2. Soleil Couchant
oil on canvas, 1891, 73.3x92.6cm
Museum of Fine Arts, Boston
Στη ζωγραφική συγγενεύει με τον
ιμπρεσιονισμό (Μονέ)
Δεμοιράκου Μαρία
2
3. Parlament in London
oil on canvas, 81x92cm
Musee d'Orsay
Δεμοιράκου Μαρία
3
4. Twilight, Venice
oil on canvas, 1908
Bridgestone Museum of Art, Tokyo
Δεμοιράκου Μαρία
4
5. πού και πότε;
Το σπουδαιότερο
λογοτεχνικό γεγονός της
εποχής του (τέλος 19ου
αρχές 20ου αι.).
Ξεκίνησε από τη Γαλλία
κάτω από την επίδραση
της φιλοσοφίας του
υποσυνειδήτου, συνδέεται
με το κίνημα του
παρνασσισμού ως προς
την προσπάθεια
αντικειμενικής
απεικόνισης γεγονότων
και φαινομένων και τη
μορφική επεξεργασία , 5
Δεμοιράκου Μαρία
6. ρομαντισμός και συμβολισμός
Αποτελεί επιστροφή στη
ρομαντική ποίηση. Συνδυάζει την
εσωτερικότητα του ρομαντισμού
χωρίς όμως τον στόμφο του.
Συνδέεται με τις θεωρίες του Poe ,
που επηρέασαν έναν από τους
τελευταίους ρομαντικούς τον
Charles Baudelaίire (1821- 1867).
Αυτός θεωρείται πατέρας του
συμβολισμού στη Γαλλία και στην
προσπάθεια του αυτή βρήκε
μιμητές και άλλους «ποιητές της
παρακμής» ή «καταραμένους
ποιητές» όπως Malarme ,
Verlaine, Lautreamont, Rimbaut,
Laforgue αλλά και συμβολιστές
όπως τον Paul Valery.
O όρος πρωτοχρησιμοποιήθηκε
από τον Έλληνα ποιητή Jean
Moreas (1856-1910)
6
Δεμοιράκου Μαρία
7. τι πιστεύουν οι συμβολιστές;
Ο σκοπός της τέχνης είναι συλλάβει και να
εκφράσει απόλυτες αλήθειες τις οποίες επιχειρεί
να προσεγγίσει με έμμεσου τρόπους
Γι αυτό έγραφαν μεταφορικά με εικόνες και
αντικείμενα με συμβολική έννοια.
Έντονο το μεταφυσικό ή μυστικιστικό στοιχείο.
Παρόν έντονα κι ο θάνατος
Πίστευαν ότι η Τέχνη είναι το καταφύγιο
απέναντι στη σκληρότητα του κόσμου.
Δεμοιράκου Μαρία
7
10. η υποβλητικότητα και η μουσικότητα
Υποβλητικότητα ,
επιτυγχάνεται όταν τα
αντικείμενα δεν
κατονομάζονται, οι
εικόνες είναι θολές,
ασαφείς και ακαθόριστες
από τη διάθεση
ρεμβασμού και
ονειροπόλησης,
την μελαγχολία.
Δεμοιράκου Μαρία
10
Μουσικότητα,
δημιουργείται από τη
χρήση μουσικών
ολιγοσύλλαβων
λέξεων,/φράσεων/στίχων
τις επαναλήψεις, τον
μουσικό ρυθμό,
το μέτρο και την
ομοιοκαταληξία
Επαναλαμβανόμενα
μοτίβα.
11. ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΣ
Διάρκεσε από το τέλος του 19ου αι έως το
1930 περίπου οπότε διαμορφώνεται η
υπαρξιακή, μεταφυσική ποίηση
Διακρίνονται δυο ομάδες ποιητών
συμβολιστών
1. Οι συμβολιστές :οι ώριμοι ποιητές των
αρχών του αιώνα : Κων/νος. Χατζόπουλος,
Λάμπρος Πορφύρας, Μιλτιάδης
Μαλακάσης
11
Δεμοιράκου Μαρία
12. 2. οι νεορομαντικοί ή νεοσυμβολιστές
Οι ποιητές που ακμάζουν την εποχή του
μεσοπολέμου9 1920*30 όπως οι
Ρώμος Φιλύρας,
Ναπολέων Λαπαθιώτης,
Κώστας Καρυωτάκης,
Μαρία Πολυδούρη,
Μήτσος Παπανικολάου κ.ά.
