MMoobbiillee LLeeaarrnniinngg
Construíndo o noso PLE
Juan Marcos Filgueira Gomis, 2014/2015

FFoollllaa ddee rruuttaa
11.. IInnttrroodduucciióónn:: ttrraabbaallllaannddoo nnaa nnuubbee
22.. ¿QQuuee éé uunn PPLLEE??
33.. AApplliiccaacciióónnss ooffiimmááttiiccaass ee ddee pprroodduuttiivviiddaaddee
44.. FFeerrrraammeennttaass ppaarraa ddeesseeññaarr uunn PPLLEE
55.. DDeesseeññaannddoo uunn PPLLEE ppaarraa aa aauullaa
66.. CCoonncclluussiióónnss
77.. AAmmpplliiaannddoo aa bbiibblliiootteeccaa

11.. IInnttrroodduucciióónn
Unha das principais claves do modelo BYOD é o feito de estar enfocado a
traballar na nube. ¿Isto que significa? Que o almacenamento da información e
de gran parte das aplicacións e servizos web realizarase a través de Internet de
forma que a información almacenarase en servidores externos.
As vantaxes deste enfoque son que poderemos acceder aos datos dende
múltiples dispositivos e que non teremos que preocuparnos das copias de
seguridade pois é un servizo que xa se nos ofrece. Por contra teremos que esta
información é susceptible de caer en mans de alguén que consiga obter os
datos das nosas contas, coas que deberemos ter especial coidado.
Nube

22.. ¿QQuuee éé uunn PPLLEE??
Os PLE ou Contornos Persoais de Aprendizaxe representan un concepto
moi amplo que busca dar nome e agrupar ao uso que facemos hoxe en día de
múltiples ferramentas e servizos de Internet propios da Web 2.0.
O PLE ven sendo o conxunto de elementos que empregamos para a nosa
aprendizaxe a título persoal, e inclúe todo tipo de servizos dende aplicacións
para correo electrónico ou ofimáticas, fontes de información, redes sociais, e un
longo etcétera. Cada elemento que empregue un estudante sería susceptible
de entrar a formar parte dun PLE segundo a importancia que se lle queira dar.
PLE
Fontes de
información
Aplicacións e
servizos web
Redes sociais
Moitos máis!!

22.. ¿QQuuee éé uunn PPLLEE??
EEssccrriittoorriioo
cclláássiiccoo
EEssccrriittoorriioo
vviirrttuuaall ((PPLLEE))

22.. ¿QQuuee éé uunn PPLLEE??
Para identificar os elementos que integrarán o noso PLE a mellor forma é
identificar as categorías principais da nosa área de aprendizaxe e a partir de aí
comezar a establecer elementos.
Unha posible clasificación xeral, que nos valería case para calquera PLE, sería:
● Fontes de información. Buscadores, repositorios, bibliotecas en liña, ou
calquera páxina web que nos permita acceder a novos coñecementos.
● Ferramentas de traballo. Aplicacións ou servizos web que poidamos
empregar como ferramentas nos nosos procesos de aprendizaxe.
● Rede persoal de aprendizaxe. Elementos de comunicación e relacións
persoais que integran a nosa rede persoal utilizada en educación ou PLN.
Esta é unha das posibles agrupacións, pero podemos establecer moitas outras,
como iremos vendo. A continuación veremos un exemplo con 6 categorías,
baseada no modelo dos seis sombreiros de copa (un para cada ocasión).

22.. ¿QQuuee éé uunn PPLLEE??

33.. AApplliiccaacciióónnss oofifimmááttiiccaass
Antes de empezar a deseñar un PLE cómpre botar unha ollada aos principais
elementos que poden formar parte del. En primeiro lugar poderíanse
considerar, por exemplo, as aplicacións ofimáticas e de produtividade.
Trátase de aplicacións de propósito xeral útiles para calquera nivel educativo,
materia ou para o seu uso persoal. Son aquelas que nos permiten ver, crear e
modificar documentos, apuntes, organizar a información, e moitas máis
operacións a título persoal ou de xeito colaborativo.
Un exemplo deste tipo de aplicacións na súa versión de escritorio serían as
suites ofimáticas como LibreOffice, OpenOffice ou Microsoft Office.
A continuación veremos algunhas alternativas que se adaptan ao noso modelo
BYOD, xa que:
✔ Están dispoñibles como apps, en contorno web ou aplicación de escritorio.
✔ Están dispoñibles para os principais sistemas operativos móbiles: Android e
iOS.

33.. AApplliiccaacciióónnss oofifimmááttiiccaass
EEvveerrnnoottee
Esta aplicación permítenos tomar notas en formato
de texto enriquecido, coma nun editor de texto de
escritorio, pero ademais a través de fotos, gravacións
de son, como marcadores de páxinas web ou textos
manuscritos directamente sobre a pantalla do
dispositivo. As notas almacenaranse na conta que
teñamos creada en Evernote e poderemos acceder a
elas dende outros dispositivos. É moi completa e
permítenos agrupar as notas por cadernos e
asignarlles etiquetas, o que nos permitirá recuperalas
de xeito doado a posteriori. Como inconvintes
poderíamos poñerlle o limitado espazo dispoñible na
súa versión gratuíta e que a interface para a
aplicación de escritorio podería mellorarse. Polo
demais, resulta unha das aplicacións para tomar
notas máis completas.

33.. AApplliiccaacciióónnss oofifimmááttiiccaass
GGooooggllee DDrriivvee
Permitiranos crear, consultar e almacenar
documentos complexos como follas de cálculo,
presentacións, diagramas, notas, debuxos,
formularios, táboas ou documentos de texto.
Permítenos traballo colaborativo, con varias persoas
editando un documento á vez, pero tamén acceder
ao documento dende a web ou da súa aplicación
Android. Ademais podemos compartir un documento
só para a súa lectura enviando unha ligazón a outra
persoa. O editor de cada tipo de documento resulta
moi completo, chegando a equipararse con
aplicacións de escritorio moi potentes doutras suites
ofimáticas de pago ou de software libre.

33.. AApplliiccaacciióónnss oofifimmááttiiccaass
DDrrooppbbooxx
Esta aplicación permítenos sincronizar arquivos na
nube cos equipos onde a teñamos instalada, desta
forma teremos os mesmos ficheiros nos cartafoles
que teñamos integrados no servizo, é dicir, marcadas
para compartir.
Nun móbil ou tableta podemos configurala para
realizar copias de seguridade das nosas fotos e
documentos, de xeito que estes se envíen
directamente á nosa conta no servidor de Dropbox. A
súa maior aplicación práctica será o almacenamento
na nube e o intercambio de arquivos entre varias
persoas.

33.. AApplliiccaacciióónnss oofifimmááttiiccaass
MMooiittííssiimmaass mmááiiss....
✔ Almacenamento. Mega, Box, Mediafire, HiDrive, …
✔ Ofimática e edición de documentos. OneDrive/SkyDrive, Polaris Office,
Docs to Go, …
✔ Xestión de correo. Gmail, Outlook.com, Pigeon, MailBox, myMail,
✔ Subscricións. Feedly, Readbility, Flipboard, …
✔ Gardar información. Pocket, Instapaper, …
✔ Xestión de tarefas. Wunderlist, Any.do, To do Reminder, …
✔ Utilidades. Calculadoras, compresión de ficheiros, navegadores de
arquivos, Google Keep, CamScanner, ...

4. Ferramentas ppaarraa ddeesseeññaarr uunn PPLLEE
SSyymmbbaalloooo
Esta ferramenta permítenos definir un escritorio
virtual a partir dunha serie de lanzadores ou accesos
directos a sitios, aplicacións e servizos web.
Grazas a que este escritorio se almacena na nube
podemos acceder a el a través do noso ordenador de
escritorio ou dispositivos móbiles, dispoñendo dunha
app que nos facilita este acceso.
Podemos crear múltiples escritorios ou webmix e
personalizar cada un deles, segundo a súa
orientación educativa, incorporando os elementos
máis axeitados en cada ocasión.

4. Ferramentas ppaarraa ddeesseeññaarr uunn PPLLEE
NNeettvviibbeess
Outra ferramenta para crear escritorios virtuais personalizados. Ademais de lanzadores, nos
permite engadir widgets ou mini-ventaniñas con páxinas web, blogs, diarios e revistas dixitais,
a wikipedia, notas, o tempo, mini-buscadores, correo electrónico, e moitos máis. Neste caso
teremos que acceder sempre a través dun navegador web, pero isto tamén nos dará
integración total.

4. Ferramentas ppaarraa ddeesseeññaarr uunn PPLLEE
EEssccrriittoorriioo vviirrttuuaall eenn nnaavveeggaaddoorreess
Outra opción interesante consiste en definir o
escritorio virtual dentro do propio navegador. Os
navegadores de tipo Chrome ou Chromiun permiten
engadir aplicacións ou lanzadores integrados que
nos van deixar configurar tamén o PLE.
Por outra banda, agora que se están comezando a
implantar en proxectos educativos solucións
baseadas no Chrome OS como sistema operativo
deseñado para traballar na web con terminais
lixeiros, a posibilidade de integrar nel o PLE é aínda
máis interesante. Por contra, o navegador na súa
versión móbil, non permite esta función.

