1. H έκρηξη και η εξέλιξη της γαλλικής επανάστασης(1789-1794)
Κλήρος + ευγενείς →προνόμια
Τρίτη τάξη→ υποχρεώσεις → παλαιό καθεστώς→ δυσαρέσκεια
αστικής τάξης( ανώτερο στρώμα τρίτης τάξης) και εξάπλωση στο σύνολό
της.
Α φάση (Μάιος1789-Αύγουστος1792)
• Ο Λουδοβίκος ΙΣΤ ,βασιλιάς, συγκαλεί συνέλευση των τάξεων
στο ανάκτορο των Βερσαλλιών→ 5 Μαϊου 1789. οι
αντιπρόσωποι της τρίτης τάξης απαιτούν μεταρρυθμίσεις, αλλά
ο βασιλιάς ζητά νέους φόρους μόνο για την Τρίτη τάξη.
• Η Τρίτη τάξη με το πρόσχημα ότι εκπροσωπεί το 98%
αυτοανακηρύσσεται Εθνική συνέλευση.
• Ο βασιλιάς δεν την αναγνωρίζει και η συνέλευση συγκεντρώνεται
στην αίθουσα του σφαιριστηρίου . Αυτοανακηρύσσεται
Συντακτική (9 Ιουλίου 1789)[+ορισμένοι κληρικοί+ευγενείς].
• Η υποχώρηση του βασιλιά→ κίνηση τακτικής, αφού συγκεντρώνει
στρατό.
• Οργισμένοι πολίτες του Παρισιού, υπερασπιζόμενοι την
Εθνοσυνέλευση 14 Ιουλίου 1789 καταλαμβάνει τη Βαστίλη,
τόπο φυλάκισης και βασανιστηρίων, μισητό σύμβολο της
Γαλλική κοινωνία
18ου
αι. (με
κριτήρια: καταγωγή
και προνόμια)
κλήρος: 0.5% Ευγενείς: 1.5%
Τρίτη τάξη: 98%
αστοί
αγρότες
εργάτες

2. απολυταρχίας.[Η 14η Ιουλίου αποτελεί σήμερα εθνική γιορτή των
Γάλλων].
• Παράλληλα, όλο και περισσότερες περιοχές στην ύπαιθρο της
Γαλλίας επαναστατούν.
• Η Συντακτική συνέλευση:-ανακοινώνει την κατάργηση των
προνομίων (4 Αυγούστου 1789)
• -και ψηφίζει τη Διακήρυξη των δικαιωμάτων του ανθρώπου και
του πολίτη (26 Αυγούστου 1789), βασισμένη στις αρχές του
Διαφωτισμού.
• Ο βασιλιάς αποδέχεται αναγκαστικά αυτές τις αποφάσεις μετά την
κατάληψη των ανακτόρων των Βερσαλιών από τον
επαναστατημένο λαό (5 Οκτωβρίου 1789).
 Διαμόρφωση τριών πολιτικών ρευμάτων:
o η δεξιά →δεν επιθυμεί περαιτέρω μεταβολές του παλαιού
καθεστώτος
o το κέντρο →αποδέχεται τη διατήρηση της μοναρχίας αλλά
με την παράλληλη συμμετοχή ευγενών και μεγαλοαστών
στη λήψη των αποφάσεων
o η αριστερά →οραματίζεται ένα πολίτευμα σαν το
αμερικανικό.
 Δημιουργία πολιτικών οργανώσεων, λέσχες :
-η λέσχη των Ιακωβίνων
-και η λέσχη των Κορδελιέρων, που κινητοποιούσαν μεγάλο
αριθμό πολιτών.
 Οι πολιτικές απόψεις γίνονται ευρύτερα γνωστές μέσα από
πολιτικά φυλλάδια και εφημερίδες, ο αριθμός των οποίων
πολλαπλασιάζεται
Πρώτο σύνταγμα της Γαλλίας,1791
Πολίτευμα: συνταγματική μοναρχία
Το έθνος ανακηρύσσεται κυρίαρχο
Διάκριση εξουσιών:
 Η νομοθετική εξουσία→Βουλή→προκύπτει από εκλογές.
Δικαίωμα ψήφου, όμως, αναγνωρίζεται μόνο σε όσους κατέχουν
περιουσία και πληρώνουν φόρους.
 Η εκτελεστική εξουσία→ βασιλιά και έξι υπουργοί.
 Η δικαστική εξουσία→ ανεξάρτητη.

