Chapter 5 ô nhiễm đất và chất thải rắn

5.1. Ô NHIỄM ĐẤT
5.1.1. Khái niệm
Là quá trình làm biến đổi hoặc thải vào đất các chất ô nhiễm
làm thay đổi tính chất và cấu trúc của nó theo chiều hướng
không có lợi, mất khả năng đáp ứng cho các nhu cầu sống
của con người
Đất bị ô nhiễm CTR Đất bị nhiễm Dioxin ở
sân bay Đà Nẵng

Xử lý Dioxin tại
Sân bay Đà Nẵng
Công nghệ : Khử hấp thu nhiệt
(tối thiểu 335ºC)
Quy mô : khoảng 73.000m3
Đơn vị thi công:
- Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa
kỳ (USAID)
- Bộ Quốc Phòng, Quân chủng
Phòng không - Không quân và
UBND TP Đà Nẵng
Thời gian: 8/2012 -2016
Đất bùn sau xử lý sẽ
được lấy ra khỏi mố và được sử
dụng làm đất san lấp trên công
trường Sân bay Đà Nẵng.

Đất bị nhiễm Dioxin ở sân bay Đà Nẵng

5.1.2. Nguyên nhân và hậu quả ô nhiễm đất:
- Công nghiệp, giao thông: bụi, khí thải acid  đất chua
- CTR, lỏng công nghiệp: ô nhiễm đất và nước ngầm
- Xây dựng, đường sá: thay đổi tính chất và thành phần keo
đất  xói mòn, rửa trôi
- Nông nghiệp: tưới tiêu không hợp lý, thuốc trừ sâu, chế độ
canh tác,…
- Sinh hoạt: rác thải, VSV, VK,…
- Tai nạn: nổ lò phản ứng hạt nhân, động đất,…
- Chiến tranh: bom đạn còn sót, đất nhiễm phóng xạ,…

5.1.3. Biện pháp bảo vệ môi trường đất
- Xử lý CTR trước khi đổ vào đất
- Khử độc các chất thải công nghiệp trước khi chôn
- Trồng rừng  chống xói mòn, cải tạo đất
- Hạn chế sử dụng hóa chất, thuốc trừ sâu,…
- Phản đối chiến tranh

5.2. Ô NHIỄM CHẤT THẢI RẮN
5.2.1. Nguồn gốc phát sinh

5.2.2. Phân loại chất thải rắn
a) Dựa theo nguồn gốc hình thành:
- CTR công nghiệp
- CTR nông nghiệp
- CTR y tế
- CTR sinh hoạt
b) Dựa theo thành phần hóa học và vật lý:
- Rác dễ phân hủy
- Rác dễ cháy
- Rác khó cháy
- Rác nguy hại
- Rác có kích thước lớn

Một số loại cơ bản :
Rác dễ phân hủy:
- Thức ăn thừa, hoa quả, thực phẩm, …
- Khu dân cư, nhà máy, gia đình, văn phòng,…
- Phân hủy nhanh  gây mùi khó chịu, gây bệnh
Rác dễ cháy:
- Hộ gia đình, công sở, cơ sở thương mại,…
- Giấy loại, bìa, nhựa, da, gỗ, nhựa,…  dễ cháy
Rác khó cháy:
- Thủy tinh, vỏ hộp KL, gạch đá, xà bần, bùn thải từ cống
rãnh, CTR công nghiệp (sắt, xỉ,…)

Một số loại cơ bản (tt):
Rác thải nguy hiểm:
- Các KL độc, hóa chất, chất dễ nổ, phóng xạ,…
- Tác động lớn đến con người theo thời gian
Rác có kích thước lớn:
- CTR điện tử (electronic wastes)
- Ở các nước PT: tủ lạnh, ôtô, xe máy,…

Thành phần CTR ở các nước

Ô nhiễm KK
Suy thoái đất
Ô nhiễm
biển
Ô nhiễm
nước ngọt
5.2.3. Tác hại của CTR

Một số tác hại của CTR
Gây mất mỹ quan, ô nhiễm MTKK (hôi), nước, đất
MT cho VSV, VK gây bệnh phát triển  bệnh dịch, truyền
nhiễm
Gây tắt nghẽn cống rãnh đô thị  ngập úng, dịch bệnh phát
triển  ô nhiễm diện rộng
Lãng phí nguồn tài nguyên vô giá từ rác
Rác thải Công nghệ Sản phẩm

