Արտյոմ Ստեփանյան 8.4 դասարան

2. Կարգավորում
 Նյարդային համակարգը կարգավորում է մարդու և
կենդանիների բոլոր օրգանների գործունեությունը,
դրանց գործառական միասնությունն ու շրջապատի
հետ օրգանիզմի կապերը: Նյարդային համակարգի
կառուցվածքային միավորը նեյրոնն է, որը կազմված է
նյարդաբջջից և նրանից դուրս եկող ելուստներից`
նյարդաթելերից: Նյարդերը նյարդաթելերի խրձեր են:

3. Կառուցվածք
 Նյարդային համակարգը նյարդային կառուցվածքների` նեյրոն,
նյարդային հյուսվածքներ և կենտրոններ, ամբողջություն է,
որում նյարթաթելերը հատուկ միացությունների՝ սինապսների
միջոցով միմյանց հետ կապվում, գոյացնում են նեյրոնային
շղթաներ: Նյարդային համակարգի գործունեության հիմքում
ընկած են ռեֆլեքսները: Ռեֆլեքսն արտաքին կամ ներքին
միջավայրի գրգիռների հանդեպ օրգանիզմի պատասխան
հակազդեցությունն է, որն իրականանում է կենտրոնական
(գլխուղեղ, ողնուղեղ) և ծայրամասային նյարդային
համակարգերի միջոցով: Նյարդային ազդակի
ճանապարհը՝ նյարդային ընկալիչից (ռեցեպտոր) մինչև գործող
օրգանի վերջավորությունները (էֆեկտոր), կոչվում է
ռեֆլեքսային աղեղ: Գլխուղեղ հասնող և այնտեղից ստացվող
բոլոր ազդանշանները հաղորդվում են նյարդերով՝ վայրկյանում
120 մ արագությամբ:

4. Գլխուղեղ
 Նյարդային համակարգի գլխավոր օրգանը գլխուղեղն
է. նա է վճիռներ կայացնում բոլոր հարցերի
վերաբերյալ, հրամաններ արձակում և վերահսկում
դրանց կատարումը: Գլխուղեղի մի բաժինը վարում է
ձեռքերի աշխատանքը, մյուսը՝ քունը, երրորդը՝
տրամադրությունը, չորրորդը՝ մտքի աշխատանքը:
Գլխուղեղի գլխավոր օգնականները զգայարաններն
են. նրանք գլխուղեղին տեղեկություն են տալիս
շրջապատի առարկաների, նրանց գույնի, շարժման,
ջերմաստիճանի և այլ հատկությունների մասին:

5. Ողնուղեղ
 Իսկ ինչպիսի՞ խնդիրներ է լուծում ողնուղեղը:
Օրինակ` երբ ձեռքը պատահաբար դիպչում է տաք
արդուկին, մարդը չի հասցնում ցավ զգալ ու վախենալ,
քանի որ ձեռքն ինքնիրեն արագ հետ է քաշվում: Դա
տեղի է ունենում, որովհետև ձեռքի զգայուն բջիջներն
ուժեղ ջերմություն են զգում և այդ մասին հաղորդում
ողնուղեղին, որն ակնթարթորեն կծկվելու հրաման է
տալիս, և ձեռքն արագորեն հետ է քաշվում: Երբ
ողնուղեղն այդ մասին հաղորդում է գլխուղեղին,
մարդն սկսում է ցավ զգալ ու վախենալ:

6. Ամփոփում
 Այս ամենից պարզ է դառնում, թե ինչ մեծ դեր է խաղում
նյարդային համակարգը, և որքան կարևոր է, որ այն առողջ լինի:
Այդ առումով հատկապես նուրբ է գլխուղեղը, որովհետև
գլխուղեղի ծոծրակային հատվածի վնասումից (հարվածից)
կարող է խախտվել տեսողությունը, քունքի վնասվածքից՝
լսողությունը, ճակատի վնասվածքից՝ մտածողությունը և այլն:
Ողնուղեղի վնասվածքից տուժում է ներքին օրգանների,
ձեռքերի, մեջքի, ոտքերի աշխատանքը:
 Նյարդային համակարգի խախտումներ առաջացնում են նաև
կենսակերպի ռեժիմի բացակայությունը, քնի խանգարումները,
հաճախակի կրկնվող ուժեղ հուզումներն ու
տպավորությունները: Ուստի, շատ կարևոր է ժամանակին
զբոսնելը, պարապելը, սնվելը, քնելն ու վեր կենալը: