Ponzi schemes, pyramids and bubbles in the context of bitcoin and altcoins with special focus on Poland and its financial markets regulators. Conference in Warsaw, 13 Dec. 2017, in Polish.

1. Czym są piramidy
finansowe i dlaczego
bitcoin nią nie jest?
prof. Krzysztof Piech
Central European Digital Payments
Warszawa, 13 grudnia 2017 r.

2. Struktura prezentacji
▰Oszustwa finansowe a bitcoin
▰Bańki spekulacyjne a bitcoin
▰Oszustwa finansowe a inne kryptowaluty
▰Czy dolar to oszustwo?
▰Podsumowanie
2

3. prof.
Krzysztof
PIECH
Uczelnia Łazarskiego
– Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych
Prezes InvestOn Ltd
Prezes Blockchain Technologies sp. z o.o.
3

4. Kompetencje – Koordynator Projektu
4
Lider Biznesowy
Strumień „Blockchain /
DLT i Waluty Cyfrowe”
Członek
British Alumni
Society
Prezes
Instytut
Wiedzy i Innowacji
Krzysztof Piech
Koordynator
Polski Akcelerator
Technologii Blockchain
Dyrektor
Centrum Technologii
Blockchain UŁa
Członek
Polskie Towarzystwo
Ekonomiczne

5. Oszustwa finansowe
a bitcoin
5

6. Schemat Ponziego
▰ Organizator początkowo wypłaca środki kolejnym uczestnikom schematu.
▰ Kwoty wpłacane przez kolejnych inwestorów finansują wypłaty na rzecz
wcześniejszych, a nie pochodzą ze zwrotów uzyskiwanych z produktu.
▰ Część inwestorów zachęconych wysokimi zwrotami, pozostawia swoje
pieniądze w schemacie, reinwestując je.
▰ Fundusz inwestycyjny (hedge fund) może stać się schematem Ponziego, jeśli
odnotuje wysokie straty, które próbuje pokryć z wpłat kolejnych inwestorów.
▰ Schemat upada, gdy organizator znika ze środkami, gdy spada napływ
nowych inwestycji lub pogarszają się warunki rynkowe (np. kryzys).
6

7. HYIP
▰ Rodzajem schematu Ponziego są programy HYIP (high-yield investment
program).
▰ Obiecywane są wysokie, często „gwarantowane” stopy zwrotu. Przykładowo,
1% dziennie daje aż 3778% rocznie (procent składany).
▰ Organizowane są często w ramach egzotycznych jurysdykcjach przez osoby
o trudnej do zweryfikowania tożsamości, na anonimowych serwerach.
7

8. Największa piramida kryptowalutowa
8
Kapitalizacja BitConnect
wg CoinMarketCap, 13.12.2017

9. Piramida finansowa
▰ W schemacie Ponziego, organizator bezpośrednio wciąga nowe osoby, zaś w
piramidzie tworzony jest łańcuch pośredników (każdy z nich bezpośrednio
zarabiających na kolejnych, wprowadzanych do systemu osobach).
▰ Często używany jest marketing wielopoziomowy (MLM).
▰ Schematy często oparte są na innowacjach inwestycyjnych skierowanych do
bogatych osób, a piramidy – finansują swoją działalność z nowych środków.
▰ Piramidy z reguły są większe, ale szybciej znikają.
9

10. Bańki spekulacyjne
▰ Wartość danego dobra zależy od wiary w to, ile ono może kosztować w
przyszłości, a nie od wewnętrznej, fundamentalnej wartości (intrinsic value).
Często powstają na papierach wartościowych, ale też na realnych aktywach
jak nieruchomości.
▰ Nie ma pojedynczych osób organizujących wzrost wartości dobra. Wyjątkiem
są schematy (w stylu Ponziego) pump-and-dump.
▰ Organizowanie schematów i piramid jest nielegalne, baniek – nie (bo nie ma
na ogół ich organizatora).
10

11. Bitcoin a oszustwa
▰ Brak „organizatora” projektu (środki prawdopodobnie należące do S.
Nakamoto nie były ruszane od lat), nie ma centralnego zarządcy projektu.
▰ Cenę bitcoina wyznacza prawo popytu i podaży.
▰ Nie ma obiecanej, „gwarantowanej” stopy zwrotu. Nikt nie wypłaca odsetek
od zysków, dywidend, prowizji od nowych osób „wciągniętych” do systemu.
▰ Nie ma schematu MLM, łańcuszka pośredników. Inwestorzy mogą kupować
jednostki bezpośrednio od siebie (P2P).
▰ Piramidy to scentralizowane systemy; Bitcoin jest zdecentralizowany. Jego
użytkownicy nie mogą go zniszczyć nawet, gdyby chcieli.
▰ Wartość fundamentalna zależy od kosztów (sprzętu, prądu) oraz
zdyskontowanych oczekiwanych zysków (z opłat transakcyjnych, z miningu).
11

