود‬ ‫بـختيار‬ ‫تـيمور‬ ‫سـرگرد‬ ‫هـم‬ ‫يکي‬ ‫افسران‬ ‫آن‬ ‫جمله‬ ‫از‬ .‫ميرفتند‬ ‫ذوالفقاريها‬ ‫اردوگاه‬
‫با‬‫قوئي‬ ‫نبرد‬ ‫به‬ ‫معروف‬ ‫که‬ ‫را‬ ‫نبردي‬ .‫کنند‬ ‫يکسره‬ ‫را‬ ‫کار‬ ‫که‬ ‫شدند‬ ‫برآن‬ ‫دموکراتها‬ ‫لخره‬
‫مقاومت‬ ‫دهنده‬ ‫نشان‬ ‫و‬ ‫مهم‬ ‫رويدادهاي‬ ‫از‬ ‫نبرد‬ ‫اين‬ .‫کردند‬ ‫شروع‬ ‫خوانين‬ ‫ضد‬ ‫بر‬ ‫است‬
.‫است‬ ‫ذوالفقاريها‬
‫ژنرال‬ .‫داشتند‬ ‫سنگري‬ ‫زنجان‬ ‫قراء‬ ‫از‬ ‫قوئي‬ ‫قريه‬ ‫در‬ ‫گرمرود‬ ‫خانهاي‬ ‫آنکه‬ ‫امر‬ ‫تفصيل‬
‫غ‬‫سـلطان‬ ‫بـه‬ ‫خـبر‬ .‫درميآورد‬ ‫محاصره‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫خانها‬ ‫و‬ ‫ميآورد‬ ‫هجوم‬ ‫آنجا‬ ‫به‬ ‫يحيي‬ ‫لم‬
‫در‬ .‫ميشود‬ ‫شروع‬ ‫شديدي‬ ‫زدوخورد‬ ‫ميشتابد‬ ‫خانها‬ ‫ياري‬ ‫به‬ ‫وي‬ .‫ميرسد‬ ‫محمودخان‬
‫در‬ ‫که‬ ‫دموکراتها‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫ميبارد‬ ‫شديدي‬ ‫باران‬ ‫بود‬ ‫اسد‬ ‫برج‬ ‫در‬ ‫آفتاب‬ ‫که‬ ‫حالي‬ ‫در‬ ‫نبرد‬ ‫اثناي‬
‫و‬ ‫مـيشوند‬ ‫سـرازيـر‬ ‫ارتـفاعات‬ ‫از‬ ‫ذوالفـقاري‬ ‫سـرداران‬ .‫ميرساند‬ ‫صدمه‬ ‫بودند‬ ‫پايين‬
‫را‬ ‫دموکراتها‬‫نـام‬ ‫بـه‬ ‫رودخـانهاي‬ ‫کـه‬ ‫مـيبينند‬ ‫مـراجـعت‬ ‫در‬ ‫دموکراتـها‬ .‫ميکنند‬ ‫تعقيب‬
‫است‬ ‫نبوده‬ ‫سيل‬ ‫و‬ ‫آب‬ ‫سابقه‬ ‫آن‬ ‫در‬ ‫طرف‬ ‫اين‬ ‫به‬ ‫سال‬ ‫پنجاه‬ ‫از‬ ‫که‬ (‫)رودخشک‬ ‫قوريچاي‬
‫و‬ ‫ميزنند‬ ‫سيل‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫ناچار‬ .‫است‬ ‫مسدود‬ ‫کلي‬ ‫به‬ ‫عقبنشيني‬ ‫راه‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫سيل‬ ‫از‬ ‫پر‬
‫خبر‬ .‫ميدهند‬ ‫فراوان‬ ‫تلفات‬.‫نماند‬ ‫مکتوم‬ ‫آذربايجان‬ ‫در‬ ‫شکست‬ ‫اين‬
‫کودتاي‬ ‫از‬ ‫پس‬ ‫محمودخان‬١٤‫مرداد‬٤٨٨١‫وکالت‬ ‫به‬ ‫خود‬ ‫برادر‬ ‫جاي‬ ‫به‬ ‫زنجان‬ ‫از‬
‫دور‬ ‫انتخابات‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫کرد‬ ‫حفظ‬ ‫را‬ ‫وکالت‬ ‫کرسي‬ ‫نيز‬ ‫نوزدهم‬ ‫دوره‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫شد‬ ‫انتخاب‬ ‫مجلس‬
.‫شد‬ ‫وکيل‬ ‫نيز‬ ‫بيستم‬
‫اصـ‬ ‫قـانون‬ ‫اجراي‬ ‫با‬‫ا‬ ‫تـقسيم‬ ‫و‬ ‫ارضـي‬ ‫لحات‬‫کشـاورزان‬ ‫بـين‬ ‫راضـي‬٬‫و‬ ‫زمـينداران‬
‫تدريج‬ ‫کشاورزان‬‫فـرزندان‬ .‫ريـخت‬ ‫فرو‬ ‫داشتند‬ ‫که‬ ‫کبکبهاي‬ ‫و‬ ‫دبدبه‬ ‫آن‬ ‫و‬ ‫کردند‬ ‫افول‬ ‫ا‬

11. ‫عليرضاخان‬ :‫از‬ ‫عبارتند‬ ‫محمودخان‬٬‫عـلوم‬ ‫دانشکده‬ ‫از‬ ‫)که‬ ‫يوسفخان‬ ‫و‬ ‫منوچهرخان‬
.(‫گرفت‬ ‫ليسانس‬ ‫ملي‬ ‫دانشگاه‬ ‫سياسي‬
‫ذوالفقاري‬ ‫ناصر‬
‫سال‬ ‫در‬ ‫اسعدالدوله‬ ‫سردار‬ ‫فرزند‬ ‫ذوالفقاري‬ ‫ناصر‬٨٬٤١‫رسيدن‬ ‫از‬ ‫پس‬ .‫شد‬ ‫متولد‬
‫تحصي‬ ‫رشد‬ ‫سن‬ ‫به‬‫سپاهيگري‬ ‫آيين‬ ‫و‬ ‫کرد‬ ‫آغاز‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫لت‬٬‫به‬ ‫را‬ ‫تيراندازي‬ ‫و‬ ‫سواري‬
‫و‬ ‫حـقوق‬ ‫دانشکده‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫رفت‬ ‫تهران‬ ‫به‬ ‫تحصيل‬ ‫ادامه‬ ‫براي‬ ‫آنگاه‬ .‫گرفت‬ ‫ياد‬ ‫احسن‬ ‫نحو‬
‫تحصي‬ ‫سياسي‬ ‫علوم‬‫لت‬‫فرانسه‬ ‫به‬ ‫هم‬ ‫سري‬ ‫سپس‬ ‫و‬ .‫گرفت‬ ‫ليسانس‬ ‫و‬ ‫داد‬ ‫ادامه‬ ‫را‬ ‫خود‬
.‫پرداخت‬ ‫تحصيل‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫زد‬
‫امورخارجه‬ ‫وزارت‬ ‫در‬ ‫استخدام‬ ‫به‬ ‫بعد‬ ‫و‬ ‫شد‬ ‫کار‬ ‫مشغول‬ ‫کشاورزي‬ ‫وزارت‬ ‫در‬ ‫ابتدا‬
‫از‬ ‫پـانزدهم‬ ‫دوره‬ ‫انـتخابات‬ ‫در‬ ‫تا‬ ‫بود‬ ‫مشغول‬ ‫امورخارجه‬ ‫وزارت‬ ‫در‬ ‫سالي‬ ‫چند‬ .‫درآمد‬
‫وکالت‬ ‫به‬ ‫زنجان‬‫ارسـنجاني‬ ‫حسن‬ ‫دکتر‬ ‫اعتبارنامه‬ ‫طرح‬ ‫هنگام‬ ‫در‬ .‫شد‬ ‫انتخاب‬ ‫مجلس‬
‫وکيل‬‫ايـن‬ ‫عـلت‬ .‫نـدانست‬ ‫وکـالت‬ ‫بـراي‬ ‫شايسته‬ ‫را‬ ‫او‬ ‫و‬ ‫برخاست‬ ‫مخالفت‬ ‫به‬ ‫لهيجان‬
‫کـه‬ ‫داريـا‬ ‫روزنامه‬ ‫در‬ ‫ارسنجاني‬ ‫چون‬ ‫بود؛‬ ‫آذربايجان‬ ‫سران‬ ‫از‬ ‫عدهاي‬ ‫خواسته‬ ‫مخالفت‬
‫حم‬ ‫آنها‬ ‫به‬ ‫ميکرد‬ ‫منتشر‬‫لت‬‫هرحال‬ ‫به‬ .‫بود‬ ‫نموده‬ ‫سختي‬٬‫ارسنجاني‬ ‫درباره‬ ‫گفتوگو‬
.‫شد‬ ‫رد‬ ‫او‬ ‫اعتبارنامه‬ ‫نتيجه‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫شد‬ ‫بسيار‬ ‫مجلس‬ ‫در‬
‫دوره‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫کـرد‬ ‫حـفظ‬ ‫را‬ ‫وکـالت‬ ‫کرسي‬ ‫نيز‬ ‫هفدهم‬ ‫و‬ ‫شانزدهم‬ ‫ادوار‬ ‫در‬ ‫ذوالفقاري‬
