1. on ak
gazte olitiko
lH erriko era sozio-p
Euskaeta eta jo
aldak
gizarte
ko
ikerketara a
gile
talde era
instituto
n
promoció iales
soc
estudios
IPESe
n ka
10 be
GITE-Araluze 20
Julio

2. ARIAK
IKERL
G AZTE Uda
o
2011k
/2011
I-1996
L.G: B
gizarte
ko
ikerketara a
gile
talde era
instituto
n
promoció iales
soc
estudios
IPESe
n 0 beka
GITE- raluze 201
Juli oA

3. n k
azteo litikoa
l He rriko gra sozio-po
Euskaeta eta joe
aldak

4. aurkibidea RIKO
ALDAKETA
ETA
GAZTEON IOPOLITIKOAK
USKAL HER JOERA SOZ
S ARRERA: E
LA
GURU GLOBA
N TESTUIN
PROZES U SOZIALE
?
L HE RRIAN ZER
ETA EUSKA
AI
ZENBAIT G
HAUSNARTZEKO
EKIAK ETA
K, GALDERA IR
ONDORIOA

5. 1
7.orrialdea
2
9.orrialdea
a
ualismoa et
k: dinamismoa, indibid
aketa estrukturala
rteetako ald
2.1. Azken u ioa
az
indibidualiz argabetzea
2.1.1. Dinam
ismoa handien ind
ualizazio a: kontakizun mikoaren) eraldaketa
2.1.2. Indibid : sistema (eko
no
2.1.3. In dibidualismoa
daketak
artzearen al irmoldaketa
2.2. Politik a eta parte h enboraren b
2.2.1. E spazio eta d a eta edukia ulertzeko
litikoen iturri ka politikoak
2.2.2 . Diskurtso po litikoa: subjektua, prakti
hartze po
2.2.3. Parte egiteko mod
uak
se ntitzeko eta
19.orrialdea
3 arte hartzea
: kronotopoa, anto
laketa, su bjektua, disku
rtsoa eta
eta p
3.1. Politika
praktika zioa
interpreta
alitatearen
erri ko gazte erre
3.2. Euskal H hezkuntza
3.2.1. Lana, a
3.2.2. Dem ografia, famili oa
zioa , inmigrazi
3.2.3. Emigra , jaia
3.2.4 . Aisia, kirola
drogak
3.2.5. Jaia, ntsumoa
a, kultura, ko
3.2.6. Sormen , hedabideak
ogia berriak
3.2.7. Teknol
na
3.2.8. Osasu
itatea
3.2.9. Sexual
33.orrialdea
4

7. 1- SARRERA: EUSKAL HERRIKO
GAZTEON ALDAKETA ETA JOERA
SOZIOPOLITIKOAK
Ikerketa honen bidez Euskal Herrian bizi den gazteria jarri nahi dugu ikusmiran.
Gazteria, gizarte honetan independentziaz bizitzea ukatzen zaion subjektu gisa
ulertzen dugu: adinak determinatutako pertsona bat izatetik harago.
Ikerketa hau beraz ez da ohiko ikerketa ereduan oinarritzen, zeinetan sistemak
objektu soila bilakatzen gaituen.
Esku artean duguna, gazteok gazteontzat egindakoa da, Euskal Herriko zazpi
lurraldeak aintzat hartu ta guk geuk gazte gisa errealitatea ikusteko eratik
burututako lana. Gazte gisa, ondorengo beharrizanak eraman gintuen diziplina
ezberdinetako gazte ikerlarioi Julio Araluze Beka deialdira aurkeztera: ikuspegi
estruktural batetatik gazteriaren baitan ematen ari diren aldaketak ikertzea.
Ikuspegi global batetik, gizartearen antolaketa ereduaren baitan ematen ari
diren aldaketen aitzinean, gazteriarengan gertatzen ari den bilakaerak ikertu nahi
izan ditugu. Bestetik, gure kasu zehatzera mugatuta, gazteoi gure identitatearen
ulerkera eta garapenean zelan eragin digun.
7
Azken mendean emandako paradigma aldaketen isla gazte sormen espresioetan
eman da adibidez, musikan, dantzan, literaturan... aurki ditzakegu. Hauengan
sentitu dezakegu garai bakoitzeko gazteriaren jarrera nolakoa den. Bide horretan,
Euskal Herrian beste adierazpen askoren artean “no future” mugimendua, Negu
Gorriak, Ez Dok Amairu, Eskorbuto bezalako taldeak... Adierazpen hauen mezuen
oinarrian paradigma baten edukia aurkitzen dugu: dena da alperrik, ez dago zer
eginik, ezer ezin da aldatu... edota bestetik demokrazia posible da, parte hartzea
garrantzitsua da, utopia posible da... Gaur egun iraganeko hainbat balorerekiko eta
mezuekiko atxikimendua eta nostalgia nabaria da, aintzineko garaietako mezu zein
diskurtsoen eguneraketa ahalbidetuz.
Beste alde batetik, egun gazteekiko ematen den interpretazio eta irudi soziala
zein soziologikoa ez dugu osoki partekatzen: axolagabea, indibidualista hutsa,
arduragabea eta orokorrean despolitizatuaren etiketa... Hauek kolokan jarri behar
direla uste dugu orain arteko logikak eta kontzeptuak egungo euskal gizarte zein
gazteriari egokitzeko.
Egungo jendarteak etengabeko aldaketan dihardugu, orain arte ziren instituzio zein
baloreak ahulduz doaz, norbanakoak indarra hartuz, gauza gutxi dira epe luzerako
ikuspegiarekin egiten ditugunak. Horrek, orainaldi konstante batean bizitzera
garamatza, eta aldi berean gazte mailan galdera asko sortzen ditu:

8. • Nola sortzen eta ulertzen da egun gazte identitatea?
• Egun politika egiteko egitura berrien agerpenak agertu dira, zeintzuk
dira praktika berri hauek?
• Zein praktika eta diskurtso berri du egungo gazteriak aldaketa hauen
aurrean bizi duen errealitatearekiko?
Galdera hauek dira, beste askoren artean, ikerketa proiektu honetan ikertu nahi
ditugunak. Honetarako, marko teorikoa egiteaz gain, landa lan kualitatiboa egin
dugu.
Ateratako ondorioak, egungo gazteriarentzako etorkizunerako tresna baliagarria
izatea espero dugu. Esku artean duzun lan honek barnean genituen zenbait
galderari erantzuna ematen lagunduko digulakoan eta ezinegon berriak sortuko
dizkigulakoan gaude. Beraz, hau, hausnarketa prozesu baten lehen atala besterik ez
da eta landa kualitatiboko atala ez dugu hemen aurkezturik uzten. Lan hau eskura
heldu zaion irakurle orori eskatzen zaio kritikak eta ekarpenak egitea.
10
On egin! ...
... eta ekin!

9. 2- PROZESU SOZIALEN TESTUINGURU
GLOBALA
2.1 Azken urteetako aldaketa estrukturalak: dinamismoa,
indibidualismoa eta indibidualizazioa
2.1.1. Dinamismoa
“Etengabeko mugimenduan, aurkitzen dut nik lasaitasuna” (kuraia)
Egungo jendarteak etengabe aldaketan dihardugu, urteetan zehar finkoak ziren
egitura zein baloreak (familia, lana, etxebizitza...) eta hauekiko ditugun harremanak
aldaketa iraunkorrean ari dira. Etengabeko aldaketan bizi garenez, gauza gutxi
daude epe luzerako ikuspegiarekin egiten ditugunak. Orainaldi konstante batean
bizi gara, ezer ez da betirako. Zentzu honetan “nik orain” filosofiak agintzen du: nik 9
momentu konkretu batean ditudan nahi eta beharrak asetzera mugatzen da nire
askatasuna eta poztasuna.
Orainaldi konstante horretan bizitzearen eredu hau ez da soilik gazteriarengan
ematen. Izan ere gazte izatearen idealizazioaren ondorioz, jendartearen gehiengoa
biziaren edozein aroan dagoela ere, gaztea izan nahi izatera bideratua izanen
da. Zergatik? Sistemak merkantziarako produktu bihurtu duelako gazte izatea.
Zaharrak zein umeak gazte izatearen idealizaziora bideratuta daude, “betiko
gaztetasuna” deituriko fenomenoaren baitan. Sistemak gazte eredu baten arabera
antolatu du merkatua: ederragotzeko, gazteagotzeko kremak, alaiago bizitzeko,
“zoriontsu izateko”.
Bizitzako une idilikoen gisara, gazte izatea, poztasunarekin, konpromiso ezarekin,
erantzukizun ezarekin eta alaitasunarekin lotzen da, honen bidez gazte izatetik
nagusi izaterako trantsizioa luzatuz eta bide batez pertsonen emantzipazioa
luzatuz.
Emantzipazio adinaren atzerapena gazte izatearen idealizazioaren eraginez zein
gazteriaren prekarietate sozialaren ondorioz sortzen den egoera da. Besteak beste
egungo lan kontratu motzak, lan baldintza txarrak eta etxebizitzaren eskubidearen
berme ezak ez duelako biharkoan pentsatzea ahalbidetzen, gazte izanda, ezer ez
dugulako ziurra, egoera honek ez baitu bizi proiektu duinik egiten uzten.

