Презентация посвящается Анастасии Слуцкой

1. Жанна Д'Арк з Белай Русi
Дома княгіні, князѐўны ў святліцах не чахлі
Дзейсныя, мудрыя, цвѐрдыя, што камяні.
Вось адкуль з'явіцца сімвал
На фрэсцы, на кафлі —
Вобраз жанчыны з мячом вярхом на кані.
Д.Бічэль-Загнетава

2. Легенда пра Анастасiю
 Яе жыццѐ нагадвае прыгожую легенду. І тым не
менш ні адзін з фактаў, прыведзеных ніжэй, не мае
нічога агульнага з гераічным эпасам.
Гэта - гісторыя, якой можна і трэба ганарыцца.
 Cлуцкая княгіня Анастасія Іванаўна Алелькавіч
(1473 — 1524) праславілася як арганізатар абароны
горада Слуцка і краю ад ворагаў. А потым ѐй
прышлося кіраваць аднаўленнем разбуранага
падчас нападаў горада.

3. Княгіня Анастасія нарадзілася ў
Мсціслаўлі, цяпер гэта горад у
Магілѐўскай вобласці. Паходзіла з
роду праваслаўных князѐў
Мсціслаўскіх, які вѐў свой пачатак, як
і Алелькавічы.
Сямѐн Алелькавіч, князь Слуцкі
 Калі б не бурныя падзеі, што мелі месца падчас яе
княжання ў Слуцку, і ў якіх па волі лѐсу ѐй прыйшлося
прыняць удзел, хутчэй за ўсѐ, яна так і засталася б у
цяні гісторыі, як і многія іншыя яе сучасніцы.

4. Уладальнікам г.Слуцка з 1481г. быў
Сямѐн Міхайлавіч Алелькавіч. Яго
жонкай у пачатку 1490-х гадоў стала
княгіня Анастасія, дачка апошняга
Мсціслаўскага князя Івана Юр'евіча.
 У іх у 1492 годзе нарадзіўся сын Юрый, а крыху
пазней - дачка Аляксандра. У пачатку XVI
стагоддзя Случчына падвергнулася нападу
крымскіх татараў. Князь Сямѐн Міхайлавіч
неаднаразова ўставаў на абарону замка ад ворагаў.
Аднак у 1505 годзе князя не стала. Ён памѐр ад
эпідэміі, занесенай татарамі.

5.  У 1505 абаронай замка ад татараў кіравала княгіня
Анастасія. Гэта была самая цяжкая і працяглая
аблога. Хоць замак і не быў захоплены, Случчына
даведалася самага вялікага спусташэння. Аднак на
наступны год татарам было нанесена буйное
паражэнне, няўдалым для татараў скончыўся і
напад 1508 года. З гэтага часу за княгіняй
Анастасіяй замацавалася слава адважнай ваяўніцы.
У 1508 годзе яна кіравала абаронай Слуцка ад
войскаў князя Міхаіла Глінскага, і зноў замак
выстаяў.

6. Бiтва з татарамi. Лiтаграфiя М. Басалыгi

7.  У сярэдзіне жніўня 1505 г. стары знаѐмы Баты-
Гірэй зноў наведаўся «ў госці» да случан. М.Ткачоў
у кнізе «Замкі і людзі» так апісвае гэтыя падзеі:
«...Жыхары, атрымаўшы звесткі пра паход
татар, добра падрыхтаваліся да абароны. Яны
адбілі некалькі штурмаў. Татары рабілі падкопы,
спрабавалі ўзарваць умацаванні і падпаліць
горад, але жыхары мужна абараняліся. Як
адзначалася ў Іпацьеўскім летапісе, «И хотяху
татаре взяти Случеск и не могоша, биша бо их из
града крепко».

8.  Баты-Гiрэй вымушаны быў зняць асаду.
Нарабаваўшыся, татары вярнуліся ў Крым. На гэты
раз яны пакінулі пасля сябе не толькі разбураныя
гарады і вѐскі, але і страшную хваробу. На землях
Белай Русі ўспыхнула эпідэмія, якая забрала шмат
людзей. Захварэў і князь Сямѐн. Не дапамаглі ні
маленні, ні знахарскае майстэрства. Анастасія
аўдавела. Усе справы Слуцкага княства ляглі на яе
плечы, бо сын, спадчыннік Алелькавічаў, быў зусім
дзіцем.

9.  Будучы яшчэ ў жалобе, княгіні давялося адбіваць
чарговы напад татар у ліпені 1506 г. На гэты раз
Баты Гірэй прыйшоў не адзін, а з братам,
перакопскім царэвічам Бурнашом.
Дваццацітысячнае войска татар неаднаразова
хадзіла на штурм, «подметы чннечн н огонь
подкладаючн». Са сцен асаджанага Слуцка ўдава
князя Сямѐна, адзетая ў даспехі, кіравала абаронай.
I зноў татары адышлі ні з чым.

