K to 12 Learning Module/Material in ESP for Grade Quarter 1 to Quarter 4

1. 1
EEdduukkaassyyoonn ssaa PPaaggppaappaakkaattaaoo
KKaaggaammiittaann nngg MMaagg--aaaarraall
Tagalog
EEdduukkaassyyoonnssaaPPaaggppaappaakkaattaaooKagamitanngMag-aaralsaUnangBaitang
1

2. Talaan ng Paggamit ng Aklat
Paaralan: __________________________________________________________________
Purok: ____________________________________________________________________
Sangay: ___________________________________________________________________
Rehiyon: __________________________________________________________________
Kailan natanggap sa paaralan: _________________________________________________
Pangalan ng Humiram
(Pangalan ng Guro)
Kailan
Ipinahiram
Kondisyon Kailan Isinauli Kondisyon
Gamitin ang sumusunod na mga titik sa pagtatala ng kondisyon ng aklat:
A (Bago)
B (Gamit na ngunit maayos pa)
C (May kaunting sira)
D (Maraming sira)

3. Ingatan ang Iyong Aklat
Mga Dapat Gawin:
1. Pabalatan ang aklat ng plastik o manila paper. Maaari
ding gamitin ang lumang diyaryo o magasin.
2. Tiyaking malinis ang iyong kamay kapag binubuklat ang
mga pahina.
3. Sa unang paggamit ng aklat, ihiga ito at buklatin nang
isa-isa ang mga pahina. Bahagyang diinan ang
bahaging pinagdikitan ng mga pahina habang binubuklat.
4. Gumamit ng panandang papel o cardboard sa pagitan ng
mga pahina.
5. Idikit at ayusin ang mga punit na bahagi ng aklat.
6. Pag-ingatan ang aklat kapag ito ay hinihiram o
pinapahiram.
7. Itago ang aklat sa malinis at tuyong lugar.
8. Ipagbigay-alam kaagad sa iyong guro kapag ito ay
nawala.
Mga Di Dapat Gawin:
1. Huwag itupi ang mga pahina.
2. Huwag sulatan ang balat at mga pahina nito.
3. Huwag gupitin ang mga larawan dito.
4. Huwag punitin o pilasin ang mga pahina.
5. Huwag hayaang nakabukas ang aklat kapag hindi ito
ginagamit.
6. Huwag gumamit ng lapis, bolpen, o iba pang makapal na
bagay sa pagitan ng mga pahina para pananda.
7. Huwag isiksik ang aklat sa bag na masikip.
8. Huwag gamitin ang aklat na pantakip sa ulo kapag
umuulan.
9. Huwag upuan ang aklat.

4. ISBN: 978-971-9981-50-3
Para sa mga katanungan o puna, sumulat o
tumawag sa:
DepEd-Bureau of Elementary Education, Curriculum
Development Division
2nd Floor, Bonifacio Bldg., DepEd Complex (ULTRA)
Meralco Avenue, Pasig City, Philippines 1600
Telefax: (632) 638-4799 or 637-4347
E-mail Address: bee-deped@pldtdsl.net,
bee_director@yahoo.com

5. i
Edukasyon sa Pagpapakatao – Unang Baitang
Kagamitan ng Mag-aaral: Tagalog
Unang Edisyon, 2012
ISBN: 978-971-9981-50-3
Paunawa hinggil sa karapatang-sipi. Isinasaad ng Seksiyon 176 ng Batas Pambansa
Bilang 8293: Hindi maaring magkaroon ng karapatang sipi sa ano mang akda ng
Pamahalaan ng Pilipinas. Gayon pa man, kailangan muna ang pahintulot ng pamahalaan o
tanggapang kung saan ginawa ang isang akda upang magamit sa pagkakakitaan ang
nasabing akda. Kabilang sa mga maaring gawin ng nasabing ahensiya o tangapan ay ang
patawan ng bayad na royalty bilang kondisyon.
Ang mga akda / materyales (mga kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng
produkto o brand names, tatak o trademarks, atbp.) na ginamit sa aklat na ito ay sa
nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsikapang mahanap at mahingi ang
pahintulot ng mga may karapatang-ari upang magamit ang mga akdang ito. Hindi inaangkin
ni kinakatawan ng mga tagapaglathala (publisher) at may-akda ang karapatang-aring iyon.
Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon
Kalihim: Br. Armin Luistro FSC
Pangalawang Kalihim: Dr. Yolanda S. Quijano
Kawaksing Kalihim: Dr. Elena R. Ruiz
Inilimbag sa Pilipinas ng ____________
Department of Education-Instructional Materials Council Secretariat (DepEd-IMCS)
Office Address: 2
nd
Floor Dorm G, PSC Complex, Meralco Avenue,
Pasig City, Philippines 1600
Telefax: (02) 634-1054 or 634-1072
E-mail Address: imcsetd@yahoo.com
Mga Bumuo ng Kagamitan ng Mag-aaral
Consultant: Fe A. Hidalgo, PhD.
Editor at Tagasuri: Irene de Robles
Mga Manunulat: Teresita M. Anastacio, Gloria M. Cruz, April Ann M. Curugan, Anna
Cristina Nadora, Jennifer Quinto, at Rubie Sajise
Mga Tagasuri: Marilou D. Pandiño, Joselita B. Gulapa, Minda Blanca Limbo, Lourdes
Z. Hinampas
Mga Tagasalin: Agnes G. Rolle, Nida C. Santos, Flora R. Matic, Minerva C. David,
Ma. Rita T. Belen, Elvira E. Seguerra, Grace U. Salvatus
Mga Tagaguhit: Jesus Trinidad, Jr, Arnold Macabangon, Eric S. de Guia, Fermin M.
Fabella, at Amphy B. Ampong,
Mga Naglayout: Aro R. Rara, Ma. Theresa M. Castro
Encoder: Earl John V. Lee

6. ii
Talaan ng Nilalaman
Yunit 1 Ako ay Mabuting Kasapi ng Pamilya
Aralin 1: Ako ay Natatangi........................... 2
Aralin 2: Inaalagaan Ko ang Aking Sarili … 14
Aralin 3: Mahal Ko ang Akign Pamilya ….. 31
Yunit 2 Mahal Ko ang Aking Kapwa
Aralin 1: Alam ko ang Damdamin ng Iba ... 44
Aralin 2: Ako ay Magalang sa Lahat …..….. 53
Aralin 3: Ako ay Matapat sa Lahat ng Oras.. 65
Aralin 4: Mahal Ko ang Aking Kapwa ……… 75
Yunit 3 Pagmamahal sa Bansa at Pakikibahagi sa
Pandaigdigang Pagkakaisa
Yunit 4 Pananalig sa Panginoon at Preperensya sa
Kabutihan
Aralin 1: Pagkamasunurin ......................... 84
Aralin 2: Pagpapahalaga sa Pagpapanatili
sa Kaayusan at Kapayapaan …………
101
Aralin 3: Pagkalinga sa Kapaligigran …….. 113
Aralin 1: Pananampalataya sa Panginoon 138
Aralin 2: Paggalang sa Paniniwala ng Iba 146
Aralin 3: Pagkakaroon ng Pag-asa ………… 154

7. 1
Yunit I
Ako ay Mabuting Kasapi
ng Pamilya
VISIT DEPED TAMBAYAN
http://richardrrr.blogspot.com/
1. Center of top breaking headlines and current events related to Department of Education.
2. Offers free K-12 Materials you can use and share.

8. 2
Aralin 1: Ako ay Natatangi
Kumusta? Ano ang pangalan mo?
Ano-ano ang mga hilig mo?
Kaya mo bang gawin ang ginagawa ng mga bata
sa larawan?

9. 3
Alamin
Ito ang mga batang sina Aya at Buboy.
Si Aya ay masiglang kumanta at maglaro.
Si Buboy ay mahusay magdrowing at sumayaw.
Masayahin sina Aya at Buboy.
Mahal sila ng kanilang mga magulang.

10. 4
Sagutin ang mga tanong.
1. Ano ang hilig ni Aya?
2. Ano ang paboritong gawin ni Buboy?
3. Bakit sila mahal ng kanilang pamilya?
Ikaw naman, ano ang hilig mo?
Isulat sa kwaderno ang titik ng larawan na
nagpapakita ng hilig mong gawin.
D
E
C
B
A

11. 5
Isaisip
Bawat bata ay may hilig na gawin.
Bawat bata ay may kayang gawin.
Aling larawan kaya ang nagpapakita na gusto nila
ang kanilang ginagawa? Iguhit ang tamang sagot
sa kwaderno.
Tingnan ang larawan.
Masaya kaya ang mga batang ito?
Ikaw, ano naman ang hilig mong gawin?
Ano ang kaya mong gawin?
Masaya ka ba kapag ginagawa mo ito?
Paano mo kaya mapahuhusay ang hilig mong ito?
Paano kung hindi mo hilig ang iyong ginagawa?

12. 6
Aling larawan naman ang nagpapakita ng iyong
nararamdaman?
Bakit kaya ganito ang nadarama mo?
a. Dahil ba nahihirapan ka?
b. Dahil ba hindi mo alam gawin ito?
Madali lamang iyan.
a. Magtanong ka sa iba.
b. Magpaturo ka sa kanila.

13. 7
Isagawa
Kaya mo bang gawin ang mga sumusunod?
Gawain 1: Halina’t Magpakilala
Hatiin ang klase sa ilang grupo.
Maupo nang pabilog.
Ipakilala ang bawat sarili.
Sagutin nang pasalita ang sumusunod.
1. Ano ang pangalan mo?
2. Ilang taon ka na?
3. Ano-ano ang mga hilig mong gawin?

14. 8
Gawain 2: Maglaro Tayo
Tingnan ang mga larawan.
Tanungin ang kaklase kung alin dito ang hilig niya.
Isulat sa kwaderno ang bilang ng larawang napili ng
kaklase.
Umikot at tanungin ang iba pang mga kaklase.
Isulat ang bilang ng bawat sagot ng mga kaklase.
321 4
7 865
10
0
9 11 12
13 14 1615

15. 9
Gawain 3
Ano kaya ang madarama mo sa mga sitwasyong
ito? Iguhit ang anyo ng iyong mukha sa kwaderno.
1. Sumali ka sa kontes at nanalo .
2. Malapit ka nang tawagin upang tumula.
3. Hindi ka nanalo sa pag-awit.
4. Dumating ang iyong mga pinsan.
5. Pinilit ng iyong nanay na umawit ka.
Pag-usapan ang mga sagot.
Bakit ganito ang iyong nadarama?

16. 10
Gawain 4
Ang sabi natin, kapag hindi mo alam,
matutulungan ka ng iba.
Alin sa mga sumusunod ang makatutulong sa iyo
upang mapahusay ang iyong nalalaman?
Makinig sa guro habang binabasa ang mga
pangungusap. Iguhit ang tsek () sa kwaderno kung
ito ay ginagawa ninyo at ekis (X) kung hindi naman.
_____ 1. Nagtatanong ako sa Nanay kapag hindi ko
maintindihan ang aralin.
_____2. Nagtatago ako sa kwarto kapag sa palagay
ko ay mali ang aking ginagawa.
_____3. Tinatandaan ko ang mga pangaral sa akin
ng Tatay.
_____4. Nagpapatulong ako kay Ate o Kuya.
_____5. Umiiyak ako kapag mayroon akong hindi
magawa.

17. 11
Isapuso
Ngayon ay alam mo na.
Ikaw ay isang natatanging bata.
Tuklasin mo kung ano ang iyong kayang gawin.
Paghusayin mo pa ang iyong nalalaman.
Kung mayroon ka namang gustong gawin,
na parang hindi mo kaya, magtanong ka.
Magpatulong ka.
Sa ganitong paraan, matututo ka.
Tandaan
Ang bawat bata ay natatangi.
Ang bawat batang katulad mo
ay may kakayahan.
Tulungan mo ang iyong sarili.
Paunlarin mo ang iyong
kayang gawin.

18. 12
Isabuhay
Kilala mo na ba ang iyong sarili?
Alam mo na ba ang mga kaya mong gawin?
Gawin ang mga sumusunod:
1. Iguhit mo ang mga hilig mong gawin sa isang
pahina ng iyong kwaderno.
2. Ngayon, iguhit mo naman ang mga hilig na
gusto mo pang matutuhan.
3. Paano mo matututuhan ang mga gawaing gusto
mong mapag-aralan?

19. 13
Subukin
Makinig sa babasahin ng guro.
 Ano kaya ang gagawin mo kung ikaw ang
batang tinutukoy? Isulat sa kwaderno ang titik
ng kilos na iyong gagawin.
1. Mahilig kang umawit.
Nais mong iparinig ito sa iyong lolo at lola.
Ano ang gagawin mo?
a. Aawitan ko sila.
b. Aawit ako na boses lang ang madirinig
nila.
2. Maliksi ka sa larong takbuhan.
Pero minsan, nadapa ka sa pagtakbo.
Ano ang gagawin mo?
a. Iiyak ako at uuwi na.
b. Pipilitin kong tumayo. Kung may sugat
ako, hihingi ako ng tulong.
3. Gusto mong gumawa ng saranggola.
Pero hindi mo alam kung paano.
Ano ang gagawin mo?
a. Magpapaturo ako.
b. Guguhit ako ng sarangola.
Sisikapin kong gayahin upang makabuo
ng saranggola.