10. Baina egoera honek, txanponek bezala, badu bere beste aldea. Izan ere, ezer ziurrik
ez izan arren, hori bilatzen dihardugulako.
Ezer ez da solidoa, esku tartetik ihes egiten digu urak
“Aukera aunitz” dauden honetan, eta sistemak “askatasuna” aukera aniztasun
horren baitan oinarritzen duen honetan, ia guztia likido bihurtzen da. Ezer ez da
determinatua, dena alda daiteke, malgua da, difuminatua, lausoa.
Norbanakoaren bizimoduan ere ikusi daiteke malgutasun hau. Rol ezberdinen
aukera aniztasunaren ondorioz identitate aniztasuna ere ematen da, eta
testuinguruaren arabera ere rol bakoitza aldatzen da. Egun, edozein gazte, esparru
desberdinetan jardutea naturaltzat hartzen dugu, nahiz eta eremu hauek bata
bestearekin ez izan inolako zerikusirik.
Lehen norberaren rol soziala definituagoa bazen komunitatearen baitan, egun,
komunitateak pisua galdu duen heinean eta norbanakoak protagonismoa hartzen
duen heinean talde zein kolektiboaren identitatea ere lausotu egiten da.
10
Rol batetik bestera salto egiteko aukerak ugaritzen dira eta aldi berean
izan zaitezke langilea, ikaslea, sistemarekiko jarrera kritikoa duen
militantea,
futbol jarraitzaile amorratua, talde ekologista bateko kide, sistemak
inposatutako beharrei men egiten diena...
2.1.2. Indibidualizazioa: kontakizun handien indargabetzea
“Hil da jainkoa!”πLT
Jendartearen antolamendurako oinarrizko zutabeek nahiz eta ez duten boterea
galdu , autoritatea galdu dute, indarra galdu dute. Hau da, eskolak, familiak eta
gobernuak bezalako instituzioek zuten esanahia zein eragina, beste modu batera
gertatzen da. Zutabe horiek bizimodu hegemoniko bakarra bermatzen zuten, eta
bizi eredu hegemoniko bakar bat izatetik, anitzetara igaro gara.
Ikasi, milia egin, ezkondu eta lan egitetik, edo zuzenean ezkondu eta seme
alabak izatetik... ikasi, lana, gero berriz ikasi, eta gero ezkondu, eta gero
dibortziatu, eta gero... aukera anitz daude, egun ez dago eredu argi
bakarrik.
Paradoxa baten aurrean gaude ordea: aukera anitzak izan arren, gazte gehienek
antzeko urratsak burutzen ditugu, eredu antzekoak jarraitzen ditugu.

11. Bikote finko eta monogamoa, etxea erosi, hipoteketan sartu, lan finko eta
erosoak bilatu...
Instituzioen ahultze prozesu honetan, hauek betetzen zuten papera ez da jada
egitura nagusi bakar batekin lotzen.
Umeen hezkuntzaren ardura nagusiki familiarena bazen, gerora
hezkuntza sistemak edota hedabideek hartuko dute paper hori.
Honela, instituzioen ahultzeak ez du esan nahi desagertzen direnik: mekanismo
berrien bidez betetzen dira, ardurak banatuz eta instituzio arteko harremanak
nahastuz.
Estatuaren boterea = autoritatea?
Instituzioen ahultzeaz ari bagara ere, hauen artean bada botere handia duen
instituzio bat, Estatua hain zuzen ere eta are gehiago zapaltzen gaituzten estatu
espainol zein frantsesa. Egun botereak bere mekanismoak nahiz eta aldatu dituen, 11
hauek herritarrentzako duten zilegitasuna ez da berdina, autoritatea galdu dute.
Estatuari ez zaio bere zilegitasuna aitortzen modu berean, hortaz esan dezakegu
boterea eta autoritatearen arteko haustura eman dela.
“Auto-ritatea”
“gu geu geure buruen errepresore, autokontrola, autozapalketa”
Estatuak indarra galdu arren, uka ezina da dituen mekanismoen bitartez sortutako
autoritate eredu berria: herritarra bere buruaren errepresore ere bada gaur egun.
Estatuak, arau sozialen bidez, kontrol sozialaren bidez, autokontrola bermatzen
du jendarte zein norbanakoarengan. Arau sozial inplizituak barneratuak ditugula,
gizabidezko arauak barneratuz, pertsonalki zein pertsona arteko harremanetan
Estatuak gu geu geure buruen errepresore izatea lortu duela baiezta dezakegu.
“Tabernan zigarroa erretzen zaudela, ondokoak esaten dizu legez
kanpokoa dela hori egitea eta itzaltzeko zigarreta”.
“Askatasuna” vs “segurtasun egoera”: “libre gara gure kaiola erraldoietan” (berri txarrak)
Askatasuna eta arrisku/segurtasun-arekiko ulerkera berriak sortzen dira, izan ere,
egungo askatasuna, konpromezu eta betebeharrik gabeko “arduragabetasun” gisa

12. ulertzen dugu. Eta egoera honetan kontraesan bat ematen da: ez dut nahi loturarik,
“aske” izan nahi dut baina aldi berean bizi proiektu bat eraiki nahi dut, biharkoa
segurtatu nahi dut.
Muga eta eredu batzuen baitan askeak?
“Ez dut nahi bizi guztirako lan kontratu bat, lotura handia dakarrelako,
baina aldi berean nirea den etxe bat nahi dut eta honek hipotekatzea
suposatzen dit…”
2.1.3. Indibidualismoa: sistema (ekonomikoaren) eraldaketa
Eredua
Kapitalismoa ez da soilik eredu ekonomiko bat, bizi eredu bat da, jarrera bat da.
Eraginkortasun eta ekonomizazio ikuspegi batetik antolatzen den bizi-eredua da;
denbora, lana, aisia, (sexu)harremanak... bizitza!
Kapitalismoaren kulturan bizi gara.
“Zera ikasiko dut lan segurua izateko...”
12
Kapitalismoa dena bada, egungo jendartearen filosofia eta eredua bada, nor da
bada erruduna? Zein da burua?
Erruduna
Sistemaren eta bere tresnen arteko lausotzea gertatzean, eredua likido bihurtzen
da eta ikusezina bilakatzen erruduna, hau da, zatiketa eta deslokalizazioa gertatzen
da.
Telebistan agertzen diren marrazki bizidunak, edota publizitateak
zabaltzen dituen mezuei dagokienez. Kontsumismoa egungo
jendartearen filosofia eta eredua da, baina nor da honen erruduna?
Zein da burua? Enpresak? Hedabideak? Kontsumitzaileok?
Kaleko salaketa adierazpenak borratzeko (kartelak/afitxak kendu,
pintadak ezabatu, pankartak/banderolak kendu... )azpi kontratatu duten
azpi kontratatutako udaletxe bateko langile migratzaile baten kasuan;
nor da erruduna? Nor da erantzulea?
Honela, “errudunen gizarte” honetan gure burua defendatzen dugu, gure praktika
inkoherenteak defendatzen ditugu. Azkenean, sistemaren erreprodukzioan parte
hartuz.

13. Borrokak, asimilatu: Carrefour ekologiaren alde? Bankuak bizi baldintzen alde?
Sistema bera une oro birmoldatzen dela esaten ari garen honetan, ezin ahantzi
sistemak berak asimilatu dituen herri mugimenduetako aldarrikapenak. Sistemak
berak, arrakasta izaten duten altxamendu eta aldarrikapenak asimilatu egiten ditu
maiz, eta beraz edukiz hustu. Sistemak herri mugimendutik sortu diren borroka eta
aldarrikapenak bereganatzen ditu eta hala birmoldatu egiten da, birsortu.
“Fama Revolution (hau iraultza!)”, H&Mk Che Guevararen kamisetak eta
palestinoak saltzea?!
Modu berean, herri mugimenduak bere edukia hedatzeko sistemaren modu zein
tresnak ere erabiltzen ditu sarri. Sistemak gazteriarengana hurbiltzeko erabilitako
bideak gureganatu eta modu kritiko batez erabiltzen ditu, ahalik eta hedapen
zabalena lortzeko helburuz.
Sare sozialak, “Kaska forever” edota “No future” kanpainak...
Mugimendu “cool”-ak! (barka, guayak)
Harremanak
13
Nola ez, bizi eredu horrek badu bere isla harreman ereduan, izan ere, egungo
sistemaren bizi ereduaren oinarrietako bat erantzukizun edo konpromiso eza bada,
edo beste modu batekoa bada, erosotasunak eta axolagabetasunak ere badute zer
esanik. Harreman azkarrak, puntualak, utilitaristak, flexibleak, eta epe motzekoak
bultzatzen dira. Horiek interes zehatzek sortutakoak eta berez, ez iraunkorrak
izateko sortu dira.
Facebook-eko laguna, #presoaketxera...?!
2.2. Politika eta parte hartzearen aldaketak
Jendartea etengabeko aldaketan dela ikusi dugu, eman diren egiturazko aldaketak
nolakoak diren azalduz. Baina zein eragin du honek politikan eta parte hartze
politikoan?
Aintzineko atalean identifikatutako talkari dagokionez, hau da, jendartean
nagusi ziren egiturak nahiz eta indarra galdu, beste era batean agertuz sotilago/
difuminatuago bihurtzen dira eta uste dugunean aukera aniztasun horrek
askatasuna ematen digula, ber ereduak birproduzitzen gabiltza. Aipaturiko talka
hau, politika ulertzeko, sentitzeko eta egiteko moduan ere isladatzen da.
Honetarako bi modu bereiztu ditzakegu: batetik, tradizionalki politika egiteko betiko
moduak aurki ditzakegu (botoa, manifestazioa, alderdiak...) eta bestetik, paradigma