5.2.4. Thu gom CTR
- Là biện pháp hạn chế sự lây lan chất gây ô nhiễm MT
- Phương pháp thu gom phổ biến:
Túi rác
gia đình
Thùng rác
khu phố
Xe chở
rác
Điểm tập
trung
Bãi chôn
lấp HVS

Quy trình thu gom và xử lý rác ở TPHCM

5.2.5. Chế biến và xử lý rác
- Ủ rác, chôn lấp hợp vệ sinh

- Thiêu đốt
Giảm nhiên
liệu hóa
thạch
Thay thế
nguồn năng
lượng trước
đây
Phòng
chống Trái
Đất nóng
lên
Thu hồi
năng
lượng từ
rác
Cơ sở đốt rác
Tua
bin
Nhiệt, hơi
nước
Điện
Nhiệt

- Tái chế và sử dụng cho mục đích khác
Tái chế nhựa và vải sợi
Vật liệu làm ghế ngồi
Ghế băng Vải, sợi từ thảm Linh kiện ô tô

Ví dụ về sản phẩm từ nhựa tái chế của Nhật Bản
Rác thải Công nghệ Sản phẩm

Chế tạo nhiên liệu rắn
 Phương pháp: nghiền và đóng cứng
 Rác đầu vào: những thứ có thể nóng
chảy và không chứa các chất gây ảnh
hưởng môi trường mà khách hàng
dùng nhiên liệu rắn không muốn như
tro than, ô xít ni tơ…

Sản xuất nhiên liệu lỏng
Phương pháp: Phân giải nhựa trong bồn chứa cách ly
cỡ lớn, ở nhiệt độ trên 500℃

Mỗi người dùng: 1 túi nilon/ngày ~ 90 triệu túi/ngày
 1 năm: 32,9 tỉ túi nylon
 ~1 triệu tấn nhựa
 sau 1 năm có thể phủ kín TĐ với độ dày tới 0,8mm.
Thời gian phân hủy: 40-60 năm
 Ước tính trên thế giới 1 năm có 9,3 tỷ tấn túi nilon không
được thu gom, phải tự phân huỷ
9,3 tỷ tấn
nylon/năm
(Nguồn: Theo Báo Phụ nữ VN)
Cảnh báo

5.3. Ô NHIỄM NHIỆT
A. Khái niệm: Ô nhiễm nhiệt là
sự bổ sung nhiệt vào môi
trường (đất, nước, không khí)
ngoài sự kiểm soát của con
người, làm ảnh hưởng đến con
người và hệ sinh thái.

B. Nguyên nhân:
- Thiên nhiên: MT, núi lửa, cháy rừng,…
- Hoạt động của con người
CO2
CO2
Nhiên liệu
hóa thạch
Biomas
CO2
CO2
CO2
10 tỷ tấn
than/năm

B. Nguyên nhân (tt):
- Quá trình đô thị hóa
- Quy hoạch/công trình kiến trúc, nhà ở,…

C. Ảnh hưởng của ô nhiễm nhiệt:
- Tan băng, nước biển dâng, lấn chiếm đất,…
- Hạn hán kéo dài, lụt lội, thiếu nước,…
- Sản xuất: giảm năng suất và chất lượng SP, tuổi thọ công
trình giảm  phế phẩm tăng (10C  1-2,5% năng suất giảm)
- Tăng tuần hoàn  mất nước, NaCl, vitamin,…
- Nông nghiệp: giảm sức sinh sản của vật nuôi
- VSV phát triển gây bệnh truyền nhiễm,…

D. Biện pháp khắc phục:
- Giảm lượng khí thải nhà kính  Xử lý khí thải
- Trồng cây xanh, bảo vệ rừng,…
- Tăng diện tích ao hồ, công viên,… trong đô thị
- Kiến trúc hài hòa, thông gió hợp lý, làm mát,…
- Tận dụng nhiệt thải ra vào các mục đích khác như sấy, đun
nước,…

