მე-11 საჯარო სკოლის მოსწავლეები

1. თამბაქო და მისი მავნე
ზემოქმედება
არა
თამბაქოს!
არა თამბაქოს!

2. ჩვენ ვისაუბრებთ შემდეგ
საკითხებზე:
 თამბაქოს ისტორია
 თამბაქოს შემადგენლობა
 რა დაავადებებს იწვევს მისი ხშირი
მოხმარება
 თამბაქოს მოხმარება ორსულობის დროს
 სიკვდილიანობის სტატისტიკა
 როგორ უნდა დავაღწიოთ თავი თამბაქოს
 მალბოროს ცნობილი კოვბოის როლის სამი
შემსრულებელი
 ინტერვიუ თამბაქოს ეროვნულ ცენტრში

3. თამბაქოს
ისტორია

5. მაიას ტომის აღმოჩენა, რომელიც
XXI საუკუნის სენად იქცა
თამბაქო თავდაპირველად
სამხრეთ ამერიკაში მცხოვრებმა
მაიას ტომის ხალხმა აღმოაჩინა და
დააგემოვნა. ისინი
დაქუცმაცებულ თამბაქოს ამავე
მცენარის ფოთლებში ახვევდნენ
და რელიგიურ დღესასწაულებზე
ეწეოდნენ.
“ამერიკის აღმოჩენდამდე, –
წერდა ერთ-ერთი ისტორიკოსი,-
თამბაქოს შესახებ არავითარი
ცნობები არ არსებობდა.
პირველად აბორიგენებმა თამბაქო
კოლუმბს შესთავაზეს”.
თამბაქოს დიდი ფოთლები და
სურნელოვანი ყვავილები აქვს.
მისი სამოცამდე სახეობა არსებობს
და მათგან მხოლოდ ორია
ძირითადი _ ნიკოტინიანი
ტობაკუ და ნიკოტინიანი
რუსტიკა. პირველის სამშობლო
სამხრეთ ამერიკაა, თუმცა დღეს
მსოფლიოს ასზე მეტ ქვეყანაშია
კულტივირებული. ნიკოტინიანი
რუსტიკა კი ძირითადად
ინდოეთსა და ჩრდილოეთ
ამერიკის აღმოსავლეთში ხარობს.

6. თამბაქოს ისტორია კიდევ ორ
სახელთანაა დაკავშირებული.
პირველი, როდრიგო დეჯირეზი,
ღარიბი ახალგაზრდა იყო. თამბაქოს
წევა ევროპაში პირველმა მან დაიწყო.
როდესაც პორტუგალიის
სამღვდელოებამ დაინახა, როგორ
უშვებდა კვამლს როდრიგო ცხვირ-
პირიდან, ეშმაკეულად ჩათვალა. ის
დააპატიმრეს და მხოლოდ შვიდი
წლის შემდეგ გაანთავისუფლეს. ამ
ხნის განმავლობაში მას ბევრმა მიბაძა,
თუმცა ოფიციალურად თამბაქოს
წევა კიდევ დიდხანს იყო
აკრძალული. მხოლოდ 1691 წლიდან
დაიწყო მისი ოფიციალურად გატანა
მთელ ევროპაში.
მეორე ადამიანი, რომლის
სახელთანაც თამბაქო ასოცირდება,
ფრანგი ჟან ნიკო გახლავთ. იგი
საფრანგეთის სამეფო კარმა
ქორწილის ორგანიზებისთვის
ლისაბონში გაგზავნა. სწორედ იქ
შეიტყო მან თამბაქოს სამკურნალო
თვისებების შესახებ და მცენარე
დედოფალ ეკატერინე მედიჩის
გაუგზავნა, რომელსაც შაკიკი
სტანჯავდა. თამბაქომ დედოფალს
შვება მოჰგვარა. ამის შემდეგ ეს
მოსაწევი საფრანგეთშიც

7. შემადგენლობა

9. რა დაავადებებს
იწვევს თამბაქო?!