‫باعث‬ ‫امر‬ ‫همين‬ .‫ميکرد‬ ‫حمايت‬ ‫مصدق‬ ‫دکتر‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫بود‬ ‫ملي‬ ‫جبهه‬ ‫اکسيون‬ ‫فر‬ ‫در‬ ‫هفدهم‬
‫کودتاي‬ ‫از‬ ‫بعد‬ ‫که‬ ‫شد‬١٤‫پـيدا‬ ‫راه‬ ‫مـجلس‬ ‫به‬ ‫ديگر‬ ‫و‬ ‫بگيرد‬ ‫قرار‬ ‫بيمهري‬ ‫مورد‬ ‫مرداد‬
‫در‬ ‫ايـنکه‬ ‫تـا‬ ‫داشت‬ ‫مشـاور‬ ‫سمت‬ ‫امورخارجه‬ ‫وزارت‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫بود‬ ‫بيکار‬ ‫سالي‬ ‫چند‬ .‫نکند‬
‫خرداد‬٢٨٨١‫ع‬ ‫حسين‬ ‫کابينه‬ ‫در‬‫را‬ ‫سمت‬ ‫اين‬ .‫شد‬ ‫منصوب‬ ‫نخستوزيري‬ ‫معاونت‬ ‫به‬ ‫لء‬
‫دکتر‬ ‫کابينه‬ ‫در‬.‫شد‬ ‫انتخاب‬ ‫تهران‬ ‫شهرداري‬ ‫به‬ ‫چندي‬ ‫از‬ ‫پس‬ ‫و‬ ‫نمود‬ ‫حفظ‬ ‫اقبال‬ ‫منوچهر‬
‫راضي‬ ‫او‬ ‫از‬ ‫مردم‬ ‫و‬ ‫داد‬ ‫سروصورتي‬ ‫تهران‬ ‫شهر‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫کرد‬ ‫کار‬ ‫خوب‬ ‫خيلي‬ ‫سمت‬ ‫اين‬ ‫در‬
‫ضمن‬ .‫بودند‬‫اميني‬ ‫علي‬ ‫دکتر‬ ‫کابينه‬ ‫در‬ .‫کرد‬ ‫پيدا‬ ‫کبيري‬ ‫سفير‬ ‫مقام‬ ‫امورخارجه‬ ‫وزارت‬ ‫در‬ ‫ا‬
‫ر‬ ‫به‬ ‫مشاور‬ ‫وزير‬ ‫عنوان‬ ‫به‬.‫شد‬ ‫برگزيده‬ ‫تبليغات‬ ‫و‬ ‫انتشارات‬ ‫ياست‬
‫سفيرکبير‬ ‫عنوان‬ ‫با‬ ‫و‬ ‫بازگشت‬ ‫خارجه‬ ‫امور‬ ‫وزارت‬ ‫به‬ ‫اميني‬ ‫دکتر‬ ‫کابينه‬ ‫سقوط‬ ‫از‬ ‫پس‬
‫عـهدهدار‬ ‫را‬ ‫امورخـارجـه‬ ‫وزارت‬ ‫سياسي‬ ‫شوراي‬ ‫عضويت‬ ‫هم‬ ‫چندي‬ ‫سفارتخانه‬ ‫بدون‬

12. ‫مصطفيخان‬ :‫راست‬ ‫از‬ ‫نشسته‬ ‫اول‬ ‫رديف‬ ‫ذوالفقاري؛‬ ‫برادران‬٬‫محمودخان‬٬‫محمدخان‬٬‫احمدخان‬٬
‫خان‬ ‫ناصر‬٬‫حسنخان‬ ‫امير‬٬‫حسينخان‬ ‫امير‬ :‫راست‬ ‫از‬ ‫ايستاده‬٬‫مرتضيخان‬٬‫بيوکخان‬
‫شهريور‬ ‫در‬ ‫اينکه‬ ‫تا‬ .‫بود‬٢٥٨١.‫شد‬ ‫بازنشسته‬ ‫خود‬ ‫تقاضاي‬ ‫به‬
‫خانم‬ ‫شکوه‬ ‫نام‬ ‫به‬ ‫عدل‬ ‫منصورالسلطنه‬ ‫دختران‬ ‫از‬ ‫يکي‬ ‫با‬ ‫جواني‬ ‫در‬ ‫ذوالفقاري‬ ‫ناصر‬
‫ص‬ ‫و‬ ‫بست‬ ‫زناشويي‬ ‫پيوند‬‫زنـدگي‬ ‫آمـريکا‬ ‫در‬ ‫اکـنون‬ ‫هـم‬ ‫وي‬ .‫گرديد‬ ‫فرزند‬ ‫چند‬ ‫احب‬
‫فرزندان‬ ‫از‬ ‫يکي‬ .‫گرديد‬ ‫انتخاب‬ ‫نفت‬ ‫کميسيون‬ ‫عضويت‬ ‫به‬ ‫شانزدهم‬ ‫دوره‬ ‫در‬ ‫وي‬ .‫ميکند‬
.‫بود‬ ‫ذوالفقاري‬ ‫خان‬ ‫حسينقلي‬ ‫او‬
‫ذوالفقاري‬ ‫مصطفي‬
‫سال‬ ‫در‬٢٬٤١‫پـرداخ‬ ‫تـحصيل‬ ‫بـه‬ ‫زمان‬ ‫آن‬ ‫عرف‬ ‫شيوه‬ ‫به‬ .‫شد‬ ‫متولد‬ ‫زنجان‬ ‫در‬.‫ت‬
‫ام‬ ‫اداره‬ ‫در‬ ‫اگرفت‬ ‫فر‬ ‫خوبي‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫تيراندازي‬ ‫و‬ ‫سواري‬ ‫سپس‬‫برادران‬ ‫با‬ ‫خانواده‬ ‫وسيع‬ ‫لک‬
‫غـ‬ ‫سـرکردگي‬ ‫بـه‬ ‫آذربايجان‬ ‫دمکراتهاي‬ ‫بين‬ ‫جنگهاي‬ ‫در‬ .‫پرداخت‬ ‫همراهي‬ ‫به‬ ‫خود‬‫لم‬
‫دليـل‬ ‫هـمين‬ ‫به‬ .‫داشت‬ ‫فعال‬ ‫مشارکت‬ ‫يحيي‬٬‫غـائله‬ ‫خـتم‬ ‫و‬ ‫پـيشهوري‬ ‫شکست‬ ‫از‬ ‫پس‬
‫آذربايجان‬٬‫دوره‬ ‫در‬ .‫شد‬ ‫داده‬ ‫افتخاري‬ ‫سرواني‬ ‫درجه‬ ‫او‬ ‫به‬ ‫پهلوي‬ ‫محمدرضا‬ ‫طرف‬ ‫از‬
‫بيجار‬ ‫از‬ ‫بيستم‬ ‫دوره‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫گرديد‬ ‫انتخاب‬ ‫زنجان‬ ‫وکالت‬ ‫به‬ ‫ملي‬ ‫شوراي‬ ‫مجلس‬ ‫هيجدهم‬
‫در‬ .‫شد‬ ‫مجلس‬ ‫وکيل‬١١٨١.‫درگذشت‬ ‫کشور‬ ‫از‬ ‫خارج‬ ‫در‬
‫ذوالفقاري‬ ‫هدايتاهلل‬
‫سر‬ ‫فرزند‬ ‫ذوالفقاري‬ ‫هدايتاهلل‬‫به‬ ‫ملقب‬ ‫خانم‬ ‫بدرالملوک‬ ‫مادرش‬ ‫و‬ ‫اسعدالدوله‬ ‫دار‬
‫در‬ ‫هدايت‬ .‫بود‬ ‫ايران‬ ‫بزرگ‬ ‫رجال‬ ‫از‬ (‫افخم‬ ‫وزير‬ ‫عليخان‬ ‫ميرزا‬ ‫)دختر‬ ‫بدرالدوله‬١١٨١
‫تحصي‬ ‫و‬ ‫شد‬ ‫متولد‬‫ادامـه‬ ‫بـراي‬ ‫سـپس‬ ‫و‬ ‫رسـانيد‬ ‫پايان‬ ‫به‬ ‫ايران‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫ابتدائي‬ ‫لت‬
‫ر‬ ‫مـتوسطه‬ ‫اول‬ ‫سـيکل‬ ‫و‬ ‫شد‬ ‫سويس‬ ‫عازم‬ ‫تحصيل‬‫ادامـه‬ ‫بـراي‬ ‫و‬ ‫کـرد‬ ‫تـمام‬ ‫لوزان‬ ‫در‬ ‫ا‬
‫علوم‬ ‫ليسانس‬ ‫دانشنامه‬ ‫و‬ ‫داد‬ ‫تحصيل‬ ‫ادامه‬ ‫کاليفرنيا‬ ‫و‬ ‫ونتورا‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫رفت‬ ‫آمريکا‬ ‫به‬ ‫تحصيل‬
‫ايران‬ ‫به‬ ‫بازگشت‬ ‫از‬ ‫پس‬ .‫کرد‬ ‫دريافت‬ ‫سياسي‬٬‫سال‬ ‫در‬١٢٨١‫امور‬ ‫وزارت‬ ‫استخدام‬ ‫به‬
‫تدريج‬ ‫و‬ ‫درآمد‬ ‫خارجه‬‫وزارتخان‬ ‫آن‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫ترقي‬ ‫مراحل‬ ‫ا‬‫آجوداني‬ ‫سمت‬ ‫به‬ ‫آنگاه‬ .‫پيمود‬ ‫ه‬
.‫يافت‬ ‫انتقال‬ ‫پهلوي‬ ‫دربار‬ ‫به‬

13. ‫مـورد‬ ‫را‬ ‫خانواده‬ ‫اين‬ ‫افراد‬ ‫داشت‬ ‫ذوالفقاري‬ ‫خانواده‬ ‫با‬ ‫که‬ ‫قرابتي‬ ‫علت‬ ‫به‬ ‫ديبا‬ ‫فرح‬
‫و‬ ‫بود‬ ‫ديبا‬ ‫فرح‬ ‫توجه‬ ‫مورد‬ ‫پهلوي‬ ‫دربار‬ ‫در‬ ‫هدايتاهلل‬ .‫ميداد‬ ‫قرار‬ ‫خود‬ ‫کمک‬ ‫و‬ ‫محبت‬