12
Δεμοιράκου Μαρία
13. γνωρίσματα συμβολισμού
Η έμφαση στον εσωτερικό κόσμο του
ανθρώπου
Η χρήση συμβόλων για την έκφραση ψυχικών
καταστάσεων δηλαδή Τα αντικείμενα σχετίζονται με
ψυχικές καταστάσεις
Μουσικότητα
Αφθονία εκφραστικών μέσων (εικόνων, μεταφορών,
παρομοιώσεων κά)
Διακριτική έκφραση συναισθημάτων
Θολές κι ακαθόριστες εικόνες
Κλίμα μελαγχολίας
13
Δεμοιράκου Μαρία
14. Κωνσταντίνος Χατζόπουλος, Ήρθες.σελ. 449
Ήρθες· και η μέρα ήταν χλωμή
και ήταν κρύο -
ήρθες, μα με απλωμένα τα πανιά
έμενε το πλοίο.
Ήρθες·
και τα πουλιά καθίσαν στα κλαδιά
και κελαηδούσαν,
και τα παράθυρα ήταν ανοιχτά
κι άνθη σκορπούσαν.
Ήρθες·
αλλά τα φύλλα στα κλαδιά
ήταν μαδημένα
και ήταν τα σύννεφα σταχτιά
και κρεμασμένα.
Κι ήταν η θάλασσα χλωμή
και ήτανε κρύο·
κι όλοι κοιτάζανε χλωμοί
που με απλωμένα τα πανιά
έμενε το πλοίο.
Δεμοιράκου Μαρία
14
15. λίγα στοιχεία για τον Χατζόπουλο (1868- 1920)
Ανήκει στους καθαρά
συμβολιστές ποιητές. Τα
ποιήματα του χαρακτηρίζονται
από μια υποβλητική
ατμόσφαιρα, όπου κυριαρχεί ο
ελεγειακός τόνος και ένας
ακαθόριστος ποιητικός
ρεμβασμός με θολές κι
ακαθόριστες εικόνες, στις
οποίες κυριαρχεί η
μουσικότητα.
Δεμοιράκου Μαρία
15
16. χαρακτηριστικά ποιήματος
Απουσία εννοιολογικού περιεχομένου
Υποβλητικότητα: κυριαρχεί η ασάφεια και η
αοριστία ως προς την ταυτότητα του προσωπου
που ήρθε (β΄ ενικό πρόσωπο) και μέσα από θολές
κι ακαθόριστες εικόνες ( θάλασσα χλωμή,
σύννεφα σταχτιά ),
Κυριαρχεί ο ελεγειακός τόνος, η μελαγχολία, μια
ακαθόριστη θλίψη : χλωμή θάλασσα, μαδημένα
φύλλα, χλωμοί , σύννεφα σταχτιά και κρεμασμένα
Δεμοιράκου Μαρία
16
17. Μουσικότητα , που
δημιουργείται από την μουσική
ποιότητα των λέξεων, την
επανάληψη λέξεων (ήρθες,
χλωμή/χλωμοί, έμενε το πλοίο),
το ιαμβικό μέτρο
Δεμοιράκου Μαρία
17
18. χρήση συμβόλων για την έκφραση ψυχικών
καταστάσεων όπως
Χλωμή μέρα: μελαγχολία
Το ακίνητο πλοίο:αβεβαιότητα
Τα πουλιά που κελαηδούν στα κλαδιά: χαρά για την
άφιξη του αγαπημένου προσώπου
Τα λουλούδια από τα ανοιχτά παράθυρα: χαρά
Τα μαδημένα φύλλα, τα κρεμασμένα σταχτιά σύννεφα:
θλίψη, διάψευση, απογοήτευση, ματαίωση.