14. berri honen baitan sortu diren molde berriak, orain arte hauen ikusgarritasun
faltagatik modu argian identifikatuak izan ez direnak eta gure ikergai direnak.
Politika ulertzeko, sentitzeko eta egiteko bi modu hauen arteko talka, politika bera
definitzeko momentuan ere aurkitzen dugu: zer da politika? zer da politika egitea?
Kontzientzia beharrezkoa al da?
Modernitate garaian ez bezala, politikak sistema autoerreferentzialdun ( zerbait
konkretuari erreferitzen zitzaiona) bat izateari utzi dio. Iraganean politika egiteko
momentu, espazio eta subjektu jakin batzuk zeuden, hau da, politika egitea zuzenki
estatuari eta alderdiei atxikitzen zitzaion. Orain aldiz, politika egunerokotasuneko
praktiketan aurkitzen dugu. Instituzionalizazio politikoak jendarteari politika
egiteko aukera kentzen dio, honen praktika politikoa lau urterik behineko bozkara
mugatuz. Ezintasun honen aurrean, jendarteak politika egiteko era berriak sortu ditu
modu kontziente zein ez kontzientean, politikaren esparrua egunerokotasunera
hedatuz eta honen definizioa bera birmoldatuz: politika, egunerokotasuneko
praktika multzoari deritzogu, kontzientzia maila ezberdinak dituena eta ez duena
helburu argirik edo handirik izan behar behartuki.
“politika dena izatetik, dena politika izatera pasa gara: gure jarrera eta
izaera ere politika dira” Errebindikazio feminista
14
“klase politikoarekin ados ez gaudela adierazteko plaza okupatzen dugu
bi astez” Maiazak 15eko mugimenduko adierazpena
2.2.1 Espazio eta denboraren birmoldaketa
Denbora eta espazioarekiko dugun bizipena aldatzen joan da. Jada denbora ez
da naturaltasunez bizi dugun zerbait baizik eta era kontziente batean zerbaiti
eskaintzen dioguna. Aldaketa argiena da denbora biziki propiotzat jotzen dugula,
hortaz norbanakoaren denborari garrantzi berezia ematen diogu, eta honek erabat
baldintzatzen du parte hartze politikoa bera.
Espazioari dagokionez, parte hartze politikoak salto bat eman du espazio publikotik
pribaturantz. Kaleak ez du jada espazio publikoaren funtzioa betetzen, geroz eta
pribatuagoa bilakatu da: instituzioek eta sistema ekonomikoak monopolizaturiko
espazio “publikoa” dugu.
Baimenak eskatzea ia “beharrezko” bihurtu da aldarrikapenak zabaltzeko
Politikaren eredu tradizionala jarraitu eta egiteko eta jendeak honetan parte
hartzeko zubi bakar bilakatu da bozka eta honek delegazionismora garamatza.
Politika egiteko molde eta egitura zaharrak (udala, gobernua, botokrazia...)
mantentzen dira, baina hauek legitimitatea galdu duten heinean hauen bidezko
parte hartzea ere txikitu egin da eta politika egin eta ulertzeko modua aldatu zein
zabaldu da egunerokotasunera pasaz.

15. Egun beraz, politika ez da momentu eta leku zehatz batetara mugatzen,
egunerokotasunera pasatu da, aldi berean difuminatuz.
Egunerokoan trena erabili baina ordaintzen ez duena edota estetikaren
bidez, gure gorputza politizatuz, edonoiz, edonon eta edonora gure
aldarrikapen politikoak eramaten ditugu, politika adierazle hauek
barneratuz: tatuajeak, orrazkera, pierzingak, jantziak, kamisetetako
aldarrikapenak...
2.2.2. Diskurtso politikoen iturria eta edukia
Instituzioetatik, sistematik eratorria: edukia idatzia da, emana
Sistematik eratorritako diskurtsoa hedabide edo komunikabideen bidez zabaltzen
da nagusiki. Teknologia berriek bidea errazten dute, eta honen ondorio, besteen
gainetik gailentzen den diskurtso bakar baten monopolioa dugu. Horrez gain,
teknologia berriek kolektibitate sentsazioa murrizten dute, indibidualizazioa
bultzatuz. Lehen gehienbat ingurukoen bidez sortzen eta eraikitzen ziren
diskurtsoak (lagunak, familia, auzokoak...), gaur egun norbanakoak “bere aldetik”
ere garatu ditzake. 15
Kale interakzioaren bitartez (talde barneko harreman sozialak, jendarte
interakzioaren bidez) sorturiko diskurtso politikoen edukiak instituzioek bultzaturiko
diskurtso horien baitan kokatzen dira sarri, hau da, kolektibo desberdinen arteko
interakzioak edo elkarreraginak mantentzen diren arren, instituzioek markaturiko
eduki agenda bat izango dute ardatz. Beraz, kale interakzioak txikitu direla esan
baino, hauen sormen gaitasuna (aipatzen diren gaiak eta hauen edukiak) txikiagoa
dela esango dugu, ikusiz botere guneek zein modutan erabiltzen duten euren
bitartekoen ugaritzea.
Herritik eratorria
Nahiz eta sistemak nagusitasuna hartzen duen diskurtsoen eraketan, herritik
sortuak ere izan badira, aunitzetan, halako diskurtsoek oihartzuna lortzen
dutenean, sistema hauek bereganatzen saiatuko da eta maiz lortuko du.
Herritik eratorritako diskurtso eraketen baitan, bi mota desberdintzen ditugu:
bata, sistemaren agenda horren baitan kokatzen ez diren diskurtsoak, herri
kolektibo desberdinetatik sortuak izan direnak. Hauek, sistemaren kontrako
aldarrikapen bilakatuko dira, oinarrian, ordura arte existitzen ez zen diskurtso edo
aldarrikapen gisara sortuak izan baitira. Bestea, herritik eratorria litzateke, baina
sistemaren errealitate baten aintzineko erantzun bezala sortua.
gizarte mugimenduak, feminismoa, ekologismoa, sozialismoa edo GKEak.

16. Bien arteko interakzioa
Batetik, sistemak herriak sortutako diskurtsoak barneratzean eta bestetik mezua
modu eraginkorrago batean helarazteko helburuz, herriak sistemaren hizkuntza
bere egitean sortzen da iturri hau. Harreman hau, etengabeko hartu-emanean dago,
eta diskurtsoa nondik, nork eta zertarako sortu duen identifikatzea korapilatzen
da, diskurtsoak etengabe (ber)sortzen direlarik.
Edukia
Eraldaketa bat iragan da interes kolektibotik interes indibidualerako norabidean,
hala, dimentsio kolektibo publikoek indarra galdu dute eta pertsonal pribatuak
indarra hartzen du.
Gazteak bologna prozesuaren kontra borrokatzen dira ikasle direnean,
interesak era zuzenean kolpatuak ez direnean zailagoa izango da
borroka honetan inplikatzea.
Diskurtso eta praktiken artean dagoen desorekaren ondorioz, hau da, diskurtso
bat izateak ez duela praktika zehatz bat izatea suposatzen, inplikazio maila guztiak,
16
konbinaketa guztiak, topatu ditzakegu diskurtso beraren baitan. Norbanakoen
inplikazioa edota praktika lausoa izan daiteke eta beraz inplikazio maila apaldu, bai
denborari dagokionez, konstantziari dagokionez, ardurak... Norbanakoak etengabe
du bere inplikazio maila eraldatzeko aukera bere nahi edo behar indibidualen
arabera.
Diskurtsoen edukiaren eraketari dagokionez, sistemak eraikitako diskurtsoen
bidez errealitatea eraldatzen doa, birdefinitzen eta horrek mundu ikuskera zehatz
bat ezarriko du. Definizio hitzak berak adierazi nahi duen bezala, muga konkretu
batzuk ezartzen zaizkio errealitatearen definizioari. Ez da zorizkoa, batzuk muga
horien kanpoan eta besteak barruan egotea.
Zergatik telebistako berriak horiek dira eta beste batzuk? Eta orden
horretan!
Nahiz eta hori horrela izan, errealitatearen eraketa honetan, sinbolo eta zeinuen
esanahien ugaritze eta ahultzea gerta daiteke eta beraz hitz berdinak esanahi
desberdinak har ditzake jendearentzat, lehenago ez bezala. Definizio bat
gailentzeko borrokan denean, sistematik eratorritako definizioaren zein herritik
eratorritakoaren artean ikus dezakegu. Herritik sortzen diren diskurtsoek, edukiek,
inposatuak edo emanak diren definizio eta mundu ikuskerekiko haustura bilatuko
dute.
Terrorismoa, sozialismoa, bakea, tolerantzia, askatasuna...

17. Azkenik, nabarmendu beharra dago, diskurtso politikoen edukia gutxitu egin den
heinean, diskurtsoak berak eragina galdu duela eta praktikak garrantzia hartu
duela. Horrela, politika egiterako orduan gazteriak ez ditu beste garai batean
bezala diskurtsoak edota erretorika erabiltzen, eta praktiketara zuzentzen du
bere jarduna hein handi batean.
2.2.3. Parte hartze politikoa: subjektua, praktika politikoak ulertzeko
sentitzeko eta egiteko moduak
Subjektuen birmoldaketa
Identitatea eraiki eta politika egiteko dauden aukera anitzak, gazteriaren identitatea
bera zatikatzeaz gain, kolektibo ezberdinekiko atxikimendua handiarazten du;
gazteak, bere identitatea berreraikitzeaz gain, bere atxikimendu eta praktika
politikoa etengabe birsortu behar du.
gazte bat izaten ahal da feminista + euskaltzale + ekologista + ikasle +
okupa + aisialdi taldeko kide + … = ????????
Honek, aldi berean “denaren” eta “ezeren” parte izatea eragiten du, atxikipen 17
lauso anitzetako gazteri eredua sortuz eta beste kolektibitate eredu bat garatuz.
Parte hartze politikorako aukerak anitzak izanik, honen truke emaitza ahalik eta
positiboena emango dion harremana lehenesten ohi du gazteak, politika, baloreen
mundutik instrumentalismora pasatuz eta politika utilitarista gauzatuz ere. Hortaz,
inplikazio maila handirik eskatzen ez duten taldeak aukeratu ohi ditu.
Facebook-en, klik baten bidez egiten talde baten “kide” egin edota manira
joan, kartelak/afitxak eman?
Politika ulertzeko eta sentitzeko moduak
Politika ulertzeko bi modu nagusi bereizten dira:
1-Politika instituzioekin lotzea. Hauek urruntasuna eta mesfidantza agertuko dute
politika modu honetan ulertzen dutenek.
2-Politika dena dela ulertzea. Politika bere osotasunean ulertzen dutenak,
egunerokotasuneko praktika multzo gisa identifikatzen dutenak (biopolitikaren
gaineko kontzientzia).
Bi kasutan, salbuespenak salbuespen, posizionamendu politikoa edo diskurtsoa,
indibiduala izatearen ustea ematen da: lehen kasuan, ukapenaren aukera ematen