10. 1. კარიესი (კბილის მინანქრის
დაზიანება)
2. სტომატიტი
3. სასუნთქი გზების დაავადებები
(ქრონიკული ბრონქიტი)
4. ფილტვის კიბო
5. ავთვისებიანი სიმსივნე
6. კუჭისა და თორმეტგოჯა ნაწლავის
წყლულოვანი დაავადებები

12. თამბაქოს
მოხმარება
ორსულობის
პერიოდში

13. დამოკიდებულების ძალიან ფართოდ გავრცელებული
ფორმაა. სამწუხაროდ, საზოგადოების უდიდესი
ნაწილი თამბაქოს მოხმარებას და მისგან გამოწვეულ
შესაძლო უარყოფით შედეგებს არასერიოზულად
აღიქვამს. განსაკუთრებით საგანგაშოა
მწეველთა ქალების რიცხვის მატება, რასაც მოწმობს
უახლესი კვლევების შედეგები – მწეველ ქალთა
რიცხვი ბოლო პერიოდის განმავლობაში მკვეთად
გაიზარდა და 32%-ს მიაღწია.
განსაკუთრებულ შეშფოთებას იწვევს თამბაქოს
მოხმარების ფაქტი ორსულ ქალთა მიერ.
თამბაქოს კვამლის ზემოწმედება ემბრიონზე ან
ნაყოფზე შეიძლება გამოუსწორებელი შედეგებით
დასრულდეს.
თამბაქოს კვამლის ტოქსიური კომპონენტები
ადვილად გადის პლაცენტის ბარიერს. ფერხდება
ნაყოფის განვითარებისთვის აუცილებელი ჟანგბადის
მიწოდება, რაც აბრკოლებს მის ნორმალურ
განვითარებას. ამიტომაა, რომ თამბაქოს მომხმარებელ
დედას 200-250გ-ით ნაკლები წონის ახალშობილი
ებადება. რაც უფრო მეტ თამბაქოს მოიხმარს ორსული
ქალი მით უფრო მცირე მასისაა ახალშობილი. თუ
ქალი თამბაქოს მოხმარებაზე, უარს იტყვის
ორსულობის ოთხ თვემდე, მაშინ იზრდება შანსი, რონ
ახალშობილი ნორმალური წონით დაიბადოს.
თამბაქოს მოხმარება ძირითადი რისკ-ფაქტორია
პერინატალური (დაბადებისშემდგომი)
სიკვდილიანობისა. გამოთვლებმა აჩვენა, რომ თუ
ყველა ორსული ქალი თავს დაანებებს თამბაქოს
მოხმარებას, ნაყოფისა და ახალშობილთა
სიკვდილიანობა შემცირდება 10%-ით.
ერთმანეთისაგან დამოუკიდებელმა გამოკვლევებმა კი
აჩვენა, რომ ყოველი მეხუთე მკვდარი ახალშობილი
იცოცხლებდა, თუკი მათი დედა არ იქნებოდა
მწეველი.
არამწეველებთან შედარებით მწეველ ქალებში 20-
50%-ით მაღალია ნაყოფისა და ახალშობილის
სიკვდილიანობა.
არსებობს ურთიერთკავშირი მოწეული სიგარეტის
რაოდენობასა და სიკვდილიანობის მაჩვენებელს
შორის.
თამბაქოს მომხმარებელ ორსულებს შორის აშკარაა
ორულობის და მშობიარობის გართულებები,
თამბაქოს მომხმარებელი ქალებში ხშირია პლაცენტის
წინამდებარეობა. ეს აიხსნება იმით, რომ თამბაქო
ხშირად იწვევს სასქესო სფეროს ანთებით
დაავადებებს, ხოლო ანთება ხელს უწყობს პლაცენტის
წინამდებარეობის ჩამოყალიბებას.

14. ანთავისუფლდი თამბაქოს მოხმარების
მავნე ჩვევისაგანახალბედა დედები,
რომლებმაც ორსულობის პერიოდში
თავი დაანებეს თამბაქოს მოხმარებას,
ხშირად ფიქრობენ, რომ ბავშვის
დაბადების შემდეგ მოწევის გაგრძელება
მათ შვილს საფრთხეს აღარ შეუქმნის. ეს
მოსაზრება მცდარია. ბავშვებს,
რომლებიც თამბაქოს მეორადი კვამლის
(კვამლი, რომელიც გამოიყოფა მოწევის
პროცესში) გარემოცვაში იმყოფებიან,
ხშირად აქვთ ჯანმრთელობის მათ
შორის, სასუნთქი სისტემის მხრივ,
პრობლემები და ასთმური შეტევების
განვითარების (სუნთქვის გართულებით
მიმდინარე დაავადება) მომატებული
რისკი.
მართალია, სიგარეტზე თავის დანებება
რთული და ხანგრძლივი პროცესია,
მაგრამ თქვენი და თქვენი შვილის
ჯანმრთელობა ამად ღირს.

