ESP 9

1. KARAPATAN AT
TUNGKULIN
Esp- Week 3
STIHS
Lester Alcantara

2. SITWASYON:
◦Si Honeylyn ay 15 taong gulang na batang babae at panganay
sa 6 na magkakapatid. Ang kanyang ama at ina ay kapwa
walang trabaho. Dahil dito ay napilitang itaguyod ni Honeylyn
ang kanilang pamilya sa pamamagaitan ng pamamasukan
bilang isang kasambahay. Samantala ang kanyang
nakababatang kapatid na si Gio, 12 taong gulang ay
namamasda naman ng sidecar buong maghapon. Sina Honeylyn
at Gio ay parehong tumigil sa pag-aaral upang makatulong sa
pamilya

3. MGA KATANUNGAN:
◦1. Ano-ano ang mhga karapatang pantao ang sa tingin mo
ay nalabag?
◦2. Ano ang angkop na kilos upang ituwid ang nagawa o
naobserbahan sa mga karapatang pantao?
◦3. Ilagay ang iyong sarili sa lugar ng mga taong
nakararanas na matapakan o mayukaran ang Karapatan.
Ilarawan ang damdamin at naiisip.
◦4. Bigyang-pakahulugan ang pahayag na ito:” Bawat isa ay
may dangal pantao at pantay na karapatan”

4. KARAPATAN NG TAO
◦Ang tao ay biniyayaan ng Diyos ng mga
Karapatan.
◦Adhikain, mithiin, pangarap upang makamit
upang tayo ay mabuhay ng may dignidad
◦Kapag naabuso o nalabag, nawawala ang
pagkakataong na maging ganap at hindi na
maaaring mabuhay nang may dignidad

5. ANO ANG KARAPATAN?
◦ RIGHT - Ingles
◦ RETCHT- Aleman
◦ IUS- LATIN ( nauugnay sa isang katungkulan o DUTY)
- nagmula sa salitang “UISTISIA” (JUSTICE)
-Kung ano ang TAMA o DAPAT para sa tao
-SAMAKATUWID, may malaking ugnayan ang KARAPATAN sa
KATARUNGAN dahil, nakakamit lamang ang KATARUNGAN kung ang
bawat tao ay nakakatanggap o binibigyan ng dapat o para sa kanya.
-Ang KARAPATAN ay galing sa salitang “DAPAT”

6. BATAYAN NG KARAPATAN: Dangal ng tao
Ang tao ay bukod-tangi sa lahat ng nilalang.
Likas na mula pagkasilang
Pinangangalagaan at pinagtitibay
Bunga ng pagkakait o paglapastangan: pagtapak
sa dangal
Bunga ng Paggalang sa dignidad at Karapatan:
batayan ng kaayusan ng buhay

7. KARAPATAN bilang Pagpapatibay ng Dangal ng Tao
Kapag ginamit ang Karapatan para mapaunlad at mapabuti
ang sarili
Pagkakaroon ng mabuting ugnayan sa kapwa- kabutihang-
loob, pangangasiwa ng hidwaan, pagbabalikan at pagkakais
sa layunin
Pangangalaga ng estado sa mga karapatang
pantao sa tulong ng batas

8. MGA PANGUNAHING KARAPATANG PANTAO
◦“BASIC” O PANGUNAHING KARAPATAN NG TAO
◦Nagbibigay ng panibagong Karapatan upang
matutunan ang paglabag sa mga karapatang ito
◦UNIVERSAL DECLARATION OF HUMAN RIGHTS
(UDHR)- naiproklama ng mga kasapi ng UN noong
1948
-naglalaman ng mga pangunahing karapatan

9. BUHAY
Kalusugan
Pag-aari
Trabaho
Pag-organisa, Pagbuo ng Unyon, Pagwewelga
Panlipunang Seguridad
Pamamahinga at Paglilibang
Kalayaang gumalaw sa bansa at Pag-alis at Pagbalik
nang Malaya
Pagbuo ng Pamilya
Pagganap ng mga Karapatan ng Pagmamagulang

10. Pagkilala bilang tao
Dangal at Puri
Kalayaan, konsiensiya, relihiyon, Opinyon at Pagpapahayag
Pananaliksik/Pagtanggap/Pagbabahagi ng Impormasyon
Mapayapang Pagtitipon/Pagpupulong
Pantay na Pagtingin
Kasarinlan sa Pamilya, Tahanan, Pakikipagsulatan
Kalayaan sa Pagkaalipin, Labis na papapahirap, Malupit na
Kaparusahan, Kaparusahang Nakapagpapababa sa Sarili, Di
makatong Kaparusahan
DIGNIDAD

11. Ipagpapalagay na walang sala
Makatarungang Paglilitis
Edukasyon
Makabahagi sa buhay Kultural ng Pamayanan
Magtatag ng mga Asosasyon
Mabuhay sa Pambansa at Pandaigdig na
Katiwasayan
PAG-
UNLAD

12. TUNGKULIN o PANANAGUTAN ng TAO
◦ Ang pagkamamayan ay nangangahulugan di lamang ng mga Karapatan
kundi ng mga TUNGKULIN din upang makatiyak tayo na ang estado, ang
Kalayaan at katarungan ay mapoprotektahan
◦ St JOHN XXIII – Tungkulin ng bawat tao na gamitin sa tama at hindi
abusuhin ang kanyang mga Karapatan.
◦ KARAPATAN- may kaugnay na pananagutan
◦ HALIMBAWA:
◦ Mag-aaral na isinisigaw ang karapatang makapag-aral

13. TUNGKULIN o PANANAGUTAN ng TAO
◦MAHATMA GANDHI: Ang tunay na
pinagmumulan ng Karapatan ay ang
tungkulin. Kung ating gagampanan ang
ating mga tungkulin, hindi mahirap
magkaroon ng Karapatan. Ngunit kung ang
tungkulin ay pababayaan, mawawala rin
ang karapatan

14. TUNGKULIN o PANANAGUTAN ng TAO
◦Ang tamang paggamit ng ating Karapatan
ay pinakamabisang paraan upang
magampanan natin ang ating tungkulin sa
lipunan.
◦Kaya kung nais mo ng maunlad at maayos
na lipunan at bansa, gampanan mo ang
iyong pananagutan.

15. GAWAIN: Magmuni-muni at mag-isip ng pitong (7)
nagawang pagkakamali sa kapwa. Isipin kung may
karapatang pantao ang nalabag
TAONG
NAGAWAN NG
MALI
SITWASYON TIYAK NA
HAKBANG NA
GAGAWIN
HAL:
BUNSONG
KAPATID
Pinapalo ko ang
aking kapatid tuwing
hindi siya
sumusunod sa akin
kasi hindi kita ni
mama
Humingi ng tawad sa
kapatid at mas
habaan ang
pasensya. Sasabihin
ko din kay mama
ang ginagawa ko.