18. ahal da, sistemak barneratutako ideia izan dela pentsatu beharrean, norbanakoaren
aukera dela pentsatzearen ustea eta bigarrenean, sistematik at egon daitekeenaren
ustea izatea.
Praktika politikoak
Diskurtso-praktika konbinaketa aukera desberdinak izateak norbanakoaren
identitatean pisu eta balio desberdinak izan ditzake. Politika burutzeko hiru mota
desberdindu ditugu: diskurtso hutsean oinarritutakoa, diskurtso zein praktiketan
oinarritutakoa eta praktika hutsean oinarritzen dena.
1- Praktika hutsa oinarri: Nahiz eta asmorik ez izan edota diskurtso osaturik ez
izan, ondorioak politikoak izango dira. Lehen aipatu izan dugun bezala, subjektuak
politika egiteko momentu eta leku zehatzekin hautsi du besteak beste biopolitikaren
bidez, bizitza eta politika banatzerik ez dagoela ardatz duen praktika politiko modu
berriaren bidez. Aldarrikapenak jada ez ditu pankarta/banderola, afitxa/kartel
edota hormen bidez zabaltzen, aldarrikapenak inkorporatu ditu.
2- Diskurtso eta praktikak oinarri: ordena establezitu gabe, batak bestera eraman
18
dezake eta alderantziz. Diskurtsoak bideratu dezake praktika baina modu berean,
praktika “ez kontziente” batek gero diskurtso bat eratzea ekar dezake.
#m15/ Indignatuen mugimenduan, akanpada lehenik egin zen eta gero
modu zehatzagoan helburuak finkatu eta plangintza egin
3. Diskurtso hutsa: oinarri teoriko bat izatea baina ez jakitea egunerokotasuneko
norberaren jarreretara ekartzea eta praktikatzea.
“Iraultza egin behar dugu!” esan

19. 3- ETA EUSKAL HERRIAN ZER...?
Orain arte esandako guztia gure ikerketa objektura mugatuz, lehen atalean
aipatutako aldaketa estrukturalak gogoan izanez eta bigarrenean azaldutako
politika eta praktika politikoaren transformazioa aplikatuz, euskal gazteriaren
ikuspegi orokorra ematea dagokigu. Ikuspegi orokor honen ondotik, euskal
gazteriaren eremukako interpretazioa egiten saiatuko gara.
Orokorrean aipatu bezala, indibidualizazio eta indibidualismo prozesu baten
baitan murgilduta daude mendebaldeko herri ekonomiko kapitalistak. Honi gehitu
behar zaio, Euskal Herrian sistema politiko demokratiko instituzionalizatu, hustu
eta maltzur batean bizi garela.
Modu zehatzago batean aurkeztuta: zer nolako euskal gazteak gara? Zer nolako
bizipenak ditugu eta zein erantzun ematen dugu egungo arazoen aurrean? Zer
nolako praktika politikoak aurkitzen ditugu politika egitea ukatzen duen sistema
politiko honetan?
Azkenik, modernitate eta postmodernitatearen artean etengabe agertzen zaigun
tentsioa Euskal Herrian ere aurki dezakegula esan beharra dago, non, egitura 19
tradizionalen presentzia praktika sozial postmodernoekin uztartzen den.
3.1. Politika eta parte hartzea: kronotopoa, antolaketa,
subjektua, diskurtsoa eta praktika
Kronotopo
Politika beraz ez da leku eta momentu zehatz batetara mugatzen, egunerokotasuneko
arazo edo ezbeharren aurrean dugun jarrera bezala ulertzen dugu. Honela, politika
tradizionalaren momentu eta leku zehatzek, egunerokotasuneko praktika politiko
hauekin egiten dute bat.
lokalean afitxa bat egitea edo manifestazio batean parte hartzea
edota taberna zehatz batera joatea zein kamiseta zehatz bat janztea.
Era berean, tradizionalki espazio publikoa eta pribatua bezala ulertu dugun horren
mugak difuminatu egin dira. Lehen politika espazio publikoan egiten zen, baina
instituzioek espazio hori pribatizatu, erregulatu eta monopolizatzearekin, politika
egiteko moduak ere instituzionalizatu egin dira, eta egun espazio pribatua da
politikan aritzeko aukerarik erabiliena.

20. Beste kasu bat, gazteen artean azken urteetan agertutako harreman leku berria
izan daiteke, lonja edo lokala. Espazio pribatu honetan gazteek harreman mota
diferenteak dituzten eta modu batean edo bestean politikaren adierazpenak
presente dauden: argazkiak, posterrak, banderolak, komentario politikoak…
Antolaketa
Gure herrian antolatzeko modu tradizionala eta bereizgarria izan da auzolana.
Landa eremutik eratorritako bizi eredu hau, tradizionala izan arren egun ere
errotua dago. Honen adibide ditugu herri mugimenduek sortutako instituzio edo
erakunde paraleloak: AEK, kultur elkarteak, gazte taldeak, alderdiak… Herriak
herriarentzat elkarlanean sortutako kolektiboak izan arren, sistemaren logika
barneratuz hauetako asko instituzionalizatu egin dira, herritarrengandik banatuz
eta politikaren ulermen tradizionalak barneratuz.
Aurretik esandako guztia kontuan izanez, antolaketa forma instituzionalizatu
honek gazteriaren praktika mota berriekin talka egiten duela ondoriozta dezakegu.
Horrela uler daiteke besteak beste, elkartegintzak Euskal Herriko gazteen artean
duen harrera ona. Gizarte mugimenduak edota beste maila batean, GKEak
(Gobernuz Kanpoko Erakundeak) dira euskal gazteek praktika politiko egonkor
20
eta iraunkor bat mantentzeko aukeratzen dituzten antolaketa moduak. Beste garai
bateko militantzia aktibismoagatik ordezkatua izan dela esan daiteke beraz.
Antolaketa modu ez formal bat izan arren, aipatu beharrekoa da laguntasunarekin
zein harreman sozialekin lotura duen koadrilaren/lagun taldearen kasua,
Euskal Herrian oinarrizkoa izan dena gazteen artean sozializazio politikorako,
auzolanerako edota euskal identitatearen garapenerako. Gainontzeko antolaketa
moduek bezala honek ere aldaketak jasan ditu: bakar eta finkoa izatetik, behin
behinekoak eta anitzak izatera pasa dira eta honek praktika eta diskurtso politikoen
hedapena zaildu eta mugatu egin ditu, subjektuaren aktibazio politikorako bideak
ahulago eta aldi berean anitzagoak bilakatuz.
Subjektua
Gaur egun Euskal Herriko gazteak inoiz baino talde gehiagotan hartzen dugu parte,
eta honek kolektibitate eredu berria dakar. Aisialdi taldean, talde feministan, gazte
konpartsan eta asanbladan… egoteak atxikipen ezberdin bat dakar.
Talde desberdinetan parte hartzeko aukera izanik, Euskal Herriko gazteak ere
emaitza hobeak edo onurak lortzeko aukera gehien dituen parte hartze politikoa
lehenesten du.
Gazte konpartsa bateko kide izatea lehenetsiko da, edota aldiz onura
baino, konpromezu zurrunagoak eta zigor errepresiboak ondorio izan
ditzakeen gazte antolakundeko kide izatea.

21. Norberaren nahiak lehenestea oinarritzat duen logika honek inplikazio eza du ondorio,
esan bezala, gazte militante geroz eta gutxiago egotea eta geroz gazte asoziazionista
edota noizean-behineko parte hartzaile gehiago egotea da honen adibide adierazgarri.
Diskurtsoa
Orokorrean, euskal gazteak egun ez ditu hein handi batean bere praktika politikoak
diskurtsoetan oinarritzen ezta hauetaz baliatzen ere. Hala ere beste bi joera
ere aipatu behar dira: bai diskurtsoak izan baina ez hauekin loturiko praktikak,
eta bestetik praktika eta diskurtsoak modu argiago edo koherenteago batean
elkartuko dituztenak.
Aurreko garai batzuekin konparatuz, hauek mitifikatu eta idealizatu gabe, gazteen
arteko eztabaida politikoak orokorrean geroz eta gutxiago direla esan dezakegu,
eta egotekotan indar gutxiago dutela.
txosten politiko bat ez da jendearengana iristeko bitarteko eraginkor bat,
zaila izango baita gazteek honen inguruan hausnartu eta eztabaidatzea.
(zer da hau beraz?!)
Guztiz lotua dago hurrengoarekin: orokorrean diskurtsoa ez da garrantzizkotzat
kontsideratzen, bere indarra galdu egin du eta praktikak gailentzen dira gazteen 21
artean. Alegia, diskurtsoak ez du pisurik, egiten denak du garrantzia! Horrela
bada, zer pentsa handia ematen dute egungo gazteen diskurtso ideologikoaren
inguruko datuak. Argi ikusi daiteke aintzineko mendeetan sortutako ideologiekiko
atxikimenduak (sozialista, abertzale…) gainbehera handia izan duela eta sortu berri
direnek gorantz egin dutela; feminismoa eta ekologismoa besteak beste. Gorakada
nabaria ikusi daiteke baita ere Apolitiko jarrera eta diskurtsoa duten gazteengan.
“inongo alderdi politikok ez dit ordezkatzen; ez naiz ez sozialista,
abertzalea, … nazkatuta nago beraiekin, hobeki bizi nahi dut”
Praktika
Praktika politikoak eguneroko leku zein momentu orotan ematen direla baieztatu
dugu lehen, politikaren “inkorporazio” bat emanez.
Politikaren alde ludikoak ere pisua hartuko du, zeinetan praktika politikoak burutzen
diren orduan ongi pasatzeko nahia ere agerian gelditzen zaigun. Gainera, honetaz
kontziente izanez, sistemak bere mezua helarazteko erabiltzen duen bitarteko
egokia dugu umorea ere. Honen adibide da esaterako Vaya semanita programa
edota Guignolen saioa ( nahiz eta ikuspegi kritikoa helarazia den azken honetan
masa medioek duten tresna bat dugu mezu politikoak zabaltzeko).
Politika egiteko alde ludiko hau berretsiko da adibidez herrietako bestetan
subjektu aktibo diren konpartsa edo peña bezalako antolaketa moduen bidez.