20. 14
Aralin 2: Inaalagaan Ko ang Aking Sarili
Alamin:
Tingnan mo ang larawan ng magkapatid na ito, sina
Mila at Sam.
Pareho silang matalino.
Pareho silang may kakayahan.
Pero, may bagay na naiiba sa kanila.
Mahuhulaan mo kaya kung ano ang naiiba?
Sagutin mo ito.
1. Si Sam ay _______________.
2. Si Mila ay _______________.
Kung ganito sila,
magiging mahusay kaya si Sam?
magiging mahusay kaya si Mila?
Bakit?
Alam mo ba?

21. 15
Mahalaga ang alagaan ang sarili.
Kahit marami kang alam.
Kahit marami kang talento.
Kung sakitin ka naman,
paano mo maipakikita ito?
Tingnan mo ang magkapatid na
Aya at Buboy.
Mahal nila ang kanilang sarili.
Kaya palagi silang malinis.
Kumakain sila ng tamang
pagkain.
Hindi sila nagkakasakit.
Inaalagaan nila ang
kanilang kalusugan.

22. 16
Tingnan natin ang ginagawa nila sa umaga
pagkagising.
Umaga na.
Maagang ginising ng Nanay sina Aya at Buboy.

23. 17
Pagkagising, sila ay naligo.
Nagsepilyo ng ngipin.
Nagbihis ng malinis na damit.
Pagkatapos, handa na silang kumain.

24. 18
May pasok sa paaralan.
Papasok na sina Aya at Buboy.
Nagpaalam na sila.
Sagutin ang mga katanungan.
1. Sino-sino ang papasok sa paaralan?
2. Paano sila naghanda sa pagpasok?
3. Ano-ano ang ginawa nila pagkagising?
Naghahanda ka rin ba sa pagpasok sa paaralan?
Ikuwento mo sa klase ang iyong mga ginawa bago
pumasok.

25. 19
Ang ginawa nina Aya at Buboy ay mabuti para
sa kanilang kalusugan.
Ginawa nila ito upang maging malinis.
Ang batang malinis ay hindi agad nagkakasakit.
Kung may sakit ang isang bata, magagawa
kaya niya ang mga bagay na gusto niyang gawin?
O, ikaw naman.

26. 20
Alin-alin sa mga sumusunod ang iyong
ginagawa para maging maayos sa katawan?
Isulat sa kuwaderno ang letra ng tamang sagot.
DC
BA

27. 21
Isaisip
Bakit nga ba kailangan nating maging malinis?
Naisip mo ba?
Ang batang malinis ay malayo sa sakit.
Kung wala kang sakit, magagawa mo ang mga
bagay na hilig mo.

28. 22
Isagawa
May mga bagay tayong ginagamit upang tayo ay
maging malinis.
Piliin ang mga bagay na inyong ginagamit.
Iguhit ang mga ito sa inyong kuwaderno.

29. 23
Gawain 2
Ang tamang pagkain ay kailangan natin upang
maging malusog.
Tandaan mo, ang batang malusog ay masigla.
Kung kaya, kailangan mong kumain ng tamang mga
pagkain.
Alin kaya sa mga pagkaing ito ang magpapalusog
sa iyo?
Isulat ang bilang ng larawan sa inyong kuwaderno.
1 2 3
4 5 6
7 8 9

30. 24
Gawain 3
May mga gawaing mabuti para sa ating katawan.
Mayroon din namang masama para sa ating
kalusugan.
Tingnan ang mga larawan.
Iguhit ang tsek () sa kuwaderno kung ang gawain
ay mabuti para sa ating katawan. Iguhit ang ekis ()
kung ang gawain ay masama para sa ating
katawan.
43
21

31. 25
Isapuso
Sagutin ang sumusunod.
Piliin ang wastong sagot sa loob ng panaklong.
Isulat ang sagot sa kuwaderno.
1. Ano ang kabutihang dulot ng pagiging malinis?
Ako ay magiging (payat, malusog).
2. Ano ang kabutihang dulot ng pagiging
malusog?
Ako ay magiging (masigla, mahina).
3. Ano ang mangyayari kung ikaw ay palaging
masigla?
a. Ako ay makapag-aaral nang
(mabuti, di- mabuti).
b. Ako ay
(magkakasakit, di-magkakasakit).
c. Ako ay
(makapaglalaro di-makapaglalaro).

32. 26
d. Ang aking hilig at paboritong gawain ay
(magagawa ko, di ko magagawa).
Tandaan:
Alagaan ang sarili.
Maging malinis.
Kumain nang tama.
Huwag pabayaan ang sarili.

33. 27
Isabuhay
Makinig nang mabuti.
Sabihin kung tama o mali ang ginagawa ng batang
ikukwento ng guro. Kung mali, sabihin kung bakit
mali ang gawaing ito,
1. Si Elsa ay mahilig sa popcorn at mga kending
tsokolate. Araw-araw ay nagpapabili siya ng
ganito sa kanyang Nanay.
2. Ugali ni Danilo na maghugas ng kamay bago
kumain.
3. Minsan ay nagkasakit si Eric. Kailangan niyang
uminom ng gamot. Pero takot si Eric sa
gamot. Umiyak siya nang umiyak nang
bibigyan ng gamot ng kanyang nanay.
4. Bago matulog ay nagsesepilyo ng ngipin ang
magkapatid na Boyet at Eppie.
5. Tuwang-tuwa sina Denden at Rico. Naglalaro
sila sa tubig-baha sa kalye.

34. 28
Subukin
O, alam mo na ba kung paano mo maaaring
alagaan ang iyong sarili?
A.Pagtambalin ang mga larawan at ang mga
bahagi ng katawang nililinis nito. Isulat ang titik
ng tamang sagot sa inyong kuwaderno.
1
2
3
4
a
b
c
d

35. 29
B. Isulat sa kuwaderno ang T kung mabuti para sa
ating kalusugan ang sinasabi ng pangungusap.
Isulat naman ang M, kung mali.
1. Kumain ng gulay.
2. Magsepilyo ng ngipin pagkatapos kumain.
3. Maglaro sa gitna ng matinding init ng
araw.
4. Mag-ehersisyo palagi.
5. Maglaro sa buong maghapon.
6. Matulog nang maaga.
7. Maglaro sa tubig-baha.
8. Ugaliin ang palagiang paghuhugas ng
kamay.
9. Uminom ng kape sa umaga.
10. Magpalit ng damit kapag napawisan.

36. 30
C. Buuin ang pangungusap. Isulat sa kuwaderno
ang tamang salita.
1. Ang kalinisan ay daan sa
____________________.
(kagandahan, kalusugan)
2. Kumain ng gulay upang humaba ang ating
____________________. (kamay, buhay)
3. Ang kalusugan ay __________________ ng ating
kakayahan. (nakapagpabuti, nakasisira)
4. Sa pagpapakita ng ating talento, tayo ay
nagiging ___________________.
(masaya, malungkot)

37. 31
Aralin 3: Mahal Ko ang Aking Pamilya
Tingnan mo ang larawan.
Ito ang pamilya ni Mang Edwin.
Namamasyal sila.
Ang sasaya ng mga batang sina Aya at Buboy.
Pati na rin ang kanilang mga magulang
na sina Aling Nene at Mang Edwin.

38. 32
Sa parke, nagbibisikleta si Aya.
Nagpapalipad naman ng saranggola si Buboy.
Tuwang-tuwa sila.
Alam mo ba kung bakit sila masaya?
Kasi palagi silang magkakasama.
Sama-sama silang namamasyal.
Sama-sama rin sila sa paggawa ng mga gawaing-
bahay.

39. 33
Pagkatapos nilang gumawa
ng mga gawaing-bahay,
sama-sama naman sila sa pagkain.
O, ang saya, hindi ba?
Sagutin ang mga tanong.
1. Paano tumulong sina Aya at Buboy sa
pamilya?
2. Ano ang ginawa ng pamilya pagkatapos?

40. 34
Alamin
Kung walang kakayahan sina Aya at Buboy,
makatutulong kaya sila sa pamilya?
Alam mo, kapag tumutulong sila,
tuwang-tuwa ang Nanay at ang Tatay nila.
Minsan naman, dumalaw sila sa Lolo at Lola.
Kumanta si Aya.
Ito ang kanyang awit:
Ako ay may lobo
Lumipad sa langit
Di ko na nakita
Pumutok na pala.
Sayang lang pera ko
Pambili ng lobo
Sa pagkain sana
Nabusog pa ako.
Tuwang-tuwa ang Lolo at
Lola.
Niyakap nila si Aya.

41. 35
Ang sabi naman ni Buboy,
“Lola, sasayaw po ako.”
At sumayaw si Buboy.
Tuwang-tuwa ang mag-anak.
Kay saya nila.
Sagutin ang mga tanong.
1. Bakit masaya ang pamilya?
2. Ano ang ginawa ni Aya?
3. Ano ang ginawa ni Buboy?
4. Mahal kaya ng Nanay at Tatay ang mga
bata?
5. Mahal din kaya sila ng Lolo at Lola?

42. 36
Isaisip
Ikaw, napasasaya mo rin ba ang iyong pamilya?
Paano? Ikwento mo nga.
Alin sa mga larawan sa ibaba ang nagpapakita ng
masayang pamilya? Kulayan ang sagot.

43. 37
Isagawa
Gawain 1
Magkwentuhan tayo.
Paano mo napasaya ang iyong pamilya?
Maupo nang pabilog.
Ikwento ang ilang masasayang karanasan sa
pamilya.
Halimbawa:
1. Kailan kayo nagsama-sama?
2. Sino-sino kayo?
3. Nag-awitan ba kayo?
4. Nagsayawan ba kayo?
5. Nagpakita ka ba ng kakaibang
kakayahan?
6. Napasaya mo kaya sila?

44. 38
Gawain 2
Ang mga gawain kayang ito ay nagpapakita ng
masayang pamilya?
Mag thumbs up kung ang gawain ay
nagpapakita ng masayang pamilya at thumbs down
kung hindi.
1. Tumutulong si Aya sa paglilinis ng mesa.
2. Sinisigawan ni Ella ang kanyang ate.
3. Naglalaro ng bola sina Tatay, kuya at ate.
4. Umaawit ang Nanay at Tatay, kasabay ng mga
bata.
5. Palaging nag-aaway ang mga anak.
Pumili ng kapareha at pag-usapan ang iba pa
ninyong ginagawa para mapasaya ang pamilya.

45. 39
Gawain 3
Mahal mo ba ang iyong pamilya?
Paano mo ipinakikita na mahal mo sila?
Gumawa ng kard na nagpapakita na mahal mo
ang iyong Nanay at Tatay.
1. Kumuha ka ng isang malinis na coupon bond.
2. Gumuhit ng puso.
3. Kulayan ito.
4. Isulat mo ang pangalan ng Nanay o Tatay.
5. Isulat mo rin ang iyong pangalan.
Ngayon, ibigay mo na ang kard sa iyong mga
magulang.

46. 40
Isapuso
Natuwa ba ang Nanay o ang Tatay sa ginawa mong
kard?
Naisip mo ba?
Dahil sa iyong kakayahan ay nagpasaya ka ng iba?
Siguro, marami ka pang magagawa para
mapasaya sila.
Mag-isip.
Paano mo nga ba sila mapasasaya?
Paano mo maipakikitang mahal na mahal mo sila?
Iguhit ang sagot sa kuwaderno.
Tandaan
Mahalin natin ang ating pamilya.
Pasayahin natin sila.
Gamitin natin ang ating mga kakayahan para
mapasaya sila.

47. 41
Isabuhay
Sabihin kung tama o mali ang ginagawa ng batang
ikukwento ng guro. Makinig nang mabuti.
Kung mali, sabihin kung bakit mali ang ginagawa
niya.
1. Kaarawan ng Nanay. Maagang gumising si
Nita. Hinalikan niya at binati ang Nanay.
2. Masayang magkuwento si Dan. Iyon ang
kanyang katangian. Pag-uwi niya mula sa
paaralan, ugali na niya na magkuwento sa
Lola ng kanyang mga ginawa sa paaralan.
3. May ginagawa ang Tatay sa bakuran.
Tinawag niya si Nilo. Ipinaaabot nito ang walis
at pandakot. Pero, kunwari ay hindi ito
naririnig ni Nilo. Hindi siya kumilos.
4. Habang naglalaba ang Nanay, inaalagaan
naman ni Rica ang kanyang batang kapatid.
Kinakantahan niya ito para makatulog.
Ganito ang awit niya,
“Tulog na, Baby,
Tulog na. Tulog na.”
5. Mahusay gumuhit si Lando. Minsan, iginuhit
niya ang isang parol. Kinulayan niya ito at
ibinigay sa kanyang Tita bilang pagbati sa
araw ng Pasko.