12. Argumenty A. Bubiela
▰ Brak centralnego emitenta lub innego podmiotu, który zarabiałby na sprzedaży jednostek
dopiero co utworzonych lub na zmianie wartości tych, które zostały utworzone wcześniej.
▰ Brak wypłat dywidend lub odsetek za sam fakt ich posiadania, co jest jedną z cech
charakterystycznych dla piramid finansowych.
▰ Ilość jednostek kryptowaluty jest określona przez algorytm, który – w większości
przypadków najbardziej popularnych kryptowalut – nie jest kontrolowany przez żadną
instytucję.
▰ Wymiana jednostek walut cyfrowych opiera się na cenie, którą proponuje sprzedający,
zaakceptowanej przez kupującego. W związku z tym zarówno zyski jak i straty z zakupu
kryptowaluty nie zależą od żadnej instytucji.
A. Bubiel, Bitcoin – determinanty i skutki jego akceptacji przez przedsiębiorstwa, rozprawa doktorska, Kolegium
Nauk o Przedsiębiorstwie Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie, obroniona 25 października 2017 r.
12

13. Bank Światowy: Bitcoin to bańka, ale nie piramida
▰…what we witnessed recently in the Bitcoin
phenomenon fits the standard definition of a
speculative bubble.
▰Contrary to a widely-held opinion, Bitcoin is not a
deliberate Ponzi.
K. Basu, Ponzis. The Science and Mystique of a Class of Financial
Frauds, World Bank, „Policy Research Working Paper” WPS6967, July
2014, s. 7.
13

14. Bańki spekulacyjne
a bitcoin
14

15. Przykładowa spółka tradycyjnego rynku (z portfela InvestOn),
która korzysta na upowszechnianiu technologii blockchain
15

16. Są setki baniek na świecie…
16

17. Są setki baniek na świecie
▰ Bańka kryptowalutowa jest o
wiele mniejsza niż dotcom
bubble.
▰ Zapewne jeszcze wzrośnie –
regulatorzy powinni być „mądrzy”.
Ostrzegać i edukować, ale nie
podcinać przyszły rozwój kraju.
▰ Waluty cyfrowe to technologia
(blockchain), nie tylko spekulacja.
17

18. Czy Bitcoin to bańka?
18
▰ Bitcoin dopiero staje się
bańką, bo dopiero kilka dni
temu „wszedł” na Wall
Street.
▰ A może jeszcze
kilkukrotnie zyskać na
wartości.

19. Oszustwa finansowe
a inne kryptowaluty
19

20. Altcoiny a oszustwa
Niektóre z altcoinów mogą być oszustwami. Kiedy?
▰ A) kod, dystrybucja tokenów są kontrolowane przez wąską grupę osób
(projekt nie ma odpowiedniego rozproszenia, społeczność jest zbyt mała);
można wtedy organizować pump&dump;
▰ B) dana kryptowaluta jest „przed-kopana” (pre-mine) i pula ta trafia do
wąskiego grona osób w bezpośrednim celu ich wzbogacenia się;
▰ C) środki zebrane z ICO nie trafią na rozwój projektu, ale do kieszeni jego
organizatorów;
▰ D) kiedy zostały stworzone przez oszustów, w tym przez piramidy finansowe.
20

21. Piramidy finansowe z kryptowalutą
▰ Rosnący problem piramid finansowych w Polsce. Niektóre z nich są w stanie
zamówić napisanie kryptowaluty, by „przykryła” prawdziwy mechanizm piramidy.
▰ Są w stanie kupić kantor kryptowalutowy lub zostać „notowane” na poważnej
giełdzie.
▰ Rynek nieregulowany nie ma jak obronić się przed tymi działaniami. Samo-
regulacje są niewystarczające, dla „samo-ograniczenia” dużych zysków dla firm.
▰ W Polsce piramidy coinowe zebrały już ponad 0,5 mld zł. Prawie nikt ich nie
zwalcza, nie ściga. Teoretyczność państwa, mimo doświadczeń Amber Gold.
Władze używają typowych uników: nie nasza kompetencja, obca jurysdykcja itp.
21

22. Podróbki kryptowalut
Pseudo-kryptowaluty – podszywają się pod kryptowaluty wykorzystując ich rosnącą
popularność (i ceny), ale nie spełniają ich cech, takich jak m.in.:
1. kod otwartoźródłowy (open source),
2. dostępny i weryfikowalny opis projektu (whitepaper),
3. transparentność transakcji (czyli otwarta księgowość – blockchain),
4. brak konieczności zaufanych trzecich stron odpowiadających za działanie
kryptowaluty.
W. Kwiatek, Fragment wykładu: Czym się różnią kryptowaluty od pseudowalut,
https://www.wykop.pl/link/3951739/fragment-wykladu-wojciecha-kwiatka-czym-sie-roznia-
kryptowaluty-od-pseudowalut [dostęp:16.10.2017].
22

