Գեղձերի Տեսակները

1. Գեղձերի Տեսակները

2. Մակուղեղ
• Մակուղեղը գտնվում է գլխուղեղի ստորին մասում, միացած է
ենթատեսաթմբին։ Այն ձվաձև, սիսեռի մեծության 0,5-0,7 գ զանգվածով
մարմին է։ Բաղկացած է 3 բլթերից, որոնք արտադրում են տարբեր
հորմոններ։ Մակուղեղի հորմոնները կարգավորում են մի շարք գեղձերի
աշխատանքը, հսկում է մեզի գոյացման գործընթացը, օրգանիզմի աճը ու
ֆիզիկական զարգացման գործընթացները, սեռական հասունացումը,
նյութափոխանակությունը, նյարդային ու մտավոր ունակությունները,
կապակցում օրգանների ու նրանց համակարգերի գործունեությունը և
մաշկի գունավորումը։ Մակուղեղի հորմոններից են աճի հորմոնը,որը
կարգավորում է օրգանների ու հյուսվածքների աճը։ Մակուղեղում
սինթեզվում են նաև որոշ ներզատական գեղձերի գործունեությունը
կարգավորող հորմոններ։

3. Մակուղեղ

4. Վահանագեղձ
• Վահանագեղձը տեղադրված է վահանաճառի առջևի
մասում, որի պատճառով էլ ստացել է
համապատասխան անվանումը։ Այն բաղկացած է երկու
բլթերից և նրանց միացնող նեղուցից։ Վահանագեղձի
հորմոններից է թիրօքսինը, որի կազմի մեջ մտնում է
յոդ։ Վահանագեղձի հորմոններն ապահովում է
օրգանիզմի բնական նյութափոխանակությունը, աճը,
զարգացումը, էներգափոխանակությունը, նյարդային և
սիրտ-անոթային համակարգերի աշխատանքը։ Այս
գեղձը ներզատում է նաև արյան մեջ կալցիումի քանակը
կարգավորող հորմոն, որը դրա ավելցուկը կուտակում է
ոսկրային հյուսվածքում։

5. Վահանագեղձ

6. Ենթաստամոքսային
• Ենթաստամոքսային գեղձը խառը գեղձ է։ Այն
կատարում է արտազատական ու ներզատական
ֆունկցիա։ Ներզատական ֆունկցիան իրականացնում
են նրա կղզյակներում սինթեզվող հորմոնները։
Դրանցից գլխավորը սպիտակուցային կառուցվածք
ունեցող ինսուլինն է։ Այն նպաստում է հյուսվածքների
կողմից ածխաջրերի յուրացմանը,լյարդում արյան
գլյուկոզից կենդանական շաքարի՝ գլիկոգենի սինթեզին
ու պահեստավորմանը։ Նույն գեղձի մյուս հորմոն
գլյուկագոնն ունի հակառակ ազդեցություն՝ արյան մեջ
շատացնում է գլյուկոզը՝ ի հաշիվ լյարդի գլիկոգենի
ճեղքման։

7. Ենթաստամոքսային գեղձ

8. Մակերիկամներ
• Մակերիկամները զույգ ներզատական գեղձեր են,
տեղավորված երիկամների վերին բևեռներում։
Մակերիկամները բաղկացած են կեղևային ու
միջուկային շերտերից։ Կեղևային շերտը ներզատում է
հանքային փոխանակությունը կարգավորող հորմոններ։
Միջուկային շերտը ներզատում է ադրենալին,որն
արագացնում է սրտի աշխատանքը, սեղմում
արյունատար անոթների մի մասը, բարձրացնում արյան
ճնշումը, շատացնում արյան մեջ շաքարի քանակը,
արգելակում ստամոքս-աղիքային ուղու
գործունեությունը, լայնացնում բրոնխները, վեր
բարձրացնում մաշկիմազերը։ Այս հորմոնը
վերականգնում և ուժեղացնում է մկանային
գործունեությունը։

9. • Նյութը պատրաստեց՝
Մանասյան Կարինեն
• Միջին դպրոց
8-2 դասարան