48. 42
Subukin
Ngayon, alam mo na ba kung ano-ano ang
magagawa mo para mapasaya mo ang iyong
pamilya?
Umisip ng isang okasyon kung saan ay sama-sama
ang inyong mag-anak. Paano mo kaya sila
pasasayahin? Paano mo ipakikita na mahal mo ang
iyong mga kaanak?
Iguhit sa papel ang iyong sagot.
Kulayan mo ito.
Ipakita mo sa iyong guro ang iyong iginuhit. Ikwento
mo sa kanya ang tungkol sa larawang iyong ginawa.

49. 43
Yunit 2
Mahal Ko ang Aking Kapwa

50. 44
Aralin 1: Alam Ko ang Damdamin ng Iba
Ano ang nakikita mo sa larawan? Ginagawa mo rin
ba ang mga ito? Ano ang nararamdaman mo
tuwing nakagagawa ka ng mabuti sa iyong kapwa?
Sa araling ito, mahalaga na malaman mo rin ang
nararamdaman ng iba. Kung minsan may mga
bagay tayong ginagawa na maaaring makasakit sa
iba. Kaya mahalaga na maging maingat sa
pagsasalita. at sa paggawa ng anumang bagay o
kilos na makakasakit ng kanilang damdamin.
Bago mo simulan ang mga gawain, maaari mo
bang tanungin ang iyong sarili?

51. 45
Alamin
Panuto: Gaano mo kadalas ginagawa ang mga
sitwasyon sa ibaba?
Tingnan ang tsart na nakapaskil sa pisara. Pakinggan
ang guro habang binabasa ang bawat
pangungusap. Lagyan ng tsek  ang iyong sagot.
Gawin ito sa iyong kwaderno.
Palagi
Paminsan-
minsan
Hindi
1. Iniiwasan ko ang
sumagot kung hindi
ako tinatawag.
2. Iniiwasan ko ang
magsalita kung may
nagsasalita na.
3. Gumagawa ako
nang tahimik upang
hindi makaabala sa
iba.
4. Iniiwasan kong
sigawan ang aming
kasambahay o
katulong.
5. Iniwasan kong
magsalita ng
masama sa iba.
6. Iniiwasan kong
pumuna sa iba ng
hindi siya kaharap.
Kabuuan

52. 46
Isaisip
Balikan mo ang iyong mga sagot. Palagi mo bang
ginagawa ang nasabi sa mga sitwasyon? Paminsan-
minsan ba o hindi mo ginagawa?
Magiging masaya ka ba kung paminsan-minsan ay
hindi mo iniintindi ang damdamin ng iyong
magulang, guro, kamag-aral at kapwa?
May mga paraang maaari mong gawin upang
maipakita ang iyong pag-unawa sa nararamdaman
ng iba.
Paggamit ng mga salitang di nakasasakit ng
damdamin ng iba
Paggawa ng mabuti sa magulang, kapatid,
bata, nakatatanda, at sa kapwa
Pagmamahal sa pamilya, guro, kamag-aral at
iba pa
Mahalagang tandaan ang sumusunod:
1. Iwasang magsalita ng masama sa kapwa.
2. Tingnan ang nagagawang mabuti ng kapwa.
3. Magtiwala sa kayang gawin ng mga kaklase.

53. 47
4. Iwasan ang manigaw ng mga kasambahay.
5. Gumawa nang tahimik upang hindi
makaabala sa iba.
6. Makipag-usap nang may katamtamang lakas
ng boses.
7. Lumakad nang marahan lalo na kung
mayroong natutulog at maysakit.
Isagawa
Gawain 1
Basahin:
Darating ang pinsan nina Amy at Tony na si Isay
mula sa probinsya. May sakit ito at kailangang
magpagamot. Umiisip sila ng paraan kung paano
nila mapapasaya si Isay.
Maaari mo ba silang tulungan magplano sa mga
dapat gawin upang mapasaya si Isay?

54. 48
Gumuhit ng tatlong (3) hugis puso sa inyong
kuwaderno kung ang larawan ay maaaring
makapagpasaya kay Isay; dalawang (2) hugis puso
kung hindi magpapasaya kay Isay.
Gawain 2
Iguhit ang kaya mong gawin upang mapasaya ang
maysakit na si Isay.
1
2
3

55. 49
Gawain 3
Isulat ang titik ng larawang nagpapakita ng
pagmamahal sa kapwa. Isulat ang inyong sagot sa
kuwaderno.
2
3 4
1

56. 50
Isapuso
Tingnan ang larawan.
Nagawa mo na ba ang
kumuha ng laruan na hindi
sa iyo?
Kung ikaw kaya ang
inagawan, ano ang
mararamdaman mo?
Nakakasakit ng damdamin ang ilan sa maaaring
nagawa nating mali. Ano ang maaari mong gawin
upang mawala ang tampo ng isang kaibigan sa
iyo? Iguhit sa papel ang iyong sagot.
Tandaan
“Huwag mong gawin sa iba ang ayaw
mong gawin nila sa iyo.”

57. 51
Isabuhay
Pakinggan ang kalagayang sasabihin ng guro gaya
ng:
Gawin ang sumusunod:
1. Pumili ng isang partner. Mag-usap tungkol sa
magagawa upang maalis ang tampo ng
kapwa.
2. Bumuo ng isang pangkat na maaaring buuin ng
sampung kasapi. Ibahagi ang napag-usapan sa
tambalan.
3. Ipakitang-kilos ang napag-usapan.
“Ipagpalagay mo na nasaktan mo ang
damdamin ng kapwa. Paano mo kaya aaminin
at itatama ang pagkakamaling nagawa mo?”

58. 52
Subukin
Iguhit Mo ang Iyong Sagot !
Panuto: Iguhit sa inyong kuwaderno ang  kung
ginagawa mo ang sinasabi ng pangungusap at 
kung hindi.
1. Gumagawa ako nang tahimik
upang hindi makaabala sa iba.
2. Iniiwasan ko ang sumagot kung
hindi tinatawag.
3. Nakikipag-unahan ako sa pagbili
ng pagkain kung recess.
4. Tinutulungan ko ang kaklase kong
may kapansanan.
5. Sinisigawan ko ang aming
katulong o kasambahay.

59. 53
Aralin 2: Ako ay Magalang sa Lahat
Sa araling ito, higit mong makikilala na mahalaga
ang paggalang sa kapwa.
May kasabihan tayo na “Ang batang magalang ay
kinalulugdan.”

60. 54
Alamin
Panuto: Makinig sa guro habang binabasa ang
bawat pangungusap sa tsart. Lagyan ng tsek  ang
kolum ng iyong sagot.
Gawain Palagi
Paminsan-
minsan
Hindi
1. Kumakatok ako
bago pumasok sa
pintuan.
2. Binabati ko ang
aking mga
magulang,
kasambahay,
guro, at mga
opisyal ng
paaralan sa
tuwing sila ay
aking makikita.
3. Gumagamit ako
ng salitang
“Pakiusap” at
“Salamat”.
4. Pinapapasok at
pinauupo ko ang
mga bisitang
dumarating sa
aming bahay o
paaralan.

61. 55
Gawain Palagi
Paminsan-
minsan
Hindi
5. Gumagamit ako
ng “po” at “opo”
kapag nakikipag-
usap ako sa
matatanda.
6. Nakikinig ako kung
kausap ang
kapwa ko bata.
7. Magalang akong
nakikipag-usap sa
telepono.
8. Nagpapaalam
ako nang maayos
bago ako
lumabas ng silid-
aralan.
9. Iniiwasan kong
pagtawanan ang
aking mga kalaro
at kaklase.
10. Nagpapaalam
ako sa aking
kalaro o kaklase
bago ko gamitin
ang kanyang
mga gamit.

62. 56
Isaisip
Basahin ang tula:
ANG PO AT OPO
Ang bilin sa akin ng ama’t ina ko,
maging matulungin, mamumupo ako.
Kapag kinakausap ng matandang tao,
sa lahat ng oras, sa lahat ng dako.
Kung ang kausap ko’y matanda sa akin
Ipakita ang paggalang, po at opo ay gamitin.
Natutuwa ako na bigkas-bigkasin,
ang Po at ang Opo nang buong giliw.
Sagutin:
1. Ano ang bilin ng ama at ina ayon sa tula?
2. Kailan dapat gamitin ang po at opo?
3. Ginagamit mo rin ba ang po at opo sa
pakikipag-usap sa mga matatanda?
4. Ano-ano pang magagalang na pananalita ang
ginagamit mo sa pakikipag-usap?

63. 57
Ang paggalang ay isang napakahalagang gawi o
ugali ng isang Pilipino. Ito ay isa sa mga tatak ng
Pilipino.
Tandaan ang mga ito:
1. Sa paggalang sa nakatatanda, gumamit ng
sumusunod na salita sa pakikipag-usap:
 Po at opo
 Salamat po.
 Wala pong anuman.
 Paalam na po.
2. Sa pagbati
 Magandang umaga po.
 Magandang tanghali po.
 Magandang hapon/gabi po.
3. Sa paghingi ng pahintulot
 Maaari po bang _________?
 Paki __________ nga po.
 Makiki______ po.
4. Sa pakikipag-usap sa kapwa bata
 Gumamit ng
 Salamat./Walang anuman.
 Paalam.
 Bumati sa kalaro, kaibigan, kaklase ng
“Magandang umaga/tanghali/hapon o
gabi.”
 Humingi ng pahintulot bago gamitin ang
anumang gamit ng kalaro, kaibigan at
kaklase at isauli ang anumang gamit na
ginamit o hiniram.

64. 58
Isagawa
Gawain 1
Panuto: Kumuha ng kapareha. Gumawa ng
dayalogo tungkol sa sitwasyon. Iparinig sa klase ang
inyong sasabihin.
Pumasok ka sa Tanggapan ng inyong Punongguro.
Ano ang sasabihin mo?

65. 59
Dumalaw ang iyong Lola sa inyong tahanan.
Humiram ka ng aklat sa iyong kamag-aral at isinauli
mo ito pagkatapos mong gamitin.

66. 60
Gawain 2
Panuto: Piliin ang titik ng larawan na nagpapakita
ng pagiging magalang. Isulat ang sagot sa
kuwaderno.

67. 61
Gawain 3
Panuto: Pakinggan ang bawat sitwasyon. Sabihin
kung ano ang magalang na pananalitang angkop
gamitin. Sabihin ito sa klase.
1. Papasok ka na sa paaralan. Ano ang sasabihin
mo kay Nanay at Tatay?
2. Binigyan ka ng iyong kapatid ng munting regalo
sa iyong kaarawan. Ano ang sasabihin mo?
3. Nag-uusap sa may pintuan ang iyong guro at
punongguro. Gusto mong pumasok sa loob ng
inyong silid. Ano ang sasabihin mo?
4. Naligaw ka ng daan pauwi sa inyong bahay.
Nakakita ka ng tindahan at ikaw ay nagtanong.
Ano ang sasabihin mo?
5. Isang umaga, dumating ang lola mo sa inyong
bahay. Ano ang sasabihin mo?

68. 62
Isapuso
Pagnilayan ang mga salawikaing ito.
Ang batang magalang, mahal ng magulang.
Ang gumagalang sa matatanda,
pinagpapala.
Ang po at ang opo, mga susing ginto
na siyang pinagbubukas ng pinto ng puso.
Ang batang magalang, dangal ng magulang.
Ang batang magalang ay kinatutuwaan.
Kung ikaw ay batang magalang sa lahat ng oras, sa
lahat ng dako, ano sa palagay mo ang magiging
tingin ng tao sa iyo. Iguhit sa papel.

69. 63
Isabuhay
1. Bumuo ka ng pangkat ng 4 na bata. Gumawa
kayo ng islogan tungkol sa paggalang.
2. Isulat sa ¼ na kartolina at lagyan ng
dekorasyon.
3. Ipaskil sa loob at labas ng silid-aralan.
Subukin
Iguhit Mo ang Sagot Mo!
Iguhit ang  kung ginagawa mo ang sinasabi ng
pangungusap at  kung hindi.
1. Sumasali ako sa usapan ng matatanda kung
hindi ako kinakausap.
2. Iniiwasan ko ang magsalita kung may
nagsasalita na.
3. Ibinibigay ko ang aking upuan sa matatanda
at may kapansanan:
 sa sasakyan
 sa simbahan
 sa palatuntunan
4. Humahalik o nagmamano ako sa magulang at
nakatatanda.

70. 64
5. Gumagamit ako ng magagalang na
pananalita sa pakikipag-usap tulad ng:
 Salamat po
 Walang Anuman
 Magandang umaga/hapon/gabi po
 Makikiraan po
 Pakiabot po
 Paalam na po
 Maaari po bang magtanong?
6. Iginagalang ko ang karapatan ng kapwa
bata.

71. 65
Aralin 3: Ako ay Matapat sa Lahat ng Oras
Tapat ka ba sa iyong sarili at sa iyong kapwa?
Nagsasabi ka ba ng totoo? Ano ang pakiramdam
kapag nagsasabi ka ng totoo?
Sa nakaraang aralin, pinag-aralan mo ang
pagiging magalang sa lahat ng oras. Sa araling ito,
pupunta naman tayo sa pagiging matapat. Alam
mo ba ang kahulugan ng pagkamatapat?