23. Piramidy w Polsce dobrze się rozwijają
▰Żadna instytucja publiczna (z wyjątkiem UOKiK w
przypadku OneCoin) przez długi czas
nie ostrzegała przed piramidami.
▰Robi to głównie Polskie Stowarzyszenie Bitcoin.
23

24. Ostrzeżenia przed piramidami
Są ostrzeżenia przed kryptowalutami, przed ICO,
ale nie przed piramidami finansowymi.
Zmieniło się to dopiero w ostatnich dniach, ale
nadal z naciskiem na zwalczanie kryptowalut, a
nie oszustw.
24

25. Czy dolar to oszustwo?
Żart branżowy
25

26. Żart branżowy
▰ Pump&dump – władze (zwłaszcza pieniężne) mogą wpływać na
cykl koniunkturalny, niekiedy wręcz kształtując go.
▰ Władze mogą zwiększać podaż w nieskończoność (w bitcoin nie).
▰ Wartość dolara od wielu lat spada (BTC nie).
▰ Banknoty są słabo zabezpieczone (brak kryptografii), pieniądz
elektroniczny chroniony drogimi systemami bankowymi.
▰ Rozkład posiadania USD przypomina piramidę.
▰ Dolar jest często używany przez przestępców.
26

27. Podsumowanie
27

28. Strach
▰Waluty cyfrowe to temat nowy. Wszystko, co nowe,
budzi strach – to naturalne.
▰Władza lubi mieć więcej władzy – to naturalne.
Władza nie lubi się nią dzielić z innymi – to naturalne.
▰Trzeba rozumieć naturę ludzi i władzy, by lepiej
edukować na temat zmian technologicznych, które
nieuchronnie prowadzą do ograniczenia władzy.
▰Nie wolno antagonizować władz; z czasem dojrzeją.
28

29. 29

30. Nash i NBP o kryptowalutach
▰„rządy coś będą musiały z kryptowalutami
zrobić (...) powinny pozwolić kryptowalutom w
niezakłócony sposób się rozwijać” -
ekonomista i matematyk John Nash, laureat
Nagrody Nobla
▰„Narodowy Bank Polski nie popiera rozwoju
kryptowalut”. - posiedzenie Komisji Finansów
Publicznych Sejmu RP.
30

31. Rola banku centralnego i nadzoru
▰ Wiceprzewodnicząca sejmowej Komisji Gospodarki i Rozwoju M. Nykiel
uważa, że zagrożenia wskazywane przez NBP i KNF są wyolbrzymione i nie
oddają rzeczywistości.
▰ Parlament Europejski pociesza, że mimo że „upowszechnienie użycia walut
cyfrowych zmniejszy popyt na pieniądz banku centralnego i przez to
zmniejszy rozmiar bilansów banków centralnych”, to „zyski banków
centralnych zmniejszą się, ale nie znikną” i że „będą wciąż zdolne do
efektywnego prowadzenia polityki pieniężnej”. (D. Heller, Komisja Europejska)
K. Piech (red.), Podstawy używania walut cyfrowych, MC, listopad 2017
31

32. Świat bez blockchaina jak świat bez internetu
▰Nie wszystko w świecie nowych technologii jest
prawidłowe. Tak było z pierwszymi zastosowaniami
internetu (anonimowe wiadomości z pogróżkami, pirackie
utwory, pornografia, ataki hakerskie).
▰Dzisiaj nie potrafimy wrócić do świata bez internetu.
▰Internet nie jest zły, źli mogą być ludzie, którzy go używają.
Waluty cyfrowe nie są złe – zło mogą czynić ludzie, ale nie
kod komputerowy (który nie ma wolnej woli).
32

33. Technologia – tak, wypaczenia rynku – nie
▰Pewne mankamenty funkcjonowania rynków walut
cyfrowych można wyeliminować za pomocą zmian w
kodzie, by ograniczyć możliwości wykorzystania ich do
niewłaściwych celów.
▰Należy wrócić do podstaw idei Satoshiego Nakamoto.
Bodźce dla górników okazały się być zbyt mocne i
nakręciły bańkę spekulacyjną. Dzięki temu technologia
blockchain stała się znana, ale może być to groźne w
skutkach (choć nie bardziej niż inne bańki spekulacyjne).
33

34. Inne źródła
▰K. Piech (red.), Podstawy używania walut
cyfrowych, Ministerstwo Cyfryzacji, 22.11.2017,
https://www.gov.pl/documents/31305/436699/
Podstawy+walut+cyfrowych.pdf
▰Uważaj na kryptowaluty, 12.12.2017, NBP,
https://uwazajnakryptowaluty.pl/
34

35. 35
Dziękuję za uwagę!
Więcej info:
Nowości o #blockchain i #bitcoin: twitter.com/krzysztof_piech
Grupa „Blockchain i kryptowaluty” (4800 członków):
www.facebook.com/groups/blockchainPL/
Prezentacja oparta na szablonie SlidesCarnival Licencja CC BY 4.0