10.  У гісторыі князѐўна Анастасія засталася не толькі як
адважная жанчына-ваяўніца, але і як стваральніца.
Разбураны ворагам край патрабаваў абнаўлення.
Абнаўляўся і Слуцк. Рэканструяваліся сцены і вежы.
Замест старога быў узведзены новы будынак
замкавай Успенскай царквы. Гандлѐвую плошчу
перанесла на новае месца, а на вызваленай
тэрыторыі пабудавала яшчэ адзін замак, які
называўся "Ніжні". У Траецкім манастыры на
месцы старой драўлянай царквы ў 1505 годзе быў
закладзены новы каменны Сабор. Узводзіўся ѐн у
памяць аб загінуўшых воінах-абаронцах.

11.  Пасля смерці мужа княгіні Слуцкай прыйшлося
самой адстойваць родную зямлю. Слава пра
ганарлівую і ўдалую ваяўніцу хутка
распаўсюдзілася па ўсѐй Русі. Цікава, што спробы
захапіць Слуцк рабілі і прыхільнікі княгіні, якім
яна адмовіла.

12.  Мужнасць і адвага слуцкай княгіні ўразілі яе
сучаснікаў . А князь Глінскі нават захапіўся ѐю.
Звязаць жыццѐ з яшчэ даволі маладой, прыгожай
жанчынай, якая б падзяліла з ім яго славу, было
даволі прыцягальна для не маючага жонкі князя
Міхала. Да таго ж уладалюбівага Глінскага
п'яніла думка пра тое, што ў выпадку згоды
абшырныя землі Слуцкага княства пяройдуць
яму ва ўладанне. Са слуцкай крэпасцю ў
Глінскага былі звязаны і іншыя планы: яму
патрэбна была такая цвярдыня, каб выкарыстаць
яе ў абарончых мэтах падчас мяцяжу, які ѐн
рыхтаваў супраць Жыгімонта I Старога.

13. У 1508 г., будучы «праездам» у Слуцку, Міхал
Глінскі, ужо мяцежнік, пасватаўся. Але яму
адмовілі. Чым не задавальняла слуцкую княгіню
яго кандыдатура - невядома.
Як бы там ні было, але Глінскі адчуў сябе
абражаным. Ён вырашыў адпомсціць і ўзяць Слуцк
сілаю. Двойчы войска князя Міхала падыходзіла да
Слуцка, брала горад, штурмавала замак,
спрабавала запаліць умацаванні. Але без поспеху.
Непрыступная для татар крэпасць не здалася і на
міласць іх пераможца.

14. У 1508 г. недалѐка ад Слуцка войска княгіні разбіла
яшчэ адзін невялічкі атрад татар.
 Летапісы пра гэта распавядаюць
так: «В сне лето Глинский некто
в Литве много зла починил... н
Слуцка хоте взяти под
Анастасиею княгинею
Симеоновою, но не може, только
волость ея якоже Татаре
поплени и Копыль, и Туров
доста и Мозыр».

15.  Неўзабаве пасля сватаўства Глінскага ѐй давялося
зноў абараняцца ад татар, і яна зноў выратавала
Слуцк. Гэтым разам ѐй дапамагаў пасталелы сын.

16.  Разбураны чужынцамі і абрабаваны край трэба
было аднаўляць. Па загаду княгіні Слуцкай у
горадзе разгарнуліся вялікія будаўнічыя работы.
На тэрыторыю замка прывозілі зямлю, падвышалі
як абарончыя валы, так і ўсю астатнюю тэрыторыю
дзядзінца. Рамантаваліся сцены і вежы, якія
выцярпелі шматлікія асады. Замест старой была
ўзведзена новая замкавая Успенская царква.

17.  Змянілася
планіроўка
горада. На новае
месца – на захад
ад дзядзінца, за
Бычок, перанеслі
гандлѐвую
плошчу.
А большую частку
тэрыторыі старога Выгляд плошчы ў 1910-ыя гады.
торга занялі пад Здымак: Самір Юхнін
яшчэ адзін замак.

18.  У Троіцкім манастыры замест старой драўлянай
царквы, якая пацярпела падчас нападаў, княгіня ў
1505 г. заклала новую мураваную. Храм узводзіўся
ў гонар ласкі божай, як удзячнасць Богу за
выратаванне краю ад татараў і ў памяць аб
загінуўшых слуцкіх воінах, сярод якіх быў і князь
Сімяон Міхайлавіч.

