1. Podstawy problematyki argumentacji za
istnieniem Boga
I) Problem relacji: ‘Wiara – rozum’ (fides – ratio), ‘Wiara – Wiedza’ (Fides – Scientia)
- Czy “treści przekonań religijnych można tak uzasadnić, aby stały się one wiedzą?”
- MoŻLIWE JEST RACJONALNE UZASADNIENIE PRZEKONANIA O ISTNIENIU BOGA I
JEGO PODSTAWOWYCH ATRYBUTACH (WSZECHMOCY, WSZECHWIEDZY I INNYCH)
- DOWODZĄC ISTNIENIA BOGA, ZAWSZE DOWODZI SIĘ ISTNIENIA “JAKIEGOŚ” BOGA,
a ZATEM POSIADANIA PRZEZ BYT ABSOLUTNY PEWNEGO OKREŚLONEGO ZESPOŁU
CECH

2. WIARA (FIDES) – WIEDZA (SCIENTIA)
WIARA (FIDES) – wiara religijna WIEDZA (SCIENTIA) – mamy z
jest aktem woli, to znaczy akceptacją nią do czynienia, gdy:
treści pochodzących z objawienia
oraz sposobem życia pociąganym a)Podmiot poznający jest
przez tę akceptację, a obie te rzeczy przekonany o czymś
opierają się na zaufaniu do ludzi, do b)Jego przekonanie jest
świadków, do autorytetów, a także na prawdziwe
własnych doświadczeniach
egzystencjalnych i na ogólnym c)Gdy może podać odpowiednie
rozumieniu świata (Judycki) uzasadnienie dla swojego
przekonania
(Standardowa lub
trójskładnikowa koncepcja
wiedzy sformułowana w
artykule E. Gettiera, Is Justified
True Belief Knowledge? w:
“Analysis” (23) 1963, s. 121-
123.
DO WIEDZY, KTÓRA NIE
DOTYCZY SPRAW ZUPEŁNIE
OCZYWISTYCH

3. RODZAJE UZASADNIEŃ
I) Uzasadnienia o charakterze probabilistycznym i apodyktycznym
(nieistnienie Boga nie da się konsekwentnie pomyśleć, a próba
negacji istnienia Boga prowadziłaby do jakiegoś rodzaju
sprzeczności, na przykład do tezy, że nicość jest czymś istniejącym)
II) Uzasadnienia dyskursywne i niedyskursywne (mistyczne) – (“ widzę”
salę studentów)
Co z redukcją wiary do wiedzy?

4. STANOWISKA W SPORZE O ISTNIENIE BOGA
I) TEIZM – stanowisko filozoficzne uznające, że sąd (zdanie) “ Bóg istnieje”
jest sądem nie tylko prawdziwym, lecz również można go odpowiednio
uzasadnić: albo apodyktycznie, albo probabilistycznie, a więc w obu
wypadkach dyskursywnie, albo poprzez doświadczenie (mistyczne).
Klasyczny teizm mówi o Bogu, jako o osobie, która istnieje koniecznie,
stworzyła świat I przysługują jej określone atrybuty
II) ATEIZM – stanowisko filozoficzne, wedle którego sąd (zdanie) “ Bóg
istnieje” jest sądem fałszywym. Antydowody ateistyczne lub
antyteistyczne (J. N. Findlay, “Can God’s Existence Be Disproved? w: A.
Flew, A. MacIntyre (red.), “New Essays in Philosophical Theology ”, New
York: Macmillan 1955, s. 47-56. Doskonały byt musi być bytem
koniecznym, ale taki byt jest bytem niemożliwym, a niemożliwość
pochodzi z samego pojęcia bytu koniecznego. Jeżeli istniełby byt
konieczny to musiałby istnieć przynajmniej jeden koniecznie prawdziwy
sąd egzystencjalny, lecz Findlay był przekonany, że prawdy konieczne
mogą być jedynie prawdami analitycznymi, a więc muszą wynikać
wyłącznie ze znaczenia słów. Nie może zatem istnieć koniecznie
prawdziwy sąd egzystencjalny.