Χλωμή θάλασσα χλωμοί άνθρωποι: θλίψη, απογοήτευση
Δεμοιράκου Μαρία 18
19. θα αναζητήσω το ποίημα του Λάμπρου Πορφύρα, Το θέατρο σελ 460 και θα
βρω τα στοιχεία του συμβολισμού
Δεν ξέρω πώς να σου το ειπώ. Μα ο δρόμος, χθες το βράδυ,
μες στη σταχτιά τη συννεφιά σα θέατρο είχε γίνει.
Μόλις φαινόταν η σκηνή στ' ανάριο το σκοτάδι
και σα σκιές φαινόντανε μακριά μου οι θεατρίνοι.
Τα σπίτια πέρα κι οι αυλές και τα κλωνάρια αντάμα
έλεγες κι ήταν σκηνικά παλιά και ξεβαμμένα,
κι εκείνοι έβγαιναν κι έπαιζαν τ' αλλόκοτο τους δράμα,
κι άκουγες βόγκους κι άκουγες και γέλια ευτυχισμένα.
Εγώ δεν ξέρω. Εβγαίνανε κι εσμίγαν κι επαγαίναν
κι ήτανε μια παράσταση και θλιβερή κι ωραία.
Κι έβγαινε, Θε μου! κι η νυχτιά, καθώς επαρασταίναν,
έβγαινε, Θε μου, κι έριχνε τη μαύρη της αυλαία.
Δεμοιράκου Μαρία
19
20. ΛΆΜΠΡΟΣ ΠΟΡΦΎΡΑΣ
Lacrimae rerum
Ἄμοιρη! τὸ σπιτάκι μας ἐστοίχιωσεν
ἀπὸ τὴν ὀμορφιά σου τὴν θλιμμένη·
στοὺς τοίχους, στὸν καθρέφτη, στὰ
εἰκονίσματα,
ἀπὸ τὴν ὀμορφιά σου κάτι μένει.
Κάτι σὰ μόσκου μυρωδιά, κι ἁπλώνεται
καὶ τὸ φτωχὸ σπιτάκι πλημμυρίζει,
κάτι σὰ φάντασμα, θολὸ κι ἀνέγγιχτο,
κι ὅπου περνᾷ σιγὰ τὸ κάθε ἀγγίζει.
Ὄξω, βαρύ, μονότονο ψιχάλισμα
δέρνει τὴ στέγη μας· καὶ τότε ἀντάμα
τὰ πράματα ποὺ ἁγιάσανε τὰ χέρια σου
ἀρχίζουν ἕνα κλάμα... καὶ ἕνα κλάμα...
Κι ἀπ᾿ τὴ γωνιὰ ὁ καλὸς τῆς Λήθης
σύντροφος,
τ᾿ ἀγαπημένο μας παλιὸ ρολόι,
τραγουδιστὴς τοῦ χρόνου, κι αὐτὸς κλαίοντας
ρυθμίζει ἀργά, φριχτά, τὸ μοιρολόι...
Δεμοιράκου Μαρία
20
Spring
Artist: Odilon Redon
Completion Date: 1883
Style: Symbolism
24. 2. οι νεορομαντικοί ή νεοσυμβολιστές
Οι ποιητές που ακμάζουν την εποχή του
μεσοπολέμου9 1920*30 όπως οι
Ρώμος Φιλύρας,
Ναπολέων Λαπαθιώτης,
Κώστας Καρυωτάκης,
Μαρία Πολυδούρη,
Μήτσος Παπανικολάου κ.ά.
