ΥΛΙΚΟ

1. Έβ Λόγου Σπουδή - Γ' Λυκείου
OΙ Η/Υ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
Η ηλεκτρονική τεχνολογία ενός Η/Υ (computer) χρησιμοποιείται ή μπορεί να χρησιμοποιηθεί
με τρεις κυρίως τρόπους:
1. Για την επεξεργασία κειμένου.
2. Για προγραμματισμό.
3. Για τη διδασκαλία σχολικών μαθημάτων.
ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ -ΣΚΕΨΕΙΣ ΥΠΕΡ ΤΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΤΩΝ Η/Υ ΣΤΗΝ
ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
1 «Η επικοινωνία ανθρώπου - υπολογιστή δεν μπορεί παρά να είναι ανθρωποκεντρική. 0 άνθρωπος
αποτελεί τόσο την αφετηρία όσο και τον τελικό αποδέκτη. Αυτό, βέβαια, δεν σημαίνει ότι ένας
υπολογιστής δεν είναι σε θέση να ξεκινήσει -φαινομενικά- ένα διάλογο ζητώντας από το χρήστη
κάποιες πληροφορίες, προκειμένου να τις επεξεργαστεί. Πάντα όμως πρέπει να προηγείται
λεπτομερειακή ανάλυση από τον άνθρωπο -χρήστη του είδους των πληροφοριών που θα πρέπει
να ζητηθούν, των επεξεργασιών που πρέπει αυτές να υποστούν και, τέλος, του τρόπου με τον
οποίο θα πρέπει να παρουσιαστούν τα αποτελέσματα. 0 ανθρωποκεντρικός αυτός χαρακτήρας
της επικοινωνίας ανθρώπου - Η/Υ δεν αναμένεται να τροποποιηθεί παρ’ όλες τις προσπάθειες
που γίνονται ν’ αποκτήσουν οι υπολογιστές τη δυνατότατα να εκτελούν από μόνοι τους κάποιες
ενέργειες βασιζόμενοι σε προ- αποθηκευμένες γνώσεις ή κανόνες».
2. «Πάντα γοητευόμασταν απ’ την ιδέα να επεκτείνουμε το ανθρώπινο μυαλό αποκτώντας και
επεξεργαζόμενοι πληροφορίες. Οι Η/Υ μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως μέσα που θα βοηθήσουν
στην προσπάθεια επέκτασης του μυαλού μας». (Lois Wilmoth)
3. - «0 Η/Υ δεν πρόκειται να μειώσει το ρόλο του εκπαιδευτικού. Αντίθετα,
οι νέες απαιτήσεις είναι ποιοτικά μεγαλύτερες. Με τη βοήθεια των νέων εργαλείων η
αποτελεσματικότατα των εκπαιδευτικών μπορεί ν’ αυξάνει απεριόριστα». (H.G. Shane)
- «Οι H/T πότε δεν θ’ αντικαταστήσουν τον εκπαιδευτικό. Του επιτρέπουν, όμως, να έχει
περισσότερο χρόνο για τον πραγματικό του ρόλο: την ανθρώπινη επικοινωνία του με το
μαθητή».
- Ο δάσκαλος είναι εκείνος που θα παράσχει τις εγκυρότερες πληροφορίες για τα
χαρακτηριστικά του σχολικού προγράμματος ανά μάθημα και για τον τρόπο με τον οποίο
βλέπει τη ροή των μαθημάτων στην παραδοσιακή διδασκαλία, θα καθορίσει τις ερωτήσεις που
συνήθως κατανοούνται δύσκολα από την τάξη. (John Carlson)
4. «Η μεγαλύτερη ίσως ωφέλεια που μπορούμε να περιμένουμε από τη χρήση των Η/Υ είναι ότι η
μάθηση μπορεί ν’ αντιμετωπίζεται όλο και περισσότερο από τα παιδιά σαν μια διαδικασία
ευχάριστη και ενδιαφέρουσα καθεαυτή και όχι για κάποια μελλοντική χρησιμότητα».