22. Hauetaz gain, modu ez hain antolatuan, euren aisialdian politika egiteko bestelako
modu berriagoak ere badituzte gazteek, honen adibide dira lokaletan biltzen diren
gazteak.
Euskal Herriko gazteriaren praktika politiko berrietan, teknologia berrien
agerpenak ere badu zeresanik; Facebook eta internet bidezko sare sozialak kasu.
Konpromezu eta erantzukizun eskasa eskatzen duten praktika politikoak dira,
norberak bere indibidualtasuna besteekin partekatuz, kolektibitate bakar, finko
eta iraunkorra sortzea zaildu eta kolektibitate eta harreman mota berriak sortzea
ahalbidetzen dutenak.
Teknologia berri hauek politika egiteko espazio eta bide berriak irekitzen ditu:
online mundua sozializazio politikorako esparru eraginkorra dugu gazteriarengan
bere hedapenarengatik. Beraz, adibidez Facebook-en erabiltzen dugun hizkuntzak,
egiten ditugun iruzkinek, bertan jartzen ditugun argazkiek, zein klik baten bidez
inongo erantzukizunik gabe atxikitzen garen taldeak egiazko eragin politikoak
izango ditu.
Honela, politika egitea gazte guztien esku dagoen praktika dela ikusten dugu.
Instituzio eta erakunde ezberdinen bidez politika egitea neketsu, arriskutsu eta
22
modaz kanpokoa dela adierazi edo pentsatu arren, egunerokotasuneko praktikak
aztertuz, egungo gazteek praktika politikoak mantentzen dituztela ikusi daiteke,
sarri modu ez kontziente batean bada ere.
3.2. Euskal Herriko gazte errealitatearen interpretazioa
Marko teorikoan egungo testuinguru estrukturalaren argazki bat egiten saiatu
ostean eta behin hau Euskal Herriko egoera zehatzera aplikatuta, orain arte
ikusitakoa esparru zehatzetan nola agerian gelditzen den ikusiko dugu.
Horretarako ikerketa eta dokumentazio iturri desberdinak baliatuz, hauetan
erabiliak izan diren eremu zehatzak proposatuko ditugu guk ere nazio mailako
irudikapen orokor bat bideratuko duen sailkapen bat osatu ahal izateko. Edozein
modutan, hainbat ohar azpimarratu nahiko genituzke honen inguruan:
•Euskal Herri mailan eginiko ikerketak oso eskasak dira eta beraz
hemen aurkeztera goazena mugatua gelditzen da Euskal Herria osatzen
duten zazpi lurraldeentzako baliagarri litzatekeen datu iturri bateratu
bat ez egoteagatik.
•Lurraldekako desberdintasun hauek, eremukako sailkapenean ere
nabaritzen dira ondoren ikusiko dugun bezala. Edozein kasutan hauen
ordena, nahasketa eta planteamendua “nazio errealitate posible” horri
ahalik eta modu hoberenean erantzuteko moduan proposatu ditugu.

23. •Eskuartean ditugun datuak kontutan harturik, aipagarri dugu modu
berean, Frantziar Estatuaren administraziopean dauden hiru lurraldeen
(FEAHL deituko ditugu) eta Espainiar Administraziopean dauden
lau lurraldeen (EEALL deituko ditugu) artean egunerokotasuneko
hainbat esparruetan ezberdintasun handiago bat erakusten dutela,
honek zazpi lurraldeetako argazki bateratua egitea zailduz. Ondorioz,
Euskal Herriko zazpi lurraldeetako gazteria kolektibo bakar bezala
irudikatzea posible ote den ere zalantzan jarriko digu honek.
•Bestetik, erabili ditugun datu-iturri gehienen ikuspuntu eta izaerak,
hegemonikoa den ideologia politikoz (kultural, nazional…) bustiak dira,
hori dela eta hauen erabileran faktore hau kontuan hartzen entseatu
gara. Edozein kasutan gure ikuspuntua partekatzen duten
bestelako iturri batzuk ere topatu ditugu, zeinetan, hasierako horien
emaitzak eta datu antzekoak aurkezten dituzten.
•Honek zer hausnartu emango digu hala ere. Batetik, errealitatea
“horrelakoa” dela pentsa baidezakegu, hau da, ideologia hegemonikoz
osaturiko lanetan deskribatzen den errealitatea zoritxarrez azkenean ez
ote den Euskal Herriaren zatiketa administratiboak ekarri dituen
ondorio 23
kultural, sozial, politiko, eta abarren eragile. Hala ere, hau lanaren
ondorioetan erantzuten saiatuko garen galdera ireki bezala
planteatzen dugu orain, uste baitugu, gazteon inguruko
ikerketa gazte ikuspuntutik eginez, orain arte ez bezalako ondorio eta
errealitate desberdinak agerrarazi ditzakeela.
•Egoera honetaz kontziente izanik, ikerketa aintzina eraman
baino lehen, (guk proposatzen dugun nazio perspektiban oinarritua
izanen den ikerketa burutu aurretik hain zuzen) behartuak gaude orain
arte eginiko lanak jorratzera (abiapuntu enpiriko bat behar genuelako),
ondotik gure ikerketarekin kontrastatu eta azkenik Euskal Herriko
gazteen errealitatearen inguruko perspektiba berri bat proposatzeko.
•Bukatzeko, ezinbestekoa deritzogu errealitatearen interpretazioa
egiterakoan genero ikuspegia txertatzea. Hemen ere, ezin dezakegu
ukatu dauden zailtasunak hau horrela izan dadin.
3.2.1. Lana, hezkuntza
Gaur egun gazteria jendartearen sektore zapaldu gisa definitzen dugu. Izan ere,
baldintza objektibo eta subjektibo komunak eta propioak dituen taldea dela
baieztatu dezakegu. Lehenago esan izan dugun bezala, pertsona ororen bizi
aro zehatz bat baino zerbait gehiago da gazte izatea. Sistema sozio-ekonomiko-

24. kulturalak gazteria jendartearen sektore konkretutzat hartzera eramaten gaitu.
Ezaugarri, muga eta baldintza bereziak dituen sektorea; emakumeak, migranteak
edo adinekoak identifikatzen ditugun moduan.
Gauzak horrela, esan dezakegu baldintza sozio-ekonomikoak gazteria ezaugarritze
propioa duen taldearen osaketan oinarri garela. Horregatik, Euskal Herrian bizi
garen gazteen argazki bat egin nahi dugun honetan, gazteria eta lana izan behar
dute argazkiaren lehen zutabea. Izan ere, Euskal Herrian gazteriak ezaugarri
berdinak dituen egoera partekatzen dugu, alegia, prekarietatea.
•Populazio orokorrarekin konparatuz, gazteon langabezi tasa handiagoa
da, joera hau hazten doalarik.
•Lan batetik bestera mugitzea zein lan munduan sartu eta ateratzeko
joera zabaldua da.
•Kontratu mugatuen nagusitasuna, ordutegi malguak, praktiketako
kontratuen erabilpena besteak beste nagusi dira.
Hirugarren sektorean gaude gazte gehienak lanean, sektore hau delarik gorabehera
24
gehien dakartzana lan-baldintzetan eta prekarizatuena dena. Aipatzekoa da ere,
oro har lehen sektorean aritzeko gazteen zailtasun eta ezintasunak, baliabiderik
eta tresnarik ez izatean dutela kausa.
Honekin loturik, lan gehiena hirietan eta kostaldean pilatzen da gaur egun.
Ondorioz, gazteok ezin dugu jatorrizko herrietan bizi-proiektua garatu. Aukera
balantza honetan gailenduko den joera, gazteon ihesa da, diplomaren araberako
ekibalentzia bilatuko baitugu lanpostuan, eta inguru hurbilean aurkitzen ez badugu
mugitzeko prest agertuko gara gazte gehienok. Honen ondorioz, formazio altuena
duten ikasleek alde egiteak lurralde garapenerako kaltea eta zailtasunak ekarriko
ditu.
Lan-merkatuan sexuen arteko bereizketa eta aukera ezberdintasuna nabarmena
da. Izan ere, emakumeok formazioari begira maila altuagoa badugu ere, lan-
baldintza okerragoak pairatzen ditugu, hala nola, gizonezkoak baino kontratu
mugatu gehiago, soldata baxuagoa.
Azkenik, lanarekin loturik esan beharra dugu, datuen arabera egindako argazki
hau ez dela errealitatearen argazki osoa. Izan ere, gazteon lan munduratzea kasu
askotan ezkutuko merkatuan izaten da, honek suposatzen duen irregulazio eta datu
faltarekin. Ezkutuko lan merkatuan aritzea zabaltzen eta luzatzen den egoera bat
delarik. Oraindik gehiago krisi ekonomikoaren aitzakiapean isilpeko ekonomiaren
areagotzearekin.
Lana gazteriaren egoeraren zutabeetako bat dela aipatzen bada ere, bada beste
esparru bat guztiz eragiten duena: hezkuntza. Izan ere, egungo jendartearen