‫همراهي‬ ‫را‬ ‫او‬ ‫حضر‬ ‫و‬ ‫سفر‬ ‫در‬‫دربار‬ ‫تشريفات‬ ‫رئيس‬ ‫چندي‬ ‫از‬ ‫پس‬ ‫هللا‬ ‫هدايت‬ .‫ميکرد‬
‫زبانهاي‬ ‫به‬ ‫وي‬ .‫شد‬ ‫منصوب‬ ‫سلطنتي‬ ‫تشريفات‬ ‫کل‬ ‫معاونت‬ ‫به‬ ‫سرانجام‬ ‫و‬ ‫گرديد‬ ‫پهلوي‬
.‫داشت‬ ‫کامل‬ ‫تسلط‬ ‫ترکي‬ ‫و‬ ‫انگليسي‬ ‫و‬ ‫فرانسه‬
‫متولد‬ ‫حريري‬ ‫مرسدس‬ ‫با‬ ‫خان‬ ‫هدايتاهلل‬١١٨١‫کـرمانشاهي‬ ‫حريري‬ ‫جواد‬ ‫دختر‬
‫نام‬ .‫کرد‬ ‫ازدواج‬‫مرجان‬ :‫قرارند‬ ‫اين‬ ‫از‬ ‫وي‬ ‫فرزندان‬ ‫هاي‬٬‫ياسمين‬٬‫همسر‬ ‫ياسمين‬ .‫کاميار‬ ‫و‬
.‫ميکنند‬ ‫زندگي‬ ‫کشور‬ ‫از‬ ‫خارج‬ ‫در‬ ‫هماکنون‬ ‫خانواده‬ ‫اين‬ .‫ادجوست‬ ‫ر‬ ‫کيومرث‬
‫ذوالفقاري‬ ‫قليخان‬ ‫مرتضي‬
‫تحصي‬ ‫وي‬‫رسانيد‬ ‫اتمام‬ ‫به‬ ‫آمريکا‬ ‫و‬ ‫ايران‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫عالي‬ ‫لت‬٬‫وزارت‬ ‫استخدام‬ ‫به‬
‫درآ‬ ‫نيرو‬‫عـزتافـخمي‬ ‫خـانم‬ ‫بـا‬ .‫شـد‬ ‫عـهدهدار‬ ‫وزارتخانه‬ ‫آن‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫مهمي‬ ‫مشاغل‬ ‫و‬ ‫مد‬
‫خان‬ ‫محمدعلي‬ :‫از‬ ‫عبارتند‬ ‫فرزندانش‬ .‫کرد‬ ‫ازدواج‬٬‫خانم‬ ‫مستوره‬٬.‫خانم‬ ‫فاطمه‬ ‫و‬
‫ذوالفقاري‬ ‫احمدخان‬
‫خانم‬ ‫قمرتاج‬ ‫بطن‬ ‫از‬ ‫اسعدالدوله‬ ‫سردار‬ ‫ذکور‬ ‫فرزند‬ ‫بزرگترين‬ ‫ذوالفقاري‬ ‫احمدخان‬
‫مظفري‬‫پـدري‬ ‫اموال‬ ‫تمام‬ ‫وارث‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫خان‬ ‫رضاقلي‬ ‫دختر‬ ‫حجابالسلطنه‬ ‫به‬ ‫ملقب‬
‫خود‬ ‫پدر‬ ‫اول‬ ‫لقب‬ ‫بود‬ ‫اسعدالدوله‬ ‫سردار‬ ‫ذکور‬ ‫فرزند‬ ‫اولين‬ ‫حقيقت‬ ‫در‬ ‫احمدخان‬ .‫گرديد‬
‫با‬ ‫و‬ ‫نکرد‬ ‫قبول‬ ‫دولتي‬ ‫شغل‬ ‫منيعالدوله‬ ‫احمدخان‬ .‫کردند‬ ‫واگذار‬ ‫او‬ ‫به‬ ‫بود‬ ‫منيعالدوله‬ ‫که‬ ‫را‬
‫ک‬ ‫ثروت‬‫از‬ ‫که‬ ‫لني‬‫در‬ ‫جواني‬ ‫در‬ ‫وي‬ .‫داشت‬ ‫مرفهي‬ ‫بسيار‬ ‫زندگي‬ ‫بود‬ ‫رسيده‬ ‫او‬ ‫به‬ ‫مادرش‬
‫مـوضوع‬ ‫ايـن‬ ‫بـه‬ ‫خـود‬ ‫خـاطرات‬ ‫در‬ ‫احتشامالسـلطنه‬ .‫بود‬ ‫خمسه‬ ‫دوم‬ ‫فوج‬ ‫در‬ ‫پدر‬ ‫کنار‬
‫از‬ ‫فرزندانش‬ .‫کرد‬ ‫ازدواج‬ ‫مافي‬ ‫تاجالملوک‬ ‫حاجيه‬ ‫با‬ ‫ذوالفقاري‬ ‫احمدخان‬ .‫دارد‬ ‫اشاراتي‬
‫مهن‬ :‫از‬ ‫عبارتند‬ ‫خانم‬ ‫اين‬ ‫بطن‬‫کودکي‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫ذوالفقاري‬ ‫ليلي‬ ‫خانم‬ ‫و‬ ‫ذوالفقاري‬ ‫تقي‬ ‫دس‬
‫بابک‬ :‫از‬ ‫عبارتند‬ ‫ذوالفقاري‬ ‫تقي‬ ‫فرزندان‬ .‫کرد‬ ‫فوت‬٬‫نکاح‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫ذوالفقاري‬ ‫بهاره‬ ‫خانم‬
.‫درآمد‬ ‫عامري‬ ‫علي‬ ‫آقاي‬
.‫بود‬ ‫افخمي‬ ‫اميراشرف‬ ‫دختر‬ ‫افخمي‬ ‫خانم‬ ‫ملکتاج‬ ‫منيعالدوله‬ ‫احمدخان‬ ‫دوم‬ ‫همسر‬
‫سلط‬ ‫فرزند‬ ‫اشرف‬ ‫امير‬‫يک‬ ‫و‬ ‫مجلس‬ ‫نمايندگي‬ ‫دوره‬ ‫يازده‬ ‫بود‬ ‫افخم‬ ‫وزير‬ ‫خان‬ ‫علي‬ ‫ان‬

14. ‫شـيرين‬ ‫خـانم‬ ‫از‬ ‫عـبارتند‬ ‫وي‬ ‫فـرزندان‬ ‫و‬ .‫داشت‬ ‫را‬ ‫زنـجان‬ ‫و‬ ‫قــزوين‬ ‫ســناتوري‬ ‫دوره‬
‫مـجيد‬ ‫دکتر‬ ‫با‬ ‫که‬ ‫ذوالفقاري‬ ‫شهره‬ ‫خانم‬ ‫و‬ ‫شد‬ ‫قاسملو‬ ‫افشار‬ ‫علي‬ ‫همسر‬ ‫که‬ ‫ذوالفقاري‬
‫ايش‬ ‫فرزندان‬ .‫بست‬ ‫زناشويي‬ ‫پيوند‬ ‫نواب‬‫شهرام‬ :‫از‬ ‫عبارتند‬ ‫ان‬٬.‫شهرزاد‬ ‫و‬ ‫شهريار‬
‫ذوالفقاري‬ ‫حميدخان‬
‫حجابالسلطنه‬ ‫خانم‬ ‫بطن‬ ‫از‬ ‫اسعدالدوله‬ ‫سردار‬ ‫ذکور‬ ‫فرزند‬ ‫دومين‬ ‫ذوالفقاري‬ ‫حميد‬
‫نماينده‬ ‫دوره‬ ‫نه‬ ‫که‬ ‫ضيائي‬ ‫مجد‬ ‫دختر‬ ‫خانم‬ ‫رباب‬ ‫با‬ ‫حميدخان‬ .‫داشت‬ ‫دولتي‬ ‫شغل‬ ‫و‬ ‫بود‬
‫صاحب‬ ‫و‬ ‫کرد‬ ‫ازدواج‬ ‫بود‬ ‫زنجان‬ ‫از‬ ‫مجلس‬:‫قرار‬ ‫اين‬ ‫از‬ ‫شد‬ ‫خود‬ ‫همسر‬ ‫از‬ ‫فرزند‬ ‫نه‬
‫مجيدخان‬٬‫خان‬ ‫فرخ‬٬‫فروزان‬ ‫خانم‬٬‫مسـتوره‬ ‫خـانم‬ ‫بـطن‬ ‫از‬ ‫سلمي‬ ‫خانم‬٬‫خـانم‬ ‫زهـرا‬٬
‫حيدرقلي‬٬‫رضاقلي‬٬‫غ‬‫لمعلي‬٬.‫خانم‬ ‫حميده‬ ‫و‬
‫ذوالفقاري‬ ‫خان‬ ‫اميرحسن‬
‫ند‬ ‫ديگري‬ ‫شغل‬ ‫و‬ ‫بود‬ ‫زنجان‬ ‫شهر‬ ‫انجمن‬ ‫رئيس‬ ‫که‬ ‫ذوالفقاري‬ ‫خان‬ ‫اميرحسن‬‫با‬ ‫اشت‬
‫خـان‬ ‫ابـوالقـاسم‬ ‫از‬ ‫عـبارتند‬ ‫آنـها‬ ‫فرزندان‬ .‫کرد‬ ‫ازدواج‬ ‫ابراهيمي‬ ‫افخم‬ ‫همايونتاج‬ ‫خانم‬
‫و‬ ‫ذوالفـقاري‬ ‫خـان‬ ‫مـحمدحسن‬ ‫ايشـان‬ ‫فـرزند‬ ‫کــه‬ ‫ذوالفــقاري‬ ‫عــيسي‬ ‫و‬ ‫ذوالفــقاري‬
.‫ميباشند‬ ‫ذوالفقاري‬ ‫محمدرضاخان‬
‫سال‬ ‫در‬ ‫ذوالفقاري‬ ‫فتحاهلل‬ ‫و‬ ‫ذوالفقاري‬ ‫مهرداد‬١٥٨١.‫شدند‬ ‫کشته‬ ‫اتومبيل‬ ‫حادثه‬ ‫در‬
‫کـاوه‬ ‫نـام‬ ‫بـه‬ ‫دارد‬ ‫فـرزندي‬ ‫و‬ ‫مـيباشد‬ ‫وکـيلي‬ ‫حسـن‬ ‫هـمسر‬ ‫ذوالفقاري‬ ‫رؤيا‬ ‫خانم‬