19.  Напачатку 1522 гады маці ўрачыста склала з сябе
апякунскія паўнамоцтвы і перадала справы
кіравання Слуцкім княствам Юрыю. Анастасія
памерла ў 1524 году, ціха і пакорліва, як маюць
шчасце памерці толькі людзі з чыстым сумленнем.

20.  Князя Сямѐна і князѐўну Анастасію можна з
упэўненасцю назваць першымі з роду Алелькавічаў
сапраўднымі Слуцкім князямі не толькі па тытулу,
але і па сваѐй сутнасці.

21.  Памяць пра князѐў Сімяона і Анастасію на
Случчыне жыла доўга. У народзе іх нават пачыталі
як нябесных апекуноў краю, хаця афіцыйна
царквой яны не былі кананізаваны. Захаваліся
звесткі, што да пачатку XX ст. у мураванай царкве
Троіцкага манастыра віселі зробленыя ў
іканапіснай манеры амаль у поўны рост іх
партрэтныя выявы.

22.  Не забывалі пра княгіню Анастасію і на радзіме. На
сцяне адной з цэркваў мсціслаўскага Тупічэўскага
манастыра (на жаль, яна была разбурана падчас
Вялікай Айчыннай вайны) мелася жывапісная
выява княгіні.

23.  Тым не менш, звесткі пра княгіню Анастасію
Слуцкую да нашага часу захаваліся вельмі сціплыя.
Некалькі радкоў, прысвечаных Анастасіі, мы
можам знайсці ў паэме гісторыка і паэта XVI ст.
Мацея Стрыйкоўскага, дзе апісваецца абарона
нашых земляў ад крымчакоў: «Княгіня Слуцкая
сваіх баяр разаслала пераняць палахлівых татар,
многа іх пад Копылем было пабіта...»

24.  У сучаснай Беларусі рэжысѐр
Юрый Ялхоў паставіўпа па
сцэнарыі Анатоля
Дзялендзіка фільм ―Анастасія
Слуцкая‖, які атрымаў
плацінавы прыз у катэгорыі
«прыгодніцкі фільм» і залаты
прыз за касцюмы на ХХХVІІ
МКФ.

25.  «Анастасія Слуцкая» — стужка не самага
высокага мастацкага ўзроўню, але
нацыянальная тэма надзвычай
запатрабаваная ў грамадстве. І яна аб’яднала
гледачоў, публіка на яе адрэагавала.

26.  Аляксандр Лукашэнка, прэзідэнт Рэспублікі
Беларусь: «Любоў да Радзімы, гонар за яе
хвалебнае мінулае - вось тыя пачуцці, якія
абуджае ў гледачах фільм пра Анастассю
Слуцкай. Стваральнікам фільма атрымалася
зрабіць максімум магчымага за кароткі час і за
вылучаныя на гэтыя мэты сродку».
(Па інфармацыі БЕЛТА)

27. Урывак з фільма

28. «Анастасія Слуцкая» — любімы замежны
фільм кітайцаў
 Фильм «Анастасія Слуцкая» стаў уладальнікам
галоўнага прызу Міжнароднага кінафэстывалю
«Залаты певень і 100 кветак», які прайшоў у Кітаі.
Паводле словаў рэжсэра карціны Юрыя Елхава,
беларуская стужка атрымала ўзнагароду як
«лепшы замежны фільм». На кінафоруме фільм
разам з рэжысэрам прэзэнтавала выканаўца
галоўнай ролі Святлана Зелянкоўская.
Запрашэньне наведаць фэстываль «Залаты певень і
100 кветак» фільм «Анастасія Слуцкая» атрымаў ад
Пасольства КНР у Беларусі. і такім чынам стаўся
першай беларускай карцінай, якой быў дадзены
такі гонар.

29.  Пачатак XVI стагоддзя. Багатыя землі ў цэнтры Еўропы, на
скрыжаванні гандлѐвых шляхоў, становяцца жаданай
здабычай для суседзяў. Процьма татараў нападаюць з поўдня.
Хуткімі набегамі крымчакі дасягаюць аддаленыя беларускія
гарады. Рабуюць, зганяюць насельніцтва ў рабства, пакідаючы
пасля сябе папялішча.
Валяцца крэпасці, спусташаюцца землі Беларусі. Здаецца,
нішто не можа спыніць націск войскаў. Але пасля пагібелі
мужа на чале дружыны ўстае яна — княгіня Анастасія
Слуцкая…
 У ралях: Святлана Зеленкоўская, Генадзь Давыдзька, Анатоль
Кот, Фуркат Файзіеў, Сяргей Глушка, Мікалай Кіріченка,
Вячаслаў Саладілаў, Юозас Будрайтыс, Віталь Рэдзька, Фархот
Абдуллаеў, Аляксандр Пяскоў, Аляксандр Такаченок і інш.