3.  Σοβαρά οικονομικά προβλήματα→ εθνικοποίηση της περιουσίας του
κλήρου που χρησιμοποιείται ως εγγύηση για την έκδοση
χαρτονομίσματος.
 Οι κληρικοί ορίζονται λειτουργοί του κράτους που οφείλουν υπακοή,
πρώτα απ’ όλα, στην πολιτεία.
 Καταργούνται οι συντεχνίες και απαγορεύονται οι απεργίες.
Οι παραπάνω ρυθμίσεις δε γίνονται αποδεκτές ούτε από την εκκλησία
ούτε από τον βασιλιά, ο οποίος επιχειρεί να διαφύγει από τη Γαλλία αλλά
γίνεται αντιληπτός και αναγκάζεται να επιστρέψει.
Κοινωνικο-πολιτική κατάσταση στη Γαλλία
• Νομοθετική συνέλευση των εκλογών του Σεπτεμβρίου του
1791→ έλεγχος από Γιρονδίνους.
• Ο βασιλιάς και ορισμένοι αριστοκράτες σχεδιάζουν, σε
συνεννόηση με τους βασιλείς της Αυστρίας και της Πρωσίας,
επέμβαση εναντίον του επαναστατικού καθεστώτος.
• Την ίδια στιγμή ριζοσπαστικά τμήματα των λαϊκών
στρωμάτων, οι sans-culottes (σαν-κιλότ˙ ο όρος αποδόθηκε
παλαιότερα στα ελληνικά «αβράκωτοι», επειδή οι άνθρωποι αυτοί
δεν φορούσαν τα εφαρμοστά παντελόνια, που συνήθιζαν να
φορούν τότε οι αριστοκράτες και οι αστοί, αλλά απλά παντελόνια,
όμοια με τα σημερινά), αξιώνουν την έκπτωση του βασιλιά.
• Οι Γιρονδίνοι→ κήρυξη πολέμου εναντίον της Αυστρίας και της
Πρωσίας (20 Απριλίου 1792).
• Ο λαός του Παρισιού καταλαμβάνει τα ανάκτορα του
Κεραμεικού (10 Αυγούστου 1792).
• Η εκτελεστική εξουσία→ σε συμβούλιο με επικεφαλής τον
Δαντόν, στέλεχος της πολιτικής λέσχης των Κορδελιέρων(από
τη Νομοθετική).
• Η Νομοθετική -αναγνωρίζει σε όλους τους άνδρες πολιτικά
δικαιώματα (θέσπιση της καθολικής ψηφοφορίας),
- δημεύει τις περιουσίες των αριστοκρατών που είχαν
διαφύγει στο εξωτερικό,
• -θεσπίζει τον διαχωρισμό της εκκλησίας από το
κράτος
- και κηρύττει την πατρίδα σε κίνδυνο.
• Η νίκη κατά των Πρώσων στο Βαλμί (20 Σεπτεμβρίου 1792)
σώζει, στην κυριολεξία την τελευταία στιγμή, την επανάσταση.

4. Β φάση (Σεπτέμβριος1792-Ιούλιος1794)
 Εκλογές με καθολική ψηφοφορία→ Συμβατική
συνέλευση( ύστερα από πρόταση των Ορεινών και παρά τη
διαφωνία των Γιρονδίνων)→
 -κατάργηση της μοναρχίας (21 Σεπτεμβρίου 1792)
 -εγκαθίδρυση για πρώτη φορά στην Ευρώπη, του πολιτεύματος
της αβασίλευτης δημοκρατίας.
 -υιοθετείται νέο ημερολόγιο. Έτσι άρχισε το έτος Ι της
Δημοκρατίας (1793)
- βασιλιάς και η βασίλισσα καταδικάζονται και
αποκεφαλίζονται (1793).
- συνέχιση του πολέμου για την κατάληψη εδαφών
που θεωρούνταν γαλλικά στο Βέλγιο και στις όχθες
του ποταμού Ρήνου→συσπείρωση εναντίον της
Γαλλίας πολλών ευρωπαϊκών κρατών αλλά στο
εσωτερικό αντεπαναστατικές εξεγέρσεις (1793:
εξέγερση στην επαρχία της Βανδέας στη δυτική
Γαλλία) και επιδείνωση οικονομικής κατάστασης
ασθενέστερων κοινωνικών στρωμάτων.
 [Ορεινοί+Ιακωβίνοι→πίεση Συμβατικής συνέλευσης]
 σύσταση Επιτροπής Δημόσιας Σωτηρίας
 Επιτροπή Γενικής Ασφάλειας
 επαναστατικά δικαστήρια με στόχο την καταστολή
αντεπαναστατικών ενεργειών.
 Αντίδραση Γιρονδίνων(μετριοπαθών)→ η Συμβατική, μετά από
πρόταση των Ορεινών, διατάζει τη σύλληψη των ηγετών τους
(Ιούνιος 1793).
 Έγκριση του συντάγματος του έτους Ι (24 Ιουνίου 1793).
 Πτώση Γιρονδίνων
 Οι Ορεινοί(αντιμοναρχικοί), με επικεφαλής τον
Ροβεσπιέρο(ηγετική φυσιογνωμία των Ιακωβίνων)→
επαναστατική κυβέρνηση.
 Οι Ορεινοί αναδιοργανώνουν τον στρατό εναντίον των
εχθρών(εξωτερικών και εσωτερικών) της επανάστασης.

5.  Εκτελούνται 40.000 περίπου άνθρωποι-ύποπτοι για
αντεπαναστατική δράση (περίοδος της Τρομοκρατίας).
 Η χριστιανική θρησκεία αντικαθίσταται από τη λατρεία του
Ανώτατου Όντος.
 Δίνονται νέα ονόματα στους μήνες.
 Παρά τη βελτίωση στο βιοτικό επίπεδο κυρίως των κατώτερων
κοινωνικών στρωμάτων, τα ακραία μέτρα προκαλούν
αντιδράσεις.
 Ο Ροβεσπιέρος→στο στόχαστρο και τελικά η Συμβατική
αποφασίζει να τον εκτελέσει μαζί με 20 συνεργάτες του (28
Ιουλίου 1794).

6.  Εκτελούνται 40.000 περίπου άνθρωποι-ύποπτοι για
αντεπαναστατική δράση (περίοδος της Τρομοκρατίας).
 Η χριστιανική θρησκεία αντικαθίσταται από τη λατρεία του
Ανώτατου Όντος.
 Δίνονται νέα ονόματα στους μήνες.
 Παρά τη βελτίωση στο βιοτικό επίπεδο κυρίως των κατώτερων
κοινωνικών στρωμάτων, τα ακραία μέτρα προκαλούν
αντιδράσεις.
 Ο Ροβεσπιέρος→στο στόχαστρο και τελικά η Συμβατική
αποφασίζει να τον εκτελέσει μαζί με 20 συνεργάτες του (28
Ιουλίου 1794).