.‫ذوالفقاري‬
.‫بـود‬ ‫ايـران‬ ‫چـوگان‬ ‫تيم‬ ‫عضو‬ ‫ضمن‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫مول‬ ّ‫ت‬‫م‬ ‫افراد‬ ‫از‬ ‫ذوالفقاري‬ ‫خان‬ ‫اميرحسين‬
‫خانم‬ ‫او‬ ‫همسر‬ .‫ذوالفقاري‬ ‫نادر‬ ‫نام‬ ‫به‬ ‫دارد‬ ‫فرزندي‬.‫بود‬ ‫خلجي‬ ‫شيرين‬
‫تـحصي‬ ‫از‬ ‫پس‬ ‫ذوالفـقاري‬ ‫رضاخان‬‫دوره‬ ‫در‬ ‫نـپذيرفت‬ ‫دولتـي‬ ‫شـغل‬ ‫خـود‬ ‫لت‬٨٤
‫عليا‬ ‫طارم‬ ‫نماينده‬ ‫بيستوچهارم‬ ‫دوره‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫خدابنده‬ ‫شهر‬ ‫از‬ ‫ملي‬ ‫شوراي‬ ‫مجلس‬ ‫نماينده‬
‫شهردار‬ ‫مشيرهمايون‬ ‫استاد‬ ‫دختر‬ ‫شهردار‬ ‫شهدخت‬ ‫با‬ ‫رضاخان‬ .‫شد‬٬‫ازدواج‬ ‫پيانو‬ ‫استاد‬
‫ک‬.‫شدند‬ ‫ترانه‬ ‫و‬ ‫شراره‬ ‫نامهاي‬ ‫به‬ ‫دختر‬ ‫دو‬ ‫صاحب‬ ‫آنها‬ .‫رد‬
‫اسعدالدوله‬ ‫سردار‬ ‫دختران‬
‫خانم‬ ‫اکرم‬

15. ١‫مافي‬ ‫اله‬ ‫فتح‬ ‫نام‬ ‫به‬ ‫فرزندي‬ ‫داراي‬ ‫آنها‬ ‫و‬ ‫شد‬ ‫مافي‬ ‫خان‬ ‫ابوالقاسم‬ ‫همسر‬ ‫خانم‬ ‫اکرم‬ .
‫در‬ ‫مافي‬ ‫فتحاهلل‬ .‫شدند‬١٬٤١‫تحصي‬ ‫از‬ ‫پس‬ .‫شد‬ ‫متولد‬‫لبنان‬ ‫به‬ ‫ايران‬ ‫در‬ ‫مقدماتي‬ ‫لت‬‫و‬
‫تحصي‬ ‫و‬ ‫کرد‬ ‫عزيمت‬ ‫سويس‬ ‫و‬ ‫فرانسه‬‫پـايان‬ ‫بـه‬ ‫سـياسي‬ ‫حـقوق‬ ‫رشته‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫لت‬
‫در‬ ‫ايران‬ ‫به‬ ‫بازگشت‬ ‫از‬ ‫پس‬ .‫رساند‬٤٤٨١‫تدريج‬ ‫و‬ ‫شد‬ ‫استخدام‬ ‫امورخارجه‬ ‫وزارت‬ ‫در‬‫ا‬
‫در‬ ‫و‬ ‫ماهنشان‬ ‫نماينده‬ ‫ملي‬ ‫شوراي‬ ‫مجلس‬ ‫بيستويکم‬ ‫دوره‬ ‫در‬ .‫پيمود‬ ‫را‬ ‫اداري‬ ‫مراحل‬
‫ادوار‬‫بـا‬ ‫وي‬ .‫بود‬ ‫مجلس‬ ‫وکيل‬ ‫همچنان‬ ‫چهارم‬ ‫و‬ ‫بيست‬ ‫و‬ ‫سوم‬ ‫و‬ ‫بيست‬ ‫و‬ ‫دوم‬ ‫و‬ ‫بيست‬
‫بست‬ ‫زناشويي‬ ‫پيوند‬ ‫کاظمي‬ ‫مشفق‬ ‫مرتضي‬ ‫دختر‬٬‫خانم‬ ‫اکرم‬ .‫شدند‬ ‫جدا‬ ‫هم‬ ‫از‬ ‫بعد‬ ‫اما‬
‫ذوالفـقاري‬ ‫مـصطفيخان‬ ‫مـنزل‬ ‫در‬ ‫عمر‬ ‫آخر‬ ‫تا‬ ‫و‬ ‫شد‬ ‫جدا‬ ‫خود‬ ‫همسر‬ ‫از‬ ‫بعد‬ ‫کمي‬ ‫نيز‬
.‫ميکرد‬ ‫زندگي‬
٤‫ذ‬ ‫اشرف‬ ‫خانم‬ .‫ديبا‬ ‫طباطبايي‬ ‫خسرو‬ ‫با‬ ‫والفقاري‬٬‫دارايي‬ ‫وزارت‬ ‫کل‬ ‫مديران‬ ‫از‬ ‫که‬
‫بود‬٬‫تعيين‬ ‫ملي‬ ‫بانک‬ ‫در‬ ‫اسکناس‬ ‫براندوخته‬ ‫نظارت‬ ‫هيئت‬ ‫عضويت‬ ‫به‬ ‫بعد‬ ‫و‬ ‫کرد‬ ‫ازدواج‬
‫خود‬ ‫خاله‬ ‫دختر‬ ‫با‬ ‫ديبا‬ ‫طباطبايي‬ ‫پرويز‬ ‫ايشان‬ ‫فرزند‬ .‫بود‬ ‫سمت‬ ‫همان‬ ‫داراي‬ ‫سالها‬ ‫او‬ .‫شد‬
‫ازدواج‬ ‫امامي‬ ‫سيد‬ ‫خانم‬ ‫طناز‬.‫هستند‬ ‫ديبا‬ ‫طباطبايي‬ ‫خدايار‬ ‫و‬ ‫خداداد‬ ‫آنها‬ ‫فرزندان‬ .‫کرد‬
٨‫سيدامامي‬ ‫احمد‬ ‫دکتر‬ .‫درآمد‬ ‫سيدامامي‬ ‫احمد‬ ‫دکتر‬ ‫همسري‬ ‫به‬ ‫خانم‬ ‫ايران‬ ‫فخر‬ .
‫مـ‬ ‫و‬ ‫روحـاني‬ ‫جـمعه‬ ‫امـام‬ ‫سـيدکاظم‬ ‫حـاج‬ ‫مـرحـوم‬ ‫فرزند‬‫در‬ ‫لک‬١١٤١.‫شـد‬ ‫مـتولد‬
‫تحصي‬‫رشته‬ ‫در‬ ‫اروپا‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫عالي‬ ‫لت‬‫درمـان‬ ‫او‬ ‫تخصص‬ ‫و‬ ‫رساند‬ ‫پايان‬ ‫به‬ ‫پزشکي‬
‫تحصي‬ ‫اتمام‬ ‫و‬ ‫تهران‬ ‫به‬ ‫ورود‬ ‫از‬ ‫پس‬ ‫وي‬ .‫بود‬ ‫پوستي‬ ‫امراض‬‫شد‬ ‫تهران‬ ‫دانشگاه‬ ‫وارد‬ ‫لت‬
‫مربوط‬ ‫آن‬ ‫مطالب‬ ‫تمام‬ ‫که‬ ‫کرد‬ ‫دائر‬ ‫تندرست‬ ‫نام‬ ‫به‬ ‫نيز‬ ‫مجلهاي‬ ‫و‬ .‫رسيد‬ ‫استادي‬ ‫مقام‬ ‫به‬ ‫و‬
‫ع‬ ‫استقبال‬ ‫مورد‬ ‫مجله‬ ‫اين‬ ‫و‬ ‫بود‬ ‫پزشکي‬ ‫به‬.‫گرفت‬ ‫قرار‬ ‫پزشکان‬ ‫ويژه‬ ‫به‬ ‫لقهمندان‬
‫ادوار‬ ‫در‬ ‫وي‬ .‫بـود‬ ‫عـهدهدار‬ ‫را‬ ‫بـهداري‬ ‫وزارت‬ ‫معاونت‬ ‫هم‬ ‫چندي‬ ‫سيدامامي‬ ‫دکتر‬
‫ششم‬ ‫دوره‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫گرديد‬ ‫تبريز‬ ‫از‬ ‫ملي‬ ‫شوراي‬ ‫مجلس‬ ‫وکيل‬ ‫نوزدهم‬ ‫و‬ ‫هجدهم‬ ‫و‬ ‫شانزدهم‬
‫دکتر‬ ‫نام‬ ‫به‬ ‫وي‬ ‫فرزندان‬ ‫از‬ ‫يکي‬ .‫شد‬ ‫منصوب‬ ‫آذربايجان‬ ‫سناتوري‬ ‫به‬ ‫هم‬‫سال‬ ‫در‬ ‫کاووس‬
٥٨٨١‫تحصي‬ ‫شد‬ ‫متولد‬‫پايان‬ ‫به‬ ‫آمريکا‬ ‫در‬ ‫سياسي‬ ‫شناسي‬ ‫جامعه‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫عاليه‬ ‫لت‬
‫اسـتخدام‬ ‫استاديار‬ ‫سمت‬ ‫با‬ (‫صادق)ع‬ ‫امام‬ ‫دانشگاه‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫گرفت‬ ‫دکتري‬ ‫درجه‬ ‫و‬ ‫رساند‬
‫از‬ ‫عـبارتند‬ ‫فـرزندان‬ ‫ديگـر‬ .‫است‬ ‫کرده‬ ‫ترجمه‬ ‫يا‬ ‫و‬ ‫تأليف‬ ‫کتاب‬ ‫چند‬ ‫تاکنون‬ ‫او‬ .‫گرديد‬
.‫خانم‬ ‫طناز‬ ‫و‬ ‫خان‬ ‫کامران‬ ‫و‬ ‫کاظمخان‬
٢‫فـرزند‬ ‫وثـوق‬ ‫عـلي‬ ‫همسري‬ ‫به‬ ‫ابتدا‬ ‫اسعدالدوله‬ ‫دختر‬ ‫کوچکترين‬ ‫خانم‬ ‫پروانه‬ .