25. egitureketan hezkuntza lan merkatuaren zerbitzura dago. Ondorioz, hezkuntza
eta lana elkarrekintzan dauden bi esparru dira.
Azkenaldian, krisi garaiak direla eta, aipagarria da lan merkatuaren eskaintza
urritasunak, gazte asko euren ikasketak luzatzera edota ikasketekin loturarik ez
duen lanpostuetan aritzea eraman digula.
EEALL-etan, bertan ikasten jarraitzeko hautua egiten dugun gazteok, alde batetik
pertzepzio positiboak eraginda baina baita ere kanpora ikastera joateko ezintasun
ekonomiko zein sozialek eraginda. FEAHL-etan berriz, ikasteko tokiaren aukeraketa
egiterakoan bestelako elementu batzuk eragingo dute, hiru perfil hauek osatuz:
a) Hemen sortuak eta hemen ikasten dugunok:
Ikasketa maila baxu edo ertainekoak, arlo profesionalera bideratutako
prestakuntza jaso dugunak, bertako merkatura egokitutakoa. Maiz
lehentasuna bertan bizitzea da eta honen arabera egiten da ikasketa
tokiaren hautua. Ingurune sozialari garrantzi berezia ematen zaio.
b) Hemen sortuak eta kanpoan ikasten dugunok: Goi mailako
formazioa jasotzen dute, eta lehentasuna honi ematen diogu. Maiz prest
agertzen gara atzerrian lan egiteko edo Hego Euskal Herrian, ibilbide 25
profesionalari lehentasuna emanez. Lan eskaintza faltagatik joaten gara
hiru lurraldeetatik kanpora. Aldiz denen asmoa da itzultzea nahiz eta ez
den zertan betetzen hau ikasketa prozesuaren bukaeran.
c) Kanpotik etorritakoak eta hemen ikasten dugunok: Asko dira hona
etorriak hezkuntza sistemaren ibilmoldearen ondorioz, baina ez da bizi
hautu bezala.
Unibertsitateari dagokionean, esan dezakegu FEAHL-etan ez dagoela benetako
unibertsitaterik, anexo huts bat da, heziketa lehen eta bigarren ziklokoa da soilik
(hirugarren ziklokorik ez dago). Orokorrean FEAHL-etan ikasketa maila baxua dago
gazteen artean. EEALL-n, ordea, ikasketa maila altua da orokorrean eta handitzen
doa gainera. 10 gaztetatik 9k bigarren mailako ikasketen titulua dugu. Aipagarria
da, halaber, emakumezkoak izango garela gehienbat euren ikasketak luzatzen
dutenak, hirugarren mailako ikasketak burutzen dituztenen gehiengoa osatuz.
Unibertsitatean aspaldian ematen ari diren aldaketak dira hezkuntzaren
merkantilizazioaren isla. Hain zuzen ere Bologna prozesuaren ezarpenak,
hezkuntza, merkatuen legeen arabera mugituko den onura bat bilakatuko du eta,
aldi berean, bertatik ateratzen diren etorkizuneko langileen kualifikazioa jaitsi eta
lan-esku merke eta malgua edukitzea bideratuko du.
Bukatzeko, hezkuntza formalean unibertsitateaz gain, ikastetxeak ditugu. Pribatu zein
publikoak izan, Euskal Herri guztian eredu ezberdinak aurki ditzazkegu, bai lan metodologian

26. zein hizkuntza politikan. Aipagarria da hemen azken aldian ikastetxeetan martxan jartzen
ari diren hirueletasun programak eta hauek dakartzaten euskararekiko gutxiespena.
3.2.2. Demografia, familia
Honako honetan ere, aintzineko eremuetan bezalaxe, demografia eta familia
uztartzeko erabakia batak bestearekiko duen eraginaren ondorioz hartu dugu:
nahiz eta bakoitza bere aldetik aztertu, ezin ditugu baztertu elkarrekiko duten
harremanaren inguruko aipamenak. Aldaketa estrukturaletako atalean aztertu
bezala, instituzio tradizionaletan emandako indar galtzeak esparru hauetan
zuzeneko eragina duela ikusiko dugu. Eta nola ez, gazteongan ere.
Demografiari dagokionez, EHko populazio orokorra hazten badoa ere, ezin
dezakegu esan gauza bera gazteriagatik. Zahartze progresiboa ematen ari da
eta hau aldaketa estrukturalen faktoreek ekarritako ondorio bat besterik ez
da. Aurrerantzean populazioaren garapenerako, migrazioak dira gakoak, eta ez
jaiotza edo heriotza tasak. Izan ere, egun gazteriaren %10 osatzen baitute gazte
migratzaileak. Gazteriaren gehiengoa kostaldean eta hiriguneetan bizi da.
26 Demografian pisu handia duen fenomeno aipagarri bat hurrengoa da: haur
gutxiago jaiotzen dira eta beranduago. Honen arrazoiak aztertzen hasi ezkero,
ikusi besterik ez dugu gazteen lan baldintza estuek eta egoera ekonomikoaren
egoerak besteak beste, umeak izateko jartzen dituen oztopo eta mugak zein diren.
Ondorioz, baieztatu daiteke, haur gabeko bikoteak areagotuz doazela eta aldi
berdinean, ezkongabeen indizeak handitzen doazela ezkontzeko adina atzeratzen
delarik. Aipatu beharra dago, FEAHLen arazoa ez dela haur gutxi jaiotzen direla,
izan ere, ugalkortasun tasa handia dago. Baina bai esan dezakegu, ihesak eragin
negatiboa dakarrela gazte populazioarengan.
Horrela bada, familia eredu berriak sortuz doaz. Askoz ere egitura lausoagoa
bilakatu da, iraganean zuen indarra ahultzen joan da. Honek, gazteen sozializazio
esparru naturala familia ez izatea ekarri du.
Faktore sozial asko dira aldaketa demografiko honetan eragiten dutenak: Gazteen
emantzipazioa adinean atzeratuz doa, bizi autonomoa lortzeko zailtasunak
(lanean egonkortasuna lortzeko ezintasuna, diru iturri ezegonkorra, etxebizitza
eskuratzeko zailtasunak) zein, hala nahi izateak (gurasoen etxean bizitzen jarraitu
nahi dutenak) medio. 25-29 urte arteko gazteen %80a gurasoekin bizi da.

27. 3.2.3. Migrazioa
Egun ematen ari diren migrazio fluxuek jendarte egituraketako eremu guztietan
eragiten dute. Bizi dugun kapitalismo globalizatu honetan, migrazio fluxuak
eguneroko gaiak bihurtu dira. Bai gure herrira etortzen diren edota baita herritik
irtetzen direnentzat, zein hara eta hona gabiltzanontzat. Aukera aniztasun honek
aukerak ireki ditu mugikortasuna areagotzeko, kasu askotan beharrizanez.
Arrazoi ezberdinak aurki ditzazkegu migrazio honetan. Gure herritik kanpora
doazenen gehiengoak, gutxitan izaten du beharrizan ekonomiko bat irtetzeko
arrazoi nagusitzat. Gehienetan, hizkuntzak ikasten, beste bizi esperientzia bat
edota lanean formatzera joanen da.
Gure herrira datozenen gehiengoak aldiz, jendarte antolaketa eredu honek
sortutako ondasun desorekaren ondorioz datoz.
Gure herrian, ematen ari diren migrazio fluxuak aztertzerako argi utzi behar
dugu ez dugula datu errealik %100an. Izan ere, Euskal Herrian bizi direnak ere,
imigratzaile gisa daude konsideratuak datu ofizialetan, adibidez, Baionan bizi den
Bilbotar bat atzerritar imigratzaile gisa kontsideratzen da. Gabezi hau dela eta,
aztertutako datuak ez dira osatuak.
27
Ezin dezakegu ukatu muga bakoitzeko aldean ematen den migrazio fluxuak
dituen ezberdintasunak. FEAHLen ematen den imigrazio nagusia adibidez, Estatu
Frantsesekoa da, BABen (Baiona-Angelu-Biarritze) zentratzen delarik. EEALLen
berriz, orain gutxi arte, industrializazio garaitik Estatu Espaiñolekoa bazen ere,
imigratzaileen kopuru nagusia orain Hego Amerika eta Afrikarra da gehienbat.
Barne migrazioari dagokionez berriz, mugaz bi aldeetan gertatzen da fenomeno
berdina. Herri guneetatik hiri guneetara ematen dira fluxu gehienak, bai
barnealdetik BAB aldera adibidez edota Bilbo handia bezalako guneetara. Honen
ondorioz herri guneak husten doaz eta biztanleria hiri guneetan kontzentratzen da
geroz eta gehiago, gune aunitz kinka larrian utziz.
3.2.4. Aisia, kirola eta jaia
Euskal Herriko errealitatearen irudikapen zehatzago bat burutzeko asmoz, jaia bi
ikuspegi desberdinetatik aztertzeko erabakia hartu dugu. Honela, aisialdiarekin
loturiko ekintza sozial bezala ulertzen dugu: lanetik aparteko denboran indibidual
zein kolektiboki gazteek denbora hau zein modutan bizitzen duten aztertzeko
asmoarekin. Honi lotua esan, eskuragarri dagoen informazioa oso urria dela eta
dagoena perspektiba mugatu batetik garatutakoa dela.
Aipatzekoa da, gazteen artean ikasleek diotela garrantzia berezia ematen biziko
denbora aspektu honi, aisiari hain zuzen. Gazteak orokorrean, lana eta aisiaren
arteko orekaren bila arituko gara, baina aipagarria da halaber, aisialdiko denbora