5.3. Ô NHIỄM TIẾNG ỒN
Thiết bị đo ồn
A. Khái niệm về âm thanh và tiếng ồn
- Âm thanh (dB) là dao động cơ học dưới hình thức sóng trong
môi trường đàn hồi và được thính giác của người tiếp thu.
- Trong KK (200C) tốc độ âm thanh 343m/s, nước 1450m/s.
- Tai người nghe được: 16Hz-20.000Hz
- Mức nghe chuẩn (rõ) nhất: 1000-5000Hz
- Ngoài ra, LAeq,: mức âm tương đương
Khái niệm tiếng ồn:
Tập hợp âm thanh có cường độ và tần số khác
nhau, sắp xếp không có trật tự, gây khó chịu cho
người nghe, tác động đến quá trình làm việc và
nghỉ ngơi của con người

Mức âm tương đương của 1 số nguồn
(Nguồn: Phạm Ngọc Đăng ,1997)

Giới hạn tối đa cho phép tiếng ồn (dB)
TT Khu vực Từ 6h-21h Từ 21h-6h
1 Khu vực đặc biệt 55 45
2 Khu vực thông thường 70 55
(Nguồn: QCVN 26:2010/BTNMT)
B. Các nguồn gây ô nhiễm tiếng ồn
- Hoạt động giao thông
- Hoạt động xây dựng
- Công nghiệp và sản xuất
- Sinh hoạt của con người
Sinh hoạt
Giao thông

C. Tác hại của tiếng ồn
Tiếng ồn tác động lên con người ở 3 mặt:
- Cơ học: che lấp âm thanh cần nghe
- Sinh học: thần kinh, thính giác  điếc nghề nghiệp, rối loạn
thần kinh, lơ đãng, mệt mỏi,…
- Xã hội: gây xung đột
Ví dụ: Ở Hàn Quốc, người phải chịu mức tiếng
ồn hơn 70dB sẽ được đền từ 50.000-510.000
won, số tiền bồi thường phụ thuộc vào giai
đoạn chịu tiếng ồn. Các cá nhân sẽ nhận
được tối đa 1,34 triệu won nếu họ phải chịu
tiếng ồn hơn 100dB.

5.3.2. Ô nhiễm tiếng ồn (tt)
D. Các biện pháp khắc phục
- Quy hoạch kiến trúc hợp lý
- Cô lập (giảm tiếng ồn ngay tại nguồn phát sinh)
- Triệt tiêu (nút tai, bộ giảm âm, giảm thanh)
- Bảo vệ, che chắn
- Giáo dục
Nút bịt tai
Vật liệu cách âm
Gạch cách âm

5.4. Ô NHIỄM PHÓNG XẠ
A. Khái niệm :
Chất phóng xạ : Là các chất chứa các hạt nhân nguyên
tử không ở trạng thái cân bằng bền.(Vì các nguyên tử này
không ở trạng thái cân bằng bền nên nó luôn có khuynh
hướng muốn phân hạch, muốn thay đổi.)
Ô nhiễm phóng xạ : là việc chất phóng xạ nằm trên các
bề mặt, hoặc trong chất rắn, chất lỏng hoặc chất khí (kể cả
cơ thể con người), nơi mà sự hiện diện của chúng là ngoài
ý muốn hoặc không mong muốn, hoặc quá trình gia tăng
sự hiện diện của các chất phóng xạ ở những nơi như vậy.

B. Phân loại: 2 loại
- Bức xạ không ion hóa: có bước sóng ngắn,
năng lượng cao, tác động trực tiếp lên tế bào
SV
- Bức xạ ion hóa: là bức xạ có khả năng ion hóa
vật chất
 Bức xạ α: có vận tốc 107m/s, yếu, bị cản bởi
thủy tinh
 Bức xạ β: vận tốc ~ ánh sáng, yếu hơn α.
 Bức xạ ɣ: bước sóng cực ngắn (<0,001nm),
năng lượng lớn, khả năng xuyên qua lớp chì dày
hàng trăm dm
Tia X: bước sóng cực ngắn (10-12-10-8nm), khả
năng đâm xuyên lớn

C. Các nguồn phóng xạ: 2 loại
Tự nhiên Nhân tạo
- Các nguyên tố tự nhiên:
Ra226, U238, K40,…
- Bức xạ vũ trụ: phân tử tích
điện có NL cao, có khả năng
bức xạ NL khác trong khí
quyển do va chạm hạt nhân
Oxy và Nitơ.
Các đồng vị: H3, C14
- Thiết bị y tế: Xray
- Bức xạ TV, máy tính
- Hạt nhân nguyên tử, PTN
- Vũ khí hạt nhân: thử vũ khí,
chiến tranh,…