5. STANOWISKA W SPORZE O ISTNIENIE BOGA –
c.D
ATEIZM (C.D.) – niespójność wewnętrzna istnienia Boga (atrybuty takie
jak wszechmoc czy wszechwiedza prowadzą do paradoksów),
niemożliwość uzgodnienia istnienia Boga z naszą wiedzą na temat
świata (cierpienie i zło w świecie (N. Everitt, “The Non-Existence of
God”, London and NY: Routledge 2004). Bóg jako byt dobrym,
doskonały, sprawiedliwy, kochający powinien być wyraźnie dla nas
obecny, a tak nie jest (J.N. Schellenberg, “Divine Hiddenness and
Human Reason”, Ithaca-London: Cornell U.P. 2066).
AGNOSTYCYZM (SCEPTYCYZM RELIGIJNY) – nie da się teoretycznie
rozstrzygnąć pomiędzy zdaniami “ Bóg istnieje” I “Bóg nie istnieje”.
Agnostyk powinien argumentować a) na rzecz izosteni sądów
egzystencjalnych odnośnie Boga b) na rzecz tezy, że
argumentowanie za istnieniem bytów nieskończonych musi się
wikłać w niemożliwe do rozwiązania antynomie. Mogą jednak istnieć
MOTYWY, choć nie ARGUMENTY za istnieniem Boga.

6. B. PASCAL, “MyśLi” (451)
Zbadajmy ten punkt i powiedzmy: ‘ Bóg jest albo Go nie ma ’. Ale na którą
stronę się przechylimy? Rozum nie może tu nic określić;
nieskończony chaos oddziela nas. Na krańcu tego nieskończonego
oddalenie rozgrywa się partia, w której wypadnie orzeł czy reszka.
Na co stawiacie? Rozumem nie możecie ani to, ani to; rozumem
mozecie bronić obu
- “Zakład Pascala” – korzystniej jest założyć, że Bóg istnieje i żyć
zgodnie z tym założeniem, gdyż w razie, gdy Bóg nie istnieje tracimy
mniej, niż stracilibyśmy wówczas, gdybyśmy się pomylili nie
przyjmując Jego istnienia.

7. Kant, “Religia w OBRĘBIE SAMEGO ROZUMU”
“Etyka wiedzie zatem nieodzownie ku religii, przez co rozrasta się w
swym zasięgu [I otwiera się na] ideę władczego moralnego
prawodawcy poza człowiekiem, w którego to woli to właśnie jest
celem ostatecznym (stworzenie świata), co zarazem może i powinno
być ostatecznym celem człowieka ”
- istnienie Boga jako postulat rozumu praktycznego
- Istnienie Boga należy założyć, aby uczynić sensowną, a więc celową,
całą moralną sferę życia ludzkiego: tylko bowiem w ten sposób
można zapewnić, że poświęcenie i wysiłek ponoszone przez
poszczególnych ludzi, będą mogły uzyskać odpłatę w przyszłym życiu

8. STANOWISKA W SPORZE O ISTNIENIE BOGA –
C.D.
FIDEIZM – odwrotność AGNOSTYCYZMU. FIDEIZM musi przyjąć
twierdzenia całkowicie zawieszającego racjonalny sąd w sprawie
istnienia Boga AGNOSTYCYZMU. W tym momencie fideista twierdzi,
że istnieją MOTYWY, choć nie ARGUMENTY, aby przyjąć, że Bóg o
określonej charakterystyce istnieje (np. dobro społeczeństwa).
Wiara fideisty musi być zawsze poprzedzona “ dramatycznym”
skokiem wiary, który może być umotywowany praktycznie, ale nie
teoretycznie.

9. KIERKEGAARD, “BojaźŃ I DRŻENIE”
Zamierzam wyciągnąć z opowieści o Abrahamie wszystkie dialektyczne
konsekwencje w niej zawarte i wyrazić je w formie “ problematów”,
aby okazać, jak wielkim paradoksem jest wiara; paradoks ten
pozwala z morderstwa uczynić święty I miły Bogu czyn, paradoks ten
powrócił Abrahamowi Izaaka I nie daje się ogarnąć myślą, ponieważ
wiara właśnie tam się zaczyna, gdzie myślenie się kończy.