72. 66
Alamin
Basahin ang bawat sitwasyon. Bilugan ang
kung nagsasabi nang tapat at kung hindi.
1. Nagpaalam si Anna sa Nanay na pupunta
siya sa parke subalit sa bahay ng kaklase siya
pumunta.
2. Sinabi ni Allan sa kanyang guro na siya ang
nakabasag ng plorera.
3. Sobra ang sukli ng tindera kay Marilyn at hindi
niya ito isinauli.
4. Kumuha ng pera sa pitaka ng Nanay si Andrei
nang hindi nagpaalam.
5. Nakapulot si Liza ng payong. May pangalan
ito ng kanyang kamag-aral kaya naibalik niya
ito.

73. 67
Isaisip
Basahin ang kuwento.
Si Tinay na Tapat
Sabado ng umaga. Magluluto ang
nanay ng adobong manok. Nakita
niyang wala ng toyo kaya inutusan niya
si Tinay na bumili sa tindahan sa kanto.
Habang siya ay naglalakad pauwi ng bahay, nakita
niyang sobra ang sukli ni Aling Pacita. Kaya dali-dali
siyang bumalik at isinauli ang sobrang sukli. Tuwang-
tuwa si Aling Pacita sa ginawa ni Tinay at ikinuwento
niya ito sa mga bumibili sa kanyang tindahan. Simula
noon tinawag na si Tinay na Tinay na Tapat.
Sagutin:
1. Ano ang iniutos ng nanay kay Tinay?
2. Ano ang natuklasan ni Tinay habang siya ay
naglalakad pauwi?
3. Bakit natuwa si Aling Pacita kay Tinay?
4. Bakit siya tinawag na Tinay na tapat?
5. Kung ikaw si Tinay, ganoon din ba ang iyong
gagawin? Bakit?

74. 68
Laging isaisip ang sumusunod:
1. Sabihin ang tunay na pook o lugar at mga
kasama na pupuntahan.
2. Sabihin ang tunay na oras ng pag-alis at pag-
uwi.
3. Sabihin ang tunay na dahilan ng kasalanang
nagawa.
4. Sabihin ang tunay na halaga ng kailangang
pera.
5. Iwasan ang pagkuha ng pag-aari ng iba.
6. Iwasan ang pandaraya sa tahanan, paaralan,
at sa pamayanan.
7. Isauli sa tunay na may-ari ang napulot na
bagay.
8. Isauli ang labis na sukli.
9. Isauli ang anumang hiniram na bagay.
10. Maging tapat sa anumang pangako.

75. 69
Isagawa
Gawain 1
Basahin ang mga sitwasyon. Pumili ng kapareha at
pag-usapan kung ano ang dapat gawin. Isadula ito
sa klase.
1. Inutusan ka ng nanay na bumili ng sampung
pisong asin. Nakatawad ka ng dalawang piso.
2. Kasama ka ng iyong ate papuntang palengke.
Sumakay kayo ng dyip. Nakita mong hindi
nagbayad ang iyong ate ngunit nang tinanong
siya ng konduktor, ang sinabi niya ay
nakabayad na.
Gawain 2
Panuto: Iguhit ang masayang mukha  sa
kuwaderno kung nagsasaad ng pagkamatapat at
malungkot na mukha  kung hindi.
1. Nagpaalam si Andrei na pupunta sa bahay
ng kaklase subalit nakipaglaro siya sa mga
batang kalye.

76. 70
2. Humingi ng pera si Aiza pambili ng
bolpen. Bumili siya ng sorbetes sa halip
na bolpen.
3. Nakita ni Paulo na nalaglag ang P100 ng
kanyang kuya. Pinulot niya ito at isinoli .
4. .Binigyan si Aiza ng kanyang Tiya Elena
ng P500 para sa kanilang magkapatid.
Hinati niya ito at ibinigay sa kapatid.
5. May proyekto sa Math sina Angelo.
Humingi siya sa kanyang tatay ng
tamang halaga ng ibabayad.
Gawain 3
Humanap ng kapareha at ibahagi ang kuwento ng
ginawa mong katapatan. Pagkatapos mong
magkuwento, pakinggan naman ang kuwento ng
kapareha.

77. 71
Isapuso
Ang pagiging matapat ay pagsasabi ng totoo.
Marami ang natutuwa sa isang batang matapat.
Maging matapat sa lahat ng oras.
Isipin ang mga ginawa mo sa iyong magulang na
nagpapakita ng pagiging matapat. Isulat mo ito sa
iyong “Kahon ng Kayamanan.” Gawin ito sa papel.
Ang pagiging matapat ay maituturing na isang
kayamanan na hindi mapapalitan.

78. 72
Isabuhay
Marami ka bang natutuhan sa ating aralin tungkol sa
pagiging matapat?
Gumawa ng poster ng pagiging matapat. Idikit sa
gitna ng papel ang iyong larawan. Iguhit sa paligid
nito ang mga nagawa mo na nagpapakita ng iyong
pagiging matapat. Ipaskil ang poster.
Ako ay Batang Matapat
Idikit ang
iyong
larawan
Sa
Tahanan
Sa
Paaralan
Sa
Kaibigan
Sa Kaklase

79. 73
Subukin
Bilugan ang letra ng tamang sagot.
1. Sobra ang sukli ng tindera. Ano ang gagawin
mo?
a. Itatago ang pera.
b. Ibabalik sa tindera.
c. Ibabahagi sa kaibigan.
2. Nakita mo ang iyong kaibigan na
nangongopya sa mga aklat habang may
pagsusulit.
a. Gayahin siya upang tumaas ang iyong
marka.
b. Magkunwaring hindi mo siya nakita dahil
kaibigan mo siya.
c. Sabihin sa guro na nangongopya ang iyong
kaibigan.
3. Aksidenteng nabasag mo ang pinggan. Ano
ang gagawin mo?
a. Sasabihin ang totoo sa nanay.
b. Ililigpit ang nabasag na pinggan.
c. Sasabihing ang kapatid na bunso ang
nakabasag.

80. 74
4. Nanghiram ka ng aklat sa iyong kaklase.
Nabasa ito ng ulan. Ano ang gagawin mo?
a. Patutuyuin ang aklat bago ito isauli.
b. Sasabihin ang totoong dahilan ng pagkasira
ng aklat.
c. Bibili ng bagong aklat upang mapalitan ang
hiniram.
5. Naiwala mo ang perang pambili ng aklat.
a. Huwag nang bumili ng aklat.
b. Sabihin sa nanay at tatay na naiwala mo ang
pera.
c. Manghiram ng aklat sa kaibigan at ipakita sa
nanay.

81. 75
Aralin 4: Mahal Ko ang Aking Kapwa
Tumutulong ka ba sa kapwa? Nakapagbigay ka na
ba ng tulong sa nangangailangan? Ano ang
pakiramdam kapag nakatutulong ka sa mga taong
nangangailangan?
Sa nakaraang aralin, pinag-aralan mo ang pagiging
matapat sa lahat ng oras. Sa araling ito, aalamin
naman natin kung paano tumulong sa kapwa.

82. 76
Alamin
ka ba?
Pakinggan ang guro habang binabasa ang mga
nakasulat sa tsart. Idikit ang sa kahon kung
ginagawa mo ang sinasabi ng mga pangungusap
1. Ipinagagamit ko ang aking mga laruan
sa aking mga kalaro.
2. Kapag nakakakita ako ng batang
umiiyak, tinatanong ko ang dahilan.
Pinatatawa ko siya.
3. Nagpapamigay ako ng aking gamit
para sa mga nangangailangan.
4. Hinahatian ko ng baon ang kaklase
kong walang baon.
5. Tumutulong ako sa abot ng aking
makakaya.
6. Dumadalaw ako sa may sakit na
kaanak.

83. 77
Isaisip
“Mahal ko ang aking kapwa” ang islogan ng
mabuting bata. Mahal niya ang kapwa lalo na ang
nangangailangan. Handa siyang magbigay. Handa
siyang tumulong.
Maaari ring tumulong sa pagdarasal. Maaari ring
magbigay kung kaya. Pinagpapala ng Panginoon
ang mabuting bata.
Makinig sa kuwento habang binabasa ng guro.
Si Wigan
Isang batang Ifugao si Wigan. Mahal niya ang
kanyang mga kababayan lalo na ang mga batang
Ifugao.
Sa kanilang barangay, maraming bata ang may
sakit dahil sa kakulangan sa pagkain. Gustong-gusto
niyang tumulong sa mga batang katulad niya subalit
wala siyang kakayahan.
Ang tangi niyang magagawa ay ibahagi ang
kanyang pagkain sa kanyang mga kapitbahay.
Hinahati niya ito at ibinibigay sa mga bata.

84. 78
Ginagamit ng kanyang ate ang mga napitas na
gulay mula sa kanyang gulayan. Ilan sa mga ito ang
malunggay at sibuyas. Isinasahog niya ito sa gulay na
mais at munggo. Tumutulong si Wigan na maihanda ito.
Pinakakain nila ang mga batang walang baon.
Sagutin:
1. Sino si Wigan? Ano ang maganda niyang
katangian?
2. Kung ikaw si Wigan, paano mo tutulungan ang
mga batang may sakit?
3. May karanasan ka ba na katulad ng ginagawa
ni Wigan? Maaari mo bang ikwento?
4. Gusto mo bang tularan si Wigan? Bakit?

85. 79
Isagawa
Gawain 1
Panuto: Piliin ang larawang nagpapakita na mahal
mo ang kapwa. Isulat ang titik ng tamang sagot sa
kuwaderno.
Magkuwento tungkol sa iyong iginuhit.
A B
C D

86. 80
Gawain 2
Panuto: Gumupit ng mga larawang nagpapakita
ng pagkakawanggawa o pagmamalasakit. Idikit ito
sa isang malinis na papel. Ikuwento ito sa klase.
Gawain 3
Panuto: Gumawa ng poster gamit ang lumang
kalendaryo o isang malinis na kartolina. Iguhit ang
ginagawa mong pagtulong sa inyong paaralan.
Ikuwento sa klase ang nilalaman nito
Sa Silid Aralan Sa Kantina
Sa Palaruan Sa mga Kaklase
Isapuso
Ang pagbibigay ng tulong sa kapwa ay dapat nasa
puso. Isinasagawa ang pagtulong sa kapwa sa iba’t
ibang paraan.
Isapuso mo: Nagbabahagi ka ba ng mga kagamitan
mo na hindi mo na ginagamit? Kabilang sa mga ito
ang damit, laruan at iba pa. Iguhit sa malinis na
papel ang anumang naibahagi mo sa kapwa.

87. 81
Isabuhay
May mga bagay ka bang hindi na ginagamit?
Gumawa ng listahan kung kanino mo ito ibibigay.
Ano ang Ibibigay? Pangalan ng Bibigyan

88. 82
Subukin
Iguhit Mo ang Iyong Sagot!
Panuto: Sundan ang guro habang binabasa ang
nakasulat sa tsart. Iguhit ang  sa kahon kung
ginagawa mo ang isinasaad ng pangungusap at 
kung hindi.
1. Ibinabahagi ko ang baon kong
pagkain sa mga kamag-aral kong
walang baon.
2. Pinahihiram ko ng kagamitan sa
paaralan ang mga kamag-aral
kong walang gamit.
3. Ibinabahagi ko sa mga batang
nangangailangan ang mga gamit
at laruang hindi ko na ginagamit.
4. Tumutulong ako sa pagbabahagi
ng mga pagkain sa mga biktima
ng kalamidad.
5. Binibigyan ko ng pagkain o laruan
ang mga batang namamalimos
sa kalye.

89. 83
Yunit 3
Pagmamahal sa Bansa at
Pakikibahagi sa Pandaigdigang
Pagkakaisa

90. 84
Aralin 1 – Pagkamasunurin
Opo, Inay.
Gagawin ko na
po ang aking
takdang-aralin.
Gawin mo muna ang
iyong takdang-aralin
bago ka makipaglaro.

91. 85
Alamin
Narinig mo na ba ang kwento ng munting
gamo-gamo? Basahin at alamin kung bakit
napahamak ang munting gamo-gamo.
Ang Munting Gamo-gamo
Isang araw, magkasama ang mag-inang Gamo-
gamo sa pamamasyal. Nakakita si Munting
Gamo-gamo ng liwanag na nagmumula sa
ilawan. Ibig ni Munting Gamo-gamo na lumapit sa
ningas ng ilawan.
“Huwag kang lalapit sa ilaw, Anak,” ang sabi
ng Inang Gamo-gamo. “Masusunog ang iyong
mga pakpak.”
Hindi sumunod si Munting Gamo-gamo.
“Matatakutin si Inang Gamo-gamo. Hindi ako
natatakot sa ilaw,” ang sabi ng mayabang na si
Munting Gamo-gamo.
Noon din ay lumapit si Munting Gamo-gamo sa
ningas ng ilawan. At nasunog nga ang kanyang
mga pakpak.