(R. C. Nelson, G. H. Krockover)
5. «Οι Η/Τ δεν μπορούν να κάνουν τίποτα, αν εμείς δεν θέλουμε να το κάνουν. Και δεν μπορούν να
κάνουν τίποτα, αν εμείς δεν μπορούμε να το σχεδιάσουμε προηγουμένως (να το
προγραμματίσουμε). Θα πρέπει να ξεπεράσουμε τις προκαταλήψεις μας απέναντι στις μηχανές
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΙ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΕΣ/ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΚΑΙ
ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

2. 'Μ Λόγου Σπουδή - Γ' Λυκείου
και να σκεφτούμε ότι οι άνθρωποι είναι πάντα υπεύθυνοι για τις οποιεσδήποτε δυσάρεστες
εμπειρίες μας».(John Carlson)
6. Οι Η/Υ μειώνουν την προσπάθεια για αποστήθιση και μπορούν να συμβάλουν στην οργάνωση
του γνωστικού υλικού.
7. Η πρωτοβουλία για προγραμματισμό, για ερωτήματα και διερεύνηση των προβλημάτων ανήκει
αποκλειστικά στο μαθητή, γιατί κανένας Η/Υ δεν έχει έτοιμες απαντήσεις, παρά μόνο εκείνες για
τις οποίες προγραμματίστηκε.
8. Ο προγραμματισμός ενός Η/Υ προϋποθέτει ευρύτητα στη γνώση, ευελιξία στη σκέψη και
ικανότητα στην πρόβλεψη σφαλμάτων. Λειτουργεί, δηλαδή, προς την κατεύθυνση της
πνευματική καλλιέργειας και της αντιδογματικής σκέψης.
9. 0 Η/Υ μπορεί να γίνει ο καθρέφτης του τρόπου με τον οποίο σκεφτόμαστε. Έτσι, έχει τη
δυνατότητα ο μαθητής να «βλέπει» τη σκέψη του (ένα μέρος της βέβαια) αποτυπωμένη στο
πρόγραμμα και τη μέθοδο που ο ίδιος οργάνωσε. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί ευκολότερα να την
βελτιώσει και να την διευρύνει. 0 μαθητής, δηλαδή, γίνεται δάσκαλος του εαυτού του. Το παιδί
είναι υποχρεωμένονα ανακαλύπτει τα λάθη του για να κάνει το πρόγραμμα να λειτουργήσει. Έχει
λοιπόν ανά πάσα στιγμή επίγνωση των πνευματικών του λειτουργιών.
10. Ο μαθητής είναι σε θέση να σκέφτεται και να γράφει ελεύθερα, να αναπτύσσει τις ιδέες του,
έχοντας επίγνωση ότι μπορεί αργότερα να «ξαναδεί» το κείμενο και να επιφέρει όποιες και όσες
αλλαγές επιθυμεί.
11. Η δυνατότητα κατασκευής προγραμμάτων είναι αυτή που προσφέρει στο παιδί την αίσθηση ότι
ελέγχει τη συσκευή αυτή, αφού είναι το ίδιο που της υπαγορεύει τι ακριβώς να κάνει. Έρευνες
έχουν δείξει ότι ακόμη και παιδιά προσχολικής ηλικίας μπορούν (με την καθοδήγηση των
δασκάλων τους) να προγραμματίσουν έναν υπολογιστή και αυτό τους βοηθά στην επίλυση
προβλημάτων. Μάλιστα, έχει βρεθεί ότι παιδιά 9-11 ετών μπορούν, πάλι με τον προγραμματισμό,
να κατανοήσουν έννοιες της αφαιρετικής λογικής, κάτι που κανονικά θεωρείται επίτευγμα
μεταγενέστερο στην εξελικτική πορεία του παιδιού.
Συμπερασματικά, ένα πρόγραμμα διδακτικό με Η/Τ, που έχει λάβει υπόψη του ότι το παιδί δεν
είναι απλώς μια σκεπτόμενη μηχανή, αλλά ένα αναπτυσσόμενο άτομο που έχει συναισθήματα,
κίνητρα, έναν δικό του τρόπο αντίδρασης, που ανήκει σε μία ομάδα με κάποιο ρόλο, που προέρχεται
από μια οικογένεια με δικά της χαρακτηριστικά, ένα πρόγραμμα που επιφυλάσσει έναν ενεργό ρόλο
στο δάσκαλο αξιοποιεί την εμπειρία του και καθιστά τη διδασκαλία περισσότερο ευέλικτη και
δημιουργική, είναι εκείνο που έχει τις περισσότερες πιθανότητες να πετύχει τους στόχους του.
ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ - ΣΚΕΨΕΙΣ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΤΩΝ Η/Υ ΣΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ
L Στην επικοινωνία του ανθρώπου με τον Η/Υ, όσο κι αν φαίνεται ότι ο άνθρωπος αποφασίζει, τα
πράγματα είναι λίγο διαφορετικά: ξέρουμε ότι υπάρχουν γλώσσες προγραμματισμού (BASIC,
PASCAL, LOGO...) στις οποίες είναι υποχρεωμένος ο χρήστης να προσαρμόσει τη σκέψη του
και τη δύναμή της, προκειμένου ν’ ανταποκριθεί στις απαιτήσεις καθεμιάς απ’ αυτές τις
γλώσσες.Στην περίπτωση αυτή, η διαίσθηση και ο συναισθηματισμός του (λειτουργίες χρήσιμες
ακόμη και για την αντιμετώπιση μαθηματικών προβλημάτων) ατονούν και αχρηστεύονται
μπροστά στον Η/Γ.
2. Ένας από τους μεγαλύτερους κινδύνους είναι η λαχτάρα της αποτελεσματικότητας. Οι
περισσότεροι μαθητές δεν θα ενδιαφέρονται τόσο για τη σωστή διερεύνηση ενός προβλήματος
και την επιλογή της πιο πρόσφορης μεθόδου για την επίλυσή του, όσο για το αποτέλεσμα και
την ορθότητά του.
3. Η μυθοποίηση της τεχνολογίας είναι δυνατόν να δημιουργήσει την εντύπωση ότι, όπως κάθε
τεχνολογικό επίτευγμα, και οι Η/Υ ισοδυναμούν με την άνεση, την ανάπαυση και την
ξεκούραση. Επομένως, δεν υπάρχει λόγος να κουραστούμε, αφού σκέφτονται αυτοί για
λογαριασμό μας.
4. «Στις ΗΠΑ, ενώ διάφορες μελέτες δείχνουν ελάττωση των επιδόσεων στα μαθηματικά, την

3. 'Μ Λόγου Σπουδή - Γ' Λυκείου
ικανότητα ανάγνωσης, τη δυνατότητα εξαγωγής συμπερασμάτων με συλλογισμό και στο
προσεγμένο γράψιμο, τα σχολεία υιοθετούν τη νέα τεχνολογία (τους Η/Γ) σαν αντίδοτο σ’ αυτά
τα προβλήματα». (Κώστας Xουρμουζιάδης)
5. Η χρησιμοποίηση των Η/Τ στην εκπαίδευση είναι δυνατόν να υποβιβάσει την επικοινωνία
δασκάλου και μαθητή σε ανούσια συνεργασία «τεχνικού» επιπέδου.
6. Οι Η/Γ δεν έχουν τη δική τους σκέψη. Πώς θα εμποδιστεί όμως η ψευδαίσθηση πως είναι φορείς
της απόλυτης ελευθερίας;
7. Η χρήση των Η/Τ αποξενώνει το μαθητή από το κοινωνικό και πολιτικό περιβάλλον. Τον μαθαίνει
να εμπιστεύεται μόνο την οθόνη του υπολογιστή του. Περιορίζει τις διαπροσωπικές σχέσεις στο
σχολείο, τη συμμετοχή στις μαθητικές κοινότητες, αφού οι μαθητές καθηλώνονται μπροστά από
τους Η/Γ.