16. ‫طو‬ ‫آنها‬ ‫زندگاني‬ ‫شوهر‬ ‫ندانمکاريهاي‬ ‫علت‬ ‫به‬ ‫ولي‬ ‫درآمد‬ ‫وثوقالدوله‬‫هم‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫نشد‬ ‫لني‬
‫فربود‬ .‫درآمد‬ ‫فربود‬ ‫همايون‬ ‫دکتر‬ ‫همسري‬ ‫به‬ ‫پروانه‬ ‫و‬ ‫شدند‬ ‫جدا‬‫و‬ ‫يکم‬ ‫و‬ ‫بيست‬ ‫ادوار‬ ‫در‬
‫افخم‬ ‫وزير‬ ‫خان‬ ‫سلطانعلي‬
‫هـمسري‬ ‫به‬ ‫نيلوفر‬ .‫بودند‬ ‫نيلوفر‬ ‫و‬ ‫کاوه‬ ‫آنها‬ ‫فرزندان‬ .‫بود‬ ‫مجلس‬ ‫نماينده‬ ‫دوم‬ ‫و‬ ‫بيست‬
‫وي‬ ‫شـغل‬ ‫و‬ ‫درآمـد‬ ‫نـظامالسـلطنه‬ ‫خان‬ ‫محمدعلي‬ ‫فرزند‬ ‫نظاممافي‬ ‫خان‬ ‫رضاقلي‬ ‫دکتر‬
‫دو‬ .‫درگـذشت‬ ‫جـوانـي‬ ‫در‬ ‫بود‬ ‫دانشگاه‬ ‫استادي‬‫نـامهاي‬ ‫بـه‬ ‫مـاند‬ ‫بـاقي‬ ‫آنـها‬ ‫از‬ ‫فـرزند‬
.‫نظاممافي‬ ‫شهربانو‬ ‫و‬ ‫محمدعلي‬
‫در‬ ‫وي‬ .‫بود‬ ‫بزرگ‬ ‫مالکان‬ ‫از‬ ‫خان‬ ‫ابراهيم‬ ‫ميرزا‬ ‫فرزند‬ ‫فربود‬ ‫همايون‬ ‫دکتر‬١١٨١‫متولد‬
‫تحصي‬ ‫و‬ ‫شد‬‫تحصي‬ ‫ادامه‬ ‫براي‬ ‫و‬ ‫رسانيد‬ ‫اتمام‬ ‫به‬ ‫ايران‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫متوسطه‬ ‫و‬ ‫ابتدائي‬ ‫لت‬‫لت‬
‫اروپ‬ ‫به‬ ‫عالي‬‫نمود‬ ‫دريافت‬ ‫سياسي‬ ‫علوم‬ ‫و‬ ‫حقوق‬ ‫دکتري‬ ‫درجه‬ ‫و‬ ‫رفت‬ ‫ا‬٬‫بازگشت‬ ‫ايران‬ ‫به‬
‫ام‬ ‫اداره‬ ‫به‬ ‫و‬‫پرداخت‬ ‫پدرش‬ ‫وسيع‬ ‫لک‬٬‫به‬ ‫شيراز‬ ‫از‬ ‫دوم‬ ‫و‬ ‫بيست‬ ‫و‬ ‫يکم‬ ‫و‬ ‫بيست‬ ‫ادوار‬ ‫در‬
‫بود‬ ‫بيسروصدايي‬ ‫وکيل‬ ‫او‬ .‫شد‬ ‫انتخاب‬ ‫مجلس‬ ‫نمايندگي‬٬‫سال‬ ‫در‬ ‫و‬٬١٨١‫تـهران‬ ‫در‬
.‫درگذشت‬
‫اسعدالدو‬ ‫سردار‬‫نـامهاي‬ ‫به‬ ‫کرد‬ ‫پيدا‬ ‫دختر‬ ‫دو‬ ‫خود‬ ‫چهارم‬ ‫همسر‬ ‫خانم‬ ‫سکينه‬ ‫از‬ ‫له‬
‫هـمسر‬ ‫خـانم‬ ‫بـتول‬ .‫نـمود‬ ‫فـوت‬ ‫کـودکي‬ ‫در‬ ‫کــه‬ ‫خــانم‬ ‫نــصرت‬ ‫و‬ ‫ذوالفــقاري‬ ‫بــتول‬
‫فـرزندان‬ .‫است‬ ‫امـيرافشـار‬ ‫خـان‬ ‫جـهانشاه‬ ‫فـرزند‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫شد‬ ‫اميرافشار‬ ‫محمدحسنخان‬
:‫قرارند‬ ‫اين‬ ‫از‬ ‫نيز‬ ‫نامبرده‬‫شهريار‬٬‫اميرافشـار‬ ‫شهرزاد‬ ‫خانم‬ ‫و‬ ‫جمشيد‬ ‫ملک‬ ‫و‬ ‫شهرام‬٬‫و‬
‫پورزند‬ ‫داريوش‬ ‫دکتر‬ ‫آقاي‬ ‫همسر‬ ‫پورزند‬ ‫جهاندخت‬ ‫خانم‬٬‫نام‬ ‫به‬ ‫شدند‬ ‫فرزندي‬ ‫داراي‬ ‫و‬
.‫پورزند‬ ‫بابک‬
(‫)افخمي‬ ‫افخم‬ ‫وزير‬ ‫خاندان‬
‫عـل‬ ‫بـه‬ ‫وزيـرافـخم‬ ‫خـاندان‬ ‫نام‬ ‫ميآيد‬ ‫ميان‬ ‫به‬ ‫ذوالفقاري‬ ‫خانواده‬ ‫از‬ ‫سخن‬ ‫وقتي‬‫ت‬
‫ايـن‬ ‫ازدواج‬ ‫اوليـن‬ ‫در‬ ‫زيـرا‬ ‫مـيگردد؛‬ ‫ذهـن‬ ‫بـه‬ ‫متبادر‬ ‫آنها‬ ‫فيمابين‬ ‫مختلف‬ ‫ازدواجهاي‬
‫بدرالدوله‬ ‫و‬ ‫منورالدوله‬ ‫به‬ ‫ملقب‬ ‫افخم‬ ‫وزيراعظم‬ ‫دختران‬ ‫از‬ ‫دوتن‬ ‫خانواده‬٬‫از‬ ‫پس‬ ‫يکي‬
‫آمدند‬ ‫در‬ ‫ذوالفقاري‬ ‫اسعدالدوله‬ ‫همسري‬ ‫به‬ ‫ديگري‬٬‫مجموع‬ ‫و‬‫اسعدالدوله‬ ‫فرزند‬ ‫يازده‬ ‫ا‬

17. .‫بودند‬ ‫وزيرافخم‬ ‫دختري‬ ‫نوادههاي‬ ‫از‬
‫خاندان‬ ‫اين‬ ‫درباره‬ ‫توضيح‬ ‫از‬ ‫قبل‬‫و‬ ‫خـانواده‬ ‫ايـن‬ ‫درباره‬ ‫مختصري‬ ‫شرح‬ ‫است‬ ‫لزم‬
:‫شود‬ ‫آورده‬ ‫آنها‬ ‫ونسب‬ ‫اصل‬
‫سـا‬ ‫مـحمدخان‬ ‫فـرزند‬ (‫وزيـرافـخم‬ ‫ـ‬ ‫بـقايا‬ ‫)وزيـر‬ ‫عـليخان‬ ‫سلطان‬‫پسـر‬ ‫لرالمـلک‬
‫محمدتقيخان‬ ‫پسر‬ ‫عبدالرضاخان‬‫قـاجار‬ ‫ظـهيرالدوله‬ ‫خان‬ ‫ابراهيم‬ ‫دختري‬ ‫نواده‬ ‫يزدي‬
.‫کردهاند‬ ‫ذکر‬ ‫شيرازي‬ ‫را‬ ‫خانواده‬ ‫اين‬ ‫اصل‬ ‫مورخان‬ ‫از‬ ‫برخي‬ .‫ميباشد‬
‫الدينشاه‬ ‫مظفر‬ ‫دربار‬ ‫وارد‬ ‫جواني‬ ‫در‬ ‫عليخان‬ ‫سلطان‬٬‫بـود‬ ‫وليـعهد‬ ‫زمـان‬ ‫آن‬ ‫در‬ ‫که‬٬
‫در‬ ‫وليعهد‬ ‫خلوت‬ ‫عمله‬ ‫جزو‬ ‫ابتدا‬ .‫کرد‬ ‫طي‬ ‫را‬ ‫مراحل‬ ‫تمام‬ ‫و‬ ‫گرديد‬‫شد‬ ‫تبريز‬٬‫جزو‬ ‫بعد‬
‫با‬ ‫و‬ ‫درآمد‬ ‫وليعهد‬ ‫پيشخدمتان‬‫آنکه‬ ‫از‬ ‫پس‬ .‫شد‬ ‫مالياتي‬ ‫اجراي‬ ‫و‬ ‫وصول‬ ‫کل‬ ‫رئيس‬ ‫لخره‬
‫و‬ ‫مـحاسبات‬ ‫محصل‬ ‫و‬ ‫استيفا‬ ‫مبارکه‬ ‫دفترخانه‬ ‫مدير‬ ‫رسيد‬ ‫سلطنت‬ ‫به‬ ‫ميرزا‬ ‫مظفرالدين‬