92. 86
Bakit napahamak si Munting Gamo-gamo?
Tulad ka rin ba ni Munting Gamo-gamo? Bakit?
Ano kayang mahalagang aral ang natutuunan ni
Munting Gamo-gamo?
Isaisip
Maraming bilin ang iyong mga magulang lalo na
kung sila ay wala sa iyong tabi.
Nayayamot ka na ba kung minsan dahil paulit-ulit ka
nilang pinapaalalahanan?
Hindi ba’t napansin mo rin na lagi kang sinasabihan
ng nanay mo na matulog sa tamang oras? Ang
pagligo pati na ang pagkain ng gulay ay
pinapaalala rin sa iyo.

93. 87
Ano ang dapat mong gawin sa mga inuutos nila sa
iyo? Bakit?
Ang iyong mga magulang at iba pang kasapi ng
iyong mag-anak ay nag-aalala lamang para sa
iyong ikabubuti. Nais lamang nilang lumaki kang
malusog.
Ano kaya ang maaaring nangyari sa bata kung
hindi siya nakinig sa kanyang nanay?

94. 88
Nais ng iyong mga magulang na palagi kang ligtas
sa anumang kapahamakan.
Ano naman kaya ang iyong dapat gawin kung
narinig mo na ikaw ay tinatawag ng iyong tatay?
Kung ang iyong nanay ay may iniuutos sa iyo? Tama!
Hindi ka dapat magbingi-bingihan. Tumalima ka
agad at gawin nang maluwag sa dibdib ang
kanilang iniuutos.
Mahalagang makinig sa mga sinasabi nila.
Nararapat lamang na ang mga utos at paalala nila
ay iyong sundin.
Ang batang masunurin sa tahanan ay magiging
mabuting mamamayan hindi lamang ng Pilipinas
kundi ng pandaigdigang samahan.

95. 89
Isagawa
Gawain 1
Gumawa ng checklist katulad ng nasa ibaba sa
isang malinis na papel.
Pumili ng kamag-aral. Alamin kung gaano kadalas
niya naipakikita ang kanyang pagkamasunurin.
Lagyan ng  ang kolum ng kanyang sagot.
Humanda sa talakayan tungkol sa gawaing ito.
(Pangalan ng kamag-aral )_________________________
Isinagawa ni______________________________________
(Iyong Pangalan)
Ako ay:
Palaging
ginagawa
Paminsan
-minsang
ginagawa
Hindi
ginagawa
1. agad na tumatalima
kung ako ay tinatawag
ng aking nanay.
2. umuuwi sa tamang
oras ayon sa bilin ng
tatay.
3. sumusunod agad kung
ako ay inuutusan sa
bahay.

96. 90
4. umuuwi sa tamang
oras pagkatapos ng
aking paglalaro.
5. kumakain at natutulog
sa tamang oras ayon
sa bilin ng nanay.
6. sumusunod kapag ako
ay sinabihang huwag
kumpunihin ang mga
bagay na de-kuryente.
7. nagpapaalam kung
saan ako pupunta.
8. nag-aaral nang mabuti
dahil iyon ang bilin ng
aking mga magulang.
9. naglilinis ng aking
katawan at hindi na
kailangan pang
paalalahanan.
10. hindi nagpapapasok
ng taong hindi ko kilala
sa aming bahay.

97. 91
Gawain 2
Ano ang gagawin mo sa mga sumusunod na
sitwasyon? Iguhit mo sa sariling papel ang iyong
gagawin.
1. Tinatawag ka ng iyong lolo upang magpatulong
sa pagbubuhat ng prutas.
2. Nais mong lumabas at makipaglaro sa iyong mga
kaibigan. Bilin ng iyong nanay na ipaalam mo sa
kanya kung saan ka pupunta.
Gawain 3
Pagmasdan ang mga larawan at basahin ang
sumusunod na diyalogo. Piliin ang diyalogo na
nagpapakita ng pagkamasunurin.

98. 92

99. 93
Gawain 4
Basahin ang mga tanong. Isulat ang iyong sagot sa
kwaderno. Ibahagi ang iyong sagot sa iyong
pangkat.
Ano ang maaaring mangyari kung:
1. hindi ka umuwi sa tamang oras buhat sa
paaralan?
2. natulog ka nang maaga bilang pagsunod sa
utos ng iyong nanay?
3. hindi mo ginawa ang gawaing bahay na
nakatakda para sa iyo?
4. hindi mo sinuway ang bilin ng iyong lolo nang
sabihin niyang huwag kang maglaro sa labas ng
bahay sa katanghaliaang tapat?

100. 94
Isapuso
“Bilang ganti ay diringgin ko ang payo ng aking mga
magulang.” Natatandaan mo ba ang linyang ito?
Tama! Ito ay mula sa Panatang Makabayan.
Hindi ba’t kung ikaw ay nanunumpa sa harap ng
ating bandila ay inilalagay mo ang iyong kanang
kamay sa iyong dibdib? Dahil ito ay iyong
sinumpaan, nararapat na ito ay iyong tuparin.
TANDAAN:
Ang mga utos, bilin, at paalala sa iyo
ng mga nakatatanda ay nararapat
lamang na sundin at gawin. Ang
mga ito ay para rin sa iyong ikabubuti.
Tandaan na ang batang masunurin ay
malayo sa kapahamakan.

101. 95
Isabuhay
Ibahagi sa iyong mga kapatid ang mga paraan
upang maipakita ang pagiging masunurin sa
tahanan. Pag-usapan din ang kahalagahan nito.
Hikayatin din silang maging masunurin sa tahanan.
Subukin
Gawain 1.
Gumuhit sa iyong kwaderno ng dalawang (2)
puso kung ginagawa ang isinasaad
ng pangungusap at isang (1) puso kung hindi
ginagawa.
1. Sinusunod ko kaagad ang mga utos ng
magulang.
2. Umuuwi kaagad pagkalabas ng klase.
3. Sumasagot ako kaagad kapag tinatawag ng
lolo at lola.

102. 96
4. Iniiwasan kong gawin ang ipinagbabawal ng
aking mga magulang.
5. Kailangan pang bigyan ako ng pabuya bago ko
gawin ang ipinagbibilin ng aking mga tiya.
Gawain 2
Iguhit ang sa iyong papel kung ang sitwasyon
ay nagpapakita ng pagiging masunurin.
1)
Hindi maaari. Ang bilin
ng nanay ay umuwi ako
nang maaga. Hindi ako
maaaring sumama sa
inyo ng walang paalam
sa kanya.
Sige. Sana
makasama ka
sa isang linggo.
Magpaalam ka
sa iyong nanay.

103. 97
2)
3)
Roman, halika
na. Magtupi
na tayo ng
mga malilinis
na damit.
Magtutulog-
tulogan ako
para hindi ako
mautusan.
Sige po, Tiyo Martin.
Ikukuha ko na rin
po kayo ng saging
para sa iyong
meryenda.
Maaari
bang
makahingi
ng
malamig
na tubig?

104. 98
4)
5)
Maglilinis na ako ng aking
katawan bago matulog.
Matutuwa ang nanay.
Hindi na niya ako kailangan
pang sabihan.
Pagbuksan mo
si Aling Maria
ng pintuan. Opo, Lola.

105. 99
Gawain 3
Sabihin ang pangungusap na nagsasabi ng dapat
mong gawin kung inuutusan.
1. Susunod kaagad ako kung ako ay inuutusan.
2. Sasabihin ko na iba na lang ang utusan.
3. Ako ay magbingi-bingihan.
4. Tatakbo akong palayo.
5. Ititigil ko ang aking ginagawa.
Gawain 4
Basahin ang mga sumusunod na dayalogo. Piliin ang
titik ng pangungusap na nagsasaad ng tamang
sagot.
1. Aling Gelay: Alam mong hanggang ikaapat ng
hapon ka lamang maaaring maglaro.
Iking: Pasensiya na po, Inay. Nalimutan ko ang
iyong bilin.
Ano ang dapat na gawin ni Iking?
a. Uuwi na siya sa tamang oras.
b. Magpapagabi na siya ng pag-uwi.
c. Hindi na siya kailanman maglalaro sa labas.
2. Lola Cela: Tandaan mo, apo. Ang pagsisipilyo
ay mahalaga.
Nita: Lola, alam ko na po iyan.

106. 100
Hindi pa rin sinunod ni Nita ang payo ng
kanyang lola. Ano ang mangyayari kay Nita?
a. Masisira ang kanyang ngipin.
b. Magiging malusog ang kanyang mga
ngipin.
c. Magiging maputi ang kanyang mga ngipin.
3. Aling Naty: Carlo, itapon mo na ang mga balat
ng saging sa basurahan.
Carlo: Opo, Inay.
Basta na lamang inihagis ni Carlo ang mga balat
ng saging sa basurahan. Ang iba ay nakakalat sa
sahig.
Ano ang maaaring mangyari?
a. Maaaring madulas ang Nanay dahil sa
balat ng saging na nakakalat.
b. Matutuwa ang nanay kapag nakita niya ang
mga balat na nakakalat sa sahig.
c. Sasang-ayunan ng nanay si Carlo dahil sa
kanyang ginawa.
Gawain 5
Kung ikaw ay masunuring bata, ano sa palagay mo
ang maaaring maramdaman ng iyong mag-anak?
Ano kaya ang maaari nilang masabi? Iguhit o isulat
ang iyong sagot sa kuwaderno.

107. 101
Aralin 2 – Pagpapahalaga sa
Pagpapanatili ng Kaayusan
at Kapayapaan

108. 102
Alamin
Ano ang iyong mararamdaman kung sa paligid
mo ay may mga kasama kang madalas na
nagtatalo?
Madalas na sila ay hindi nagkakasundo at ito ay
nauuwi sa away.
Isaisip
Nagkaroon na ba kayo ng hindi pagkakaunawaan
sa inyong tahanan? Paano ka makatutulong sa
pagpapanatili ng kaayusan at kapayapaan?
Maaari mong gawin ang mga sumusunod:
1. Palaging makitungo nang may paggalang sa
mga kasapi ng iyong mag-anak.

109. 103
Pagmasdan ang bawat larawan:
2. Sumunod sa napagkasunduang tuntunin sa loob
ng tahanan, kung mayroong alituntunin na
naitakda. Nararapat lamang na ito ay iyong
sundin.
Opo, Inay. Nagawa ko na po
ang aking takdang-aralin.

110. 104
3. Maging masaya sa tagumpay ng kasapi ng
mag-anak. Hindi ba’t nararapat lamang na
matuwa ka sa tagumpay ng iyong mga
kapatid?
Tandaan na ang kanilang tagumpay ay tagumpay
mo rin.
4. Iwasan ang mainggit sa mga kasapi ng mag-
anak.
Ang pagiging maiinggitin ay hindi magandang
gawain.
Unawain ang dahilan kung bakit minsan ay hindi
napagbibigyan ang iyong kagustuhan.

111. 105
5. Maging mapagpakumbaba at mapagpatawad.
Kung minsan ay nagkakasakitan kayo ng kasapi
ng iyong mag-anak. Humihingi ka ba ng
paumanhin lalo na kung ikaw ang nakasakit?
Ang pag-amin sa pagkakamali at paghingi ng
tawad ay mabuting gawi.
Mas maigi rin na iwasan na makasakit pang muli.
May iba ka pa bang naiisip kung paano
mapananatili ang kaayusan at kapayapaan sa loob
ng inyong tahanan?
Naku! Ate! Pasensiya
na. Hindi ko
sinasadyang
matamaan ka ng bola.
Sige. Basta sa susunod ay
mag-ingat ka sa paglalaro
upang hindi ka na
makasakit ng iba.

112. 106
Isagawa
Gawain 1
Nais mo bang magkaroon ng kaayusan at
kayapaan sa inyong tahanan? Sabihin ang mga
tamang paraan upang ito ay makamit.
paggalang
pagtulong
pakikiisa
paglikha ng gulo
pagpaparaya
pagsunod sa utos
pagtupad sa tungkulin
pag-iwas sa pagiging
mainggitin

113. 107
Gawain 2
Gumuhit ng larawan na nagpapakita na may
kaayusan at kapayapaan sa loob ng tahanan.
Gawain 3
Piliin sa mga sumusunod ang maaari mong gawin
upang mapanatili ang kaayusan at kapayapaan sa
inyong tahanan:
1. Hihingi ako ng paumanhin sa aking bunsong
kapatid dahil nabangga ko siya. Sasabihin ko
na hindi ko iyon sinasadya.
2. Maglalaro ako maghapon kahit alam kong
kailangan kong umuwi bago magtanghalian.
3. Pagtutulungan naming inisin ang aming
bunsong kapatid.
4. Pauunahin ko sa paggamit ng palikuran ang
aking kapatid dahil mas maaga ang pagpasok
niya sa paaralan.
5. Iiwasan ko na makipag-away sa aking mga
kapatid.

