จำเป็นต้องปฏิวัติ เพื่อความยั่งยืน การปฏิวัติกำลังเกิดขึ้นในทุกองค์กรทั่วโลก เพราะการค่อย ๆ ปรับเปลี่ยนอาจจะไม่ทันกาล โดยเป็นการเปลี่ยนจากธุรกิจแบบเดิม ๆ (business as usual) มาเป็นการใช้กลยุทธ์ เพื่อสร้างความยั่งยืนให้กับโลก (sustainable world) หนังสือนี้มีกลยุทธ์ในระดับบุคคลจนถึงองค์กร ที่ตอบสนองความท้าทายปัจจุบัน ในการสร้างความยั่งยืนของโลก เพื่อคนรุ่นเราและคนรุ่นต่อไป ยุคอุตสาหกรรมกำลังสิ้นสุดลง เนื่องจากทุกภาคส่วนตระหนักถึงผลข้างเคียง ที่ทำร้ายโลกของเรา การสิ้นสุดยุคหนึ่งนำไปสู่การเกิดใหม่ของอีกยุคหนึ่ง แม้ว่ายุคอุตสาหกรรมทำให้เกิดการพัฒนาด้านการศึกษา สิทธิมนุษยชน วัสดุอำนวยความสะดวกต่าง ๆ แต่ก็ทำลายสิ่งแวดล้อม วัฒนธรรมอันดีงาม และทำให้การดำรงชีวิตมีความยากลำบาก มี 3 หนทางในการทำให้โลกเกิดความยั่งยืนคือ: 1. ต้องคำนึงถึงคนรุ่นต่อไป (There is no viable path forward that does not take into account the need of future generations.) 2. องค์กรต้องเข้ามามีส่วนร่วม (Institutions matter.) 3. การปรับเปลี่ยนต้องอาศัยแนวคิดใหม่ (All real change is grounded in new ways of thinking and perceiving.) The Necessary Revolution - How Individuals and Organizations Are Working Together to Create a Sustainable World by Peter Senge, Bryan Smith, Nina Kruschwitz, Joe Laur and Sara Schley Nicholas Brealey © 2008 (432 pages)

1. พันเอก มารวย ส่งทานินทร์
22 พฤษภาคม 2557

2. By Peter Senge
by Peter Senge, Bryan Smith, Nina Kruschwitz, Joe Laur and Sara Schley
Nicholas Brealey © 2008 (432 pages)
ขอขอบคุณ พันเอกหญิง อังคณา สุเมธสิทธิกุล
ที่กรุณาแนะนาหนังสือเล่มนี้ มาศึกษา

3.  Peter Senge lectures at MIT.
 Bryan Smith is a faculty member at York University’s Sustainable
Enterprise Academy.
 Nina Kruschwitz is manager of the Fifth Discipline Fieldbook
Project.
 Senge, Joe Laur and Sara Schley co-founded the SoL
Sustainability Consortium, which fosters economic, ecological
and social sustainability.

4.  Senior lecturer at MIT
 Founding chair of the Society for
Organisational Learning
 Journal of Business Strategy (1999):
“strategist of the century”
 Wall Street Journal: One of the world’s
most influential business thinkers”

5.  การปฏิวัติกาลังเกิดขึ้นในทุกองค์กรทั่วโลก เพราะการค่อย ๆ
ปรับเปลี่ยนอาจจะไม่ทันกาล
 โดยเป็นการเปลี่ยนจากธุรกิจแบบเดิม ๆ (business as usual) มา
เป็นการใช้กลยุทธ์ เพื่อสร้างความยั่งยืนให้กับโลก (sustainable
world)
 หนังสือนี้ มีกลยุทธ์ในระดับบุคคลจนถึงองค์กร ที่ตอบสนองความ
ท้าทายปัจจุบัน ในการสร้างความยั่งยืนของโลก เพื่อคนรุ่นเรา
และคนรุ่นต่อไป

