1. TEMA 3. A HÉLADE
Profesora María Nogueira Sixto
C.P.R. Plurilingüe Sagrada Familia
2. Que é a Hélade?
Este termo refírese tanto ao conxunto de helenos ou gregos como ao territorio que
eles habitaron (o núcleo orixinario é a península grega e as costas de Asia que están
fronte a ela e, posteriormente, as zonas colonizadas, especialmente o sur da
península itálica e a illa de Sicilia)
Os seus habitantes comparten unha serie de elementos comúns:
- Falan a mesma lingua, o grego
- Séntense membros da mesma comunidade
- Comparten modos de pensar
- Renden culto ás mesmas divindades
- Teñen os mesmos modos de organización política
- Comparten a maneira de expresarse artisticamente
HÉLADE = ECÚMENE (terra habitada polos que se consideran civilizados, fronte aos
bárbaros, non gregos)
3.
4. 1. AS POLIS GREGAS
2. A COLONIZACIÓN GREGA
3. ATENAS E ESPARTA
4. AS GUERRAS DOS GREGOS
5. RELIXIÓN, CULTURA E ARTE
ÍNDICE
DO
TEMA
5. 1. AS POLIS GREGAS
Son cidades-estado, unidades políticas que se gobernan libremente a si mesmas
CARACTERÍSTICAS:
a) Eran independentes, gobernábanse con institucións propias, aínda que formaban
alianzas entre elas para enfrontárense a un inimigo común.
b) Formadas por un territorio que abarcaba poboados rurais, cidades pequenas e un
centro urbano principal, que era onde estaban as institucións comúns, a sede do
goberno da polis.
c) Sistemas de goberno
- Monárquico: máxima autoridade = rei
- Oligárquico: máxima autoridade = reducido número de
familias que controlan o poder
- Democrático: todos os cidadáns participan no goberno
de maneira directa ou elixindo a representantes
6. d) Organización social
CLASES LIBRES
CIDADÁNS NON CIDADÁNS
EXTRANXEIROSMAXISTRADOS
MILITARES
MEMBROS
DOS
TRIBUNAIS
PROFESIONAIS
LIBRES
RESTO
DA SOCIEDADE
CLASES NON LIBRES
ESCRAVOS
7. Núcleo urbano
(centro administrativo, político,
Comercial e relixioso)
Territorio rural
e pequenas
cidades
+
1. ACRÓPOLE:
Acrópole de Atenas
(V-IV a.C)
(centro relixioso)
e) Comparten estrutura.
10. 2. A COLONIZACIÓN GREGA (VIII-VI a.C)
Cales eran os motivos da emigración dos gregos?
A colonización é un fenómeno polo cal un pobo organiza expedicións para establecerse
noutro territorio e fundar un novo asentamento denominado colonia no que
normalmente se reproducen as súas costumes.
- Insuficiencia de recursos necesarios no seu territorio (orografía e clima que
dificultan as tarefas agrícolas)
- O aumento de poboación xunto a unha inxusta distribución das terras orixinan
o que os gregos chamaron falta de terras.
- Intereses comerciais. Obtención de materias primas e fomento do intercambio
de produtos
- Razóns xurídicas e políticas
1. Os homes libres podían converterse en escravos se non pagaban as débedas
2. Exiliados que fuxían da persecución das autoridades da polis
3. Refuxiados que escapaban das cidades ante unha conquista ou invasión
13. DEMOCRACIA
-Definición: Sistema de goberno no que os cidadáns interveñen na
toma de decisións.
-Características:
a) Intervención directa dos cidadáns nas decisións de
goberno mediante a realización de asembleas. Esta
modalidade recibe o nome de democracia directa. So
participan na toma de decisións os cidadáns
b) Elección nas asembleas, por designación ou por sorteo
dos cargos públicos
c) Igualdade de palabra de todos os cidadáns, calquera
con esa categoría, con independencia da súa riqueza ou
categoría social podía participar votando as decisións ou
defendendo as súas propostas.
d) Pericles estableceu o pago de dietas aos membros do
consello, maxistrados e ao tribunal popular e daba unha
cantidade pequena aos cidadáns que participaran na
asemblea para que non perderan un día de traballo.
e) Establecemento do ostracismo sistema polo que se
condenaba ao exilio, durante 10 anos, a aquel que
atentase contra a democrácia
14. MONARQUÍA
OLIGARQUÍA
-Definición: Sistema de goberno no que o poder exérceno unha ou
dúas persoas.