114. 108
Gawain 4
Tanungin ang nanay o tatay ng iyong kaibigan.
Alamin kung paano napapanatili ang kaayusan at
kapayapaan sa kanilang tahanan. Ibahagi ito sa
klase.
Isapuso
Mag-isip ng sariling simbulo ng kapayapaan.
Gumupit ng larawan nito mula sa lumang magasin o
dyaryo. Idikit ito sa inyong kwaderno. Sabihin kung
bakit ito napili.
TANDAAN: Ang pagpapanatili ng kaayusan at
kapayapaan ay nagsisimula sa loob ng tahanan.
Bilang kasapi ng iyong mag-anak ay may
magagawa ka upang ang mga ito ay makamtan.
Isipin mo, kung lahat ng bata ay gagawin ito,
makatutulong ito upang magkaroon ng
pandaigdigang kaayusan at kapayapaan.

115. 109
Isabuhay
Mayroon ka bang nakagalit sa inyong mag-anak? O
di kaya naman ay nasaktan mo ang kanyang
damdamin? Sa isang pirasong papel, sumulat ng
isang maikling liham na humihingi ng paumanhin.
Maaari mo itong ibigay sa kanya.
Subukin
Gawain 1
Basahin ang mga sumusunod na pangungusap.
Piliin ang mga pangungusap na sa palagay mo ay
makapagpapanatili ng kapayapaan sa isang
tahanan.
1. Hihingi ako ng paumanhin sa aking ate dahil
natabig ko nang hindi sinasadya ang kanyang
baso.
2. Dahil ako ang nakatatanda sa aming
magkakapatid, ako ang dapat kampihan ng
aking mga magulang.

116. 110
3. Maghihintay ako ng aking tamang
pagkakataon sa paggamit ng banyo.
4. Magpapaalam ako sa aking kapatid kung
kailangan kong gamitin ang kanyang
basketball.
5. Upang hindi ako mapagalitan ng aking nanay,
ililihim ko na lamang na ako ang nakabasag ng
kanyang salamin.
Gawain 2
Basahin ang mga sumusunod na sitwasyon. Sabihin
ang titik ng tamang sagot.
1. Naglalaro ang iyong mga nakababatang kapatid.
Mayamaya pa ay narinig mo na sila ay nag-
aaway na. Ano ang iyong gagawin?
a. Sisigawan ko sila.
b. Ipapaalam ko ito sa aking nanay.
c. Makikisali ako sa kanilang pag-aaway.
2. Bawat isa sa inyong magkakapatid ay may
nakatakdang gawaing-bahay. Upang maiwasan
ang di pagkakasundo ito ay
a. dapat mong gawin.
b. magreklamo sa inyong magulang.
c. hayaang gawin ito ng iyong nanay.

117. 111
3. Pinulong kayo ng inyong mga magulang. Pag-
uusapan ninyo kung ano ang dapat gawin upang
maiwasan ang hindi pagkakasunduan sa
paggamit ng computer.
a. Pakikinggan mo ang mungkahi ng
bawat isa.
b. Ipipilit mo ang gusto mong mangyari
dahil ikaw ang bunso.
c. Aalis ka sa pagpupulong upang maunahan
mo sila sa paggamit ng computer.
4. Hindi sinasadyang nauga ng iyong kapatid ang
mesa kung saan ka nagsusulat ng iyong takdang-
aralin.
a. Magagalit ka sa kanya.
b. Gagantihan mo siya.
c. Pagpapasensiyahan mo siya.
5. Malabo ang mata ng aking kapatid. Hindi na niya
gaanong nababasa ang mga salita lalo na kung
ito ay malayo.
a. Tutulungan ko siyang magbasa.
b. Itatago ko ang kanyang salamin.
c. Tutuksuhin ko ang aking kapatid.

118. 112
Gawain 3
Basahin ang bawat sitwasyon. Sabihin kung ano
ang dapat mong gawin.
1. Kailangan mo ng tambol para sa inyong
pagtatanghal sa paaralan. Alam mo na
mayroon nito ang iyong ate.
2. Naglalaro kayo ng iyong mga kapatid sa sala.
Sinabi ng iyong nanay na nagpapahinga ang
inyong tatay sa kanilang silid.
3. Gumawa ng iskedyul ng mga gawaing bahay
ang iyong nanay. Ikaw ang naatasang
tumulong sa paglilinis ng inyong silid tuwing
Sabado ng umaga.
4. Kapos kayo sa pera kung kaya’t ang bunsong
kapatid mo pa lang ang naibili ng bagong
damit para sa isang espesyal na araw.
5. Humihingi ng paumanhin ang iyong kapatid
matapos ang hindi ninyo pagkakasunduan.

119. 113
Aralin 3 – Pagkalinga Sa
Kapaligiran

120. 114
Alamin
Madalas ka bang nasasabihan ng iyong nanay na
tumulong sa paglilinis ng inyong bahay?
Pinapaalalahanan ka ba ng iyong tatay na
itapon mo sa tamang basurahan ang mga balat ng
kendi o anumang kalat?
Bakit kailangang gawin mo ang mga ito? Bakit
nga ba?
Bilang isang bata, ikaw ay may tungkulin din sa
iyong kapaligiran.
Ano- ano nga ba ang mga ito?
Paano mo maipakikita ang iyong pagkalinga sa
iyong kapaligiran?
Isaisip
Tumingin sa iyong paligid. Ano ang
iyong nakikita? Ano ang iyong naririnig? Ano ang
iyong naaamoy? Ano ang iyong nadarama?

121. 115
Ang hangin, tubig, lupa, mga hayop, at halaman
ay bumubuo ng kapaligiran.
Ang inyong bahay, bakuran, pati na ang iyong
aklat at iba pang bagay na gawa ng tao ay bahagi
ng kapaligiran.
Nararapat lamang na panatilihin mong maayos
at malinis ang ito.
Bahagi rin ba ako ng
kapaligiran?

122. 116
Ay! Oo, ikaw rin ay bahagi ng kapaligiran. Hindi
ba’t alam mo na kung paano mo
mapapangalagaan ang iyong sarili?
Ngayon, alamin ang mga tamang gawain upang
maipakita mo ang iyong pagmamahal sa iyong
kapaligiran.
1. Itapon ang mga basura sa tamang lalagyan.
Bakit kaya nararapat na paghiwalayin ang mga
basurang nabubulok at hindi nabubulok?
2. Tandaan ang 3 Rs. Ito ay mga paraan upang
mabawasan ang mga basura sa inyong
kapaligiran. Reuse ay ang paggamit na muli ng
mga bagay na luma na.

123. 117
May bag ang iyong
nanay na hindi na niya
ginagamit.
Paano mo kaya ito
mapakikinabangan?
Tama! Hindi ba’t
minsan marami kang
mga gamit
na kailangang dalhin
sa paaralan?
Oooopppps…
Itatapon mo na ba
ang mga iyan?
Huwag! Maaari
mo pang gamitin
ang mga plastic na
kutsara at tinidor.
Ikaw rin, baka marami kayong bisitang darating sa
inyong piyesta. Huwag mong kalimutang hugasan
ang mga ito bago itago.

124. 118
Ano- ano pa kayang mga bagay ang maaari pang
magamit ulit?
Recycle
Eh, ito kayang basyong
garapon? Pwede kaya
itong maging regalo sa
iyong nanay sa
kanyang kaarawan?
Ang galing, hindi ba?
Sino ang mag-aakalang
ang flower vase na ito
ay dating lalagyan ng
jam?
Ang ganitong gawain ay tinatawag na recycling. Ito
ay paggamit na muli sa mga bagay para sa ibang
dahilan.
Ano pa kayang mga bagay ang maaaring magamit
muli o pwedeng i-recyle?

125. 119
Reduce
Ang pagbabawas ng paggamit sa mga bagay na
hindi naman talaga kailangan ay tinatawag na
reduce.
Ginagawa ito upang mabawasan ang basura at
makatipid na rin.
Iwasang bumili o gumamit ng mga bagay na tulad
nito.
Alam mo ba na pati na ang mga balot nito ay
iyong binabayaran? Kaya kadalasan ay
napapamahal pa ang iyong pagbili.
Sa kalaunan ay maaaring makaragdag ang mga ito
sa basura sa kapaligiran.
Kaya, tandaan ang 3 Rs – Reuse, Recylce, at
Reduce.
Nakabili ka na ba ng
isang bagay na
maraming balot?
Ano ang karaniwang
ginagawa sa mga
balot nito?

126. 120
Pagmasdan mo ang mga larawan sa ibaba.
Kung may refrigerator sa
bahay, huwag itong
hayaang nakabukas
palagi.
Ang madalas na
pagbubukas nito ay
nakadaragdag din sa
kuryenteng nasasayang.
Teka. Kailangan mo ba
talagang bumili ng bottled
water para dalhin sa
paaralan?
Isipin mo, kung lahat ng
batang tulad mo ay bibili nito
araw-araw. Ano kaya ang
maaaring mangyari?
Ano kaya ang nararapat
mong gawin?

127. 121
Ito ba ang iyong naiisip?
Magaling! Mas makatitipid ka pa,
hindi ba?
Siguraduhing nakasarado
nang maayos ang gripo upang
hindi maaksaya ang tubig.
Siguraduhing nakasara
ang telebisyon at iba pang
kagamitang de-kuryente
kung hindi ginagamit.
Huwag aksayahin ang
mga gamit na pampaaralan.
Paano mo kaya magagamit
ang mga pahina ng
kwadernong hindi
nasulatan?

128. 122
.
Huwag saktan
ang mga manok,
aso at iba pang
hayop. Sila rin ay
nakatutulong sa
iyong kapaligiran.
Hindi ba’t iyong
napag-aralan na
marami sa kanila
ang nagbibigay
ng iyong mga
pangunahing
pangangailangan
?
Maaari mong
imungkahi sa iyong
nanay na mas
mabuting gumamit
ng lampin kaysa sa
disposable diaper
para kay Beybi.

129. 123
Sabi ko sa iyo, eh. Kaya mo ring maging
tagapangalaga ng iyong kapaligiran kahit ikaw ay
bata pa.
Isagawa
Gawain 1
Pag-aralan mo ang bawat larawan. Sagutin ang
mga tanong na kasunod nito. Ibahagi ang iyong
sagot sa klase.
Ano ang masasabi mo sa silid na ito? Ano kaya ang
maaaring mangyari kung walang kaayusan sa isang
lugar tulad nito?

130. 124
Ano kaya ang maaaring mangyari kung palaging
marumi ang inyong bakuran?
Gawain 2
Ipaliwanag kung tama o mali ang mga
sumusunod na pangungusap. Humanap ng
kapareha at pag-usapan ang inyong mga sagot.
1. Ang lahat ng basura ay dapat itapon.
2. Ang paggamit na muli ng mga bagay na hindi
na ginagamit ay makatutulong sa pagbawas
ng basura.
3. Mas maaliwalas ang kapaligiran kung ito ay
palaging malinis at maayos.

131. 125
4. May epekto sa iyong kalusugan ang iyong
kapaligiran.
5. Magiging ligtas ang batang tulad mo kung
maayos ang kapaligiran.
Gawain 3
Pag-aralan ang larawan. Tulungan mo ang bawat
bata kung saan nila dapat ilagay ang mga bagay
na kanilang hawak. Sabihin ang iyong sagot.

132. 126
Gawain 4
Makinig sa mga sumusunod na panuto na sasabihin
ng guro. Pumili lamang ng isang sasagutin.
Tandaan na kayo ay may 1 hanggang 2 minuto
lamang upang ito ay ibahagi sa klase.
1. May mga damit kang hindi mo na ginagamit.
Nabalitaan mo na may mga batang
nasunugan sa kabilang barangay.
2. Noong huli kayong namalengke ng iyong nanay
ay nalaman mo na hindi na pinapayagan ang
paggamit ng plastic bag.
3. Itatapon ng iyong kapatid ang kanyang
kwaderno. Marami pa itong pahinang hindi pa
nasulatan.
Gawain 5
Magdiriwang ng kaarawan ang iyong pinsan. Kulang
ang iyong perang pambili ng regalo para sa kanya.
Mayroon kang pwedeng gawin na hindi mo na
kailangang gumastos pa. Makagagawa ka ng isang
bagay na yari sa mga bagay na galing sa
kapaligiran.
Heto, subukin mo. Maaari kang magpatulong sa
nakatatandang kasapi ng mag-anak.

133. 127
Tandaan: Maging maingat at sundin nang tama
ang bawat paraan.
Mga kagamitan:
mga tuyong dahon glue Scotch tape
at bulaklak
sinulid puncher o gunting
pambutas
plastic cover krayola
matigas na papel
mula sa lumang
karton o cardboard

134. 128
Pamamaraan:
1. Gupitin ang matigas na papel na may sukat na
6 na pulgada ang haba at 3 na pulgada ang
lapad.
2. Idikit dito ang mga tuyong dahon at mga
bulaklak sa disenyong nais. Patuyuin. Mag-iwan
ng espasyo para sa isusulat na mensahe.

135. 129
3. Isulat ang iyong mensahe gamit ang krayola.
4. Balutan ng plastic cover sa pamamagitan ng
Scotch tape.