10. CZYM JEST DOWÓD?
DOWÓD – zbiór rozumowań, które prowadzą nie tylko do przekonania, że
pewne twierdzenie jest prawdziwe, lecz także do przekonania, że nie
mogłoby być fałszywe (G. Frege, M. Detlefsen, R.S. Tragesser)
DOWÓD ISTNIENIA BOGA – zbiór rozumowań prowadzących do
przekonania, że Bóg – jako byt określony co do niektótych swoich
atrybutów – istnieje I do przekonania, że nie może być inaczej.
Dowód istnienia Boga jest więc zbiorem rozumowań, które – gdy są
przeprowadzone poprawnie – dają wiedzę o charakterze koniecznym,
a podmiotowym korelatem tej konieczności jest pewność.

11. PEWNOŚĆ
Pewność bezwarunkowa czyli absolutna – (certitudo absoluta) –
występuje wtedy, gdy stwierdzamy, że przeciwieństwo stanu rzeczy
do którego odnosi się określony sąd lub nieistnienie tego stanu
rzeczy, jest niemożliwe do pomyślenia (nie można o tym wątpić,
ponieważ jest osadzone w istocie samego myślenia, w istocie
myślanej treści). Pewność bezwarunkowa jest pewnością aprioryczną
(apodyktyczną), tzn. pewnością dotyczącą koniecznych stanów
rzeczy, wyrażonych w sądach z zakresu logiki, matematyki,
metafizyki (cogito). Pewność bezwarunkowa jest niestopniowalna.
Pewność empiryczna (asertoryczna) może być stopniowalna.
Co jest bardziej pewne – to, co absolutne i konieczne, czy to, co
empiryczne I niekonieczne?

12. Rodzaje argumentacji za Istnieniem Boga
(Historycznie)
I) Argumenty aprioryczne lub konceptualne – istnienie I natura Boga mają
wynikać z samego Jego pojęcia (Anzelm- dowód ontologiczny)
II) Argumenty kosmologiczne (aposterioryczne) – biorą pod uwagę dane
empiryczne, dotyczące natury świata fizycznego
a) Argumentacja z pierwszej przyczyny – argumentancja kontyngencjalna
(niekonieczność istnienia świata)
b) Argumentacja teleologiczna – konieczność przyjęcia istnienia Stwórcy ze
względu na uporządkowaną strukturę wszechświata
III) Argumentacja z cudów
IV) Argumentacja z faktu istnienia ocen moralnych
V) Argumentacja z faktu istnienia doświadczeń mistycznych
VI) Argumentacja dowodząca istnienia Boga z faktu ewolucji wszechświata
VII) Argumentacja prudencjalna (praktyczna) – zakład Pascala

13. Jeden Bóg
- Bóg jako jedyny (w przeciwieństwie do politeizmu)
- Bóg jako wyróżniający się przymiotem jedności
(prostoty - simplicitas)

14. Pytania
1) Omów problem relacji wiara-rozum, wiara-wiedza. Które z zestawień jest
bardziej uzasadnione teoretycznie?
2) Czy wiara może być wiedzą, a jeśli tak, to w jakim sensie? Podaj definicję
wiary I wiedzy.
3) Czy mówienie o wierze jako o wiedzy nie jest redukcją wiary religijnej?
4) Przedstaw i omów ogólne rodzaje uzasadnień, które używane są również w
filozofii Boga
5) Przedstaw I omów typologię stanowisk w sporach o istnienie Boga.
6) W jakim sensie agnostycyzm i fideiz stanowią “ awers I rewers” tej samej
postawy w sporze o istnienie Boga?
7) Podaj i omów definicję dowodu.
8) Podaj i omów definicję dowodu na istnienie Boga
9) Przedstaw i omów typologię pewności oraz jej poszczególne rodzaje
10) Przedstaw obecne w historii filozofii rodzaje argumentacji za istnieniem
Boga