8. «0 κόσμος των υπολογιστών είναι αντιανθρώπινος: τα παιδιά μετατρέπονται σε νούμερα μέσα σε
μια θάλασσα αριθμών. Χάνουν την όρασή τους και γίνονται μαλθακά ξοδεύοντας τόσο χρόνο
μπροστά στην οθόνη του υπολογιστή, είτε για εργασία είτε για παιχνίδι». (Richard C. Nelson)
9. Η πρώιμη εισαγωγή της επεξεργασίας κειμένου στο σχολείο μπορεί να μην είναι επιθυμητή, γιατί
ίσως εμποδίζει την εξέλιξη των λεπτών κινητικών δεξιοτήτων του παιδιού.
10. Φαίνεται πως τα παιδιά μπορούν ν’ απασχολούνται με τον υπολογιστή σε ομάδες, αλλά δεν είναι
ακριβώς γνωστή ούτε η αποτελεσματικότατα της ομαδικής αυτής δουλειάς ούτε ο ρόλος του
παιδιού στην ομάδα.
11. Επειδή η συστηματική και επιτυχής χρήση του Η/Γ, όπου το παιδί μαθαίνει να δίνει εντολές και
να κάνει τον Η/Τ να δουλεύει για το ίδιο, δίνει στο παιδί την αίσθηση ότι ελέγχει το περιβάλλον
του, υπάρχει κίνδυνος μια τέτοια κατάσταση να μην είναι ευεργετική για τα παιδιά που δεν έχουν
έντονο εξωπροσωπικό έλεγχο.
12. Κίνδυνος παραγκωνισμού της ελληνικής γλώσσας και, κατ’ επέκτασιν, κίνδυνος άγονου
μιμητισμού, ξενομανίας, αλλοίωση της πολιτιστικής και εθνικής φυσιογνωμίας των παιδιών.
ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΩΝ Η/Υ ΣΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΜΥΗΣΗ
ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΣΤΟΥΣ Η/Υ
1. Τα παιδιά μιας σχολικής τάξης έχουν ασφαλώς πολλά κοινά χαρακτηριστικά, αλλά έχουν και
αξιοσημείωτες διαφορές. Το θέμα των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του παιδιού μπορεί να
θεωρηθεί ως το κρισιμότερο στοιχείο που θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό την
αποτελεσματικότατα στη χρήση της πληροφορικής στην εκπαίδευση. 0 δάσκαλός μπορεί να
επιφέρει όλες εκείνες τις τροποποιήσεις στη διδακτική του μέθοδο, π.χ. όταν διαπιστώνει πως
κάτι δεν έγινε κατανοητό από τους μαθητές ή ότι δεν προχωρούν όλοι οι μαθητές του με τον ίδιο
ρυθμό.
2. Θα πρέπει ο ΗΛ" να προγραμματίζεται κατά τέτοιον τρόπο, ώστε ν’ ανταποκρίνεται όσο γίνεται
στις ανάγκες, τις δυνατότητες και τις αδυναμίες κάθε μαθητή. Έτσι, ενδεικτικά, ένα πρόγραμμα
μπορεί να είναι αρκετά ευέλικτο και να προσφέρει την ευκαιρία στο μαθητή να προχωρεί με το
δικό του ρυθμό και να κάνει τις δικές του τροποποιήσεις στη ροή του προγράμματος.
3. Τα προγράμματα των Η/Τ πρέπει να είναι ελκυστικά 0)ς προς το θέμα, να έχουν σαφήνεια και
ν’ ανταποκρίνονται στα παιδικά ενδιαφέροντα. Ως προς τα θέματα και την τεχνική τους,
μάλιστα, να είναι συνδεδεμένα με την πραγματική ζωή.
4. Να έχουν το στοιχείο του νέου, του καινούργιου, του απροσδόκητου, να προάγουν τη
δημιουργικότητα του παιδιού, επιτρέποντάς του να δοκιμάζει, να πειραματίζεται.
5. Να προσφέρουν ξεκάθαρες απαντήσεις στο μαθητή και να του ανακοινώνουν την επιτυχία του.
6. Να περιλαμβάνουν όσο γίνεται μεγαλύτερο μέρος του ψυχισμού του παιδιού (αισθήσεις,
κινήσεις).
7. Το κράτος να χρηματοδοτεί τα σχολεία για αγορά νέων Η/Τ.