6. Part 1

7.  ยุคอุตสาหกรรมกาลังสิ้นสุดลง เนื่องจากทุกภาคส่วนตระหนักถึง
ผลข้างเคียง ที่ทาร้ายโลกของเรา
 การสิ้นสุดยุคหนึ่งนาไปสู่การเกิดใหม่ของอีกยุคหนึ่ง
 แม้ว่ายุคอุตสาหกรรมทาให้เกิดการพัฒนาด้านการศึกษา สิทธิ
มนุษยชน วัสดุอานวยความสะดวกต่าง ๆ แต่ก็ทาลาย
สิ่งแวดล้อม วัฒนธรรมอันดีงาม และทาให้การดารงชีวิตมีความ
ยากลาบาก

9. มี 3 หนทางในการทาให้โลกเกิดความยั่งยืนคือ:
 1. ต้องคานึงถึงคนรุ่นต่อไป (There is no viable path forward that
does not take into account the need of future generations.)
 2. องค์กรต้องเข้ามามีส่วนร่วม (Institutions matter.)
 3. การปรับเปลี่ยนต้องอาศัยแนวคิดใหม่ (All real change is
grounded in new ways of thinking and perceiving.)

10.  ความท้าทายมีสามประการคือ 1.) พลังงานและการขนส่ง 2.)
อาหารและน้า 3.) ของเสียและสารพิษ
 อีกทั้งการที่ทรัพยากรที่ตกอยู่ในกามือของคนจานวนน้อย

11.  โลกจะยั่งยืนได้ต้องคิดให้แตกต่าง การมองภาพอนาคตต้องมอง
ในภาพใหญ่อย่างเป็นระบบ ที่มีการเชื่อมโยงกัน
 การมองภาพใหญ่อาศัยความสามารถสามประการคือ 1.)
มองเห็นระบบ 2.) มีการเชื่อมโยงข้ามพรมแดน และ 3.) มี
ความสร้างสรรค์มากกว่าการแก้ปัญหา (seeing systems,
collaborating across boundaries and creating versus problem
solving )

12.  ปัญหาของโลกในปัจจุบันคือภาวะโลกร้อน เกิดสภาวะเรือน
กระจก (Greenhouse) เนื่องจากมีการปล่อยก๊าซคาร์บอนไดอ็อก
ไซด์ (CO2) สู่บรรยากาศ เกินกว่าที่สลายตัวได้เองตามธรรมชาติ
รวมทั้งมีการตัดไม้ทาลายป่ า
 การยกตัวอย่างก๊าซคาร์บอนไดอ็อกไซด์ แสดงให้เห็นความ
เร่งด่วนของปัญหาที่ต้องรีบแก้ไข ซึ่งไม่ได้มีเพียงประการเดียว
เท่านั้น ยังมีปัญหาอื่น ๆ อีก ที่ต้องการการแก้ไขเร่งด่วนเช่นกัน

14. Part 2

15.  ในสวีเดน
 ใช้น้ามันเป็ นพลังงาน 30%
 รถยนต์ 15% ใช้ ethanol
 เกิดจากเครือข่ายท้องถิ่นเล็ก ๆ
มากมาย ที่มีความมุ่งมั่นและกล้า
หาญ ในการนาร่องเรื่องการ
อนุรักษ์ทรัพยากร ได้สร้างแรง
บันดาลใจ ให้กับผู้อื่นเห็นเป็น
ตัวอย่าง และมีการขยายผลเป็ นวง
กว้าง
BioFuel
Region
Green Zones
Dealerships
Cars

16.  ถ้าการปล่อยก๊าซคาร์บอนคือ
เงินตรา สานักงาน ศูนย์การค้า
โรงแรม อพาร์ทเมนท์ บ้านเรือน
จะถูกอัดแน่นไปด้วยเงิน
 USGBC: The US Green Building
Council
 LEED: Leadership in Energy and
Environmental Design
 เริ่มจากกลุ่มคนเล็ก ๆ รวมตัวกัน
ระบุผลกระทบของอาคารต่อ
สิ่งแวดล้อม สุขภาพ และชุมชน