4. Ferramentas ppaarraa ddeesseeññaarr uunn PPLLEE
PPeeaarrllttrreeeess
Unhas das alternativas máis doadas e intuitivas.
Permite agregar ligazóns a sitios web, subir ficheiros,
imaxes ou engadir notas. Déixanos agrupar os
elementos en coleccións e compartilos en redes
sociais, permitíndonos tamén traballar de xeito
colaborativo.
En versións anteriores permitía crear árbores cos
diferentes elementos pero recentemente mudou a
interfaz de xeito que agora é máis intuitiva para o seu
uso dende dispositivos móviles, pero non deixa
organizar as relacións entre nodos como árbore
conceptual.

55.. DDeesseeññaannddoo uunn PPLLEE ppaarraa aa aauullaa
¿Podemos adoptar o modelo de PLE personal para toda a aula? Trataríase de deseñar un
modelo de entorno de aprendizaxe válido para cada un dos estudantes a nivel persoal, pero
ao mesmo tempo que permita a realización de actividades colaborativas e facilite a
comunicación dentro da aula.
Pódese tomar como referencia para o PLE da aula o PLE personal, limitando aqueles
elementos que non se adapten aos nosos estudantes e incorporando outros específicos
para as nosas materias e niveis educativos.
En resumo, estas serían as características xerais dun PLE para a aula:
✔ Sinxelo.
✔ Incorpora elementos específicos para a materia e o nivel educativo.
✔ Incorpora elementos para traballo colaborativo.
✔ Incorpora elementos que favorezan a comunicación e o intercambio de información entre
o grupo.
Por outra banda, de xeito similar ao PLE persoal, podemos incorporar elementos
pertencentes ás categorías básicas xa comentadas: fontes de información, ferramentas de
traballo, elementos de comunicación e outros.

66.. CCoonncclluussiióónnss
✔ Dentro do modelo BYOD é chave a utilización de aplicacións e servizos na nube.
✔ Unha forma de organizar e definir as ferramentas que imos a empregar é perante os PLE
ou Contornos Virtuais de Aprendizaxe. Os PLE nos permiten obter unha representación,
incluso interactiva, para organizarnos nós e comunicar o modelo de traballo aos nosos
estudantes.
✔ Podemos definir un primeiro PLE sinxelo a través da selección de ferramentas e
aplicacións de ofimática e produtividade básicas e transversais.
✔ Dispoñemos de varias ferramentas que nos deixan deseñar un PLE, que teñen a forma de
escritorios virtuais na nube: Symbaloo, Netvibes ou Pearltrees.
✔ Do mesmo xeito que podemos definir un PLE para uso persoal podemos definir un ou
máis PLE para definir o modelo de traballo na aula.
✔ Os PLE da aula son formas sinxelas de comunicar aos estudantes as ferramentas e os
procedementos de traballo, dun xeito eficiente e entendible.

77.. AAmmpplliiaannddoo aa bbiibblliiootteeccaa
➔ Mobile-Learning. Estrategias para el uso de aplicaciones, smartphones y
tablets en educación. Ligazón:
http://www.gabit.org/gabit/?q=gl/mobile-learning
➔ Revista online Mobile-Learning de Gabit. Accesible en:
http://www.gabit.org/gabit/?q=gl/revista-mobile-learning
➔ Blog da EOI sobre mLearning. Sitio web: http://www.eoi.es/blogs/mlearning
➔ Castañeda. L. y Adell J. (2013). Entornos Personales de Aprendizaje: claves para
el ecosistema educativo en red. Alcoy: Marfil.
➔ 7 Aplicacións ofimáticas imprescindibles. Sitio web:
http://www.gabit.org/gabit/?q=gl/node/200

Máis presentacións, aarrttiiggooss ee ppuubblliiccaacciióónnss::
Na web:
http://www.gabit.org
@ Facebook:
https://www.facebook.com/pages/Gabit/420853864605648
@ Twitter:
https://twitter.com/InfoGabit
@ Slideshare:
http://www.slideshare.net/marcosfilgueira

MMoobbiillee LLeeaarrnniinngg
Fin
Juan Marcos Filgueira Gomis, 2014/2015