‫سال‬ ‫در‬ .‫گرفت‬ ‫بقايا‬ ‫وزير‬ ‫عنوان‬ ‫و‬ ‫گرديد‬ ‫دولتي‬ ‫بقاياي‬٬١٨١‫افخ‬ ‫وزير‬ ‫لقب‬ ‫ق‬ . ‫ه‬‫او‬ ‫به‬ ‫م‬
‫آن‬ ‫داراي‬ ‫مشـروطيت‬ ‫آغـاز‬ ‫تـا‬ ‫و‬ ‫شد‬ ‫سپرده‬ ‫او‬ ‫به‬ ‫اعظم‬ ‫دربار‬ ‫مجلس‬ ‫مديريت‬ ‫و‬ ‫دادند‬
‫ميرزا‬ ‫و‬ ‫شد‬ ‫صادر‬ ‫مشروطيت‬ ‫فرمان‬ ‫وقتي‬ .‫داشت‬ ‫او‬ ‫به‬ ‫خاصي‬ ‫توجه‬ ‫شاه‬ ‫و‬ ‫بود‬ ‫سمت‬
‫آن‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫داد‬ ‫تشکيل‬ ‫کابينهاي‬ ‫شد‬ ‫مشروطه‬ ‫الوزراء‬ ‫رئيس‬ ‫اولين‬ ‫مشيرالدوله‬ ‫خان‬ ‫نصرهللا‬
‫وزي‬ ‫کابينه‬‫گرديد‬ ‫منصوب‬ ‫داخله‬ ‫وزارت‬ ‫به‬ ‫رافخم‬٬‫نکرد‬ ‫دوام‬ ‫بيشتر‬ ‫ماهي‬ ‫چند‬ ‫کابينه‬ ‫اين‬
‫احضار‬ ‫اروپا‬ ‫از‬ ‫رئيسالوزرائي‬ ‫براي‬ ‫را‬ ‫اعظم‬ ‫اتابک‬ ‫اصغرخان‬ ‫علي‬ ‫ميرزا‬ ‫محمدعليشاه‬ ‫و‬
‫تـقاضاي‬ ‫و‬ ‫کـرد‬ ‫کـنارهگـيري‬ ‫کـار‬ ‫از‬ ‫مشـيرالدوله‬ ‫خـان‬ ‫نـصراللـه‬ ‫ميرزا‬ ‫نتيجه‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫نمود‬
‫در‬ ‫محمدعليشاه‬‫سلطان‬ ‫شاه‬ ‫محمدعلي‬ ‫نتيجه‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫نپذيرفت‬ ‫اتابک‬ ‫ورود‬ ‫تا‬ ‫را‬ ‫وي‬ ‫ابقاي‬
‫سـرپرستي‬ ‫بـه‬ ‫اسـفند‬ ‫اواخـر‬ ‫تاريخ‬ ‫در‬ ‫بود‬ ‫کابينه‬ ‫وزيران‬ ‫ارشد‬ ‫که‬ ‫را‬ ‫وزيرافخم‬ ‫عليخان‬
‫وزيران‬ ‫هيئت‬٬‫بودند‬ ‫نفر‬ ‫هفت‬ ‫که‬٬‫رئيس‬ ‫اولين‬ ‫را‬ ‫وزيرافخم‬ ‫مورخان‬ ‫از‬ ‫بعضي‬ .‫کرد‬ ‫تعيين‬
‫کرده‬ ‫ثبت‬ ‫مشروطه‬ ‫الوزراي‬‫و‬ ‫بود‬ ‫کابينه‬ ‫موقت‬ ‫سرپرست‬ ‫او‬ ‫زيرا‬ ‫نيست؛‬ ‫درست‬ ‫اين‬ ‫و‬ ‫اند‬
‫مجموع‬‫و‬ ‫رفت‬ ‫کنار‬ ‫کابينه‬ ‫از‬ ‫اتابک‬ ‫ورود‬ ‫از‬ ‫پس‬ .‫داشت‬ ‫را‬ ‫سمت‬ ‫اين‬ ‫روز‬ ‫چهلوچهار‬ ‫ا‬
.‫درگذشت‬ ‫سيزدهم‬ ‫قرن‬ ‫آخر‬ ‫دهه‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫گرديد‬ ‫منصوب‬ ‫دربار‬ ‫وزارت‬ ‫به‬ ‫چندي‬ ‫از‬ ‫پس‬
‫م‬ ‫دربار‬ ‫در‬ ‫زمانيکه‬ ‫در‬ ‫افخم‬ ‫وزير‬ ‫عليخان‬ ‫سلطان‬‫اقـامت‬ ‫تـبريز‬ ‫در‬ ‫ـظفرالديـنميرزا‬
‫ام‬ ‫داشت‬‫ملک‬ ‫رقبه‬ ‫چندين‬ ‫خمسه‬ ‫و‬ ‫زنجان‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫فروخت‬ ‫فارس‬ ‫و‬ ‫يزد‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫لک‬
‫ام‬ ‫البته‬ .‫درآمد‬ ‫منطقه‬ ‫آن‬ ‫عمده‬ ‫مالکان‬ ‫جزو‬ ‫و‬ ‫کرد‬ ‫خريداري‬ ‫مرغوب‬‫ام‬ ‫به‬ ‫وي‬ ‫لک‬‫لک‬
‫حال‬ ‫اين‬ ‫با‬ ‫ولي‬ ‫نميرسيد؛‬ ‫اسعدالدوله‬ ‫سردار‬ ‫و‬ ‫خان‬ ‫جهانشاه‬٬‫جز‬.‫بود‬ ‫آنجا‬ ‫مالکان‬ ‫و‬

18. ‫ده‬ ‫صاحب‬ ‫و‬ ‫کرد‬ ‫انتخاب‬ ‫همسر‬ ‫پنج‬ ‫خود‬ ‫حيات‬ ‫طول‬ ‫در‬ ‫وزيرافخم‬ ‫خان‬ ‫سلطانعلي‬
.‫شد‬ ‫دختر‬ ‫چهار‬ ‫و‬ ‫پسر‬
١‫قب‬ ‫آن‬ ‫شرخ‬ ‫و‬ ‫کرد‬ ‫پيدا‬ ‫خود‬ ‫اول‬ ‫همسر‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫الملک‬ ‫امين‬ ‫خان‬ ‫محمدحسن‬ ..‫آمد‬ ‫ل‬
٤‫منيرافخم‬ ‫نامهاي‬ ‫به‬ ‫دختر‬ ‫پنج‬ ‫صاحب‬ :‫بقايا‬ ‫امين‬ ‫خان‬ ‫قلي‬ ‫امام‬ .٬‫نيرافخم‬٬‫قدسي‬
‫افخم‬٬‫فروغافخم‬٬‫افـخم‬ (‫)امـيرمنصور‬ ‫سـپهبد‬ ‫نـامهاي‬ ‫بـه‬ ‫شـد‬ ‫پسر‬ ‫سه‬ ‫و‬ ‫تاج‬ ‫همايون‬
‫اهيمي‬ ‫ابر‬٬(‫شهرباني‬ ‫)افسر‬ ‫افخمي‬ ‫حميد‬ ‫سرتيپ‬٬‫ارس‬ ‫مهندس‬‫اثـر‬ ‫در‬ ‫کـه‬ ‫افخمي‬ ‫لن‬
‫تصادف‬٬.‫افتاد‬ ‫دريا‬ ‫به‬ ‫مازندران‬ ‫جاده‬ ‫در‬ ‫وي‬ ‫اتومبيل‬
‫احمدخ‬ ‫همسري‬ ‫به‬ ‫منيرافخم‬‫او‬ ‫ولي‬ ‫درآمـد‬ ‫خـود‬ ‫عموي‬ ‫پسر‬ ‫افخمي‬ ‫ان‬‫پـيدا‬ ‫لدي‬
.‫کرد‬ ‫پيدا‬ ‫پسر‬ ‫سه‬ ‫و‬ ‫بست‬ ‫زناشويي‬ ‫پيوند‬ ‫ذوالفقاري‬ ‫محمودخان‬ ‫با‬ ‫اعظم‬ ‫قدسي‬ .‫نکرد‬
.‫شد‬ ‫معروف‬ ‫موسيقيدان‬ ‫شهردار‬ ‫مشيرهمايون‬ ‫همسر‬ ‫فروغافخم‬
.‫کرد‬ ‫ازدواج‬ ‫ذوالفقاري‬ ‫اميرحسن‬ ‫با‬ ‫همايونتاج‬
٨‫اط‬ ‫که‬ ‫خسروخان‬ .‫ا‬ ‫لعي‬.‫نيامد‬ ‫دست‬ ‫به‬ ‫او‬ ‫ز‬
٢‫افـخم‬ ‫مهدي‬ ‫سرتيپ‬ :‫از‬ ‫عبارتند‬ ‫فرزندانش‬ ‫اهيمي؛‬ ‫ابر‬ ‫افخم‬ ‫عبدالرضا‬ ‫سرلشکر‬ .