17.  We should not cause more water to be removed from a
watershed than we replenish. (Neville Isdell, CEO, 2007)
 ในอีก 2 ทศวรรษหน้า การใช้น้าจะเพิ่มขึ้นอีก 40 % และใช้เพิ่ม
อีก 17% ในการเพาะปลูก เพื่อเลี้ยงพลเมืองโลกที่เพิ่มขึ้น

18. Part 3

19.  กรอบแนวคิดเรื่องความยั่งยืนของโลก เกิดจาก Stuart Hart
และ Mark Milstein ที่ระบุความยั่งยืนเป็นสองมิติคือ เวลา
และสถานที่ (time and space) รวมถึงความท้าทายด้าน
สังคมและสิ่งแวดล้อม
 กรอบแนวคิดดังกล่าว มีความเชื่อมโยงของหน้าที่หลักและ
ความยั่งยืนเข้าด้วยกัน ซึ่งไม่เคยเกิดขึ้นมาก่อน

20.  มีแรงผลักดันทางธุรกิจ ที่ทาให้เกิดการมุ่งเน้นความยั่งยืนของ
โลก 4 ประการคือ
 1. การเกิดผลข้างเคียงของการประกอบธุรกิจ คือมลภาวะและ
ของเสียที่ปล่อยออกมาสู่สิ่งแวดล้อม ทาให้เกิดความตระหนัก
ในการประหยัดทรัพยากร และลดมลภาวะ
 2. กลุ่มองค์กรทางสังคม ที่ตระหนักถึงสิ่งแวดล้อม มีบทบาท
มากขึ้นในการตรวจตราอุตสาหกรรม ให้ปฏิบัติตามมาตรฐาน
สิ่งแวดล้อม

21.  3. แนวโน้มทางเทคโนโลยี เช่น Genomics, biomimicry,
nanotechnology, information technology และ renewable
energy ที่ทาให้การดาเนินการทางธุรกิจเปลี่ยนแปลงไป
 4. ปัญหาระดับโลก เช่น ทรัพยากรที่ร่อยหรอลง สิ่งแวดล้อม
ที่เสื่อมโทรม บรรยากาศโลกที่เปลี่ยนไป ความยากจนของ
ประเทศกาลังพัฒนา ปัญหาเรื่องความมั่นคง

22. แนวคิดยุคอุตสาหกรรม
 พลังงานมีมากและราคาถูก
 ที่ว่างเปล่าสาหรับทิ้งขยะยังมีอีกมาก
 มนุษย์เปลี่ยนสิ่งแวดล้อมโลกไม่ได้
 มนุษย์เป็นสัตว์ประเสริฐที่สุดในโลก
 น้าและดินมีไม่จากัด
 ผลผลิตและมาตรฐานคือสิ่งสาคัญในการพัฒนา
 การเพิ่ม GDP เป็นการลดช่องว่างของสังคม

23. แนวคิดใหม่
 ใช้พลังงานที่สร้างขึ้นมาใหม่
 นาวัสดุกลับมาใช้ซ้า
 นึกถึงอนาคตชนรุ่นหลัง
 เราคือสิ่งมหัศจรรย์ของโลก
 นึกถึงคุณค่าทรัพยากรธรรมชาติ
 ร่วมมือกัน
 นึกถึงส่วนรวม

28. Part 4

29.  การจะสร้างอนาคตใหม่ ต้องเรียนรู้การมองเห็นระบบของภาพ
ใหญ่ (see the larger systems) ของการทางานและการดาเนิน
ชีวิต
 การเห็นระบบต้องใช้ความฉลาดที่เราทุกคนมีอยู่
 องค์กรเห็นระบบของภาพใหญ่ โดยสร้างสิ่งแวดล้อมในการ
เรียนรู้ และสนับสนุนระบบที่ฉลาด ให้กว้างขวางขึ้นไปอีก