24
Δεμοιράκου Μαρία
25. Νεοσυμβολισμός β ομάδα ποιητών
Επιστροφή στο παρελθόν
Απαισιοδοξία
Κοσμοπολιτισμός
Τάση φυγής
Εκφραστική τόλμη από
άποψη μορφής
Σπάζουν τα μέτρα και τους
ρυθμούς, εισάγοντας
πεζολογικά στοιχεία
Χαλαρώνουν την
νοηματική συνοχή του
στίχου
Εικόνες σκόρπιες φευγαλέες
Ατμόσφαιρα διάλυσης ,
απόγνωσης
Γενικότερο αίσθημα
κόπωσης από τη ζωή
Δεμοιράκου Μαρία
25
26. Τα παιδάκια που παίζουν στ' ανοιξιάτικο δείλι
–μια ιαχή μακρυσμένη–,
τ' αεράκι που λόγια με των ρόδων τα χείλη
ψιθυρίζει και μένει,
τ' ανοιχτά παραθύρια που ανασαίνουν την ώρα,
η αδειανή κάμαρά μου,
ένα τρένο που θα 'ρχεται από μια άγνωστη χώρα,
τα χαμένα όνειρά μου,
οι καμπάνες που σβήνουν, και το βράδυ που πέφτει
ολοένα στην πόλη,
στων ανθρώπων την όψη, στ' ουρανού τον καθρέφτη,
στη ζωή μου τώρα όλη…
Κ.Γ. Καρυωτάκης, Ποιήματα και πεζά, Ερμής
Δεμοιράκου Μαρία
26
29. ΝΑΠΟΛΕΩΝ ΛΑΠΑΘΙΩΤΗΣ
Στὸ νυχτερινὸ κέντρο
Τώρα ποὺ παίζει τὸ βιολὶ κι ἔχουμε πιεῖ τόσο πολύ,
ποὺ μ᾿ ἕναν ἔρωτα τρελὸ σὰ νά ῾μαστε δεμένοι,
σ᾿ ἕνα συντρόφεμα ζεστό, βᾶνε ξανὰ νὰ ζαλιστῶ,
μέσ᾿ στ᾿ ὄνειρό σου νὰ κλειστῶ. Τὸ μόνο ποὺ μοῦ μένει.
Γιατὶ ἂν λείψει τὸ κρασὶ κι φύγεις ἄξαφνα κι ἐσὺ
καὶ βουβαθεῖ καὶ τὸ βιολὶ μὲ τὸ γλυκὸ βραχνᾶ του,
μεσ᾿ στῆς καρδιᾶς μου τὸ κενό, μεγάλο σὰ τὸν οὐρανό,
θ᾿ ἀκούσω πάλι τὸ βραχνὸ τραγούδι τοῦ θανάτου...
Δεμοιράκου Μαρία
29
30. ΜΗΤΣΟΣ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ
ΧΑΜΕΝΗ ΑΓΑΠΗ
Αν άλλοτε μ’ αγάπησες κι αν πια Δε μ’ αγαπάς
Με΄ς στην καρδιά μου η αγάπη σου πάντοτε η ίδια μένει.
Μ’ αρκεί στη θλίψη ν’ αγαπάς της βαρυχειμωνιάς
Μι’ άνοιξη περασμένη
Και τώρα μάταια αν ποθώ τα θεία σου φιλιά
Την αγκαλιά σου αν έχασα και αν νοσταλγός σου μένω,
Σ’ αυτό τον κόσμο πάντοτε –πικρή παρηγοριά-
Μας μένει το χαμένο.
Δεμοιράκου Μαρία
30
32. ΜΗΤΣΟΣ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ ΜΕΣΑ ΣΤΗ ΒΟΥΗ ΤΟΥ ΔΡΟΜΟΥ
Μέσα στην βουή του δρόμου
ήταν να βρω το όνειρο μου,
να το βρω και να το χάσω
κι ούτε πια που θα το φτάσω.
Μια στιγμή πέρασε μπρος μου
κι ήταν η χαρά του κόσμου,
η χαρά που μας ματώνει
σαν οι πιο μεγάλοι πόνοι.
Πέρασε όπως περνούνε
όσα δε θα ξαναρθούνε-
πουλιά που χουν φτερουγίσει
σύννεφα μέσα στη δύση.
Κι άφησε στο πέρασμά του
-πέρασμα ζωής, θανάτου-
στην καρδιά μου σα σφραγίδα
ώ… την πεθαμένη ελπίδα.
Μια ελπίδα πεθαμένη
που μας ζει και μας πεθαίνει
κι όλα μας τραβάει δω κάτου
ως την πόρτα του θανάτου.
Όνειρο γλυκό και ξένο
και παντοτινά χαμένο
σε κρατώ στο νου μου ακόμα
σαν τριαντάφυλλο στο στόμα.
Όταν πέρασες με πήρες
κι όλες μου άνοιξες τις θύρες
με το μαγικό κλειδί σου
του χαμένου παραδείσου.