8. 0 νέος δεν πρέπει να προσκολλάται τυφλά και να καθηλώνεται μπροστά στην οθόνη του
υπολογιστή τις περισσότερες ώρες της ημέρας του, γιατί αυτό τον οδηγεί γενικά σε μια
χρησιμοθηρική και στείρα τεχνοκρατική αντίληψη για ηθικές αξίες. Χρειάζεται λοιπόν μέτρο,

4. 'Μ Λόγου Σπουδή - Γ' Λυκείου
σωστή καθοδήγηση από τους φορείς αγωγής, υπεύθυνη και συνετή χρήση των Η/Τ και στροφή
και σε άλλα ενδιαφέροντα, ποικίλες μορφές ψυχαγωγίας, ώστε ο νέος να μην είναι
μονοδιάστατος αλλά να βρίσκει τις απαραίτητες ισορροπίες.
9. Επίσης, είναι απαραίτητο το παιδί να έρχεται και σ’ επαφή με την παράδοση για ν’ αποφύγει τον
κίνδυνο να γίνει προοδόπληκτος. Κι εδώ πάλι είναι καθοριστική η συμβολήτων φορέων αγωγής.
10. Ο ρόλος του δασκάλου της τάξης είναι σύνθετος και καθοριστικός. Ασφαλώς, εκείνος εποπτεύει
τη μαθησιακή διαδικασία, αφού χρησιμοποιεί τον Η/Γ ως μέσο για να διδάξει κάτι στους
μαθητές. Είναι εκείνος ο οποίος μπορεί να αξιολογήσει την αποτελεσματικότατα του
εγχειρήματος με τον έλεγχο του επιπέδου των γνώσεων των μαθητών του. Οφείλει, λοιπόν, να
παρακολουθεί στενά την πορεία και πρόοδο του κάθε μαθητή, είτε δουλεύει μόνος του με τον
Η/Τ είτε μέσα σε ομάδα, ώστε να επεμβαίνει εξισορροπητικά - διορθωτικά, όταν και όπου
υπάρχει ανάγκη, για να καλυφθούν κενά, αδυναμίες ή παραλείψεις στη μαθησιακή διαδικασία.
11. Χαρακτηριστικό είναι επίσης το μορφωτικό - οικονομικό - πολιτισμικό υπόβαθρο των παιδιών
και ουσιαστικά των οικογενειών τους. Αυτό τους μειώνει ή τους αυξάνει σε μεγάλο βαθμό τη
δυνατότητα χρήσης και αξιοποίησης της νέας τεχνολογίας. Είναι, επομένως, αποφασιστικής
σημασίας η συμβολή της οικογένειας και των γονέων. Αν υπάρχει Η/Γ στο σχολείο, πρέπει να
υπάρχει και στο σπίτι για κατ’ οίκον εργασία.
Οι γονείς πρέπει να είναι ικανοί και πρόθυμοι να βοηθήσουν το παιδί, έστω και μόνο
ψυχολογικά, μέσω του γόνιμου διαλόγου, να του καλλιεργούν το ενδιαφέρον για τις νέες
τεχνολογίες, βοηθώντας το να συνειδητοποιήσει ότι οι αδαείς σχετικά με την πληροφορική και
τη χρήση Η/Γ θα είναι οι λειτουργικά αναλφάβητοι του καιρού τους.
Τα ΜΜΕ και ιδιαίτερα η τηλεόραση μέσω εκπαιδευτικών προγραμμάτων έχουν χρέος να
ενημερώνουν και να ευαισθητοποιούν τα άτομα από πολύ νεαρή ηλικία, βοηθώντας τα να
μυηθούν στον κόσμο των Η/Γ. Την ίδια στιγμή, βέβαια, οφείλουν να τους ανοίγουν και άλλους
ορίζοντες, δίνοντας ερεθίσματα και για άλλες δημιουργικές ενασχολήσεις, ώστεν’ αποφευχθούν
ή μηχανοποίηση, η τυποποίηση και η πνευματική μονομέρεια.

5. ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΙ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΕΙ - ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ

6. Έβ Λόγου Σπουδή - Γ' Λυκείου

7. 'Μ Λόγου Σπουδή - Γ' Λυκείου