2. Δομικά σωματίδια της ύλης
Όλα τα σώματα αποτελούνται από απείρως
μικρά σωματίδια (σχεδόν αμελητέα) τα οποία
ονομάζουμε δομικά σωματίδια ή δομικές
μονάδες της ύλης.
Αυτά είναι :
• τα Άτομα
• τα Μόρια
• τα Ιόντα
Lio
4. Η Ιστορία του ατόμου
• 1808 : Ατομική θεωρία του Dalton :
Το άτομο είναι συμπαγές και αδιαίρετο.
Τα άτομα των στοιχείων συνδυάζονται μεταξύ τους με
απλές αναλογίες και σχηματίζουν τις χημικές ενώσεις.
• 1904 : Θεωρία του Thomson :
Το άτομο είναι μία σφαίρα με θετικό φορτίο μέσα στην οποία
κινούνται τα μικρά και αρνητικά φορτισμένα ηλεκτρόνια.
• 1911 : Θεωρία του Rutherford :
Η μάζα του ατόμου είναι συγκεντρωμένη σε ένα πολύ
μικρό χώρο στο κέντρο του ατόμου : τον πυρήνα.
• 1913 : Θεωρία του Bohr :
Τα ηλεκτρόνια κινούνται σε καθορισμένες κυκλικές τροχιές, οι
οποίες ονομάζονται στιβάδες.
• 1916 : Θεωρία του Sommerfield :
Τα ηλεκτρόνια κινούνται εκτός από τις κυκλικές τροχιές και σε
ελλειπτικές τροχιές.
Lio
5. 5
Το ατομικό μοντέλο του Thomson (1)
Μία σφαίρα με θετικό ηλεκτρικό φορτίο, μέσα στο οποίο
«κολυμπούν» τα αρνητικά φορτισμένα ηλεκτρόνια
Lio
6. 6
Ο Thompson συνέλαβε την ιδέα ότι ένα άτομο είναι
κατασκευασμένο από ηλεκτρόνια τα οποία κινούνται μέσα σε μία
ελαστική σφαίρα η οποία είναι γεμάτη με μία σούπα θετικού
ηλεκτρικού φορτίου το οποίο εξουδετερώνει το αρνητικό
ηλεκτρικό φορτίο των ηλεκτρονίων
-
1904
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Το ατομικό μοντέλο του Thomson (2)
-
-
Lio
7. 7
ακτίνα ατόμου ~ 100 pm = 1 x 10-10
m
Ακτίνα πυρήνα ~ 5 x 10-3
pm = 5 x 10-15
m
1911 : Το ατομικό μοντέλο του Rutherford
«Η μάζα του ατόμου είναι συγκεντρωμένη σ’ έναν πολύ μικρό χώρο τον
πυρήνα, ενώ τα ηλεκτρόνια βρίσκονται γύρω από τον πυρήνα τυχαία»
Lio
8. Ατομικός αριθμός (Z) = ο αριθμός των πρωτονίων στον πυρήνα
Μαζικός αριθμός (A) = αριθμός πρωτονίων + αριθμός νετρονίων
Ισότοπα : είναι τα άτομα του ίδιου στοιχείου με διαφορετικό Μαζικό
αριθμό,
δηλαδή έχουν τον ίδιο αριθμό πρωτονίων αλλά διαφορετικό αριθμό
νετρονίων
XA
Z
H1
1 H (D)2
1 H (T)3
1
U235
92 U238
92
Μαζικός Αριθμός
Σύμβολο στοιχείου
Ατομικός Αριθμός
Lio
9. Τα ισότοπα του Υδρογόνου
Η1
1
Η2
1
np nn pp
1 p
0 n
1 e
1 p
1 n
1 e
1 p
2 n
1 e
Η3
1
Lio
14. Μόριο είναι ένα συγκρότημα δύο ή περισσοτέρων
ατόμων, τα οποία συγκρατούνται ενωμένα με δυνάμεις
H2 H2O NH3 CH4
Ένα διατομικό μόριο αποτελείται από 2 άτομα
H2 , N2 , O2 , Br2 , HCl , CO
Ένα πολυατομικό μόριο αποτελείται από 3 ή περισσότερα άτομα
O3 , H2O , NH3 , CH4
Lio
19. 19
TA ΙΟΝΤΑ
• Κατιόντα : είναι τα θετικά φορτισμένα ιόντα
• Aνιόντα : είναι τα αρνητικά φορτισμένα ιόντα
Na+ Κ+Ca+2
O–2Cl–
N–3
Lio
20. Ένα ιόν είναι ένα άτομο ή ένα συγκρότημα ατόμων, το
οποίο έχει θετικό ή αρνητικό ηλεκτρικό φορτίο.