-Características:
a) Monarquía exercida por dous reis (diarquía), con función
relixiosa e militar
b) Un consello de anciáns (Gerusía) controlado pola oligar-
quía espartana, podía opoñerse ás decisións da asemblea e
controlaba aos reis
c) Asemblea popular formada polos cidadáns espartanos.
Elixe ao consello de anciáns e aos cinco éforos (encargados
da defensa da oligarquía e dos cidadáns fronte aos reis)
15. 4. AS GUERRAS DOS GREGOS
As polis participan en dous
tipos de GUERRAS
As que as enfrontaban
a un inimigo común
Os enfrontamentos
mutuos
GUERRAS
MÉDICAS
GUERRAS
DO
PELOPONESO
Leónidas, rei espartano que morreu nas
Termópilas loitando contra os persas
16. Imaxes da loita entre atenienses e espartanos
Conservadas encerámicas da época
18. GUERRAS MÉDICAS (500 – 479 a.C)
Enfrontamentos entre gregos e persas, coñecidas como médicas pola procedencia dos
persas (zona de Asia central)
1ª GUERRA MÉDICA (Batalla de Maratón 490 a.C)
2ª GUERRA MÉDICA (Batallas de Salamina e Platea 480-490 a.C; Batalla de las Termópilas)
3ª GUERRA MÉDICA (Liga de Delos)
20. GUERRAS DO PELOPONESO ( 431-404 a.C)
Entre as dúas principais potencias da Hélade (Atenas e Esparta) A superioridade ateniense
non foi aceptada polas restantes polis, sobre todo por Esparta e se producen
enfrontamentos entre elas. Reciben o nome da Península do Peloponeso,
onde se sitúa Esparta. Vence Esparta triunfa e substitúe a Atenas no dominio do mundo
grego durante uns anos (399-371 a.C)
21. 5. RELIXIÓN CULTURA E ARTE
RELIXIÓN
POLITEISTAS Rendían culto a numerosas divinidades que controlaban as
forzas da natureza e os destinos humanos
COMO ERAN OS DEUSES?
- Antropomorfismo (representábanse con forma humana e nas súas relacións
tamén se comportaban como humanos cos seus vicios ,celosos, infieis, vingativos…,
e virtudes ,amantes, protetores, benévolos…)
- Xenealoxía dos deuses gregos escrita por Homero e Hesíodo
CRÍAN NA ADIVIÑACIÓN E NOS ORÁCULOS E NOS HEROES (Heracles, Aquiles…)
REALIZABAN RITOS FUNERARIOS, OFRECÍAN OFRENDAS E SACRIFICIOS…
a)
22.
23.
24. PENSAMENTO GREGO
“ A importancia do home radica
na súa condición de home,
como ser pensante e racional
con capacidade de crear un
mundo novo”
Forza liberadora
Da razón
Libera o home das
ataduras de crenzas e
tradicións
“ O home é a medida de todas
as cousas” Protágoras
A arte faise á medida do
home e para o home
VS
Arte que serve os deuses
e adoita o colosalismo
(Exipto)
ARTE
ANTROPOCÉNTRICA
b)
25. “ Os atenienses amamos
o fermoso con moderación”
Pericles
ARTE = BÚSQUEDA DA BELEZA
O artista toma como modelo o
Mundo Sensible que é unha
copia do Mundo das Ideas e
debe aplicarlle correccións, xa
que o Mundo Sensible é
imperfecto
Teoría das
Ideas. Platón
30. g) Búsqueda da beleza
h) Utilización da pedra (mármore) (madeira cun enlucido de po de mármore)
Mármore de Carrara
31. O TEMPLO GREGO
-Arquitectura relixiosa = morada do deus (non lugar de reunión dos fieis)
- A súa planta ten a súa orixe no Mégaron micénico
Naos o cella: destinada a albergar a imaxe do
deus ou deusa
PARTES DO TEMPLO
Pronaos: vestíbulo que está diante da naos e
comunicado con ela. Ten forma de pórtico
aberto que remata en dúas pilastras con dúas
columnas no medio. As veces as pilastras
desaparecen.
Opistodomos: estaría situado detrás de cella
o naos pero non se comunicaría con ela.
As veces presenta a mesma estructura
de pórtico aberto que a pronaos.