31. ประเด็นเพื่อความยั่งยืน
 (1) ละมุมมองแบบเดิม
 (2) ถอยหลังแล้วมองให้เห็นภาพใหญ่
 (3) ร่วมมือกันในสิ่งที่เห็นร่วมกัน (commons)

32.  การเห็นภาพใหญ่ได้ ต้องมองอย่างลึกซึ้ ง มองให้เห็นต้นเหตุของ
ปัญหา เห็นโอกาสใหม่ ๆ และเลือกหนทางปฏิบัติ ที่เป็นแนวทาง
ใหม่

34. ทางเลือก
 หนทางเลือกมีสองหนทาง คือ 1.) การแก้ปัญหาระยะสั้น (short-
term, symptomatic solutions) เป็นการแก้ปัญหาตามอาการที่
เกิดขึ้น (quick fixes) และ 2.) การแก้ปัญหาระยะยาว (long-
term solutions) คือการแก้ปัญหาที่พื้นฐาน
 องค์กรมักพบว่า ปัญหาที่เกิดขึ้นในองค์กร ก็เป็นปัญหาของ
องค์กรอื่นด้วยเช่นกัน (commons) ซึ่งทาให้สามารถเกิดความ
ร่วมมือกันกับองค์กรอื่นได้

36.  การร่วมมือกับองค์กรอื่นในการแก้ปัญหาที่เป็นเหมือนกันนั้น
เป็นวงจรการพัฒนาที่ดี (virtuous cycle of improvement) เป็นการ
ลดค่าใช้จ่าย ทาให้เกิดเป็นระบบลดค่าใช้จ่ายอื่นๆ ได้อีก
 การเกิดความร่วมมือกัน เริ่มจากบุคคล ทีมงาน และองค์กร ที่
เห็นความเสี่ยง และยินดีแก้ปัญหาร่วมกัน

37.  การแก้ปัญหาระดับโลก ในเรื่อง พลังงานและการขนส่ง อาหาร
และน้า วัสดุและของเสีย ไม่สามารถแก้ได้อย่างโดด ๆ ต้อง
อาศัยความร่วมมือกัน แบบข้ามพรมแดน เพื่อภาพในอนาคตที่
ดีกว่า จะได้เกิดขึ้นจริง

38. Part 5

39. การร่วมมือข้ามพรมแดน
 ความร่วมมือต้องการมากกว่าความตั้งใจจริง คือต้องมีทักษะของการ
ชุมนุม (convening) เชิญผู้คนที่ถูกต้อง (right people) มีจุดมุ่งหมาย
เหมือนกัน เพื่อการประชุมจะได้เป็นไปอย่างเปิดกว้างและได้ผล
 ความร่วมมือไม่ได้เกิดจากมีผลประโยชน์ร่วมกันอย่างเดียว แต่เกิด
จากความตั้งใจจริง ที่จะแก้ไขความเปราะบางร่วมกัน
 ความร่วมมือกันได้ เกิดจากความสามารถ 3 ประการคือ 1.) มีการ
ชุมนุม 2.) การฟัง และ 3.) การมีจุดมุ่งหมายในการเอาใจใส่ร่วมกัน
(convening, listening and nurturing shared commitment)

40. การนาไปปฏิบัติ
 การปฏิบัติเป็นกระบวนการทีละขั้น ๆ ที่ต้องอาศัยความอดทน
และอดกลั้น หาผู้ที่มีความผูกพันร่วมกัน เป็นบุคคลที่มี
ความสาคัญต่อระบบนั้น รวมถึงผู้ที่ไม่มีส่วนในการตัดสินใจ แต่
มีอิทธิพลต่อกระบวนการด้วย