136. 130
5. Lagyan ng butas ang dulo ng cardboard.
6. Lagyan ng tali.
Hayan, gawa na. Ang ganda, hindi ba?

137. 131
Isapuso
Ang iyong kapaligiran ay mahalaga. Ikaw
ay bahagi nito. May magagawa ka
upang ito ay mapangalagaan.
Isabuhay
Basahin ang mga sumusunod na
sitwasyon.
1. Aayusin ko ang aking mga gamit pagkatapos
ko silang gamitin.
2. Bago ako magtapon ng mga bagay sa aming
bahay, pipiliin ko ang mga bagay na dapat
pang mapakinabangan.
3. Tutulungan kong mapalago ang mga gulay na
itinanim ng tatay sa aming bakuran.
4. Sisiguraduhin kong naisara ko ng maayos ang
gripo pagkatapos ko itong gamitin.
5. Sasabihin ko sa aking nanay na mas mabuting
gumamit ng lampin kaysa sa disposable diaper
para kay Beybi.
TANDAAN: Kung ang iyong kapaligiran ay iyong
kinakalinga, ito ay magiging maayos at malinis.
Kahit ikaw ay isang bata pa lamang, ikaw din ay
maaaring maging tagapangalaga ng Inang
Kalikasan.

138. 132
Pumili ng isang sitwasyon. Isalaysay sa klase kung
ano ang magandang ibinunga ng iyong ginawa.
Subukin
Gawain 1
Piliin ang larawan na nagpapakita ng pagmamahal
sa kapaligiran. Ipaliwanag ang iyong sagot.

139. 133
Gawain 2
Basahin ang mga sumusunod na sitwasyon. Sabihin
ang titik ng tamang sagot.
1. Nakita mong basta na lang itinapon ng iyong
nakababatang kapatid ang mga basura sa
likod ng inyong bahay.
a. Sasabihan ko siya na sa tamang basurahan
niya dapat ito itapon.
b. Sasabihin ko sa kanya na itapon iyon sa
tabi ng bahay ng aming kapitbahay.
c. Sasabihin ko sa kanya na itapon iyon sa
bubong ng aming bahay.
2. Tutulungan mong maglinis ng sasakyan ang
iyong tiyo. Sinabi ng iyong nanay na may tubig
na pinagbanlawan ng mga damit.
a. Gagamitin ko ang tubig na pinagbanlawan
sa paglilinis ng sasakyan.
b. Mag-iipon ako ng malinis na tubig panglinis
ng sasakyan.
c. Manghihingi ako ng tubig na panlinis sa
aking tiyo.
3. Nakita mong tinatapakan ng iyong mga kalaro
ang mga tanim sa inyong halamanan.
a. Sasabihin ko sa kanila na huwag nilang
sirain ang mga halaman.

140. 134
b. Lalapit ako sa kanila at tatapak din ako sa
mga halaman.
c. Ngingiti ako at sasabihin ko na ipagpatuloy
nila ang pagtapak sa halaman.
Gawain 3
Pag-aralan ang bawat larawan. Ano ang dapat
gawin sa bawat sitwasyon? Ipaliwanag ang
iyong sagot.
Nakakalat na
naman ang
sapatos ni Bunso.
Umaapaw na ang
tubig sa balde.

141. 135
Gawain 4
Isulat ang T sa papel kung ang pangungusap ay
tama at M kung ito ay mali.
1. Hindi maaaring mapakinabangan ang
anumang basura.
2. May magagawa ka upang mapanatiling malinis
ang iyong kapaligiran.
Hindi na ito
kasya sa akin.
Nalimutan ni
Ate patayin
ang ilaw.

142. 136
3. Ang reuse ay ang muling paggamit ng mga
bagay na luma.
4. Kung may sira ang gripo, agad itong ipaalam sa
iyong tatay upang ito ay makumpuni.
5. Ang mga balat ng prutas ay mga basurang
hindi nabubulok.
Gawain 5
Makinig sa guro. Piliin ang pangungusap na
nagsasabi ng mabuting gawi sa pangangalaga ng
kapaligiran.
1. Tumutulong ako kay tatay sa pagdidilig ng
halaman.
2. Nakapasok na sa paaralan si Kuya. Nalimutan
niyang patayin ang ilaw sa kaniyang kwarto.
Hihintayin ko siyang dumating upang siya ang
magpatay nito.
3. Kukunin ko na ang mga gulay at iba pang
sangkap na gagamitin ni Nanay mula sa
refrigerator. Iiwanan kong nakabukas ang
refrigerator pagkatapos.
4. Ipapaalam ko kay Tatay na nasira ang gripo.
5. Aayusin ko ang pagbubukas ng regalo sa akin
para di masira ang pambalot. Pwede ko pang
magamit ito sa pagbalot sa iba kong regalo.

143. 137
Yunit 4
Pananalig sa Panginoon at
Preperensya sa Kabutihan

144. 138
Aralin 1 – Pananampalataya
sa Panginoon
Hello. Kumusta ka na? Ang ating
paksa sa araling ito ay tungkol sa pananampalataya
sa Diyos. Ngunit bago ang lahat, piliin ang mga
larawan na nagpapakita ng mga bagay na iyong
tinatamasa?

145. 139
Isaisip
Ang mga mabubuting bagay naipinagkakaloob
ng Diyos ay tinatawag nating mga pagpapala o
biyaya. Ilan sa mga halimbawa nito ang mga
sumusunod:

146. 140
Ang mga biyayang bigay ng Diyos ang
nagpapatatag ng ating pananampalataya. Ang
mga pagpapalang ito ay maaari nating
ipagpasalamat sa pamamagitan ng mga
sumusunod:
Isagawa
Gawain 1
Mag-isip ng mga bagay na maituturing na biyaya
mula sa Panginoon. Isulat o iguhit sa iyong
kwaderno ang sagot.

147. 141
Humanap ka ng kapartner at ibahagi ang inyong
sagot sa isa’t-isa. Piliin ang sagot ng kaklase na
dapat mo ring ipagpasalamat. Isulat o iguhit din
ang mga ito sa tabi ng inyong sagot.
Gawain 2
Tingnan ang mga larawan sa ibaba. Piliin ang mga
larawan na ipinapanalangin mong makuha. Isulat
ang bilang ng tamang sagot sa inyong kwaderno.
1 2 3
4 5 6

148. 142
Gawain 3
Tingnan mong mabuti ang mga larawan na
nagpapakita ng iba’t-ibang paraan kung paano
nagpapasalamat ang mga Pilipino sa Dakilang
Maykapal. Sabihin kung ano ang ipinapakita ng
bawat larawan.

149. 143
May naiisip ka pa bang ibang paraan kung
paano nagpapasalamat ang iyong pamilya sa
Diyos? Humanap ka ng iyong kapartner at pag-
usapan ninyo ang inyong mga sagot.
Isapuso
Ang pananalig at pananampalataya sa Diyos
ay likas sa ating mga Pilipino.
Tandaan:
1. Ang mga biyaya o mga pagpapala na
ating tinatamasa ay bigay sa atin ng Diyos.
2. Ang pananalangin o pagdarasal ay isang
paraan ng pakikipag-usap sa Diyos upang
ipaabot ang ating pasasalamat at mga
kahilingan sa buhay.
3. Maraming paraan ng pagpapakita ng
pasasalamat at pakikipag-ugnayan sa Diyos
gaya ng pagdarasal, pag-awit at
pagsamba.

150. 144
Isabuhay
Gumuhit ng treasure box na katulad ng nasa ibaba.
Iguhit sa loob nito ang mga bagay na mahalaga
para sa iyo at nais mong ipagpasalamat sa
Panginoon. Sumulat sa inyong kwaderno ng isang
maikling panalangin ng pasasalamat sa mga
pagpapalang inyong tinatanggap.

151. 145
Subukin
Pakinggan ang sumusunod na mga sitwasyon. Iguhit
ang puso sa inyong papel kung ito ay
nagpapakita ng pagpapasalamat sa Panginoon o
araw kung nagpapakita ng pananampalataya
sa Panginoon.
1. Tuwing gabi, sabay-sabay na nananalangin ang
Pamilya Reyes bago matulog.
2. Hindi nawawalan ng pag-asa ang Pamilya Santos
na magkakaroon sila ng sariling bahay.
3. Naniniwala sina Ginoo at Ginang Cruz na
mapagtatapos nila sa pag-aaral ang kanilang
mga anak.
4. Linggo-linggo ay maagang nagsisimba ang
Pamilya Mozol.
5. Nagtitiwala ang Pamilya Herman na makakaahon
din sila sa hirap.

152. 146
Aralin 2 – Paggalang sa Paniniwala
ng Iba
Magandang araw. Tingnan mo ang bawat
larawan. Nakakita ka na ba ng mga ito sa inyong
pamayanan? Ito ay mga gusaling pinupuntahan ng
mga tao upang sumamba. Sa araling ito,
tatalakayin natin ang paggalang sa iba’t-ibang
paniniwala ng mga Pilipino.

153. 147
Isaisip
Ang mga Pilipino ay may iba’t-ibang paniniwala
tungkol sa Dakilang Lumikha. Marami sa mga
Pilipino ang naniniwala sa Kristiyanismo. Kabilang
dito ang relihiyong Katoliko, Iglesia ni Cristo at
Protestante. Mayroon ding naniniwala sa Islam.
Bagama’t iba-iba ang mga paniniwala ng mga
Pilipino, mahalagang igalang ang mga ito. Ilan sa
mga paraan ng pagpapakita ng paggalang sa
paniniwala ng iba ay ang mga sumusunod:
Pakikipagkaibigan sa may
ibang paniniwala.
Pagkakaroon ng bukas na
isipan at pagrespeto sa
kanilang paniniwala.
Paggalang sa lugar ng
sambahan ng iba.
Paggalang sa kanilang
paraan ng pakikipag-
ugnayan o pagsamba.

154. 148
Isagawa
Gawain 1
Pag-aralan ang bawat larawan. Piliin ang larawan
na nagpapakita ng paggalang sa paniniwala ng
iba. Ipaliwanag ang inyong sagot.
1 2
3 4

155. 149
Gawain 2
Makinig sa mga sitwasyon na babasahin ng guro.
Iguhit sa inyong papel ang isang parisukat kung
ang sitwasyon ay nagpapakita ng paggalang sa
paniniwala ng iba at isang bilog kung hindi
nagpapakita ng paggalang sa paniniwala ng iba.
1. Maayos na kinakausap ni Beth ang bagong
kaklaseng kabilang sa Iglesia ni Cristo.
2. Pinagtatawanan ni Marco ang kanyang
kaibigan tuwing ito ay nagsisimba.
3. Magalang na nagtatanong si Alvin kay Eric
tungkol sa kanilang ibang paniniwalang
panrelihiyon.
4. Iniiwan nina Jim at Anton si Ben tuwing
maglalaro dahil siya ay Kalotiko at sila ay
Protestante.
5 6

156. 150
5. Bukas ang isipan at pakikinig ni Jamie sa mga
paniniwala ni Jezil at iginagalang niya ang mga
ito.
6. Iniiwasan si Micka sa kanilang lugar dahil iba
ang kanyang paraan ng pagsamba.
7. Hindi pinipilit ni Rosy si Eliza na magsimba dahil
ito ay may ibang paniniwala.
8. Walang pumapansin kay Amir sa kanyang klase
dahil siya ay isang Muslim.
9. Tanggap ni Rico na iba ang paraan ng
pagsamba ni Alec sa Diyos.
10. Laging tinutukso si Henry sa kanilang lugar
tuwing siya ay magpupuri sa Diyos.
Gawain 3
Paano mo ipapakita ang paggalang sa
paniniwala ng iba? Gumupit o gumuhit ng mga
larawan na nagpapakita ng paggalang sa
paniniwala ng iba. Idikit ito sa iyong papel o
kwaderno. Ipaliwanag kung ano ang nasa larawan.

157. 151
Isapuso
Ang paggalang sa paniniwala ng iba ay
mahalaga sa pamumuhay ng payapa.
Tandaan:
1. May iba’t-ibang paniniwala ang mga Pilipino
tungkol sa Dakilang Lumikha.
2. Ang paggalang at pagtanggap sa
pagkakaiba-ibang ito ay susi sa
pagkakaunawaan at pagkakaroon ng
kapayapaan.
3. Bilang isang batang Pilipino, mahalagang
maipakita mong iginagalang mo at
nirerespeto ang paniniwala ng iba.