‫اهيمي‬ ‫ابر‬٬‫اهيمي‬ ‫ابر‬ ‫افخم‬ ‫هوشنگ‬ ‫دريادار‬٬‫اهيمي‬ ‫ابر‬ ‫افخم‬ ‫اميرقاسم‬٬‫افـخم‬ ‫جـهانگير‬
‫اهيمي‬ ‫ابر‬٬‫اهيمي‬ ‫ابر‬ ‫افخم‬ ‫بخش‬ ‫جهان‬٬(‫شد‬ ‫افخمي‬ ‫ايرج‬ ‫همسر‬ ‫)که‬ ‫اشرف‬ ‫فخر‬٬‫پوران‬
(‫آمد‬ ‫در‬ ‫ديبا‬ ‫طباطبايي‬ ‫فريدون‬ ‫دکتر‬ ‫همسري‬ ‫به‬ ‫)که‬ ‫خانم‬٬‫سپهبد‬ ‫با‬ ‫)که‬ ‫خانم‬ ‫زمان‬ ‫ملک‬
(‫بست‬ ‫زناشويي‬ ‫پيوند‬ ‫وثوق‬ ‫احمد‬٬.(‫کرد‬ ‫عروسي‬ ‫اعتضادي‬ ‫با‬ ‫)که‬ ‫خانم‬ ‫فرحبخش‬
٥‫منيعالدوله‬ ‫احمدخان‬ ‫همسر‬ ‫او‬ ‫دختر‬ ‫اشرف‬ ‫ملک‬ ‫اشرف(؛‬ ‫)امير‬ ‫افخمي‬ ‫ابراهيم‬ .
‫با‬ ‫ايرج‬ ‫دکتر‬ .‫شد‬.‫کرد‬ ‫ازدواج‬ ‫فخراشرف‬
١‫اسعد‬ :‫داشت‬ ‫پسر‬ ‫سه‬ ‫خان‬ ‫عزيزهللا‬ .٬‫سلطانعلي‬٬‫به‬ ‫کرد‬ ‫پيدا‬ ‫نيز‬ ‫دختر‬ ‫دو‬ ‫سعدي؛‬
‫خان‬ ‫عزيزهللا‬ ‫همسر‬ .‫صفيه‬ ‫و‬ ‫صفوري‬ ‫نامهاي‬٬‫در‬ ‫کـه‬ ‫بـود‬ ‫ابراهيمي‬ ‫افخم‬ ‫زهرا‬٥١٤١
‫در‬ ‫و‬ ‫شد‬ ‫متولد‬١٥٨١.‫درگذشت‬
١‫غ‬ ‫سپهبد‬ .‫نـصرت‬ ‫دخـتر‬ ‫با‬ ‫ابتدا‬ ‫افخمي‬ ‫لمحسين‬‫کـه‬ ‫مـظفرالديـنشاه‬ ‫نـوه‬ ‫اقـدس‬
‫او‬ ‫دوم‬ ‫هـمسر‬ .‫شـدند‬ ‫جـدا‬ ‫هـم‬ ‫از‬ ‫زود‬ ‫خـيلي‬ ‫ولي‬ ‫کـرد‬ ‫ازدواج‬ ‫داشت‬ ‫نـام‬ ‫فــيروزتاج‬
‫غـ‬ ‫دکـتر‬ :‫از‬ ‫بـودند‬ ‫عبارت‬ ‫فرزندانش‬ ‫بود‬ ‫ابراهيمي‬ ‫فروغاشرف‬‫اسـتاد‬ ‫افـخمي‬ ‫لمرضا‬
‫پيو‬ ‫افخمي‬ ‫مهناز‬ ‫خانم‬ ‫با‬ ‫که‬ ‫کشور‬ ‫وزارت‬ ‫معاون‬ ‫و‬ ‫ملي‬ ‫دانشگاه‬‫مهناز‬ .‫بست‬ ‫زناشويي‬ ‫ند‬
‫هـم‬ ‫آمـوزگار‬ ‫جـمشيد‬ ‫کابينه‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫شد‬ ‫زنان‬ ‫امور‬ ‫در‬ ‫مشاور‬ ‫وزير‬ ‫هويدا‬ ‫کابينه‬ ‫اواخر‬ ‫در‬

19. .‫ميباشد‬ ‫خانم‬ ‫معصومه‬ ‫و‬ ‫علي‬ ‫مهندس‬ ‫نام‬ ‫به‬ ‫فرزند‬ ‫دو‬ ‫داراي‬ ‫و‬ .‫کرد‬ ‫حفظ‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫سمت‬
١‫و‬ ‫عباسه‬ ‫و‬ ‫عزت‬ :‫دخترانش‬ ‫و‬ ‫اسفنديار‬ ‫و‬ ‫بهمن‬ :‫او‬ ‫پسران‬ ‫خان؛‬ ‫عباسقلي‬ .‫دختر‬ ‫دو‬
.‫ميمي‬ ‫و‬ ‫ليلي‬ ‫نامهاي‬ ‫به‬ ‫ديگر‬
٬‫خان‬ ‫عليقلي‬ .
١١‫خان‬ ‫علينقي‬ .
:‫از‬ ‫بودند‬ ‫عبارت‬ ‫افخم‬ ‫وزير‬ ‫دختران‬
١.‫درآمد‬ ‫ابراهيمي‬ ‫امير‬ ‫ديوان‬ ‫اعتضاد‬ ‫همسري‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫مسرتالسلطنه‬ ‫خانم‬ .
٤‫او‬ ‫بدون‬ ‫زندگي‬ ‫راه‬ ‫ميانه‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫کرد‬ ‫ازدواج‬ ‫جنگ‬ ‫بااميربهادر‬ ‫شمسالسلطنه‬ ‫خانم‬ .‫لد‬
.‫درگذشت‬
٨‫بـه‬ ‫او‬ ‫مـرگ‬ ‫از‬ ‫بـعد‬ ‫و‬ ‫بـود‬ ‫خان‬ ‫عليقلي‬ ‫همسر‬ ‫ابتدا‬ ‫که‬ ‫منورالسلطنه‬ ‫خانم‬ ‫سکينه‬ .
.‫درآمد‬ ‫اسعدالدوله‬ ‫خان‬ ‫حسينقلي‬ ‫همسري‬
٢‫به‬ ‫خود‬ ‫خواهر‬ ‫منورالدوله‬ ‫فوت‬ ‫از‬ ‫پس‬ ‫که‬ ‫بدرالدوله‬ ‫به‬ ‫معروف‬ ‫خانم‬ ‫بدرالملوک‬ .