30. Анатоль Дзялендзік «Легенда пра Анастасію
Слуцкую. Князь Міхаіл Глінскі»
 У кнігу ўвайшлі гістарычныя дыялогі
(літаратурныя сцэнарыі) "Легенда пра
Анастасію Слуцкую" і "Князь Міхаіл
Глінскі".
Пяцьсот гадоў назад княгіня Анастасія
пасля смерці мужа ўзначаліла абарону
горада Слуцка ад нашэсця крымскіх
татараў. Многія гарады Вялікага
княства Літоўскага былі захоплены і
спалены войскамі хана Баты-Гірэя,
але Слуцк выстаяў.

31. Анастасія Слуцкая ў малюнках
нашых сучаснікаў
Міхаіл Дайлідав i яго
работа «Анастасiя
Слуцкая»
Автор: Кастусик Гражина
Об авторе: 17 лет, ДШИ г. Лида,
Беларусь, педагог Т.А. Кедык

32. Настасся Микулічна
 Фрагменты лѐсу і рысы характару Анастассі
Слуцкай прасочваюцца ва ўсходнеславянскіх
народных былінах «пра адважную полянніцу
Настассю Микулічну». Настасся Микулічна -
руская былінная богатырша, полянніца, дачка
вялікага волата-аратага Мікулы Селяниновіча і
жонка Дабрыні Мікіціча. (У Мікулы Селяніновіча
былі тры дачкі, усе магутныя поляніцы –
Васіліса, Марыя і Настасся Мікулічны.

33. Святая Сафія Слуцкая
 Унучка Анастасіі Слуцкай –
праваславная святая.
 2012 год у Беларусі праходзіць
пад знакам памяці святой
праведнай Сафіі Слуцкай.
 Яна пайшла з жыцця 400 гадоў
таму. Яна не дажыла да 30, так і
не стаўшы маці. Але менавіта
гэтай святой моляцца жанчыны,
якія хочуць знайсці шчасце
мацярынства.

34.  Зараз яна вядомая як святая
праведная Сафія Слуцкая - адна з 19
беларускіх святых.
 У час Брэсцкай уніі Сафія ставіць
умову Радзівілам, каб усе
праваслаўныя прыходы Случчыны
засталіся пры сваіх прывілеях, а
вернікі пазбеглі ўніяцкага націску.
Януш Радзівіл з прашэннем
звяртаецца да Папы Рымскага і
дабіваецца, каб за Слуцкім княствам
юрыдычна было замацавана
праваслаўе.

35. Спіс літаратуры
 Ирина Масленицына, Николай Богодяж Слуцкие
ратоборцы. Жизнь легенды Анастасии Слуцкой.
//АиФ в Беларуси. - 2010.- 10 сентября
http://www.aif.by/
 Наследие слуцкога края: Сайт увлеченных
историей Случчины.
http://nasledie-sluck.by/ru/sluchina/114/220/622
 Марціновіч А., Хто мы, адкуль мы…: гіст. эсэ,
нарысы. У 3 кн. Кн. 1/ Алесь Марціновіч. – Мінск:
Беларусь, 2008. – 431 с.
 Масляніцына І.А., Багадзяж М.К. "Слава і
няслаўе". - Мн.: Нар. асвета, 1995.

36.  Памяць : Слуцкі раѐн. Слуцк : у 2 кн. / [уклад.
В.С. Відлога ; рэдкал.: Г.К. Кісялѐў (гал. рэд.) і
інш. ; маст. Э.Э. Жакевіч]. - Мінск : БЕЛТА,
2000-2001. - (Гісторыка-дакументальныя
хронікі гарадоў і раѐнаў Беларусі). - 1 кн.
 Плошча, якую заснавала Анастасія Слуцкая //
ARCHE. Пачатак. (интернет-версия)
http://www.arche.by/by/page/science/4693
 Сидаренко А. К3 + шанцаванне = новая
формула поспеху ―Беларусьфільма‖?//
Культура .- 2009. – 26 сентября.

37.  Тарасаў К. Памяць пра легенды: Постаці
беларуск. мінуўшчыны/ Маст. А. У.
Александровіч і інш. – 2-е выд., дап. – Мн.:
Полымя, 1993. – 270 с.: іл.
 Шумский В. Загадка истории Анастасии Слуцкой
//Советская Белоруссия .-2003 .- 28 июня.
http://www.sb.by/post/28942/

38. ГУО “Гимназия № 1 г. Новополоцка”
Составители: Н. Горожеева, зав. библиотекой
К. Кузьмич, библиотекарь