158. 152
Isabuhay
Ano ang pinakamahalagang natutunan mo sa
araling ito? Isulat ang iyong sagot sa kwaderno.
Kumpletuhin ang pangako ng paggalang sa
paniniwala ng iba sa inyong kwaderno. Bigkasin ang
inyong pangako patungkol sa paggalang sa iba.
Makatutulong na alalahanin ang iyong mga
natutunan upang matugunan ng wasto ang mga
patlang sa ibaba.
Pangako ng Paggalang sa Paniniwala ng Iba
Ako si ____________________, ay nangangakong
igagalang ang paniniwala ng iba. Ipakikita ko
ang paggalang na ito sa pamamagitan ng:
1. ___________________________________________
2. ___________________________________________
3. ___________________________________________
Iiwasan ko ang paggawa ng mga sumusunod
upang hindi ko masaktan ang aking kapwa:
1. ___________________________________________
2. ___________________________________________
3. ___________________________________________
_________________
Lagda

159. 153
Subukin
Tukuyin kung tama o mali ang sinasaad sa bawat
sitwasyon. Iguhit ang masayang mukha kung
tama at malungkot na mukha kung mali.
1. Nirerespeto ng mga kaklase ni Tony ang
kanyang relihiyon bagaman siya ay isang
Muslim at sila ay Kristiyano.
2. Pinagtatawanan nina Mark, Ben, at Gabby
ang kanilang kaibigang umaawit ng papuri
sa Diyos.
3. Sinusulatan nina Randy at Rico ang simbahan
ng ibang relihiyon.
4. Maingay at magulo sina Sam, Eric at Jun sa
loob ng simbahan habang nagdarasal ang
mga tao.
5. Magalang na nakikinig si Jenny sa paliwanag
ng kanyang kaibigan tungkol sa pagkakaiba
ng kanilang paniniwala.

160. 154
Aralin 3 – Pagkakaroon ng
Pag-asa
Mapagpalang araw sa iyo. Sana ay marami
kang natutunan sa ating nakaraang aralin. Sa araw
na ito ay may bago kang mapag-aaralan. Ngunit,
bago ang lahat, nais ko sanang itanong, nanonood
at nakikinig ka ba ng mga balita sa telebisyon?
Kung oo, maaring nabalitaan at nakita mo ang mga
ito.

161. 155
Ang unang larawan ay nagpapakita ng epekto
ng Bagyong Sendong. Ang ikalawang larawan
naman ay nagpapakita ng nangyari sa Cebu ng
magkaroon ng malakas na lindol. Naaalala mo ba
ang mga balitang ito? Ano ang nararamdaman mo
tuwing nakakabalita ka ng ganitong pangyayari?
Sa mga pagkakataong tulad nito, mahalaga
ang pagkakaroon ng “pag-asa”.
Paano ba nakatutulong ang pag-asa sa
pagharap sa mga problema sa buhay? Maaaring
hindi mo pa masagot ngayon ang tanong na iyan.
Kaya naman inihanda ang araling ito. Sa iyong
pagbabasa, ikaw ay inaasahang:

162. 156
a. Makatukoy ng mga inaasahan at ninanasang
mangyari sa iyong buhay.
b. Makapag-isip ng paraan upang matupad
ang iyong inaasahan.
c. Magkaroon ng positibong pagtingin sa mga
nangyayari sa iyong buhay.
Alin sa mga ito ang naranasan mo na? Lagyan
ng tsek () ang kahon kung naranasan mo na. Ano
ang iyong naisip at naramdaman ng mangyari sa iyo
ang mga sitwasyong isinasaad sa bawat bilang?
Isulat sa kwaderno ang iyong sagot.
1. Nagkaroon kayo ng pagsusulit sa inyong klase
at mababa ang nakuha mong grado.
2. Pasahan na ng inyong proyekto sa isang
asignatura ngunit hindi ka nakapagpasa ng
iyong gawa.
3. Isa ka sa mga kasali sa isang mahalagang
paligsahan sa inyong paaralan subalit hindi
ka nakasama sa laban dahil nagkaroon ka ng
sakit.
4. Sumali ka sa pagalingan sa pag-awit ngunit
hindi ka nanalo.
5. Nais mong mapabilang sa mga may
karangalan sa inyong klase ngunit hindi
umabot ang iyong grado upang mabigyan
ka ng parangal.

163. 157
Isaisip
Maaring naranasan mo na ang
mga nabanggit na sitwasyon. Ito ay halimbawa ng
mga pagkakataong maituturing nating hindi
magandang pangyayari sa ating buhay. Ang mga
ganitong pangyayari ay nagdudulot sa atin ng iba’t-
ibang damdamin tulad ng pagkalungkot,
panghihinayang, pagkainis, at galit.
Sa mga pagkakataong ito, hindi ka dapat
manatiling malungkot at nagmumukmok.
Mahalagang maghanap ng paraan kung paano mo
lulutasin ang iyong problema. Kinakailangan mong
mag-isip ng paraan kung paano ka makakabawi at
makakabangon muli. Ang isang tao ay
kinakailangang maniwalang may mabuting
mangyayari sa kanyang buhay. Ang taong ito ay
humahanap ng paraan upang matupad ang
kanyang hinahangad at ninanais. Ito ang taong
mayroong pag-asa. Hindi siya nawawalan ng
pasitibong pagtingin sa buhay.
Narinig mo na ba ang kasabihang ito – “May
bukas pa. Huwag kang mawalan ng pag-asa”.?
Ang linyang ito ay karaniwan nating maririnig bilang
payo ng mga nakatatanda. Tulad ng pagsikat ng
araw sa bawat umagang dumarating, ang pag-asa
ay nagbibigay sa atin ng magandang pakiramdam.

164. 158
Ang pag-asa ay tulad ng sikat ng araw na
nagbibigay sa atin ng malinaw na pag-iisip kung
paano haharapin ang mga problema sa ating
buhay. Gaya rin ng sikat ng araw, ito ay nagbibigay
sa atin ng kalakasang harapin ang bawat sitwasyon
– maganda man o hindi. Ang pagkakaroon ng pag-
asa ay nagdudulot din ng katatagan ng ating
pananalig sa Diyos. Umaasa tayo na may mabuting
mangyayari sa ating buhay sa gabay at patnubay
ng Panginoon.
Sa iyong mga hindi magagandang karanasan,
ano ang iyong ginawa upang hindi na ito maulit?
Paano mo nilutas ang iyong mga problema?
Isagawa
Gawain 1
Balikan natin ang mga sitwasyong iyong binasa.
Iguhit sa iyong kwaderno ang masayang mukha
sa bawat pangungusap na nagpapakita ng batang
may pag-asa.
1. Nagkaroon kayo ng pagsusulit sa inyong klase
at mababa ang nakuha mong grado.
a. Pagbubutihin ko pa ang pag-aaral at
gagawa palagi ng takdang-aralin upang


165. 159
makakuha ng mas mataas na grado sa
susunod na pagsusulit.
b. Maglalaro na lamang at manonood ng
telebisyon tuwing uuwi sa bahay dahil
hindi na mababago ang aking grado sa
paaralan.
2. Pasahan na ng inyong proyekto sa isang
asignatura ngunit hindi ka nakapagpasa ng
iyong gawa.
a. Hahayaan na lamang na walang
naipasang proyekto.
b. Makikiusap sa guro kung maaring
tapusin at ipasa ang nagawang
proyekto kahit pa huli na.
3. Isa ka sa mga kasali sa isang mahalagang
paligsahan sa inyong paaralan subalit hindi
ka nakasama sa laban dahil nagkaroon ka
ng sakit.
a. Hindi ka na sasali sa kahit anong
paligsahan kahit kalian.
b. Magpapagaling kaagad at mag-
eensayong muli upang sa susunod ay
makasama na sa paligsahan.
4. Sumali ka sa pagalingan sa pag-awit ngunit
hindi ka nanalo.

166. 160
a. Babatiin ang nanalo at pag-iibayuhin
pa ang angking talento upang sa
susunod na paligsahan ay manalo.
b. Iiyak at magagalit sa nanalo.
Kalilimutan at titigil na din sa aking
hilig.
5. Nais mong mapabilang sa mga may
karangalan sa inyong klase ngunit hindi
umabot ang iyong grado upang mabigyan
ka ng parangal.
a. Magiging lalo pang masipag at
masigasig sa pag-aaral at mga
gawaing pampaaralan.
b. Malulungkot at magagalit sa sarili.
Magmumukmok na lamang sa isang
tabi at hindi na aayusin ang pag-
aaral.
Gawain 2
Ikaw ba ay may mga pangarap sa iyong buhay?
Kaakibat ng mga pangarap ang pag-asang
magkaroon ng mabuting kinabukasan. Bilang isang
mag-aaral, ano-ano ang iyong mga pangarap? Sa
iyong kwaderno, gumawa ng dalawang hanay,
Hanay A at Hanay B. Isulat sa Hanay A ang iyong
mga pangarap, hinahangad, at ninanais. Isulat

167. 161
naman sa Hanay B ang maaari mong gawin upang
matupad ang mga ito.
Gawain 3
Ang isang taong may pangarap ay laging may pag-
asa. Ang taong ito ay mayroong positibong
pagtingin sa buhay. Alin sa mga larawang ito ang
nagpapakita ng isang taong may positibong
pananaw? Ipaliwanag sa klase ang iyong napiling
sagot.
Larawan ng isang batang
malungkot at magagalitin sa loob
ng bahay.

168. 162
Isapuso
Sa ngayon alam mo na ang
kahalagahan ng pagkakaroon ng pag-asa at
positibong pagtingin sa buhay. Sa pamamagitan ng
pagguhit sa isang papel, ipakita mo ang iyong
pagkaunawa sa isang taong may pag-asa at
positibong pagtingin sa buhay.
Tandaan:
1. Ang bawat tao ay nakakaranas ng mga
problema at hindi magagandang
pangyayari sa buhay.
2. Sa bawat problema at hindi magandang
pangyayari sa buhay ng isang tao,
importante ang pagkakaroon ng pag-
asa at positibong pananaw sa buhay.
3. Ang pag-asa at positibong pananaw sa
buhay ay nagbibigay ng kalakasan at
katatagang harapin ng may pananalig
sa Panginoon ang kinabukasan.
4. Ang bawat pangarap, ninanais at
hangad ay may kaakibat na pag-asang
mapabuti ang kalagayan ng buhay sa
hinaharap.

169. 163
Isabuhay
Hayan at patapos na naman an gating aralin.
Basahin mo ang maikling tula sa ibaba. Gawan mo
ito ng aksyon at ipakita ang iyong ginawa sa
kaklase. Sa susunod na maharap ka sa isang
mahirap na sitwasyon o sa isang problema,
alalahanin mo ang tulang ito.
PAG-ASA
Sa bawat pagsubok sa ating buhay,
Pag-asa sa puso ay palaging taglay,
Sa puso mo ito ay wag kalimutan,
Lakas at tibay ng loob ay makakamtan.
Ang bawat problema ay dapat harapin,
Ng may pag-asa at tiwala sa Panginoon,
Pangarap sa buhay ay iyong kakamtin,
Dulot ng pag-asa na nasa puso natin.

170. 164
Subukin
Basahing mabuti ang bawat pangungusap. Bilugan
ang titik ng iyong sagot sa bawat tanong.
1. Mayroong nalalapit na palaro sa paaralan. Sino
kaya sa tatlo ang gumagawa ng paraan upang
mapabilang sa paligsahang ito?
a. Tuwing matatapos ang klase ay
sumasama pa sa mga kaibigan si Jezil
upang maglaro at makipagkwentuhan.
b. Tuwing matatapos ang klase ay umuuwi
kaagad si Jamie upang mag-ensayo ng
kanyang kakayahan.
c. Tuwing matatapos ang klase ay maagang
umuuwi si Marnie upang magpahinga at
manuod ng paboritong telenobela.
2. Masipag mag-aral si Raymond. Lagi siyang
gumagawa ng takdang-aralin at mga proyekto
sa bawat aralin. Umaasa siyang makasama sa
magkakaroon ng karangalan sa kanilang klase.
Matupad kaya ang kanyang inaasahan?
a. Oo, dahil gumagawa siya ng paraan
upang matupad ang kanyang pangarap.
b. Hindi, dahil walang halaga ang kanyang
pagsusumikap.

171. 165
c. Maari, baka makilala siya ng kanyang
guro sa kanyang ginagawa.
3. Nais ng pamilya Reyes na magkaroon ng sariling
bahay na titirhan. Ano ang dapat nilang gawin
upang matupad ang kanilang pangarap?
a. Tumaya sa lotto at baka manalo, saka
bibili ng bahay.
b. Mangutang ng pera sa mga kakilala at
bumili ng bahay.
c. Magsipag sa pagtatrabaho at magtipid
upang makaipon at makabili ng bahay.
4. Nagkaroon ng sunog ang isang pamayanan.
Sino sa pamilyang ito ang may positibong
pananaw sa buhay?
a. Kinuha ng pamilya ni Mang Jose ang
natira sa kanilang mga kagamitan at
naghanap kaagad ng lugar na maaring
pansamantalang matitirhan.
b. Tulala si Mang Nicanor sa sinapit ng
kanilang bahay pati ang kanyang mag-
iina ay hindi matigil sa pag-iyak at
panghihinayang.
c. Lungkot at pagmumukmok lamang ang
ginagawa ng pamilya ni Mang Sidro dahil
hindi nila matanggap ang nangyari sa
kanila.

172. 166
5. Ano ang katangian ng isang taong may pag-
asa sa buhay?
a. Malungkot, takot, at laging
nagmumukmok.
b. Magagalitin, palaaway at maraming
kinaiinisan.
c. Masayahin, matatag at may magandang
pananaw sa hinaharap.