41. การมองด้วยสายตาคู่ใหม่
 การเปิดสายตาคู่ใหม่ประกอบด้วย :
 1. มีความหลากหลายในกลุ่ม ที่เป็นตัวแทนของระบบในภาพใหญ่
 2. ระบุมุมมองที่ต่างออกไป
 3. เห็นพ้องทั้งทีม (Go there together)
 4. ให้เวลา ไม่เร่งรัด ในการฟังเสียงสะท้อน
 5. ให้ความสนใจกับความมุ่งมั่นจากเสียงสะท้อน ไม่เร่งรีบ

42. สร้างความมุ่งมั่นร่วมกัน
 เชื่อมโยงสิ่งที่เป็นความสนใจส่วนตัวกับขององค์กรเข้าด้วยกัน
แล้วสร้างความเป็นไปได้ ในการมุ่งเน้นและความมุ่งมั่น
 สิ่งสาคัญในการส่งเสริมการสร้างความมุ่งมั่นร่วมกัน คือการ
ผสานสิ่งที่คุณเอาใจใส่ กับสิ่งที่องค์กรเอาใจใส่ เข้าด้วยกันเป็น
เนื้ อเดียวกัน

43. มุ่งให้ไกล
 การเปิดใจ เกิดจากกระบวนการที่เกินเลยมุมมองของเรา ในการ
เชื่อมโยงกับผู้อื่น เพื่อสร้างระบบขึ้นมาใหม่ด้วยกัน
 การจะข้ามเขตได้ ต้องอาศัยการเปิดความฝันด้วย เป็นการผสาน
จุดประสงค์ หรือจุดหมาย (purpose or destiny) ร่วมกัน
 นี่จึงเป็นแนวทางในการแก้ปัญหาอย่างแท้จริง และมักจะถูก
มองข้ามกันไป

44. Part 6

45. จากการแก้ปัญหาเป็นร่วมสร้างสรรค์
 การแก้ปัญหาต่างจากการสร้างสรรค์ แม้ว่าจะเป็นไปเพื่อการ
เปลี่ยนแปลง
 เพราะการสร้างสรรค์ต้องใช้ แรงกระตุ้น แรงบันดาลใจ
จินตนาการ ความอดทน อดกลั้น และมีมนุษยธรรม (inspiration,
aspiration, imagination, patience, perseverance and no small
amount of humility)
 อีกทั้งมีความจาเป็นที่ต้องมีเครือข่ายของผู้มุ่งมั่นและขององค์กร
ที่เรียนรู้ในการมองเห็นระบบและทางเลือกใหม่

46. ใช้ธรรมชาติเป็นแรงบันดาลใจ
 การปรับเปลี่ยนจากการแก้ปัญหามาเป็นการสร้างสรรค์ เป็นการ
ปรับเปลี่ยนมุมมองที่เกิดจากแรงบันดาลใจ โดยเฉพาะที่มาจาก
ธรรมชาติ
 ในทางธุรกิจ ผลิตภัณฑ์ที่นากลับมาใช้ใหม่ (life after life) มี
แนวทางที่มีแรงบันดาลใจมาจากธรรมชาติ ที่มีการหมุนเวียน
วัตถุธาตุกลับมาใช้ใหม่นั่นเอง

47. จากทาสิ่งง่าย ๆ เป็นความเป็นไปได้ของกลยุทธ์ใหม่
 บริษัทมากมายเลือกทาในสิ่งที่ทาได้ง่าย เช่น ประหยัดน้า
ประหยัดไฟฟ้า ซึ่งเป็นแนวทางแก้ปัญหาในระยะสั้น
 องค์กรควรมีการลงทุนเพื่ออนาคต และเกื้ อหนุนโครงข่ายผู้นา ที่
มีความเห็นเหมือนกัน

