1. Signature Not
Verified
Digitally signed by
Theodoros Moumouris
Date: 2011.08.01 10:22:28
EEST
Reason: Signed PDF
(embedded)
Location: Athens, Ethniko
21007
Typografio
ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ
ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ
ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ Αρ. Φύλλου 1562
27 Ιουνίου 2011
διαρκή μόρφωση του ατόμου, ώστε να συγκεντρώνει
ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ δεδομένα, να χειρίζεται ετερόκλητες πληροφορίες, να
Αριθμ. 70001/Γ2 επιλύει προβλήματα, να κατέχει εξειδικευμένες τεχνικές
Πρόγραμμα Σπουδών για τα μαθήματα Αρχαία Ελληνική γνώσεις. Στόχος ενός σύγχρονου εκπαιδευτικού συστή−
Γλώσσα και Γραμματεία, Νέα Ελληνική Γλώσσα και Νέα ματος δεν μπορεί να είναι παρά η δημιουργία ενεργών
Ελληνική Λογοτεχνία της Α΄ τάξης Γενικού Λυκείου υποκειμένων, που θα είναι σε θέση να αξιοποιούν κάθε
μέσο επικοινωνίας και όλους τους σημειωτικούς πόρους
Η ΥΦΥΠΟΥΡΓΟΣ
ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ (κείμενα, εικόνες, μουσική κ.ά.) και θα διαθέτουν την
ικανότητα να κατανοούν και να χρησιμοποιούν κριτικά
Έχοντας υπόψη: την πολύπλοκη νέα επικοινωνιακή πραγματικότητα.
1. Τις διατάξεις του εδαφ. δ. της παραγράφου 9 του Τα αρχαία ελληνικά, όπως και όλα τα άλλα γνωστικά
άρθρου 8 του Ν. 1566/85 (ΦΕΚ Α΄ 167), σε συνδιασμό με
αντικείμενα, μπορούν να έχουν θέση σε ένα σύγχρονο πρό−
τις διατάξεις των παραγράφων 1 και 2 του άρθρου 7 του
Ν. 2525/97 (ΦΕΚ Α΄ 188) “Ενιαίο Λύκειο, πρόσβαση των γραμμα σπουδών, αρκεί να μετατεθεί το κέντρο βάρους
αποφοίτων στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, αξιολόγηση της διδασκαλίας από την παροχή γνώσεων στην ενεργη−
του εκπαιδευτικού έργου και άλλες διατάξεις”. τική − κριτική μάθηση, από την παθητική απομνημόνευση
2. Τις διατάξεις του άρθρου 90 του κώδικα Νομοθεσίας γνώσεων στην ανάπτυξη ικανοτήτων για αποτελεσματική
για την Κυβέρνηση και τα Κυβερνητικά όργανα που κυρώ− διαχείριση της γνώσης. Η εφαρμογή ενός αντίστοιχου
θηκε με το άρθρο πρώτο του Π.Δ. 63/2005 (ΦΕΚ Α΄ 98). μοντέλου γραμματισμού στο μάθημα των ΑΕ συνεπάγεται
3. Την 1120/H/7−1−2010 (ΦΕΚ Β1) κοινή Απόφαση του την ενθάρρυνση ποικίλων παραμέτρων: τη συνεξέταση
Πρωθυπουργού και της Υπουργού Παιδείας, Δια Βίου
σημείων της ΑΕ με τη ΝΕ γλώσσα· τη δημιουργική σύνδεση
Μάθησης και Θρησκευμάτων με θέμα: «Καθορισμός αρ−
μοδιοτήτων των Υφυπουργών του Υπουργείου Παιδείας, αρχαίου και σύγχρονου κόσμου· τη μελέτη της ανθρώπι−
Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων». νης εμπειρίας και την πολύπλευρη ευαισθητοποίηση του
4. Τις διατάξεις της παραγρ. 13 του άρθρου 26 του μαθητή ως προς το γνωστικό αντικείμενο.
Ν. 1566/85. Σε αυτή την περίπτωση θα αναζητηθεί μια νέα λογική
5. Το γεγονός ότι το Υπουργείο Παιδείας, Δια Βίου Μά− διδακτικής και παιδαγωγικής προσέγγισης του μαθήμα−
θησης και Θρησκευμάτων σύμφωνα με το αριθμ. 59607/ τος, η οποία θα διευκολύνει:
Γ2/25.5.2011 έγγραφό του ζήτησε από το Παιδαγωγικό • την ανάπτυξη δεξιοτήτων για την αναζήτηση πλη−
Ινστιτούτο την εισήγησή του σχετικά με το Πρόγραμμα ροφοριών·
Σπουδών για τα μαθήματα Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και
• την κριτική επεξεργασία και συνθετική παρουσίαση
Γραμματεία, Νέα Ελληνική Γλώσσα και Νέα Ελληνική
των δεδομένων που συλλέγονται·
Λογοτεχνία της Α΄ τάξης Γενικού Λυκείου και πέρασε
άπρακτη η καταληκτική ημερομηνία αποστολή της. • τη χρήση πολυτροπικών κειμένων και ποικίλων ση−
6. Tο γεγονός ότι από την απόφαση αυτή δεν προκα− μειωτικών πόρων·
λείται δαπάνη σε βάρος του κρατικού προϋπολογισμού, • την πραγμάτευση ενός θέματος από διαφορετικές
αποφασίζουμε: οπτικές γωνίες·
Καθορίζουμε το Πρόγραμμα Σπουδών για τα μαθή− • τον πειραματισμό κατά το γράψιμο και την παρα−
ματα Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραμματεία, Νέα στατικότητα στην παρουσίαση·
Ελληνική Γλώσσα και Νέα Ελληνική Λογοτεχνία της Α΄ • τη συνεργατική μάθηση και την ανάπτυξη πρωτο−
τάξης Γενικού Λυκείου ως εξής: βουλιών εντός της ομάδας.
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ Με αυτούς τους όρους, το μάθημα των αρχαίων ελ−
ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΚΑΙ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΣ ληνικών μπορεί να επιτρέψει: τη συστηματική ανασκαφή
Α΄ ΛΥΚΕΙΟΥ και ανασυγκρότηση του παρελθόντος· τον παραλληλισμό
1. Εισαγωγή του παρελθόντος με το παρόν· και την προετοιμασία των
Αν θέλουμε να είμαστε συνεπείς με τις απαιτήσεις μαθητών για την, ιστορικά προσδιορισμένη, ένταξή τους
της εποχής μας, η παιδεία οφείλει να ισοδυναμεί με στο μέλλον. Οι μαθητές δεν θα γνωρίσουν απλώς τα δημι−

2. 21008 ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ)
ουργήματα ενός πολιτισμού που συνέβαλε στη θεμελίωση ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΩΡΕΣ
του σύγχρονου δυτικού πολιτισμού και στη διαμόρφωση Βιβλίο Ζ,
της φυσιογνωμίας του· θα διδαχθούν συγκεκριμένους Κεφ. 30−32 8
τρόπους διερευνητικής προσέγγισης και κριτικής διαχεί− Βιβλίο Η,
ρισης της γνώσης, προκειμένου να μπορούν αντίστοιχα Κεφ. 75−77 7
να τους χρησιμοποιήσουν αποδοτικά στη ζωή τους. 84−87 10
Οι προτάσεις που ακολουθούν έχουν ως βάση το
Σύνολο 47
υπάρχον σχολικό εγχειρίδιο όσο λαμβάνουν υπόψη το 2.3. Γενική θεώρηση − Διαθεματικές εργασίες
πρόγραμμα σπουδών του Γυμνασίου. Συνδέονται δε με Σε τακτικά διαστήματα, ειδικά μετά την ολοκλήρωση
την υπάρχουσα λογική, αλλά ταυτόχρονα προσπαθούν θεματικών ενοτήτων, προβλέπεται να ανατίθεται στους
και να διευκολύνουν τη μετάβαση προς ένα σύγχρονο μαθητές η σύνταξη διαθεματικών εργασιών. Ενδεικτικές
Αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών. προτάσεις περιλαμβάνονται στο προτεινόμενο πλαίσιο
2. Περιεχόμενα − Ωρολόγιο πρόγραμμα για το Πρόγραμμα Σπουδών που ακολουθεί.
Για τη διδασκαλία της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας 2.4. ΑΕ Γλώσσα
θα χρησιμοποιηθεί το Εγχειρίδιο Γλωσσικής Διδασκα− Κατά τη διδασκαλία της ΑΕ γλώσσας παρατηρούνται
λίας της Α΄ Λυκείου Αρχαίοι Έλληνες Ιστοριογράφοι βασικά προβλήματα, ανάμεσα στα οποία το σημαντικό−
(Ξενοφών, Θουκυδίδης). τερο έγκειται στην απουσία εξειδικευμένου εγχειριδίου,
Οι 5 ώρες διδασκαλίας κατανέμονται εβδομαδιαίως συνταγμένου με σύγχρονες μεθοδολογικές αρχές και
ως εξής: σαφείς στόχους.
• 3 για τη διδασκαλία της ΑΕ γραμματείας Ο εκπαιδευτικός, λοιπόν, καλείται να σταθμίσει το
• 2 για τη διδασκαλία της ΑΕ γλώσσας. επίπεδο γνώσεων των μαθητών του και να προσπαθήσει
ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ είτε να επαναλάβει τη διδασκαλία φαινομένων που δεν
ΕΝΟΤΗΤΕΣ έχουν γίνει κατανοητά (κατά τη διδασκαλία του μαθή−
ΩΡΕΣ
Εισαγωγή Ιστοριογραφία* 2 ματος στο Γυμνάσιο) είτε να καλύψει γλωσσικές παρα−
3.1. Ξενοφώντα Ελληνικά 28 μέτρους που δεν έχουν διδαχθεί. Πεδίο εφαρμογής θα
είναι κάθε φορά ένα απόσπασμα της διδαγμένης ύλης,
3.2. Θουκυδίδη Γ΄ βιβλίο (Κερκυραϊκά) 22
Ζ΄ και Η΄ βιβλίο (Σικελικά) 25 αυτό που προσφέρεται περισσότερο για τη διδασκαλία
του εκάστοτε φαινομένου.
3.3. Γενική θεώρηση – Διαθεματικές εργασίες 15
Στη συνέχεια προτείνεται ένα ενδεικτικό πλαίσιο δι−
3.4. ΑΕ Γλώσσα 50 δασκαλίας με τη διδακτέα (ανά κεφάλαιο) ύλη και τις
Σύνολο 142 μεθόδους που μπορούν να αξιοποιηθούν.
* Διευκρίνιση: Τόσο η Εισαγωγή όσο και το Χρονο− 3. Στόχοι
λόγιο δεν εξετάζονται. Στην αρχή χρησιμοποιούνται, 3.1. Αρχαία Ελληνική γραμματεία και πολιτισμός
για να γίνει κατανοητό το πλαίσιο όπου θα ενταχθεί η Στόχος της διδασκαλίας είναι η επικοινωνία των μα−
ανάγνωση των κειμένων. Στη συνέχεια αποτελούν υλικό θητών με σημαντικά έργα της ελληνικής αρχαιότητας, η
αναφοράς, όπου μπορεί να καταφεύγει ο μαθητής, για μελέτη των οποίων αξίζει όχι μόνο επειδή αποτέλεσαν
να βρει ενδεχομένως απαντήσεις σε ερωτήματα που τη βάση του ευρωπαϊκού και νεοελληνικού πολιτισμού,
τίθενται κατά τη διδασκαλία συγκεκριμένων κεφαλαίων αλλά και γιατί οι προβληματισμοί και οι αξίες τους εν−
και, κυρίως, κατά τη γενική θεώρηση κάθε έργου. διαφέρουν και τη δική μας εποχή. Για το σύστημα της
2.1. Ξενοφών, Ελληνικά, Βιβλίο Β΄ ελληνικής εκπαίδευσης, η αρχαιογνωσσία και η αρχαι−
ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΩΡΕΣ ογλωσσία οικοδομούν ταυτότητα. Με τα λόγια του Ι. Θ.
Ι, 16−32 6 Κακριδή, πριν από σαράντα χρόνια, τα αρχαία ελληνικά
ενδιαφέρουν για τρεις λόγους:
ΙΙ, 1−4 3
«Πρώτ’ απ’ όλα γιατί είμαστε Έλληνες: από τον καιρό
ΙΙ, 16−23 4 του Ομήρου ως σήμερα έχουν περάσει 2700 χρόνια.
ΙΙΙ, 11−16 (από μετάφραση) 2 Στους αιώνες που κύλησαν, οι Έλληνες βρεθήκαμε συ−
ΙΙΙ, 50−56 4 χνά στο απόγειο της δόξας, άλλοτε πάλι στα χείλη μιας
ΙV, 1−17 (από μετάφραση) 2 καταστροφής ανεπανόρθωτης· νικήσαμε και νικηθήκαμε
ΙV, 18−23 3 αμέτρητες φορές· δοκιμάσαμε επιδρομές και σκλαβιές·
ΙV, 37−43 4 αλλάξαμε θρησκεία· στους τελευταίους αιώνες η τε−
Σύνολο 28 χνική επιστήμη μετασχημάτισε βασικά τη μορφή της
ζωής μας· και όμως κρατηθήκαμε Έλληνες, με την ίδια
2.2. Θουκυδίδης, Βιβλία Γ΄, Ζ και Η
γλώσσα –φυσικά εξελιγμένη−−, με τα ίδια ιδανικά, τον
ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΩΡΕΣ ίδιο σε πολλά χαρακτήρα και με ένα πλήθος στοιχεία
Βιβλίο Γ, του πολιτισμού κληρονομημένα από τα προχριστιανι−
Κεφ. 70 3 κά χρόνια. Στον πνευματικό τομέα, κανένας λαός δεν
71−74 4 μπορεί να προκόψει, αν αγνοεί την ιστορία του –δηλαδή
75 3 τον ίδιο του τον εαυτό.
76−78 3 Έπειτα, γιατί είμαστε κι εμείς ευρωπαίοι. Ολόκληρος
79−80 3 ο ευρωπαϊκός πολιτισμός στηρίζεται στον αρχαίο ελ−
81 3 ληνικό, με συνδετικό κρίκο τον ρωμαϊκό. Με τους άλ−
82−83 (από μετάφραση) 3 λους ευρωπαίους μας δένει βέβαια και ο χριστιανισμός,

3. ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ) 21009
όσο και να μας χωρίζουν ορισμένα δόγματα. Μα και ο συγκράσεων κ.λπ.) και, επομένως, η ενίσχυση της αυ−
χριστιανισμός έπρεπε να δουλευτεί πρώτα με την ελ− τοσυνειδησίας και των ιδιαιτεροτήτων της πολιτισμι−
ληνική σκέψη, για να μπορέσει ν’ απλώσει έπειτα στον κής ταυτότητας των μαθητών, η διαμόρφωση εθνικής
ευρωπαϊκό χώρο. ταυτότητας και ιστορικής συνείδησης.
Μα ο κυριότερος λόγος που δεν επιτρέπεται οι νέοι Ειδικότερα, η διδασκαλία επιμέρους ενοτήτων από τα
μας ν’ αγνοούν την αρχαία Ελλάδα είναι άλλος: στην Ελληνικά του Ξενοφώντα και τις Ιστορίες του Θουκυ−
Ελλάδα για πρώτη φορά στα χρονικά του κόσμου ανα− δίδη δεν έχει στόχο μόνο την κατανόηση και ερμηνεία
καλύφτηκε ο άνθρωπος ως αξία αυτόνομη, ο άνθρωπος των συγκεκριμένων γεγονότων που αφηγούνται οι δύο
που θέλει να κρατιέται ελεύθερος από κάθε λογής σκλα− ιστορικοί, αλλά επιδιώκει κυρίως να αντιληφθούν οι μα−
βιά, και υλική και πνευματική. Μέσα στους λαούς που θητές τον παραδειγματικό χαρακτήρα των αφηγήσεων
περιβάλλουν τον ελληνικό χώρο στα παλιά εκείνα χρόνια αυτών, που μας επιτρέπει να οδηγηθούμε σε γενικότερα
υπάρχουν πολλοί με μεγάλο πολιτισμό, πάνω απ’ όλους συμπεράσματα για ανάλογες καταστάσεις σε όλες τις
οι Αιγύπτιοι και οι Πέρσες. Οι λαοί όμως αυτοί ούτε φάσεις της ανθρώπινης ιστορίας. Επιδιώκεται, επομέ−
γνωρίζουν ούτε θέλουν τον ελεύθερο άνθρωπο. Πρώτοι νως, να συνειδητοποιήσουν οι μαθητές ότι η ανάγνωση
οι Έλληνες, σπρωγμένοι από μια δύναμη που βγαίνει της ιστορίας και η γνώση του παρελθόντος δεν είναι
από μέσα τους και μόνο, τη δεσποτεία θα τη μεταλλά− αυτοσκοπός, αλλά ένα χρήσιμο ερμηνευτικό εργαλείο
ξουν σε δημοκρατία, και από την άβουλή και ανεύθυνη για την κατανόηση του ιστορικού γίγνεσθαι και του
μάζα του λαού θα πλάσουν μια κοινωνία από πολίτες παρόντος. Συγκεκριμένα:
ελεύθερους, που καθένας τους να νιώθει τον εαυτό του * Με τη διδασκαλία της αθηναϊκής ήττας στους Αιγός
υπεύθυνο και για τη δική του και για των άλλων την Ποταμούς και την συνακόλουθη κατάλυση και τελική
προκοπή. Ο στοχασμός είναι κι αυτός ελεύθερος για τα αποκατάσταση της δημοκρατίας, όπως τις αφηγείται
πιο τολμηρά πετάγματα του νου και της φαντασίας. Ο ο Ξενοφώντας, επιδιώκεται:
Έλληνας είναι ο πρώτος που, ενώ ξέρει πως δεν μπορεί • Η μελέτη της πολιτικής κρίσης που εκδηλώνεται στο
ατιμώρητα να ξεπεράσει τα σύνορα του ανθρώπου και εσωτερικό ενός κράτους, όταν υποστεί μια συντριπτική
να γίνει θεός, όμως κατέχεται από βαθιά αισιοδοξία για πολεμική ήττα, και η συνακόλουθη κατάλυση του ισχύ−
τις ανθρώπινες ικανότητες και είναι γεμάτος αγάπη για οντος πολιτεύματος.
τον άνθρωπο, που τον πιστεύει ικανό (μέσα από την • Η κατανόηση των βίαιων μεθόδων και του αυθαίρε−
παιδεία) να ξεπεράσει τις ατέλειές του και να γίνει αυτό
του χαρακτήρα των αυταρχικών καθεστώτων, εξαιτίας
που πρέπει να είναι –ο τέλειος άνθρωπος.
των οποίων στερούνται νομιμοποίησης στη συνείδηση
Αυτή η πίστη στον τέλειο άνθρωπο, συνδυασμένη με
των πολιτών και ανατρέπονται.
το βαθύ καλλιτεχνικό αίσθημα είναι που χαρακτηρίζει
* Με τη διδασκαλία επιλεγμένων ενοτήτων από τα
την ελληνική φυλή, δίνει στον αρχαίο Έλληνα τον πόθο
«Κερκυραϊκά» και τα «Σικελικά» του Θουκυδίδη επιδιώ−
και την ικανότητα να πλάσει πλήθος ιδανικές μορφές σε
κεται να προσεγγιστούν η ιστορική εμπειρία που πε−
ό,τι καταπιάνεται με τον νου, τη φαντασία και με το χέρι:
ριγράφει και οι αρχές, με τις οποίες ο αθηναίος ιστο−
στις απέριττες μορφές που σχεδιάζουν οι τεχνίτες στα
ρικός προσπαθεί να ερμηνεύσει το ιστορικό γίγνεσθαι.
αγγείο της καθημερινής χρήσης, στη μεγάλη ζωγραφική,
Οι ειδικότεροι στόχοι στους οποίους επιμερίζεται ο
στην πλαστική του χαλκού και του μαρμάρου, πάνω
απ’ όλα στον λόγο τους, και τον πεζό και τον ποιητικό. προηγούμενος γενικός στόχος είναι οι ακόλουθοι
Αυτόν τον κόσμο θέλουμε να δώσουμε στα παιδιά μας, • Η παρουσίαση και ο χαρακτηρισμός της (παθολογι−
για να μορφωθούν· για να καλλιεργήσουν τη σκέψη τους κής) συμπεριφοράς την οποία εκδηλώνει ο άνθρωπος σε
αναλύοντας τη σκέψη των παλιών Ελλήνων· για να καλ− καιρό πολεμικών συγκρούσεων, είτε εμφυλίων («Κερκυ−
λιεργήσουν το καλλιτεχνικό τους αίσθημα μελετώντας ραϊκά») είτε μεταξύ πόλεων−κρατών («Σικελικά»).
ό,τι ωραίο έπλασε το χέρι και η φαντασία των προγόνων • Η εξοικείωση με τον «κοσμικό» και «φυσικό» τρόπο
τους· για να μπορέσουν κι αυτοί να νιώσουν τον εαυτό εξήγησης των ιστορικών γεγονότων από τον Θουκυ−
τους αισιόδοξο, ελεύθερο και υπεύθυνο για τη μοίρα του δίδη: Ο εντοπισμός των αιτίων τόσο της ανθρώπινης
ανθρώπου πάνω στη γη· προπαντός για να φουντώσει συμπεριφοράς σε κατάσταση πολέμου όσο και της γέ−
μέσα τους ο πόθος για τον τέλειον άνθρωπο.» νεσης αυτής της ακραίας κατάστασης στην επιδίωξη
* Το ΑΕ κείμενο αντιμετωπίζεται ως προϊόν της κοι− του ρχειν και κρατεÖν, την πλεονεξwα/`φελία, το δsος
νωνίας που το παρήγαγε και λειτουργεί ως αφετηρία και τη φιλοτιμwα.
για την ανασύνθεση της εικόνας της κοινωνίας αυτής • Η κατανόηση του τρόπου με τον οποίον ο ιστορικός
και του πολιτισμού της. επιχειρεί να συστηματοποιήσει αυτά τα αίτια: η έννοια
* Δίνεται έμφαση στην ανθρωποκεντρική διάσταση της φύσεως του νθρώπου.
του ΑΕ πολιτισμού, τη σημασία που έδωσε στον άνθρω− • Η ανασύσταση της «φιλοσοφίας της ιστορίας» του
πο — όχι στο μεμονωμένο άτομο, αλλά στην ανθρώπινη Θουκυδίδη και της «ανθρωπολογίας» που υπόκειται σε
ύπαρξη συνολικά. Επιδιώκεται, λοιπόν, η ενίσχυση του αυτήν.
σεβασμού στον άνθρωπο· ο στοχασμός πάνω σε διαχρο− • Η κατανόηση της ερμηνείας της ιστορίας από τον
νικές αξίες, αντιλήψεις, έννοιες, οι οποίες συντέλεσαν Θουκυδίδη με αφετηρία αυτή την ανθρωπολογία και φι−
αποφασιστικά στη διαμόρφωση του ελληνικού αλλά και λοσοφία της ιστορίας: ο «ρεαλισμός της πολιτικής ισχύ−
του δυτικού πολιτισμού (λ.χ. δίκαιο, αλήθεια, δημοκρα− ος» και οι συνέπειές του: τα παθήματα και η τραγικότητα
τία, πολίτης, αγωγή κ.ά.). του ανθρώπου σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο.]
* Επιδιώκεται η συνειδητοποίηση της αφετηρίας και * Επιπλέον, και στις δύο περιπτώσεις επιδιώκεται να
της συνέχειας της ελληνικής γλώσσας και του εθνικού εξοικειωθούν οι μαθητές με τα τυπικά, μορφικά και θε−
βίου (με επισήμανση των εξελικτικών φάσεων: επιδρά− ματικά, χαρακτηριστικά της ιστοριογραφίας του Ξενο−
σεων, μεταβολών και μεταλλάξεων, αλλοιώσεων και φώντα και του Θουκυδίδη, όπως είναι λ.χ.

4. 21010 ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ)
• Η αποκλειστική σχεδόν επικέντρωση σε γεγονότα οποία μπορεί να έχει πολλές διδακτικές εφαρμογές:
της πολιτικής και στρατιωτικής ιστορίας (σε αντίθεση αναζήτηση συντακτικών και λεξιλογικών αντιστοιχιών
με τα ευρύτερα ενδιαφέροντα του Ηροδότου και των και διαφορών μεταξύ των δύο γλωσσών· σύγκριση μετα−
Ιώνων λογογράφων). ξύ των διαφορετικών τρόπων προσέγγισης και νεοελλη−
• Η προσπάθεια ερμηνείας των ιστορικών γεγονότων νικής απόδοσης της αρχαιοελληνικής σκέψης κ.ο.κ. Συ−
και της ανθρώπινης δράσης. νεπώς, εγκαταλείπεται η έως τώρα ισχύουσα πρακτική,
• Η ύπαρξη δημηγοριών μέσα από τις οποίες διασα− και ζητούμενο πλέον είναι ο μαθητής να κατανοήσει το
φηνίζονται οι προθέσεις και τα κίνητρα των δρώντων, κείμενο και όχι να το μεταφράσει. Αυτό κρίνεται ανα−
ατομικών και συλλογικών, υποκειμένων. γκαίο, καθώς η μεταφραστική εργασία αποτελεί έναν
• Η ιστορική αφήγηση ως «κτÆμα ς α1εί», ως ερμηνευ− δείκτη τόσο υψηλής γλωσσικής επάρκειας, που δεν είναι
τικό εργαλείο για την ερμηνεία ανάλογων μελλοντικών δυνατόν να απαιτηθεί σε μάθημα γενικής παιδείας.
γεγονότων. • Επιλέγονται στοιχεία του αρχαίου κόσμου και πο−
3.2. ΑΕ γλώσσα και γραμματεία λιτισμού που μπορούν να τοποθετηθούν σε ένα ανα−
Στόχος είναι οι μαθητές να γνωρίσουν σε γενικές γνωρίσιμο συγχρονικό πλαίσιο. Αναδεικνύονται οι θεμε−
γραμμές την τυπολογία και τις δομές της ΑΕ γλώσ− λιακές ανθρώπινες αντιδράσεις και ψυχικές διαθέσεις,
σας, να συνειδητοποιήσουν την εξέλιξη της ελληνικής που επιτρέπουν την κατανόηση των βασικών αρχών
γλώσσας από την αρχαία στη νέα μορφή της και να της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Επιδιώκεται, δηλαδή,
βελτιώσουν τη γλωσσική τους κατάρτιση. να καλλιεργηθεί η δυνατότητα αναγωγής του ειδικού
* Η εκμάθηση βασικών παραμέτρων της γραμματικής σε γενικές αρχές, του συγκεκριμένου σε αφηρημένες
και του συντακτικού θα γίνει μόνο στον βαθμό που είναι έννοιες και του παραδείγματος σε καθολικής αξίας
απαραίτητες για να αναδειχθεί η παρουσία ενός οργα− στάσεις και συμπεριφορές.
νωμένου δικτύου σχέσεων στο λόγο και να διερευνηθεί • Προβάλλεται η διαλεκτική σχέση γραμματειακού
η λειτουργία των γλωσσικών στοιχείων για την κατα− έργου−κοινωνίας, τόσο σε επίπεδο παραγωγής όσο και
σκευή του κειμένου. Οι μορφολογικές και συντακτικές πρόσληψης. Προς την κατεύθυνση αυτή προτείνεται
δομές αποκτούν νόημα στο πλαίσιο της φράσης και να αξιοποιηθούν οι αρχαιογνωστικοί δικτυακοί τόποι
γίνονται κλειδιά για την ανάγνωση του κειμένου. (που περιέχουν σώματα κειμένων, λεξικά και εγχειρίδια,
* Δίνεται έμφαση αφενός στη διάγνωση της τυπολο− μελέτες, αρχαιολογικό εικονογραφικό υλικό, χάρτες,
γικής ταυτότητας του κειμένου, σύμφωνα με το γραμ− βάσεις δεδομένων, βιβλιογραφικούς καταλόγους κ.ά.),
ματολογικό είδος και γένος στα οποία ανήκει. οι οποίοι αποτελούν τον κατεξοχήν χώρο ενοποίησης
* Η συγκριτική προσέγγιση της ΑΕ μέσω της ΝΕ ξεχωριστών μέχρι σήμερα κλάδων αρχαιομάθειας –της
γλώσσας επιτρέπει την προσπέλαση φαινομένων της φιλολογίας, της αρχαιολογίας, της ιστορίας, της γε−
ΑΕ γλώσσας μέσα από γλωσσικούς παραλληλισμούς ωγραφίας, της τέχνης κ.ά.– και, συνεπώς, ευνοούν τη
με τη νεοελληνική, την προσέγγιση του άγνωστου για
διαθεματική προσέγγιση των ΑΕ κειμένων. Με τη δι−
τους μαθητές γλωσσικού στοιχείου μέσα από τα κοινά
αθεματική προσέγγιση ο μαθητής αποκτά αμεσότερη
ή γνωστά στοιχεία, την κατανόηση των ομοιοτήτων και
και πληρέστερη εικόνα της ιστορικής πραγματικότητας
των διαφορών και των δύο μορφών της ελληνικής γλώσ−
που μελετά και είναι σε θέση να εντάξει το κείμενο στο
σας, την επισήμανση της εξέλιξης και της συνέχειας.
κοινωνικό, πολιτικό και ιδεολογικό γίγνεσθαι και να κα−
Η προσέγγιση αυτή μπορεί να αποτρέψει ιδεολογικές
τανοήσει τόσο το λογοτεχνικό κείμενο ως έργο τέχνης
παρεξηγήσεις σχετικά με την υπεροχή της ΑΕ έναντι
και αισθητικό φαινόμενο στενά δεμένο με την εποχή
της ΝΕ, αλλά και εκπαιδευτικές διαστρεβλώσεις, λ.χ.
ότι η εκμάθηση της ΑΕ μπορεί να υποκαταστήσει τη του όσο και τον τρόπο διαμόρφωσης των βασικών χα−
διδασκαλία της ΝΕ. ρακτηριστικών των γραμματειακών γενών−ειδών.
4. Μεθοδολογία • Μέσα από τους ποικίλους σημειωτικούς πόρους του
4.1. ΑΕ γραμματεία και πολιτισμός διαδικτύου και των πολυμέσων οι μαθητές γνωρίζουν
Η γλωσσική επεξεργασία και η γραμματολογική και τους διαφορετικούς ανά εποχή και πολιτισμό κώδικες
πραγματολογική εργασία αποτελούν μέρος μιας ολιστι− επικοινωνίας και ταυτόχρονα έχουν πολλαπλά ερείσμα−
κής αναγνωστικής διαδικασίας, η οποία έχει ως στόχο τα για γόνιμες συγκρίσεις με τη σύγχρονη εποχή. Με
όχι μόνο να συγκροτήσει ένα υπόβαθρο που θα εξο− τη βοήθεια των διαπολιτισμικών συγκρίσεων, έχουν τη
πλίσει τους μαθητές ως αναγνώστες της ΑΕ γραμμα− δυνατότητα να συνειδητοποιήσουν την εξελικτική πο−
τείας, αλλά να συμβάλει στην ανάπτυξη γενικότερων ρεία της ανθρώπινης σκέψης, τη σχετικότητα της ιστο−
αναγνωστικών δεξιοτήτων, να ενισχύσει την αυτογνωσία ρικής αλήθειας και τη διαλεκτική σχέση των πολιτισμών,
και τη δυνατότητα κριτικής ένταξης των μαθητών στο αποφεύγοντας την απολυτοποίηση της αρχαιότητας.
σύγχρονο κόσμο. Προς αυτή την κατεύθυνση: Συνεπώς, γίνονται ικανότεροι να αντιμετωπίζουν κριτικά,
• Προκρίνονται η κειμενική, διακειμενική και διαθεμα− ως ενεργοί πολίτες, την κοινωνική πραγματικότητα την
τική προσέγγιση. Προϋπόθεση: η συστηματική άσκηση οποία βιώνουν.
στην αναγνωστική ακρίβεια. • Τα λογισμικά πολυτροπικής παρουσίασης, τα εργα−
• Η ανάγνωση του πρωτότυπου κειμένου γίνεται εφι− λεία δικτυακής δημοσίευσης, οι δυνατότητες συγχρο−
κτή με τη βοήθεια των μεταφράσεων, ώστε μέσα από τη νικής και ασύγχρονης επικοινωνίας και τα λογισμικά
σύγκριση και την κριτική των μεταφραστικών επιλογών επεξεργασίας κειμένου είναι κάποιες από τις σύγχρονες
να αναδεικνύεται η σύνδεση μετάφρασης και ερμηνείας. τεχνολογικές δυνατότητες που μπορεί να αξιοποιήσουν
Επίσης, οι διαφορετικές μεταφράσεις προσφέρονται οι μαθητές, για να περάσουν από την ανάγνωση και πρό−
για τη συγκριτική μελέτη του λεξιλογίου και των δομών σληψη στη γραφή και δημιουργία. Έμφαση στο να γρά−
της αρχαιοελληνικής και της νεοελληνικής γλώσσας, η φουν οι μαθητές όσο γίνεται περισσότερες εργασίες.

5. ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ) 21011
4.2. ΑΕ γλώσσα και γραμματεία μασιολογική υποβάθμιση και αναβάθμιση των λέξεων),
Όταν συζητούμε για τη διδασκαλία της ΑΕ γλώσσας, ώστε να φανεί η ιστορική διάσταση και η κοινωνική
δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι είναι μια γλώσσα του πα− λειτουργία της γλώσσας·
ρελθόντος, την οποία οι μαθητές δεν πρόκειται να χρη− − στη συνειδητοποίηση, μέσω της αναγνώρισης λέξε−
σιμοποιήσουν σε αυθεντικά συμφραζόμενα επικοινωνίας. ων−δανείων από ή σε άλλες γλώσσες, των μηχανισμών
Συνεπώς, δεν είναι δυνατόν κατά την εκμάθησή της να της γλωσσικής επαφής μεταξύ των λαών, καθώς και του
αξιοποιηθούν επαρκώς οι πρακτικές διδασκαλίας της ρόλου που διαδραματίζουν τα ΑΕ στη διαμόρφωση του
μητρικής ή της δεύτερης−ξένης γλώσσας. επιστημονικού λεξιλογίου των νεότερων χρόνων.
Ωστόσο, η ΑΕ γλώσσα, όπως κάθε άλλη γλώσσα, ήταν − στη διερεύνηση των κατασκευαστικών αρχών των
ένας ζωντανός οργανισμός σε εξέλιξη, του οποίου τα λέξεων και των στενών δεσμών ετυμολογίας και σημα−
αποτυπώματα διασώζονται σε ποικίλα κείμενα δια− σίας, ώστε να κατανοήσουν ότι αφενός είναι σφαλερή
φορετικών εποχών (λογοτεχνικά έργα, επιστημονικά η ταύτιση μορφολογικών παραγώγων και λεξικών ση−
συγγράμματα, επιγραφές, δημόσια έγγραφα, ιδιωτικά μασιών και αφετέρου η γνώση ενός αριθμού θεμάτων
κείμενα κλπ.). Ο γλωσσικός κώδικας του κάθε κειμέ− και της λειτουργίας παραγωγικών παραθημάτων μπορεί
νου διαμορφώνεται ανάλογα με τις συνθήκες σύνταξης σχετικά εύκολα να οδηγήσει στην κατανόηση της ση−
και πρόσληψής του και ανάλογα με τις διαφορετικές μασίας μεγάλου αριθμού λέξεων.
επικοινωνιακές και θεσμικές ανάγκες που καλείται να • Προτείνεται η σταδιακή εξοικείωση με λεξικά και
καλύψει σε κάθε εποχή. Γι’ αυτό κατά τη διδασκαλία εγχειρίδια γραμματικής−συντακτικού ως βιβλίων ανα−
της ΑΕ γλώσσας οφείλουμε να παίρνουμε υπόψη μας φοράς (και όχι απομνημόνευσης)· επίσης, η αξιοποίηση
τις ακόλουθες παραμέτρους: των ηλεκτρονικών εργαλείων που περιλαμβάνονται στο
• Δεν απομνημονεύουμε γλωσσικούς τύπους, αλλά Ψηφιακό σχολείο.
μαθαίνουμε να αναγνωρίζουμε τύπους και τη λειτουργία Ενδεικτικές διδακτικές πρακτικές που μπορούν να
τους στο κείμενο στο οποίο εντάσσονται. αξιοποιηθούν είναι και οι εξής:
• Δεν μαθαίνουμε κανόνες σύνταξης λέξεων, αλλά − Σύνταξη πίνακα με τις καταλήξεις ενός είδους κλιτι−
προσπαθούμε να κατανοήσουμε τις δομές μιας φράσης κών τύπων (λ.χ. ονομάτων της Β΄ κλίσης) στα ΑΕ και στα
και τη λειτουργία τους για την κατασκευή του κειμένου. ΝΕ και επισήμανση των ομοιοτήτων και διαφορών.
Στόχος είναι οι μαθητές να εξοικειωθούν με γλωσσικά − Εντοπισμός στο ΑΕ κείμενο ενός είδους κλιτικών
φαινόμενα και συντακτικές δομές στο πλαίσιο κειμένων, τύπων (λ.χ. απαρέμφατα).
όπου γίνεται κατανοητή η λειτουργία τους, χωρίς να − Προσπέλαση φαινομένων της ΑΕ γλώσσας μέσα από
απαιτείται γνώση της σχετικής ορολογίας (λ.χ. το ρήμα γλωσσικούς παραλληλισμούς με τη ΝΕ: λ.χ. έρευνα σε
και το πρόσωπο που ενεργεί, το ρήμα με τα συμπλη− ΝΕ λεξικά www.greek−language.gr, για να εντοπιστούν
ρώματά του κ.ο.κ.)· αφωνόληκτα ρήματα (και τα παραγόμενα ουσιαστικά),
• Δίνεται έμφαση στη σύνταξη απλών ή σύνθετων ώστε να γίνουν κατανοητές οι κατασκευαστικές αρχές
διαγραμμάτων, όπου αναδεικνύονται η δομή και ο τρό− των ΝΕ αφωνόληκτων ρημάτων και των παραγώγων
πος συγκρότησης του κειμένου: τα θεματικά κέντρα, τα τους.
υποκείμενα, ο χώρος και ο χρόνος δράσης, τα γεγονότα
− Δραστηριότητες και παιχνίδια γλωσσικής επίγνωσης:
και η διαδοχή τους, η σχέση αιτίου−αιτιατού κ.ο.κ.
λ.χ. διαγωνισμός μαθητών στη σύνταξη σταυρόλεξου και
• Καλλιεργείται η δυνατότητα αναδόμησης ενός
στην επίλυσή του από τους συμμαθητές τους.
κειμένου, με αντικαταστάσεις λέξεων ή φράσεων στο
− Έρευνα στο κείμενο και καταγραφή συντακτικών
συνταγματικό ή τον παραδειγματικό άξονα, τονισμό
δομών για την απόδοση των χρονικών σχέσεων, τον
κρίσιμων γλωσσικών στοιχείων (λ.χ. συνδέσμων, ονο−
προσδιορισμό του τόπου, της αιτίας κ.ο.κ. (στο ΑΕ κεί−
ματικών συνόλων, υφολογικών σχημάτων κ.ο.κ.) μέσα
μενο και στις δύο ΝΕ μεταφράσεις).
από την επαγωγική ή παραγωγική μέθοδο προσέγγισης,
− Εντοπισμός μιας συντακτικής δομής (λ.χ. κατηγορη−
όπου μέσα από πολλά παραδείγματα θα μπορούν να
ματικών μετοχών) στο κείμενο και προσπάθεια απόδο−
συλλάβουν τους κανόνες ή να τους εφαρμόσουν σε
σης στα ΝΕ με περισσότερους από έναν εναλλακτικούς
επιμέρους περιπτώσεις.
τρόπους.
• Ενισχύεται η λεξιλογική διερεύνηση και ειδικότερα
− Ασκήσεις παραγωγής λόγου στα ΑΕ: λ.χ. κατασκευή
η αναζήτηση γενικού ή ειδικού λεξιλογίου στα λεξικά
(λ.χ. των δικανικών όρων) κ.ο.κ. φράσεων για τη δήλωση χρονικών σχέσεων με εναλλα−
• Δίνεται έμφαση στη συγκριτική προσέγγιση της ΑΕ κτικές συντακτικές δομές.
μέσω της ΝΕ γλώσσας, τη συνειδητοποίηση της εξέλι− 5. Αξιολόγηση
ξης της ελληνικής γλώσσας από την αρχαία στη νέα Η αξιολόγηση οφείλει να είναι σύμφωνη με τη διδα−
μορφή της και τη διεύρυνση της γλωσσικής κατάρτισης σκαλία και να περιλαμβάνει:
των μαθητών. Ειδικότερα: (α) Ερωτήσεις κατανόησης του κειμένου (Γνώσεις για
− στην κατανόηση των ομοιοτήτων και των διαφορών τον κόσμο, Γνώσεις για τη γλώσσα, Καλλιέργεια γραμ−
των δύο μορφών της ελληνικής γλώσσας, τη συνειδη− ματισμών).
τοποίηση του συνθετικού χαρακτήρα της ΑΕ και του (β) Ερωτήσεις ερμηνευτικής προσέγγισης βασικών εν−
αναλυτικού χαρακτήρα της ΝΕ· νοιών και θεμάτων που θίγονται στο κείμενο (Γνώσεις
− στη διερεύνηση της πολυσημίας των λέξεων συγ− για τον κόσμο).
χρονικά και διαχρονικά (με παραδείγματα σχετικά με (γ) Ασκήσεις γλωσσικές (λεξιλογίου, γραμματικής,
τη μεταβολή σημασίας, τις διαφορετικές σημασίες, τη σύνταξης), σύμφωνα με τις προτεινόμενες διδακτικές
διεύρυνση και τον περιορισμό της σημασίας, τη ση− πρακτικές (Γνώσεις για τη γλώσσα).

6. 21012 ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ)

7. ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ) 21013

8. 21014 ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ)

9. ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ) 21015

10. 21016 ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ)

11. ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ) 21017

12. 21018 ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ)

13. ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ) 21019

14. 21020 ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ)

15. ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ) 21021

16. 21022 ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ)

17. ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ) 21023

18. 21024 ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ)

19. ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ) 21025

20. 21026 ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ)

21. ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ) 21027

22. 21028 ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ)

23. ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ) 21029

24. 21030 ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ)

25. ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ) 21031

26. 21032 ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ)

27. ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ) 21033

28. 21034 ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ)

29. ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ) 21035

30. 21036 ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ)

31. ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ) 21037

32. 21038 ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ)

33. ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ) 21039

34. 21040 ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ)

35. ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ) 21041

36. 21042 ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ)

37. ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ) 21043

38. 21044 ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ)

39. ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ) 21045

40. 21046 ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ)

41. ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ) 21047

42. 21048 ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ)

43. ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ) 21049

44. 21050 ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ)

45. ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ) 21051

46. 21052 ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ)
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ κτηθεί. Εκείνο που μένει είναι η περαιτέρω καλλιέργεια
ΝΕΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ της ικανότητας των παιδιών να συμμετέχουν με επάρ−
Α΄ ΛΥΚΕΙΟΥ κεια στην πιο απαιτητική σχολική/ γλωσσική καθημε−
1. Εισαγωγή ρινότητα, αυτήν του Λυκείου, αλλά και στη βαθύτερη
Η σύγχρονη κοινωνική, οικονομική, πολιτισμική και πο− κατανόηση της καθημερινής εξωσχολικής ―εν πολλοίς
λιτική πραγματικότητα στις κοινωνίες δυτικού τύπου επικοινωνιακής― πραγματικότητας από μια σκοπιά κρι−
απαιτεί όλο και περισσότερο ανθρώπους οι οποίοι θα τική και αναστοχαστική.
διαθέτουν αναπτυγμένες ικανότητες λειτουργικού και Οι αρχές που αναφέρθηκαν πιο πάνω συγκροτούν ένα
κριτικού γραμματισμού (κριτικής εγγραμματοσύνης). πλαίσιο για τη διδασκαλία της νέας ελληνικής στην Α΄
Παράλληλα, η τεχνολογική στροφή των τελευταίων Λυκείου, το οποίο σχετίζεται άμεσα με τη διαμόρφωση
χρόνων στην επικοινωνία (π.χ. ο ρόλος των τηλεοπτι− ενός νέου σχολείου, που θα στοχεύει στην ανάπτυξη
κών μέσων ενημέρωσης και των Νέων Τεχνολογιών, δεξιοτήτων και στην κατάκτηση γνώσεων με τρόπο
γενικότερα) και οι συχνές αλλαγές των κοινωνικών και πρόσφορο για τις μαθητικές κοινότητες στις οποίες
πολιτισμικών δεδομένων απαιτούν από τον σύγχρονο απευθύνεται, αλλά κυρίως με τρόπο που να καλλιεργεί
άνθρωπο αφενός ευελιξία στην αντιμετώπιση της επαγ− και να υποστηρίζει τη γλωσσική δημιουργικότητα, την
γελματικής, οικογενειακής και γενικότερα κοινωνικής πραξιακή αλλά και την ακαδημαϊκή γνώση.
ζωής και αφετέρου κριτική ικανότητα ανάγνωσης των 2. Σκοπός
ραγδαίων αυτών μεταβολών. Σκοπός της διδασκαλίας της νέας ελληνικής γλώσσας
Με όλους τους παραπάνω όρους το σύγχρονο άτομο θα στην Α΄ τάξη του Λυκείου είναι η ενδυνάμωση του γλωσ−
πρέπει να χαρακτηρίζεται από ευελιξία στην αντιμετώπι− σικού γραμματισμού που έχει αποκτηθεί τα προηγούμε−
ση των καταστάσεων, διαχειριστική ικανότητα και οπωσ− να χρόνια σε μια κατεύθυνση περισσότερο κοινωνιοκε−
δήποτε επικοινωνιακές και κριτικές αρετές. Για όλους αυ− ντρική και λιγότερο γλωσσοκεντρική. Σκοπός, δηλαδή,
τούς τους λόγους πρώτιστη ικανότητα που θα πρέπει να του μαθήματος είναι η απόκτηση γλωσσικής επάρκειας
αποκτήσει είναι η επικοινωνιακή − γλωσσική του επάρκεια, και δεξιοτήτων γραμματισμού τέτοιων, που να δίνουν
η οποία θα του επιτρέπει να λειτουργεί αποτελεσματικά τη δυνατότητα στους μαθητές και τις μαθήτριες να
ως μελλοντικός πολίτης σε όλα τα επίπεδα της καθημε− κινούνται με άνεση στο σχολικό τους περιβάλλον (σχο−
ρινότητας (στον επαγγελματικό χώρο, στο καθημερινό λικός λόγος), αλλά παράλληλα να ανταποκρίνονται στις
κοινωνικό και πολιτικό πεδίο, στον χώρο του πολιτισμού κοινωνικές ανάγκες του σήμερα και να είναι επαρκώς
κ.λπ.) προς όφελος δικό του και της κοινωνίας. προετοιμασμένοι ότι οι συνθήκες και οι απαιτήσεις αυ−
Οι μαθητές και οι μαθήτριες της Α΄ τάξης του Λυκείου τές είναι υπό συνεχή διαμόρφωση και αλλαγή. Τελικώς,
βρίσκονται σε ένα μεταιχμιακό σημείο της μαθητικής η διαμόρφωση μαθητών και μαθητριών που ως μελλο−
ζωής τους, καθώς έχουν ολοκληρώσει την υποχρεωτική ντικοί πολίτες θα είναι σε θέση να ανταποκρίνονται
εκπαίδευση και έχουν εισέλθει σε μια εκπαιδευτική βαθ− επαρκώς και με κριτικά αντανακλαστικά στις διαρκώς
μίδα στην οποία θα πρέπει να πάρουν αποφάσεις για μεταβαλλόμενες κοινωνικές συνθήκες.
τη διαχείριση του μέλλοντός τους. Παράλληλα, γλωσ− 3. Στόχοι
σικά βρίσκονται σε ένα επαρκές επικοινωνιακό επίπεδο, Μέσα από τη διδασκαλία κάθε μαθήματος επιδιώκεται
αφού έχουν κατακτήσει σύνθετες και απαιτητικές δομές να αποκτηθούν από τους μαθητές και τις μαθήτριες
της μητρικής τους γλώσσας και αρκετά κειμενικά είδη, πρωτίστως γνώσεις και δεξιότητες που σχετίζονται και
έχουν κατακτήσει σε σημαντικό βαθμό γραμματισμούς πηγάζουν από το ίδιο το γνωστικό αντικείμενο του μαθή−
που έχουν σχέση με τη συμμετοχή τους στη σχολική ματος, παράλληλα όμως επιβάλλεται να καλλιεργούνται
ζωή και στα επιμέρους διδακτικά αντικείμενα (Μαθη− και αξίες, συμπεριφορές και θέσεις που έχουν σχέση και
ματικά, Ιστορία, Φυσική κ.λπ.), έχουν αντιληφθεί τη λει− με την κοινωνία. Ιδιαίτερα μέσω των γλωσσικών μαθημά−
τουργία της λογοτεχνίας και κάποιοι και κάποιες από των πρέπει να δίνεται η δυνατότητα να καλλιεργηθεί ο
αυτούς κι αυτές έχουν διαμορφώσει ορισμένες κλίσεις τομέας των αξιών, της κριτικής και της στάσης απέναντι
και τάσεις προς κοινωνικές/ πολιτισμικές δραστηρι− στην κοινωνία και στον κόσμο τόσο στις διάφορες δι−
ότητες, οι οποίες μπορεί να συνδέονται είτε με τον αστάσεις του όσο και στις διάφορες κοινωνικές τάσεις
κόσμο του αθλητισμού είτε με τον κόσμο της Τέχνης και οπτικές. Για τον λόγο αυτό οι στόχοι διακρίνονται
(ζωγραφική, μουσική, κινηματογράφος κ.λπ.) είτε και σε καθαρά γλωσσικούς και σε αξιακούς.
με τον κόσμο της Τεχνικής (αυτοκίνητα, μηχανές κ.λπ.). Με τους γλωσσικούς στόχους οι μαθητές και οι μα−
Μέσα από τις κλίσεις τους έχουν ενταχθεί σε κάποια θήτριες επιδιώκεται:
(ή κάποιες) κειμενική κοινότητα1, που τους και τις κάνει α). Να κατανοήσουν ότι η γλωσσική ποικιλότητα απο−
ικανούς και ικανές να κινούνται με κάποια σχετική άνεση τελεί εγγενές χαρακτηριστικό των γλωσσών ―άρα και
στο πλαίσιο αυτής της κειμενικής κοινότητας (π.χ. ο της ελληνικής, να μπορούν να την ερμηνεύουν (ιστορικά
νεολαιίστικος λόγος, ο λόγος περί αθλητισμού, ο λόγος και κοινωνικά), να μπορούν να τη διαχειρίζονται ανάλο−
περί Τέχνης και Τεχνικής κ.λπ.). γα με τις απαιτήσεις της επικοινωνιακής περίστασης και
Αν όλα τα προηγούμενα ισχύουν, οι απαιτούμενοι γι’ να κατανοούν ότι συχνά αυτή συνδέεται με τη γλωσ−
αυτές τις δραστηριότητες γραμματισμοί2 έχουν κατα− σική εμπειρία και την ταυτότητα/ τις ταυτότητες3 των
ομιλητών και των ομιλητριών.
1. Οι ποικίλες κοινότητες στις οποίες συμμετέχουν οι άνθρω−
ποι χαρακτηρίζονται και διαφοροποιούνται από το είδος και το 3. Οι ταυτότητες των ομιλητών και των ομιλητριών είναι
εύρος των κειμένων που χρησιμοποιούνται σε αυτές. πολλές και πραγματώνονται συχνά με διαφορετικές γλωσσικές
2. Η εξοικείωση με τον λόγο, τις αξίες, τις συμπεριφορές και (αλλά και εξωγλωσσικές) επιλογές, ανάλογα με το κοινωνικό
τα είδη κειμένων που προϋποθέτει η πλήρης συμμετοχή σε συμβάν και το καταστασιακό πλαίσιο στο οποίο συμμετέ−
καθεμία από αυτές τις κοινότητες. χουν.

47. ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ) 21053
β). Να κατανοήσουν ότι η κειμενική ποικιλότητα απο− ρετικές οπτικές για τον κόσμο (π.χ. κριτική κατανόηση
τελεί εγγενές χαρακτηριστικό των γλωσσών και συ− του δημόσιου λόγου, ΜΜΕ κ.λπ.).
ναρτάται άμεσα με την ποικιλότητα και τη δυναμική η) Να κατανοήσουν ότι η νέα παγκόσμια πραγματικό−
των κοινωνικών πρακτικών και των κοινοτήτων, όπου τητα με τη συρρίκνωση των αποστάσεων και τη συνε−
ανήκουν και κατανοούνται τα κείμενα. Στο πλαίσιο αυτό, χή κίνηση ανθρώπων, κεφαλαίων, εικόνων και κειμένων
να είναι σε θέση να κατανοούν, να κρίνουν και να πα− αποτελεί στοιχείο που έχει τα θετικά και αρνητικά του
ράγουν με επάρκεια κείμενα (προφορικά, γραπτά και και να είναι σε θέση να προάγουν τα θετικά.
πολυτροπικά) σε ευρεία έκταση κοινωνικών πρακτικών θ) Να κατανοήσουν ότι τα νέα μέσα επικοινωνίας
και περιστάσεων (σχολικών και εξωσχολικών). Η κατανό− (τηλεόραση, Νέες Τεχνολογίες) αποτελούν εγγενές
ηση και παραγωγή αυτών των κειμένων να αλληλοδια− στοιχείο της σύγχρονης κοινωνικής, οικονομικής και
πλέκεται, ανάλογα με τους στόχους του μαθήματος, και πολιτισμικής πραγματικότητας, στο πλαίσιο των οποίων
να μην αποτελεί ανεξάρτητη και αποκομμένη εστίαση πρέπει να κατανοούνται οι κειμενικές πρακτικές που
στο καθένα από αυτά. αναπτύσσονται σε αυτά.
γ) Να εξοικειωθούν και να γνωρίσουν τα βασικά χα− 4. Περιεχόμενο
ρακτηριστικά κειμενικών ειδών (όπως της ερευνητικής Το περιεχόμενο στο μάθημα της διδασκαλίας της
εργασίας) και κειμενικών τύπων (όπως του επιχειρημα− νέας ελληνικής γλώσσας σε κάθε τάξη είναι ευρύτα−
τολογικού, της περιγραφής και της αφήγησης), να μπο− το, καθώς περιλαμβάνει δυνάμει μια τεράστια ποικιλία
ρούν να τα συνδέουν με τη συνθετότητα των κοινωνικών προφορικών, γραπτών και υβριδικών κειμένων, τα οποία
πρακτικών και να είναι σε θέση να τα χρησιμοποιούν εμφανίζονται σε ψηφιακή ή/και πολυτροπική μορφή και
με επάρκεια, προκειμένου να ικανοποιήσουν τις επικοι− παράγονται είτε εντός είτε εκτός σχολικού χώρου. Τα
νωνιακές τους ανάγκες. κείμενα αυτά ―και επομένως και το περιεχόμενο του
δ) Να κατανοήσουν ότι τα κείμενα είναι έτσι δομημένα, μαθήματος― καθορίζονται καταρχάς από το γλωσσικό
ώστε να ανταποκρίνονται σε συγκεκριμένες κοινωνικές και γνωστικό επίπεδο των μαθητών και των μαθητριών.
περιστάσεις, η δε δομή τους εξασφαλίζεται με τις κα− Τα κείμενα λειτουργούν ως πόροι από τους οποίους
τάλληλες γλωσσικές επιλογές σε γλωσσικό (συνοχή) και μέσω της διδασκαλίας αντλούνται από τους μαθητές και
νοηματικό επίπεδο (συνεκτικότητα). Στο πλαίσιο αυτό τις μαθήτριες δεξιότητες σχετικές με την καλλιέργεια
κατανοούνται και οι τρόποι ανάπτυξης (οργάνωσης) της γλώσσας και του γραμματισμού τους, καθώς και
παραγράφων που χρησιμοποιούνται. της στάσης τους απέναντι στη γλώσσα, τη γνώση και
ε) Να κατανοήσουν τον ρόλο που έχει το κανάλι της τον κόσμο, δεξιότητες που είναι απαραίτητες για τη
επικοινωνίας, σε συνάρτηση πάντα με την ιδιαιτερό− διαμόρφωση των νέων ως εγγράμματων, δημοκρατικών
τητα των κοινωνικών πρακτικών, στο είδος του λόγου και κριτικά σκεπτόμενων πολιτών.
που παράγεται, να εντοπίζουν και να ερμηνεύουν τις Οι συνεχείς διεθνείς και τοπικές μεταβολές των τε−
διαφορές μεταξύ προφορικού, γραπτού, υβριδικού (μίξη λευταίων δεκαετιών στον χώρο της επικοινωνίας και
προφορικού και γραπτού) και πολυτροπικού λόγου και του γραμματισμού δυσκολεύουν σημαντικά την όποια
να μπορούν να τις χρησιμοποιούν στον λόγο τους. προσπάθεια διαμόρφωσης ακριβούς πλαισίου για τη
στ) Να είναι σε θέση να κινούνται με άνεση ανάμεσα διδασκαλία των γλωσσικών μαθημάτων στο σχολείο.
σε καθημερινού και ακαδημαϊκού (επιστημονικού) τύπου Γι’ αυτό είναι απαραίτητο να διατυπωθούν ορισμένοι
κείμενα για την περιγραφή και την υποστήριξη των άξονες που θα καταστήσουν σαφές και διαφανές τόσο
απόψεών τους. το βαθύτερο πολιτικό διακύβευμα, το οποίο υπάρχει
ζ) Να αποκτήσουν δεξιότητες ψηφιακού γραμματισμού πίσω από κάθε πρόταση για Πρόγραμμα Σπουδών ή
τέτοιες, ώστε να χρησιμοποιούν με επάρκεια τις Νέες μαθησιακό υλικό, όσο και τις λύσεις που προτείνονται.
Τεχνολογίες τόσο ως παιδαγωγικά μέσα, όσο και ως Οι άξονες γύρω από τους οποίους δομείται το συγκε−
μέσα για γράψιμο/ προσωπική έκφραση, διάβασμα και κριμένο Πρόγραμμα Σπουδών είναι οι εξής:
επικοινωνία. α) Γνώσεις για τον κόσμο, στάσεις, αξίες και πεποι−
Με τους αξιακούς στόχους οι μαθητές και οι μαθή− θήσεις
τριες επιδιώκεται: β) Γραμματισμοί και δεξιότητες
α) Να είναι σε θέση να εκτιμούν τη γλώσσα των άλλων γ) Γνώσεις για τη γλώσσα
ως ισότιμη, κάτι που είναι ιδιαίτερα σημαντικό σε μια δ) Διδακτικές πρακτικές
πολυπολιτισμική κοινωνία όπως η ελληνική, και γενικό− Οι άξονες αυτοί αποτυπώνονται στις στήλες των πι−
τερα να σέβονται και να εκτιμούν την πολιτισμική και νάκων που ακολουθούν: στην πρώτη περιγράφονται οι
γλωσσική διαφορετικότητα. γνώσεις για τον κόσμο που προτείνεται να αποκτηθούν,
β) Να χειρίζονται τον λόγο με δημοκρατικό τρόπο οι αξίες και οι πεποιθήσεις που πρέπει να καλλιεργη−
σεβόμενοι και σεβόμενες τις απόψεις των άλλων και θούν με τη διδασκαλία· στη δεύτερη καταγράφονται
κυρίως να είναι σε θέση να εκφράζουν με παρρησία τις οι γραμματισμοί και οι δεξιότητες που προτείνεται να
προσωπικές τους πεποιθήσεις, χωρίς να προσβάλλουν καλλιεργηθούν· στην τρίτη οι γνώσεις για τη γλώσσα
τις πεποιθήσεις των άλλων. που προτείνεται να αποκτηθούν και στην τέταρτη οι
γ) Να είναι μπορούν να αντιστέκονται διά του λόγου διδακτικές πρακτικές που προτείνεται να εφαρμοστούν.
σε κάθε μορφή εξουσιαστικού αυθαίρετου λόγου και Τέλος, στην πέμπτη και τελευταία στήλη, περιγράφονται
των παρεπόμενων αυτού. τα αναμενόμενα από τη διδασκαλία αποτελέσματα με
ε) Να φτάσουν στο σημείο να διακηρύσσουν τον σε− τέτοια διατύπωση, ώστε να είναι δυνατή η αξιολόγησή
βασμό στο περιβάλλον και στην αειφορία. τους.
στ) Να είναι σε θέση να αναγιγνώσκουν και να αντι− • Όσον αφορά τον πρώτο άξονα, τις γνώσεις δηλα−
λαμβάνονται πώς δομούνται μέσω του λόγου διαφο− δή για τον κόσμο, τις στάσεις, αξίες και πεποιθήσεις,