28. instituzio desberdinek eginiko eskaintzarekin asetuko dugula maiz eta aisialdi
propio eta kolektibo “alternatiboen” ekimenak urriak izango dira.
Orokorrean sare sozialari garrantzia handia emango diogu gazteok, eta horren
inguruan antolatu nahiko dugu gure denbora librea. Maila indibidualago batean,
gaur egungo gazteriaren aisialdi denboraren errealitatean nagusi ditugu telebista
(egunean 3 bat orduz ikusiko da gutxienez) eta jokoa (1,5 ordutik gora igaroko delarik
batez beste egun bakoitzeko). Besta, bertako “altxor-kulturala” kontsideratua da
eta jakitate gisa ulertzen da bertako kaleko besta egiteko modua.
3.2.5. Jaia/Besta eta drogak
Kasu honetan berriro ere jaia/besta kontuan izango dugu eremu bezala, baina
kognotazio desberdin bat hartu behar duela pentsatzen dugu. Zehazki drogak zein
hauen kontsumoa eta hauekiko pertzepzioa da landu nahi duguna, baina hauek
sozializatzen diren testuingurua maiz besta giroa izanik, azken honen aipamen bat
egitea beharrezkoa ikusten dugu.
Gazteek drogekiko duten pertzepzio orokorra:
Gazteek euren kontsumoaren normalizazioa azpimarratzen dugu, eta horren
28
ondorioz toxiko batzuk beste batzuk baino normalizatuagoak dira, hauen
kontsumoa gutxiago ezkutatzen delarik, mariguana eta kokaina kasu. Ikusgarritasun
horrek eskuragarritasun errazago bat bultzatuko du. Eskuragarritasun-erraztasun
horren baitan alkohola eta tabakoaren kontsumo nagusitasunaz gain kanutoa
da legitimatuen dagoen droga. Kokaina eta droga sintetikoak, espazio ez hain
normalizatuetan agertzeko joera handiagoa dago. Heroina ez da agertzen
diskurtsoan, esperientzia eta ingurunetik oso urrun dagoela nabaritzen delako.
Alkohola kontsumo sozial bezala ulertzen da, jendarteratze prozesuan eman
beharreko urrats logiko bezala. Aisialdian esparru zabala beteko du. Esandakoaren
isla EAE-ko honako datu hauetan topa dezakegu:Alkohola %70 inguruk, Tabakoa
%25, Kanutoa %28, Anfetaminak %7 eta Kokaina %9.
Egungo kultura garaikideak berarekin dakartzan eta herrialde gehienetan
errepikatzen diren besta/jai moldeak Euskal Herrian ere gertatzen dira. Ez
dute hauek aldiz, sekulako ezberdintasunik kanpoan gertatzen besta moduekin,
printzipio ezberdin batzuk baldin badaude ere. Gazteengan errotuta daude bai
tabernaz tabernako aisia eta bai lokal eta diskoteketara loturiko jaia/besta. Euskal
kulturan adibidez, tabernaz tabernako jai ereduak poteoaren eta txikiteoaren
ohitura sozialari jarraipena eman dio. Eta alkoholari loturiko besta nagusi da egun
ere. Bestalde, beste drogen kontsumoa ez da ziurrenik Euskal Herritik kanpo
beste gazteria batzuek dituzten kontsumo ezaugarrien ezberdina( nahiz eta datu
zehatzik ez izan eskura). Beti ere jaia asteburuetan kokatua da eta kontsumoari
lotua, beste herrialde askotan bezalaxe.

29. 3.2.6. Sormena eta kontsumoa
Euskal Herriko dinamismo kulturala goraipatzen dugu gazteok (bai bertakoek
zein kanpotik etorritakoek) eta elkarte independente askok honako hau sustatzen
dutela ere azpimarratzen dugu. Astean zehar daramagun bizitza “monotonoari”
begira, asteburutan ematen den “haustura” egiteko aukeratzat hartzen dugu
EH-an ematen den mugimendu eta iniziatiba kulturala.
Bestalde, sormenerako griña badugula ere agerian uzten dugu, gauzak egin eta
eraikitzekoa, baina aldi berean, instituzioen aldetik sumatzen dugun interes eza
eta baliabide edo “laguntza” falta direla medio, desmotibazioan erortzen garela ere
onartzen dugu. Beraz, sormen kulturalak nolabaiteko esforzu edo konpromezu bat
eskatzen duela baieztatu daiteke.
Instituzioek zein merkatu global-kapitalistak kulturari ematen dion erabilera
salatzera jotzen dute gazteek, folklorismo eta fetitxismoan erortzeko joera zabaldua
nabarmenduz eta kulturalki propiotzat eta garrantzitsutzat hartzen diren praktika,
sinbolo, diskurtsoak… salerosketa produktu bilakatzen direla azpimarratuz.
Aipagarria dugu Euskal Herrian ere, sormen iniziatiba anitz/asko gai desberdinen
kontrako protesta tresna edo bitarteko bezala erabiliak izaten direla, hau da, 29
errealitate desberdinekiko inkonformismoa erakusteko baliabide gisara.
3.2.7. Teknologia berriak, hedabideak
Teknologia berriek isolatzen gaituzte vs batzen gaituzte, mehatxua dira vs aukera
dira, sistemak sortutako tresnak dira vs gune askeak dira…
Dakiguna gazteek erabiltzen dugula da eta are gehiago, erabiltzen jarraituko dugula,
honek gaiaren inguruko hausnarketa sakona eskatzen du beraz. Beharrizanen
moralitate berri baten aintzinean gaudela esan daiteke.
Ongi izatearen gizarte ekonomiko baten isla dugu hau. Euskal gazteek teknologia
berriak eskuratzeko gaitasuna izateaz gain, nahia ere badugula esan daiteke:
sortutako azken tresna, tresnarik berriena izatearen nahia.
Modu batean edo bestean, egoera honek gazteon kapital ekonomikoaren
berri emateaz gain, kapital sozial eta kulturalen berri ere ematen digu. Batetik,
ordenagailuaren bidez gure lagunekin harremanetan segitzeko aukera dute, une
oro eta mundu ororekin sozializatzeko aukera dugu. Era berean, hurbileko lagunekin
ere karrikan hasitako elkarrizketa segitzeko aukera izateak, ordenagailuaren bidez
kapital soziala areagotzeaz gain, sendotu eta errotzen dela esan daiteke.
Teknologia berrien artean nabarmenki lehen postuan telebistaren presentzia
aurkitzen da, etxe ia guztietan izanen baita. Telebistaren bidez hedatzen den

30. mezua beraz, Euskal Herriko abantxu etxe guztietara iristeak hurrengoa esan
nahi du: batetik, hor agertzen diren ideien eta bizi estiloak hedatuak eta kopiatuak
izango direla, bereziki, gaztetxoengandik. Bestetik, agertzen ez direnak ordea ez
direla errepikatuak izango, hau da, botere hegemonikoaren ideologiaren aurkako
mezuak nekez aurkitzen ditugunez, hauek modan jartzea biziki zaila izango dela.
Telefono mugikorra 10 gaztetik 9,2-k dugu, eta ordenagailua 2/3- ek, hauen artean
ordenagailu eramangarria (norberarena dena) erdiak izango du. Komunikazio mota
hauek gazteon artean naturaltzat hartzen dira: etxetik mugikorrik gabe ateratzea gero
eta bitxiagoa da gure artean. Etengabeko egiaztatze bat egiten dugu, deirik izan dugun,
mezurik iritsi zaigun… zenbatetan sentitu dugu mobilak bibratu egin digula eta pantaila
begiratzean ez dugu ezer berririk?
Mobila egun, deitzeko baino gauza gehiagorako erabiltzen dugu gazteok. Argazkiak
ateratzeko, bideoak grabatzeko, interneten nabigatzeko eta online sare sozialen
bidez lagunekin harremanak izateko.
Ezinbesteko tresna da hau gaztearentzat: talde baten (ez)kide sentitzera bideratzen
du mugikorra (ez) izateak. Hau da, lagun guztiek euren artean komunikatzeko
tresna izanda, euskal gazteak sakelekoa behar du taldekide izateko, taldekideen
30
berri izateko eta taldeak egingo dituen aisialdi planak antolatzeko besteak beste.
Ondorioz, sakelekoa gazteriaren artean erabat txertatua izateaz gain, beharrezko
tresna soziala bihurtu da ere.
Telebista eta sakelekoaz gain, jakin badakigu beste teknologia berri pila daudela gure
inguruan. Eta geroz eta gehiago eragiten dutenak norbere egunerokoan. Oraindik
gehiago, egun teknologia berrien erabilera guztiz normalizatzen eta zabaltzen doan
espazio, denbora eta erabiltzeko arrazoietan, aldaketa handiak emanez. Goi mailako
teknologien presentzia hain dago barneratua (normalizatua) “zergatik erabiltzen diren”
galdetzeak zentzua “galtzen” duela. Hau da, zergatik ez diren erabiltzen galdetzea
ulergarriagotzat jotzen da.
3.2.8. Osasuna
Gazteriaren osasunaz hitz egiterakoan, kanpo faktore anitz/asko dira kontutan izan
behar ditugunak. Izan ere, gazteriaren bizi baldintzen ondorio izango baita osasuna.
Eremu hau ikuspegi ezberdinetatik aztertzen ahalko bazen ere, gehienbat osasun
psikologikoaz arituko gara. Gehienbat, hor islatzen delako egungo gazteriaren presio
sozial eta bizi baldintza prekarioen ondorioak.
Hurrengoa da estatistika ofizialek gazteon osasunez diotena;
Gazteen %2ak tratamendu psikologikoa hartzen du, horietatik gehiengoak depresioa
dute eta baita antsietatea ere. Gazte horietako batzuk droga arazoengatik joaten da
psikologoarengana. Datu hauek baino kezkagarriago iruditzen zaigu egoera horren
arrazoiak.