Δεμοιράκου Μαρία
32
33. ΡΩΜΟΣ ΦΙΛΥΡΑΣ
Ο Ρώμος Φιλύρας (1889-1942).
Ένας "καταραμένος" ποιητής
της νεοελληνικής λογοτεχνίας,
όπως ο Καρυωτάκης και ο
Λαπαθιώτης. Για τον Φιλύρα η
ποίηση ήταν το αντίδοτο για
τον πόνο της ψυχής του, το
"καταφύγιο" στο οποίο
δραπέτευε από τη ζοφερή και
σκοτεινή πραγματικότητα. Η
ποίηση ήταν η θεραπεία της
ψυχής του, η φυγή στο
"όνειρο" από την άρρωστη
ατμόσφαιρα του Δρομοκαΐτειου
Ψυχιατρείου όπου έζησε
έγκλειστος από το 1927 έως το
θάνατό του, το 1942.
Δεμοιράκου Μαρία
33
Διάχυτη θλίψη και μελαγχολία,
ονειρική ατμόσφαιρα,
καταφυγή στην ομορφιά και την
αγνότητα της φύσης,
εξιδανίκευση του έρωτα και της
γυναίκας,
μουσικότητα και μελωδικότητα
στο στίχο,
χρήση δικού του λεξιλογίου και
κατασκευή λέξεων,
εξομολογητικός,
χαμηλόφωνος τόνος του
ποιητικού υποκειμένου που ως
"εγώ" και απευθύνεται στο
"εσύ" είναι κάποια από τα
χαρακτηριστικά της ποίησής
του.
34. ΡΩΜΟΣ ΦΙΛΥΡΑΣ
Στον Έρωτα
Έρωτα, Έρωτα, νιώθοντάς σε
νιώθω να περνά της ψυχής μου σκότος
η φωτεινή σου αχτίνα
και να γίνομαι όλος
ένας παλμός
Ρέε ήρεμα, ήρεμα μέσα μου
και γίνου εσύ όλος ο εαυτός μου,
τόσο, που να γίνω περήφανος
σαν Θεός,
γιατί θα κλείνω εντός μου το μόνο Θεό,
γιατί θα είμαι
ο παλμός ο δικός σου!
Δεμοιράκου Μαρία
34
35. ΡΩΜΟΣ ΦΙΛΥΡΑΣ
Έρωτας
Την πόρταν εμαντάλωσες κι ήρθες σιμά μου
πάλι,
μού´σφιξες τα χέρια μου κι έγειρες το κεφάλι
να μου ειπείς τ´ανείπωτα που μόνο η νύχτα
ξέρει,
μέσα στο τρισκόταδο της κάμαρας, ω ταίρι.
Κι είπαμε όλα τα κρυφά, που και τα ρόδα λένε
στο περβόλι τις βραδιές με λίγωμα και κλαίνε.
Κι άπλωσες τα χέρια σου να μ´αγκαλιάσεις πάλι
κι ήρθε το ιερό φιλί σαν τρόπαιο μες στην πάλη.
(α´ δημοσ.: Απρ. 1905)
Δεμοιράκου Μαρία
35
Kiss Artist: Vsevolod
Maksymovych
Completion Date: 1913
36. Κ. Π. ΚΑΒΑΦΗΣ
Τα κεριά
Του μέλλοντος η μέρες στέκοντ’ εμπροστά
μας
σα μια σειρά κεράκια αναμένα —
χρυσά, ζεστά, και ζωηρά κεράκια.
Η περασμένες μέρες πίσω μένουν,
μια θλιβερή γραμμή κεριών σβυσμένων·
τα πιο κοντά βγάζουν καπνόν ακόμη,
κρύα κεριά, λυωμένα, και κυρτά.
Δεν θέλω να τα βλέπω· με λυπεί η μορφή
των,
και με λυπεί το πρώτο φως των να θυμούμαι.
Εμπρός κυττάζω τ’ αναμένα μου κεριά.
Δεν θέλω να γυρίσω να μη διω και φρίξω
τι γρήγορα που η σκοτεινή γραμμή μακραίνει,
τι γρήγορα που τα σβυστά κεριά πληθαίνουν.
Δεμοιράκου Μαρία
36