48. 21054 ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ)
λαμβάνεται υπόψη ότι: α) οι μαθητές και οι μαθήτριες δεδομένο το γεγονός ότι αυτό δεν αλλάζει. Ο/η εκπαι−
της Α΄ Λυκείου από τη μια έχουν ήδη αποκτήσει πολλές δευτικός επομένως μπορεί να στηριχθεί στα υπάρχοντα
γνώσεις για τον κόσμο, τόσο από τα άλλα μαθήματα κείμενα, τα οποία δίνονται στο βιβλίο «Έκφραση− Έκ−
όσο και από τα γλωσσικά μαθήματα των προηγούμενων θεση. Γενικό Λύκειο. Τεύχος Α΄». Παράλληλα, όχι μόνο
χρόνων, και ότι οι γνώσεις αυτές και τα σχετικά πεδία μπορεί να χρησιμοποιήσει οποιαδήποτε άλλα κείμενα
από τα οποία προέρχονται θα αποτελέσουν τον άξο− κρίνει ότι καλύπτουν τις διδακτικές του ανάγκες, αλλά
να γύρω από τον οποίο θα διαβάσουν, θα συζητήσουν επιβάλλεται να κάνει και ο ίδιος και οι μαθητές του
αλλά και θα γράψουν κείμενα, και β) αυτά τα παιδιά δεν κάτι τέτοιο, με δεδομένο το γεγονός ότι τα κείμενα θα
πάσχουν από έλλειψη πληροφορίας και ενημέρωσης, πρέπει να εκφράζουν σύγχρονους προβληματισμούς
αφού σχεδόν το κάθε νοικοκυριό έχει τηλεόραση και και αναζητήσεις.
το μεγαλύτερο ποσοστό υπολογιστή, ενώ δεν υπάρχει Τα βασικά στοιχεία που συνθέτουν τους κύριους άξο−
παιδί στην ηλικία αυτή που δεν γνωρίζει τα βασικά ως νες γύρω από τους οποίους δομούνται οι επιλογές για
προς την πλοήγηση στο διαδίκτυο. Το πρόβλημα είναι τη στήλη αυτή και τους οποίους είναι καλό να έχουν
ακριβώς το αντίθετο: υπάρχει υπερπληθώρα πληροφο− υπόψη τους οι φιλόλογοι κατά την προετοιμασία των
ριών, αλλά (συνήθως) δεν καλλιεργείται στα παιδιά η μαθημάτων τους είναι τα εξής:
δυνατότητα μετάλλαξης αυτής της υπερπληροφόρησης * Επιλογή κειμένων τα οποία εκφράζουν ποικιλία από−
σε κριτική ανάγνωση και γνώση. Σημαντικό νέο δεδο− ψεων για το θέμα που διερευνάται.
μένο, που έχει στενή συνάρτηση με το προηγούμενο, * Εστίαση στην κριτική διερεύνηση του κόσμου που
είναι το γεγονός ότι η σύγχρονη κοινωνία αποβλέπει κατασκευάζουν τα κείμενα.
―και αυτό επιχειρείται από πολύ μικρές ηλικίες― στη * Συνδυαστική ανάγνωση της στήλης αυτής με τις
διαμόρφωση καταναλωτικών υποκειμένων με ελάχιστες άλλες (π.χ. αξιοποίηση γνώσεων για τη γλώσσα, προ−
δυνατότητες αντίστασης. Το σχολείο, επομένως, με τις κειμένου να διαβαστούν καλύτερα οι γνώσεις για τον
γνώσεις που θα δώσει για τον κόσμο καλείται να αντα− κόσμο, συνειδητή επιλογή κειμένων με βάση τους γραμ−
ποκριθεί στον νέο αυτό ρόλο, της δημιουργίας πολιτών ματισμούς).
που θα μπορούν να ανταποκρίνονται στις νέες αυτές * Έμφαση στην ανάδειξη της ελληνικής κοινωνικής
προκλήσεις. και πολιτισμικής ιδιαιτερότητας, με παράλληλη έμφα−
Παράλληλα, θα πρέπει να επισημανθεί ότι απώτερος ση στην κατανόηση της πολυπολιτισμικότητας και του
στόχος του σχολείου είναι η παροχή ευρύτερης παι− διαφορετικού.
δείας, η οποία θα καλλιεργεί πολλές δεξιότητες στο * Βαρύτητα στην ανάδειξη του τοπικού, αλλά και ιδιαί−
παιδί, όπως: ευαισθησία σε ζητήματα λογοτεχνίας και τερη έμφαση στην εξωστρέφεια σε έναν διεθνοποιημένο
Τέχνης, δυνατότητα κριτικού αναστοχασμού σε τρέχο− πια κόσμο.
ντα (τοπικά και διεθνή) κοινωνικά και πολιτισμικά ζη− Είναι χρήσιμο να επισημανθεί, κάτι που ισχύει και για
τήματα, γνώσεις και προβληματισμό για τα τρέχοντα τους άλλους άξονες, ότι η στήλη αυτή δεν παρακολου−
παγκόσμια και τοπικά προβλήματα, αλλά και γνώσεις και θεί πιστά τα περιεχόμενα των σχολικών εγχειριδίων,
προβληματισμό που έχουν σχέση με την εθνική ιστορική αλλά κινείται σε ένα υψηλότερο επίπεδο αφαίρεσης
ιδιομορφία, την πολυπολιτισμικότητα και την ανοχή στο (όπως συμβαίνει άλλωστε με τα Προγράμματα Σπου−
διαφορετικό. Βασικός στόχος δε θα είναι η απλή «έκθε− δών), παρέχοντας το πλαίσιο για το σχεδιασμό των σχο−
ση» των μαθητών και των μαθητριών σε μία μόνο από λικών μαθημάτων και την ανάπτυξη μαθησιακού υλικού,
τις εκδοχές που κυκλοφορούν αλλά σε περισσότερες. γενικότερα. Παρόλα αυτά μέσα σε παρένθεση μετά από
Η έμφαση δε θα δίνεται στην απλή αποκωδικοποίηση τον τίτλο της κάθε θεματικής δίνονται και σελίδες του
των κειμένων και σε ερωτήσεις κατανόησης, αλλά στην κύριου σχολικού εγχειριδίου, προκειμένου να έχουν οι
ανάδειξη των αντιτιθέμενων απόψεων, στην κατανόηση εκπαιδευτικοί κάποια εικόνα αναλογίας με το υλικό που
και συζήτηση της επιχειρηματολογίας και της λογικής είναι συνηθισμένοι και συνηθισμένες να χρησιμοποιούν.
τους. Αφετηρία όμως δε θα πρέπει να είναι το υλικό αυτό,
Τα ζητήματα αυτά δεν μπορούν, φυσικά, να εξαντλη− αλλά το ζήτημα που θα κληθούν να διερευνήσουν μαζί
θούν στην Α΄ Λυκείου ούτε και αποτελούν ύλη η οποία με τα παιδιά. Στο πλαίσιο αυτό μπορούν να αντλήσουν
θα πρέπει να καλυφθεί με μια συγκεκριμένη σειρά. Απο− και από τις συγκεκριμένες κάθε φορά σελίδες.
τελούν άξονες τους οποίους καλό είναι να έχει υπό− Στους δύο τελευταίους (από τους τέσσερις συνολικά)
ψη του κάθε φιλόλογος, ανεξάρτητα από το διδακτικό πίνακες που δίνονται στη συνέχεια ο πρώτος αυτός
αντικείμενο που καλείται να διδάξει (π.χ. νέα ελληνική άξονας είναι κοινός, άρα και το περιεχόμενο της στήλης
γλώσσα, λογοτεχνία, αρχαία ελληνική γλώσσα), και είναι «ανοιχτό», με την έννοια ότι ο/η εκπαιδευτικός (σε
γύρω από τους οποίους θα μπορούσε να οργανώσει συνεργασία με τους μαθητές και τις μαθήτριες) μπορεί
τη διδασκαλία του σε όλα τα γλωσσικά μαθήματα. να επιλέξει όποια ζητήματα και κείμενα θεωρήσει ότι
Με όσα αναφέρθηκαν παραπάνω γίνεται κατανοητό τον/την εξυπηρετούν, για να επιτύχει τους στόχους των
ότι με μια τέτοιου είδους προσέγγιση εξασφαλίζεται επόμενων στηλών. Ο λόγος αυτής της επιλογής έχει να
τόσο η παροχή γνώσεων όσο και η καλλιέργεια αξιών κάνει με τη γενικότερη φιλοσοφία που διέπει το συγκε−
και προβληματισμού για τον άνθρωπο και τον κόσμο, κριμένο πρόγραμμα: η καλλιέργεια των γραμματισμών
με την προϋπόθεση βέβαια ότι όλο αυτό το υλικό αξιο− (παραδοσιακών και νέων) και οι γνώσεις για τη γλώσ−
ποιείται με έναν κατάλληλο διδακτικό σχεδιασμό. σα μπορούν να υπηρετηθούν με κείμενα οποιουδήποτε
Οι γνώσεις που αποτυπώνονται στην πρώτη στήλη περιεχομένου, αρκεί να υπηρετούνται κάποιες βασικές
προέρχονται κυρίως, όπως άλλωστε και στις άλλες στή− προϋποθέσεις. Αυτές μπορούν να συνοψιστούν ως εξής:
λες, από το ισχύον εκπαιδευτικό υλικό που παρέχεται α) επιλογή θεμάτων που αφορούν ποικίλα κοινωνικά,
στους μαθητές και τις μαθήτριες στην Α΄ Λυκείου, με πολιτισμικά, ηθικά προβλήματα που απασχολούν τους