15. რა არის თამბაქოზე თავის დანებების
დადებითი მხარეები?

16. უმჯობესდება
ნაყოფისთვის ჟანგბადის
მიწოდებამცირდება
ნაადრევი მშობიარობის
რისკი
უმჯობესდება საკვების
გემოს აღქმა
იზრდება თქვენი
სიცოცხლის ხანგრძლივობა.
ფული, რომელიც ადრე
გეხარჯებოდათ სიგარეტზე
შეძლებთ დახარჯოთ უფრო
სასარგებლოდ
მცირდება მოწევასთან
დაკავშირებული
დააავადებების –
ფილტვის კიბოს, გულის,
სასუნთქი სისტემის და
სხვა დაავადებების რისკი.

17. სიკვდილიანობის
საგანგაშო
სტატისტიკა

20. როგორ უნდა დავაღწიოთ თავი
თ ა მ ბ ა ქ ო ს ?

21. მოწევისთვის თავის დანებება
ერთ-ერთი ყველაზე რთული
დავალებაა თანამედროვე
ადამიანისთვის. ყოველდღიური
სტრესები და გადაღლა შვებას
ისევ სიგარეტში ჰპოვებს, მაგრამ
შეუძლებელი არაფერია, თუ
თქვენ გადაწყვეტილი გაქვთ
დაანებოთ მოწევას თავი და არ
იცით როგორ, მაშინ წაიკითხეთ
ეს სტატია თქვენთვისაა.

22. საფეხურები:

23.  მიიღეთ გადაწყვეტილება ერთ საათში მხოლოდ ერთი ღერი მოწიოთ,
შემდეგ დროის ინტერვალი ნელ-ნელა გაზარდეთ.
 გაირთულეთ სიგარეტის ამოღების საშუალება. მაგალითად გადააკარით
შეკვრას ლენტი დაიჭირეთ სიგარეტი თქვენთვის მიუღებელ ხელში.
შეეცადეთ იყიდოთ ის სიგარეტი, რომელიც არ გსიამოვნებთ. არ იყიდოთ
ერთ შეკვრაზე მეტი.
 შეიცვალეთ გარემო სადაც ეწევით, არ მოწიოთ იმ ადგილში სადაც
გსიამოვნებთ მოწევა, არ მოწიოთ ყავასთან ერთად და ა.შ.
 თუ თქვენ არ ეწევით ერთი დღე, შეგიძლიათ არ მოწიოთ არც მეორე
დღეს. თუ ვერ მოითმინეთ და მოწიეთ არ მოიწყინოთ. სცადეთ კიდევ
ერთხელ.
 მოწიეთ თითო ღერით ნაკლები ყოველდღე.
 თითო მოწევის წინ მიიღეთ სპეციალური გადაწყვეტილება ამასთან
დაკავშირებით. გაწელეთ ყოველი მოწევა ატარეთ მხოლოდ ერთი ღერი
და დარწმუნდებით, რომ შეეცდებით გადაინახოთ იგი.
 უარი განაცხადეთ მოწევაზე ერთი დღით, შემდეგ კიდევ ერთით.
 მოიმარჯვეთ საღეჭი რეზინი, კარამელი, მზესუმზირა, თხილი
ყველაფერი ის რაც გიყვართ და შეჭამეთ, როდესაც მოწევა მოგინდებათ.
 ინტენსიური მოწევა იწვევს ჩაის ან ყავის ხშირ დალევას. უფორ მეტად
მწეველი ხალხი კოფეინს ეტანება. აგრეთვე კოფეინს შეიცავს კაკაო,
შოკოლადი, თხილი, კოლა.

24. მარლბორო

26. მალბოროს ცნობილი კოვბოის
როლის სამი შემსრულებელი
სწორედ თამბაქომ შეიწირა: დევიდ
მილარი 1987 წელს მოკვდა
ემფიზემით, უეინ მაკლარენი –
1992 წელს, როცა ფილტვის კიბო
ტვინზეც გავრცელდა, ხოლო
დევიდ მაკლინი – 1995 წელს
ფილტვის კიბოთი.

27. ინტერვიუ
თამბაქოს
კონტროლის
ალიანსში

29. პროექტზე მუშაობდნენ:
• ლევან ქსოვრელი
• დეაკო მარტიაშვილი
• ნინო გიგიშვილი