Κατιόν : θετικά φορτισμένο ιόν
Δημιουργείται όταν ένα άτομο αποβάλλει 1 ή περισσότερα ηλεκτρόνια
Na
11 πρωτόνια
11 ηλεκτρόνια Na+ 11 πρωτόνια
10 ηλεκτρόνια
Cl
17 πρωτόνια
17 ηλεκτρόνια Cl-
17 πρωτόνια
18 ηλεκτρόνια
Ανιόν : αρνητικά φορτισμένο ιόν
Δημιουργείται όταν ένα άτομο προσλάβει 1 ή περισσότερα ηλεκτρόνια
Lio
21. Ένα μονοατομικό ιόν αποτελείται από ένα μόνο άτομο
Ένα πολυατομικό ιόν αποτελείται από 2 ή περισσότερα άτομα
Na+
, Cl-
, Ca2+
, O2-
, Al3+
, N3-
OH-
, CN-
, NH4
+
, NO3
-
Lio
22. Οι ιοντικές ενώσεις αποτελούνται από ανιόντα και κατιόντα
• Ο χημικός τύπος δείχνει την αναλογία των κατιόντων και των ανιόντων
στον κρύσταλλο της χημικής ένωσης.
• Το συνολικό φορτίο μιας ιοντικής ένωσης είναι μηδέν καθώς
εξουδετερώνονται το θετικό φορτίο των κατιόντων με το αρνητικό φορτίο
των ανιόντων.
Η ιοντική χημική ένωση NaCl
Lio
24. 24
Τα κύρια σημεία του ατομικού
πρότυπου του Bohr
1. Το άτομο αποτελείται από τον πυρήνα που περιέχει τα θετικά
φορτισμένα πρωτόνια και τα ουδέτερα νετρόνια.
2. Τα ηλεκτρόνια κινούνται σε καθορισμένες κυκλικές τροχιές που
χαρακτηρίζονται από τον κύριο κβαντικό αριθμό n.
Κ (n=1) , L (n=2) , M (n=3) , N (n=4) , O (n=5) , P (n=6) , Q (n=7)
3. Η ενέργεια αυξάνεται όσο απομακρυνόμαστε από τον πυρήνα:
ΕΚ < ΕL < EM < EN < EO < EP < EQ
4. Tα ηλεκτρόνια κατανέμονται πρώτα σε στιβάδες με την μικρότερη
δυνατή ενέργεια, δηλαδή πρώτα γεμίζει η Κ, μετά η L κ.ο.κ.
5. O μέγιστος αριθμός ηλεκτρονίων που χωρά κάθε στιβάδα δίνεται
από τον τύπο : 2n2
6. H τελευταία στιβάδα δεν μπορεί να περιέχει περισσότερα από
8 ηλεκτρόνια.
7. Η προτελευταία στιβάδα δεν μπορεί να περιέχει περισσότερα
από 18 αλλά ούτε λιγότερα από 8 ηλεκτρόνια.
Lio
25. 25
Οι στιβάδες
• K : n=1
• L : n=2
• M : n=3
• N : n=4
• O : n=5
• P : n=6
• Q : n=7
1913: Το ατομικό πρότυπο του Bohr
Τα ηλεκτρόνια κινούνται σε κυκλικές τροχιές (στιβάδες)
γύρω από τον πυρήνα, ο οποίος αποτελείται από πρωτόνια και
νετρόνια
p
K
L
M
N
p
p
p
n n
n
n
Lio
27. 27
Ηλεκτρονικές δομές ατόμωνΗλεκτρονικές δομές ατόμων
Γράψτε την ηλεκτρονική δομή των παρακάτω ατόμων :
B Nα Si
Cl
O
11
5
16
8
23 28
11 14
35
17
Ca
20
40
a) β) γ) δ)
ε) στ)
2,3 2,6 2,8,4
2,8,7 2,8,8,2
2,8,1
39
19
Κ
2,8,8,1
ζ) Sc21
45
2,8,9,2
η)
Lio
28. 28
Κατανομές ηλεκτρονίων σε στιβάδεςΚατανομές ηλεκτρονίων σε στιβάδες
Η κατανομή των ηλεκτρονίων σε στιβάδες στο άτομο του
αζώτου ( Ν)
Άζωτο N
N
14
7
7
14
Lio
29. 29
Κατανομές ηλεκτρονίων σε στιβάδεςΚατανομές ηλεκτρονίων σε στιβάδες
Να κάνετε τη κατανομή των ηλεκτρονίων σε στιβάδες για
τα άτομα του Οξυγόνου και του χλωρίου :
O Cl
16 35
8
17
a) β)
O
Cl
Lio