48. ออกแบบใหม่เพื่ออนาคต
 องค์กรที่มีความตั้งใจจริง การออกแบบองค์กรใหม่ ต้องทาเป็น
ระบบไม่แยกส่วน
 การออกแบบต้องคานึงถึง การทางานหลักหรือหน้าที่หลักของ
องค์กร เน้นการสร้างนวัตกรรม การพัฒนาและการวิจัยในระยะ
ยาว ไว้ในระบบด้วย
 จากนั้นให้มุ่งเน้นที่บุคลากร โดยนาแบบอย่างการปฏิบัติที่เป็น
เลิศ มาถ่ายทอดให้ผู้จัดการหรือหัวหน้าหน่วยนาไปปฏิบัติ
 ซึ่งการออกแบบ อาจต้องมีการปรับเปลี่ยนตามบริบท

49. การสร้างอนาคตที่ต้องการ
 เรียนรู้จากระบบของสิ่งมีชีวิต (Learn from
living systems)
 ปฏิบัติเป็นประจาวัน (Unleashing everyday
magic)
 ไม่จาเป็นต้องรู้ทุกเรื่อง (You don’t have to
have all the answers)
 วิสัยทัศน์มีไว้ใช้ ไม่ได้มีไว้โชว์ (It’s not what
the vision is, it’s what the vision does)

50. No division or department can be exempt from integrating sustainability into the key results they produce

51. Part 7

52. ในการสร้างอนาคตที่ดี เราต้อง:
 ลดการบริโภคอย่างฟุ่ มเฟื อย
 ลงทุนเพื่อสร้างสิ่งใหม่ที่ดีขึ้นกว่าเดิม ทั้งทางด้าน ชีวิต สังคม
และทรัพยากรธรรมชาติ
 เร่งสร้างนวัตกรรมทางสังคม ที่เรียนรู้จากความแตกต่างทาง
วัฒนธรรม
 ลดการแก้ปัญหาระยะสั้น
 ส่งเสริมการแก้ปัญหาระยะยาว โดยใช้ระบบธรรมาภิบาล

53. ภาวะผู้นาในอนาคต
 ภาวะผู้นาเกี่ยวข้องการกับการสร้างอนาคตที่ต้องการอย่างแท้จริง
ไม่ใช่ผู้ที่ทาให้ดีที่สุด ในสภาวะที่ไม่สามารถควบคุมได้
 ผู้นาในอนาคต คือผู้ที่สามารถเชื่อมโยงอดีตไปยังอนาคต ได้ยาว
ไกลกว่าผู้นาในยุคที่ผ่านมา

54. สรุป
 โลกเรากาลังเผชิญปัญหาเรื่องความยั่งยืนและสภาวะโลกร้อน
 Peter Senge, Bryan Smith, Nina Kruschwitz, Joe Laur และ Sara
Schley วิพากษ์บทบาทของบุคคล องค์กร และนานาชาติ ที่ต้อง
ร่วมมือกันสร้างในสิ่งที่ดีกว่าเดิม
 ผู้ประพันธ์สาธิตการสร้างความยั่งยืน และความร่วมมือกันใน
การแก้ปัญหาก่อนที่จะสายเกินไป
 ประโยชน์ที่ธุรกิจจะได้คือประหยัดค่าใช้จ่ายและเพิ่มรายได้ ด้วย
การใช้นโยบายการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมของผลิตภัณฑ์และบริการ

55. คุณค่าของหนังสือ
 เป็นการเชื่อมโยงความยั่งยืน เข้ากับระบบการคิด เพื่อสร้างการ
เปลี่ยนแปลง
 เน้นความสาคัญของความร่วมมือ และร่วมสร้างสรรค์
 สร้างความหวัง ด้วยการบอกเล่าเรื่องดี ๆ ที่เกิดขึ้น

56.  We are a young species who, uncertain of our niche,
has very recently – in a virtual second of life’s day
on earth – expanded to fill the world.
 In a sense we are like teenagers, full of enthusiasm
and energy, and more than a bit confused. And, like
every teenager must, we are about to discover that
we are not the center of the universe – not even
the center of life on this planet. We are but one of
millions, and our merit depends not on our ego, but
on our contribution.”

57. Napoleon Hill