31. Drogei dagokienean, datu zehatzak desintoxikazioari buruzkoak baino ez badira
ere, drogen kontsumo orokorrak, heroinak izan ezik, gora egin duela adierazten dute
adituek. Desintoxikatzen diren gazteen gehiengoak kokainarekiko menpekotasuna
garatua du , desintoxikazio prozesua hasteko bigarren kausa mariguanarekiko
menpekotasuna izanik. Dena den, adituek diote alkohola dela gehien kontsumitzen
den droga, eta geroz eta gazteago hasten direla gazteak alkohola, tabako eta
kalamua hartzen, 15 urterekin gutxi gora behera.
Heriotzari dagokionean, errepidean gertatzen diren istripuek eragindako
heriotzak alde batera utzita, gazteen arteko bigarren heriotza kausa suizidioa da.
25 eta 29 urte bitartean 100.000 gazteetatik 6,1ek egiten du bere buruaz beste.
Adin tarte horren inguruan hartu behar izaten diren erabakiak hartzeari beldurrak
eragiten du ikerketen datuen arabera. Bere buruaz beste egiten duten gazteenen
artean berriz (15 eta 19 urte bitartekoak 100.000tik 2’9 dira) kausa nagusia
homosexualitatearen ez onarpena izan ohi dela diote. Heriotzaren kausa nagusia
honen ondotik gaindosiak dira (%1,6).
Bukatzeko, datu hauek gazteriaren prekarizazio mailaren adibide argiak dira. Datu
hauen aurrean, jendarteko sektore baten zapalkuntza islatzen delarik.
3.2.9. Sexualitatea 31
Sexualitateak eta giza harremanak gure bizitzetan atal ezinbestekoak diren arren,
luzaz izan dira sozialki gutxietsiak. Euskal Herrian eta tradizio kristauaren baitan,
auzi pertsonal eta zikintzat hartua izan da desira eta sexua, beti ere bekatutik hurbil
zegoena. Erreprodukziorako modu soil gisara aurkeztu du duela hamarkada batzuk
arte diskurtso ofizialak sexualitatea eta ez norberak bere burua ezagutu, maitatu
eta gozatzeko bide bezala.
Denbora eta gertakari historikoekin bat aldatzen doaz gure ingurunearekiko
mundu ikuskerak ere eta bereziki nabaria izan da sexualitatearen tratamenduak
azken hamarkadetan bizi izan duen jauzia. Egungo gazteok ez dugu sexualitatea
gure gurasoen generazioak bizi zuen bezala bizi, aino gutxiago gure amatxi eta
aiton amonek ezagutu zuten bezala. Eta zaila da egungo modu berri eta egoeren
aurkibide edo azalpen zehatz minimo bat egitea, ikerketak badauden arren, ez
baitira oso fidagarriak (eurek diotenez, inkestetan ziurtasun gutxieneko gaiak dira
giza harremanena eta sexualitatearena).
Halere badaude adierazle argi batzuk, gaur egun gazteok sexualitatea bizi dugun
era eta duela belaunaldi batekoa ezberdinak direla argitzen dutenak. Joera
nabarmena dago sexualitearekiko dugun harremana asketzat adierazteko, baina
honetan ere, nolabait sistemak definitzen duen “askatasunaz” ari gara. Agerian
gelditzen da azken hamarkadetan gazteoi emandako heziketa sexual prekarioak
(guztiz mugatua, genitalak-haurdunaldia-antisorgailuak-eredu heterosexuala) ez
gaituela inolaz ere sexualki burujabe egin.

32. Iragan hurbilean oso zigortuak ziren sexu aukera batzuk (homosexualitatea,
transexualitatea) sozialki “onartzen” joan direla dirudien arren, heterosexualitatea
da nagusi diskurtso eta praktiketan.
Gozamenaren esparru anitz eta esploratu gabea den plazerraren kontsumoa,
mekanikoki bizitzera bideratu digutela esan dezakegu. Plazerra bizitzeko modua
sistemak eraiki digu eta ez norberak.
Sexualitateak bere baitan duen izaera subertsiboa ukatu eta domestikatutako
sexu heziketa eta praktikak irakatsi dizkigute. Seguraski, ez dago ezberdintasun
nabarmenik euskal gazteriak bere osotasunean sexualitatea bizi duen eraren
eta egun Europako beste herrialdeetan dauden gazteen artean. Honi buruzko
ikerketak beharrezkoak lirateke egungo errealitatea hobe ezagutu ahal izateko.
Badira saiakera gutxi batzuk hala ere. Giza harremanak, generoa eta sexualitatea
bera zorrozki aztertu eta diskurtso hegemonikoa eranzten joan diren teoria
berriak. Hauei esker, diskurtso apurtzaileak garatzen joan dira Euskal Herrian,
oraingoz minoritarioak badira ere.
Kolektibo feministetatik egindako ekarpen teorikoak zein gazte mugimenduaren
32
baitan abiatu nahi izan zen Sextabaida dira besteak beste honen adibide.
Sexualitateak, bere zentzu zabalenean, giza harreman guztiei egiten die
erreferentzia. Jendartearen garapenerako funtsezkoa da sexualitateari buruzko
ikuspegi aberatsa erein eta lantzea, eta hau abiapuntu hartuta sortu dira horrelako
proiektuak.
Egun proposamen iraultzaile hauek ez dute zabalpen sozial handirik. Hala ere,
kontuan hartzekoa da atzerriko zenbait herrialdetan azken urteetan fruitu gehien
ematen ari diren borrokak direla sexualitatea eta generoaren ingurukoak. Euskal
Herrian ere bide ugari irekitzen ari dira jendartea astintzeko bidean.

33. 4- ONDORIOAK, GALDERA IREKIAK ETA
HAUSNARTZEKO ZENBAIT GAI
Ikerketa honen oinarriak behin irakurrita, ondoren eskeintzen den tarte honek,
hausnarketa bultzatzea du helburu. Oinarri honetan aipatu diren elementuekin,
hausnarketa elikatzea alegia. Horretarako zenbait ondorio orokor planteatzen
ditugu hurrengo ariketa egin ahal izateko:
•Batetik, diskurtsoaren garrantzia praktika zuzenaren onuran galtzen
doa: esan dezakegu garaian diskurtsoek (beraz ideologiek ere) izan
zezaketen indar hori ez dutela mantentzen, ez dela nahiko erakargarria
eta konbentzigarria jendea hunkitu eta parte hartzerako saltoa egin
dezan.
•Bigarrenik, taldea ulertu eta bizitzeko moduan aldaketak ageri dira.
Hau horrela izanik, kolektibotasunari iraganean atsekitzen zitzaizkion
ezaugarriak jada ezberdinak dira, konpromezua erakusteko modua
aldatu delarik adibidez. Taldea jada ez da “Totem” bat bailitzan
kontsideratzen: gazteok, talde baten parte garenean gure bizi
erritmoak errespetatuak izatea garrantzitsutzat joko dugu askotan. 33
Hasieran aipaturiko testuinguru orokorrak eta parte hartze politiko
berriak beste talde mota bat bideratu eta eskatzen du gazteontzat.
Hona ezaugarri nagusienak:
o Taldetasuna bizitza indibidualarekin uztartzeko aukera:
taldeak jendeari eska diezaizkion lan eta denborak, taldeko
partaideen bizi pertsonaleko beharrei moldatzen hasiko dira.
o Murritza izan ohi den talde motore zentral baten inguruan
mugituko da jendea.
o Taldeek logika tradizionalak berriagoak direnekin uztartu eta
konbinatuko dituzte
o Eratu gabeko taldeetan, parte hartze handiagoa da
gaur egun betidanik eratutakoetan baino.
•Azkenik, politikan parte hartzeko beste eredu baten aurrean gaudela
uste dugu: helburu berdinak (edo epe motzeragokoak) izanik, bideak
aldatzen doazela ikusi ahal izan dugu. Parte hartzea burutzeko
mekanismoak jada ez dira denak manifestazio edo elkarretaratze
bidezkoak izanen (nahiz eta horiek ere mantentzen diren). Orain politika
egiteko bide berriak ageri zaizkigu.

34. o Erakargarritasuna eta ongi pasatzeari garrantzia handia
emango zaio: burutzen den ekimenak aspektu ludiko bat izatea
azpimarratu ohi da.
o Umorearen, ironiaren, probokazioaren eta gorputz osoaren
erabileraren aldeko apostua egiten da espazio publikoaren
okupazioaren aldeko jarrera (fash move, performance... bidez)
aldarrikatuz.
o Espazio “publiko” eta “pribatuetaz” gain, “intimoak”
deritzonak ere protagonismoa hartzen joango dira,
gorputzaren bitartez politika ere egingo delarik: janzkera,
sinboloak... ( hau ez da zertan ezaugarri berria baina
mantentzen da).
o Teknologia berriak politika egiteko espazio eta tresna
indartsu moduan agertzen hasiko dira
34

35. oharrak

37. oharrak

38. oharrak

40. gizarte
ikerketarako
talde eragilea
instituto
promoción
estudios sociales
GITE-IPESen
Julio Araluze 2010 beka