D. Hậu quả và tác hại: Tùy mức độ phóng xạ và thời gian
tiếp xúc sẽ có tác hại khác nhau
Ảnh hưởng cấp tính:
- Thường xảy ra do nổ vũ khí, tai nạn lò phản ứng,…
- Rối loạn hệ thần kinh TW, mệt mỏi, chóng mặt, nôn,…
- Da bị bỏng chỗ tiếp xúc
Ảnh hưởng mãn tính:
- Suy nhược thần kinh, rối loạn cơ quan tạo máu
- Đục nhân mắt, ung thư da, xương
- Bệnh di truyền, đột biến gien,…

E. Biện pháp phòng ngừa
- Cấm sản xuất và sử dụng/thử vũ khí hạt
nhân
- Hạn chế khai thác quặng, nếu có thì
phải bảo hộ lao động đặc biệt
- Hạn chế thời gian tiếp xúc
- Có biện pháp phòng ngừa thích hợp khi
chiếu tia X
- Cách ly nguồn phóng xạ hợp lý đối với
nơi sinh sống của con người
Kiểm tra nhiễm PX

Vụ nổ nhà máy điện nguyên tử Chernobyl
Địa điểm : Thành phố Prypiat, Liên Xô
Nguyên nhân : Nổ lò phản ứng số 4
Thời điểm : 26/4/1986
Thiệt hại : 56 người trực tiếp chết, 600.000
người bị ảnh hưởng bởi chất phóng xạ, 4000
người có thể chết do ung thư và các bệnh
liên quan cùng 100.000 người có thể mắc
bệnh (thống kê của LHQ)

Vụ nổ nhà máy điện nguyên tử Fukushima
Địa điểm : Tỉnh Fukushima, Nhật Bản
Nguyên nhân : Nổ lò phản ứng
Thời điểm : 12/3/2011
Đặc điểm: cung cấp lượng điện 4,7 GW, là một trong 25 nhà máy điện lớn
nhất trên thế giới. Fukushima I là nhà máy hạt nhân được xây dựng và vận
hành đầu tiên của Công ty điện lực Tokyo (TEPCO).
Thiệt hại : 137 người thiệt mạng, 531 người mất tích, 627 người bị
thương,…

Nhà máy điện hạt nhân Ninh thuận.
Địa điểm : Ninh Thuận
Chủ sở hữu : Tập đoàn Điện lực VN
Nhà vận hành :Tập đoàn Điện lực VN
Khởi công : Tháng 12 năm 2014
Vận hành thương mại : cuối 2020
Công suất : 4.000MWe
Giá thành(dự toán 2008) 200.000 tỷ đồng

Câu hỏi ôn tập
1) Thế nào là ô nhiễm môi trường đất?
2) Hãy nêu nguyên nhân của sự ô nhiễm đất?
3) Hãy nêu những ảnh hưởng của ô nhiễm đất đến đời sống sức khỏe của con
người?
4) Hãy nêu những ảnh hưởng của chất thải rắn đến đời sống sức khỏe của con
người?
5) Chất thải rắn là gì?
6) Hãy nêu những ảnh hưởng của sự ô nhiễm nhiệt đến đời sống sức khỏe của
con người?
7) Thế nào là ô nhiễm tiếng ồn?
8) Thế nào là ô nhiễm phóng xạ?
9) Hãy nêu các biện pháp hạn chế chất thải rắn?
10) Hãy nêu các biện pháp hạn chế ô nhiễm tiếng ồn?
11) Hãy nêu các biện pháp hạn chế ô nhiễm phóng xạ?
12) Ý kiến của em về việc Việt Nam chuẩn bị xây dựng nhà phát điện hạt nhân?

Chapter 5 ô nhiễm đất và chất thải rắn

Recomendados

Recomendados

Mais conteúdo relacionado

Mais procurados

Mais procurados (20)

Semelhante a Chapter 5 ô nhiễm đất và chất thải rắn

Semelhante a Chapter 5 ô nhiễm đất và chất thải rắn (20)

Mais de Son Pham

Mais de Son Pham (15)

Chapter 5 ô nhiễm đất và chất thải rắn

Notas do Editor