66. 3. A escultura Grega
CRONOLOXÍA
- Período Arcaico: (VIII – VI a. C)
- Período Clásico (V – IV a. C)
- Período Helenístico (III – I a. C)
INTRODUCCIÓN
Cambio na forma
de pensar
Cambios nas manifestacións
artísticas
67. EXIPTO GRECIA
-Temática áulica: faraón –deus
e a súa corte
- O home da rúa non ten valor
- O valor do individuo mídese
segundo a súa función nunha
estrutura social dominada
polo faraón
- Rostros repetidos sen diferenciación
- Tratamento esquemático da anatomía
- Inmobilismo das figuras
- O home é o tema da escultura
(home ideal no seu momento de
plenitude física) (atletas e deuses
con aparencia humana)
- Valoración do individuo
VS
Representación perfecta
do home
68. Aprender a esculpir o corpo
e a plasmar a anatomía
Dominar a colocación
espacial
Introducir o movemento
Aplicar as leis da proporción
para alcanzar a beleza abstracta
Kore del Peplo Venus de Milo
71. ESCULTURA DO PERÍODO ARCAICO (VIII – VI a. C)
- Técnica precaria
- Temática antropocéntrica: Kuroi e Korai
KUROI
- Son atletas que vencían non xogos Olímpicos
(segundo Plinio 3 veces)
- Trazos comúns:
a) Figuras hieráticas, ríxidas simétricas
Kuros do Metropolitan Museum
72. b) Teñen un esquema de composición moi ríxido (brazos pegados ó corpo,
puños pechados, perna esquerda adiantada)
Kuros Cleobis e Bitón
73. c) Pescozo groso, pelo con trazado xeométrico, sorriso arcaico e ollos
amendoados
80. KORAI
- Son representación femininas que se ofrecían como exvoto as divindades
- Trazos comúns:
a) Figuras hieráticas, ríxidas e simétricas
Dama de Auxerre
81. b) Dous tipos de vestimenta (Gitón curto ou longo + Peplo / himatión) Poden
levar complementos: froita, flores ou paxaros na man estendida)
Gitón e peplo dórico Gitón e Himatión
82. c) Pescozo groso, pelo con trazado xeométrico, sorriso arcaico e ollos
amendoados
Kore do Peplo
87. ESCULTURA DO PERIODO CLÁSICO (V – IV a. C)
- Alcanzan o dominio técnico e agora dedícanse a busca da beleza
- Temática antropocéntrica (home no seu momento de plenitude)
- Trazos comúns:
a) Busca de maior realismo
na composición
Diadúmenos de Policleto
92. d) Rostros belos aínda que idealizados (beleza abstracta)
Discóbolo de Mirón
93. e) Tratamento dos panos: panos naturais, panos mollados
Venus de Cnido (Praxiteles)
Atenea atandose la sandalia (Fidias)
94. f) Condición social do artista. Os artistas asinan as súas obras
g) Pretenden representar a natureza tal como é pero corrixíndoa ou
mellorándoa
h) Alcánzanse os ideais de beleza gregos
Dominan a colocación espacial e aplican as proporcións (cánons)
PRINCIPAIS ARTISTAS DO SÉCULO V a. C
- FIDIAS:
Centra a súa atención no tratamento dos panos e crea a
chamada técnica dos panos mollados
107. PRINCIPAIS ARTISTAS DO SÉCULO IV a. C.
- LISIPO
Busca o canon de beleza masculina. Desta maneira crea o canon de
oito cabezas. É un canon máis realista que o que creara Polocleto
Apoxiomeno (340 – 330 a. C)
108. - PRAXÍTELES
Caracterízase pola busca da beleza feminina e por imprimirlles as
figuras unha forma de “S” coñecida co nome de curva praxiteliana
Venus de Cnido (360 a.C)
111. - SCOPAS
Especialista en plasmar o movemento interior, os sentimentos
arrebatadores. Na súa obra atopamos a ponte cara o estadio final da
escultura grega
Ménade danzante (2ª metade do século IV a.C)
112. ESCULTURA DO PERÍODO HELENÍSTICO (III – I a, C)
A expansión do mundo grego
que levou a cabo Alexandre Magno
(Asia Menor, Exipto, imperio persa...)
Estados helenísticos
Último paso na evolución
da escultura
Nova forma de enfocar
a arte
- Características formais:
a) Realización de grupos escultóricos vs figuras individuais
Laocoonte e os seus fillos
113. b) Antropocentrismo pero con unha maior humanización da escultura (todas
as idades e actitudes cotiás)
O Espinario
Retrato de Séneca
114. c) A escultura afastase da beleza abstracta. Retrato máis sincero e sen
idealización, máis realista
O Laoconte (detalle)
115. d) Corpos retorcidos vs serenidade; fealdade vs beleza; dramatísmo vs
tranquilidade.
117. f) Desaparición da lei da frontalidade
g) Aparición do movemento intenso
h) Descoñecemento dos autores xa que, normalmente, chegan a nos copias
romanas e non os orixinais
O Laocoonte e os seus fillos (I a. C) (Agesandros, Polidoro e Atenodoro)