‫يک‬ ‫و‬ ‫پسر‬ ‫چهار‬ ‫و‬ ‫درآمد‬ ‫اسعدالدوله‬ ‫همسري‬.‫آورد‬ ‫دختر‬
‫افخمي‬ ‫احمد‬ :‫از‬ ‫عبارتند‬ ‫امينالملک‬ ‫فرزندان‬٬.‫افخمي‬ ‫مهرارفع‬ ‫و‬ ‫افخمي‬ ‫مهرانور‬
‫در‬ ‫امينالملک‬١١٤١‫سـن‬ ‫در‬ ‫شـده‬ ‫تطميع‬ ‫مجاهدين‬ ‫از‬ ‫يکي‬ ‫دست‬ ‫به‬ ‫شمسي‬١٨
‫ايـرانالمـلوک‬ ‫بـه‬ ‫دسـتيابي‬ ‫بـراي‬ ‫او‬ ‫رقـباي‬ ‫تـحريک‬ ‫بـه‬ ‫قـتل‬ ‫اين‬ .‫رسيد‬ ‫قتل‬ ‫به‬ ‫سالگي‬
‫در‬ ‫قاجار‬ ‫رجال‬ ‫فرهنگ‬ ‫کتاب‬ ‫در‬ ‫پي.چرچيل‬ ‫جرج‬ .‫بود‬ ‫شاه‬ ‫ناصرالدين‬ ‫دختر‬ ‫افتخارالسلطنه‬
‫صفحه‬٢٢‫ناصرالدين‬ ‫دختر‬ ‫افتخارالسلطنه‬ ‫ايرانالملوک‬ ‫و‬ ‫خان‬ ‫محمدحسن‬ :‫مينويسد‬
‫م‬ ‫يکديگر‬ ‫با‬ ‫شاه‬.‫ميکنند‬ ‫خصوصي‬ ‫لقاتهاي‬
‫حدود‬ ‫در‬ ‫امينالملک‬ ‫خان‬ ‫محمدحسن‬ ‫فرزند‬ ‫افخمي‬ ‫احمد‬٨١٤١‫شد‬ ‫متولد‬ ‫شمسي‬
‫تحصي‬ ‫از‬ ‫پس‬ ‫و‬‫را‬ ‫مهمي‬ ‫مقامات‬ .‫درآمد‬ ‫کشور‬ ‫وزارت‬ ‫استخدام‬ ‫به‬ ‫عالي‬ ‫و‬ ‫متوسطه‬ ‫لت‬
‫کودتاي‬ ‫از‬ ‫بعد‬ .‫داشت‬ ‫مديرکلي‬ ‫مقام‬ ‫مدتها‬ ‫و‬ .‫کرد‬ ‫طي‬ ‫وزارتخانه‬ ‫آن‬ ‫در‬١٤‫مرداد‬٤٨٨١
‫بيست‬ ‫و‬ ‫نوزده‬ ‫دوره‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫رسيد‬ ‫وکالت‬ ‫به‬ ‫زنجان‬ ‫از‬ ‫ملي‬ ‫شوراي‬ ‫مجلس‬ ‫هجدهم‬ ‫دوره‬ ‫در‬
‫سال‬ ‫در‬ ‫بود‬ ‫مجلس‬ ‫وکيل‬ ‫همچنان‬ ‫نيز‬١٢٨١‫شد‬ ‫بازنشسته‬٬‫تـوزيع‬ ‫تعاوني‬ ‫بانک‬ ‫در‬ ‫و‬
.‫پرداخت‬ ‫کار‬ ‫به‬ ‫رشيديان‬ ‫برادران‬
‫يک‬ ‫و‬ ‫دختر‬ ‫يک‬ ‫صاحب‬ ‫و‬ ‫کرد‬ ‫ازدواج‬ ‫مقدم‬ ‫علوي‬ ‫مهديقلي‬ ‫سپهبد‬ ‫با‬ ‫خانم‬ ‫مهرانور‬
‫تحصي‬ ‫مقدم‬ ‫علوي‬ .‫شد‬ ‫پسر‬‫و‬ ‫رسـانيد‬ ‫اتـمام‬ ‫به‬ ‫فرانسه‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫عالي‬ ‫لت‬‫در‬٢٤٨١

20. ‫اص‬ ‫اداره‬ ‫رئيس‬ ‫مدتي‬ .‫شد‬ ‫سرتيپ‬‫مـعاونت‬ ‫و‬ ‫ژانـدارمـري‬ ‫رياست‬ .‫بود‬ ‫اسب‬ ‫نژاد‬ ‫لح‬
‫در‬ .‫بود‬ ‫او‬ ‫مشاغل‬ ‫ديگر‬ ‫از‬ ‫جنگ‬ ‫وزارت‬١٨٨١‫در‬ ‫و‬ ‫سـرلشکري‬ ‫درجـه‬١٨٨١‫درجـه‬
‫کودتاي‬ ‫از‬ ‫بعد‬ .‫گرفت‬ ‫سپهبدي‬١٤‫و‬ ‫شد‬ ‫برگزيده‬ ‫کشور‬ ‫کل‬ ‫شهرباني‬ ‫رياست‬ ‫به‬ ‫مرداد‬
‫فوقالعاد‬ ‫قدرت‬‫تيمور‬ ‫سپهبد‬ ‫با‬ ‫خود‬ ‫شهرباني‬ ‫رياست‬ ‫مدت‬ ‫تمام‬ ‫در‬ .‫آورد‬ ‫دست‬ ‫به‬ ‫هاي‬
‫شريفامامي‬ ‫جعفر‬ ‫کابينه‬ ‫در‬ .‫بود‬ ‫جدال‬ ‫و‬ ‫جنگ‬ ‫و‬ ‫مبارزه‬ ‫در‬ ‫ساواک‬ ‫رئيس‬ ‫بختيار‬٬‫در‬ ‫که‬
‫ماه‬ ‫شهريور‬ ‫نهم‬٬٨٨١‫گرديد‬ ‫معرفي‬٬‫زمستاني‬ ‫انتخابات‬ ‫و‬ ‫شد‬ ‫معرفي‬ ‫کشور‬ ‫وزارت‬ ‫به‬
‫اسفند‬ ‫در‬ .‫داد‬ ‫انجام‬ ‫را‬ ‫بيستم‬ ‫دور‬‫ماه‬٬٨٨١‫امير‬ ‫سپهبد‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫جاي‬ ‫کابينه‬ ‫ترميم‬ ‫در‬
‫قريب‬ ‫و‬ ‫شد‬ ‫بازداشت‬ ‫نظامي‬ ‫حکومت‬ ‫پنج‬ ‫ماده‬ ‫طبق‬ ‫اميني‬ ‫دکتر‬ ‫حکومت‬ ‫در‬ .‫داد‬ ‫عزيزي‬
‫ارجاع‬ ‫او‬ ‫به‬ ‫کاري‬ ‫ديگر‬ ‫ولي‬ ‫شد‬ ‫آزاد‬ ‫زندان‬ ‫از‬ ‫محاکمه‬ ‫بدون‬ ‫و‬ ‫بود‬ ‫زندان‬ ‫در‬ ‫سال‬ ‫يک‬
‫کا‬ ‫به‬ ‫رشيديان‬ ‫توزيع‬ ‫و‬ ‫تعاوني‬ ‫بانک‬ ‫در‬ ‫فقط‬ ‫نشد؛‬‫در‬ ‫سـرانـجام‬ .‫پـرداخت‬ ‫ر‬٬٥٨١‫در‬
.‫درگذشت‬ ‫تهران‬
.‫کرد‬ ‫ازدواج‬ ‫روشن‬ ‫محمدعلي‬ ‫با‬ ‫خانم‬ ‫ارفع‬ ‫مهر‬
‫در‬ ‫وزيـرافـخم‬ ‫خـان‬ ‫علي‬ ‫سلطان‬ ‫فرزند‬ ‫اميراشرف‬ ‫به‬ ‫ملقب‬ ‫افخمي‬ ‫ابراهيم‬ ‫سلطان‬
١١٤١‫تحصي‬ .‫شد‬ ‫متولد‬ ‫شمسي‬‫علوم‬ ‫مدرسه‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫رسانيد‬ ‫اتمام‬ ‫به‬ ‫تهران‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫لت‬
‫مـلي‬ ‫شوراي‬ ‫مجلس‬ ‫پنجم‬ ‫دوره‬ ‫درانتخابات‬ .‫شد‬ ‫فارغالتحصيل‬ ‫سياسي‬٬‫در‬ ‫کـه‬٤١٨١
‫گرفت‬ ‫انجام‬ ‫شمسي‬٬‫ششم‬ ‫دورههاي‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫شد‬ ‫زنجان‬ ‫وکيل‬٬‫هفتم‬٬‫هشتم‬٬‫نهم‬٬‫دهم‬٬
‫يازدهم‬٬‫دوازدهم‬٬‫سيزدهم‬٬‫در‬ .‫بود‬ ‫مجلس‬ ‫بيسروصداي‬ ‫نماينده‬ ‫پانزدهم‬ ‫و‬ ‫چهاردهم‬
‫سنا‬ ‫مجلس‬ ‫اول‬ ‫دوره‬ ‫انتخابات‬٬‫سن‬‫قزوين‬ ‫انتصابي‬ ‫اتور‬٬‫زنـجان‬٬‫مـح‬‫در‬ ‫و‬ ‫گـرديد‬ ‫لت‬
‫در‬ ‫سرانجام‬ ‫و‬ ‫بود‬ ‫انتخابي‬ ‫سناتور‬ ‫همچنان‬ ‫نيز‬ ‫سنا‬ ‫دوم‬ ‫دوره‬ ‫انتخابات‬١٨٨١.‫درگذشت‬
‫در‬ ‫وزيـرافـخم‬ ‫خـان‬ ‫سـلطانعلي‬ ‫فـرزند‬ ‫ابراهيمي‬ ‫افخم‬ ‫عبدالرضا‬ ‫سرلشگر‬١١٤١
‫در‬ ‫و‬ ‫رفت‬ ‫اروپا‬ ‫به‬ ‫ايران‬ ‫در‬ ‫تحصيل‬ ‫از‬ ‫پس‬ .‫شد‬ ‫متولد‬‫و‬ ‫پرداخت‬ ‫نظامي‬ ‫تحصيل‬ ‫به‬ ‫اتريش‬
‫در‬ ‫سـروانـي‬ ‫درجـه‬ ‫بـا‬ ‫ايـران‬ ‫بـه‬ ‫بـازگشت‬ ‫از‬ ‫پس‬ .‫برد‬ ‫سر‬ ‫به‬ ‫آنجا‬ ‫در‬ ‫سال‬ ‫شش‬ ‫قريب‬
‫بـه‬ ‫دومـي‬ ‫سـرهنگ‬ ‫درجـه‬ ‫بـا‬ ‫متحدالشکل‬ ‫قشون‬ ‫تشکيل‬ ‫در‬ .‫شد‬ ‫استخدام‬ ‫اندارمري‬ ‫ژ‬
‫تا‬ ‫بود‬ ‫مأموريت‬ ‫آن‬ ‫در‬ ‫سال‬ ‫يک‬ .‫شد‬ ‫منصوب‬ ‫آذربايجان‬ ‫لشکر‬ ‫ستاد‬ ‫رياست‬‫تـهران‬ ‫به‬
‫را‬ ‫مرکز‬ ‫لشکر‬ ‫ستاد‬ ‫رياست‬ ‫و‬ ‫يافت‬ ‫انتقال‬٬‫سـپه‬ ‫سـردار‬ ‫مسـتقيم‬ ‫فـرماندهي‬ ‫تـحت‬ ‫که‬
‫بود‬ ‫رضاخان‬٬.‫گرفت‬ ‫سرتيپي‬ ‫درجه‬ ‫و‬ ‫شد‬ ‫عهدهدار‬
‫سال‬ ‫در‬٨١٨١‫بـرکناري‬ ‫و‬ ‫دستگيري‬ ‫براي‬ ‫خوزستان‬ ‫به‬ ‫سردارسپه‬ ‫جنگي‬ ‫سفر‬ ‫در‬