Greet Bergmans verduidelijkt tijdens onze Horta info-avond de procedure die we gestart zijn bij de Raad van State en waarom die volgens ons kans tot slagen heeft. Met maar liefst 11 middelen (argumenten) bestrijden we het GRUP Oosterweel - en dus ook het Milieu Effecten Rapport en het hele BAM tracé.

1. Actiegroepen naar
deRaad van State
21/10/2015 – HORTA-AVOND
GREET BERGMANS
1

2. Wat voorafging – een constructief
traject
◦ 8/11/2011 - Inspraak op kennisgeving MER-onderzoek (Meccano, Musar, gezondheidsperimeters, …)
◦ 27/4/2012 - zinvolle richtlijnen voor opmaak MER-rapport
◦ 10/2/2014 – definitief MER-rapport
◦ 14/2/2014 – 4/4/2015 - Valentijnsbeslissing voor Oosterweel & ontwerp-GRUP
◦ 24/6/2014 - Actiegroepen stellen Vlaamse regering in gebreke - openbaar onderzoek MER-rapport?
◦ Bezwaarschriften mbt ontwerp-GRUP Oosterweelverbinding (en over plan-MER)
◦ 30/1/2015 - Ontwerpbeslissing Vlaamse regering
◦ Klacht bij Vlaamse ombudsman 10/3/2015
B.Vl.reg. 20 maart 2015 - definitieve vaststelling GRUP Oosterweelverbinding-wijziging
◦ 20/5/2015 - verslag Vl. Ombudsman - bevestigt onheuse behandeling actiegroepen
◦ 2/7/2015 - Spreekrecht in commissie Vlaams parlement
=> Verzoekschrift tot nietigverklaring bij de Raad van State 13 juli 2015
2

3. 2 actiegroepen en 3 burgers
11 middelen
208 pagina’s
3

4. ??????
Raad van State
Nietigverklaring
Middelen
4

5. 11 middelen over het volledige traject
Van start plan-MER-procedure tot definitieve vaststelling van het GRUP
Oosterweelverbinding-wijziging:
◦ Plan-MER
◦ Richtlijnen
◦ Inhoud plan-MER
◦ Openbaar onderzoek
◦ GRUP Oosterweelverbinding-wijziging
5

6. 1. Wijziging MER-richtlijnen - geen redelijke verantwoording / tijdige openbaarheid
2. Meccano niet gelijk onderzocht - exploitatievarianten (gedifferentieerde tol)
3. Onderzoek infrastructuur LO: fout en vertekend
4. Meccano niet gelijk en fout onderzocht - infrastructuur (insleuving en overkapping E17 thv Zwijndrecht)
5. Openbaar onderzoek over het plan-MER ontbreekt
6. Plan-MER niet conform MER-richtlijnen
7. Keuze voor het Oosterweelplan is niet draagkrachtig gemotiveerd
8. Geen onafhankelijk team van MER-deskundigen
9. Beoordeling van de bezwaarschriften: onzorgvuldig en discriminatoir
10.Rechtsonzekere voorschriften mbt bescherming woongebieden
11.Laattijdige vaststellingsbeslissing - GRUP was vervallen
6

7. Wijziging MER-richtlijnen
gezondheidsperimeters
MER-richtlijnen - dé schakel tussen publieksinbreng en MER-onderzoek (art. 4.2.8 DABM)
Ingesproken door Ademloos:
Gezondheidseffecten beoordelen aan de hand van aantal (kwetsbare) mensen in afstandszones
t.o.v. de wegrand
Opgenomen in de richtlijnen van 27 april 2012:
7

8. Richtlijn geschrapt en vervangen op 10 juni 2013
Pas bekendgemaakt in richtlijnen van 28 oktober 2013
8

9. Onwettigheden:
- Niet “onverwijld” meegedeeld aan de adviesinstanties en publiek (via actieve
openbaarheid) (art. 4.1.4, §2, 3° en art, 4.2.8, §7 DABM)
- Schending van het vertrouwens- en zorgvuldigheidsbeginsel
- Steunt niet op de huidige stand van de kennis en evaluatiemethoden (art. 4.2.8, §6 DABM)
9

10. Advies dienst Lucht (LNE) over ontwerprapport 8 november 2013:
10

11. Plan-MER - Deelrapport 13, syntheserapport, p. 86:
“Een belangrijke randbemerking hierbij is wel dat bij toepassing van deze beoordelingskaders de
effecten uitgemiddeld worden over het volledige studiegebied, terwijl uit de analyse van de
effecten blijkt dat de grootste wijzigingen in blootstelling zich voordoen in de nabijheid van de
autowegen. […]
Op vlak van luchtverontreiniging doen de grootste concentratiedalingen en –stijgingen zich voor
op korte afstand van de autowegen. Hier wonen relatief gezien meer jonge kinderen dan op
grotere afstand van deze wegen en er zijn, vnl. in Antwerpen, ook een heel aantal kwetsbare
locaties (o.a. scholen, kinderdagverblijven, speeltuinen, speelpleintjes, …) op korte afstand van
autowegen gesitueerd.”
11

12. plan-MER niet conform MER-
richtlijnen
Dienst MER mag geen plan-MER goedkeuren dat strijdt met de MER-richtlijnen
(art. 4.2.10 DABM, RvS 230.151, 10 februari 2015)
◦ 10 deelgebieden specifiek in beeld brengen in een apart hoofdstuk
◦ E17 ter hoogte van Zwijndrecht onderzoeken in een verdiepte ligging
◦ Wegsegmenten die aanzienlijk uitbreiden of veranderen zijn in de discipline geluid te beschouwen als
‘nieuwe weg’ (andere referentiewaarden)
◦ Mobiliteitsonderzoek niet beperken tot spitsuren owv spitsverbreding – gebruik tijdens dag en nacht
◦ Aangeven of opvolgingsmaatregelen voor te stellen zijn
◦ De beschreven inhoud van het plan en de planalternatieven
Géén motivering voor afwijkingen in beslissing dienst MER
12
Niet gebeurd!

13. Kennelijk onzorgvuldige besluitvorming
Onvolledig nazicht op 2 werkdagen tijd
Ontwerprapport 8 november 2013 zéér onvolkomen (cf. adviezen adviesinstanties)
Eindrapport bevat volledige nieuwe passages en wezenlijk gewijzigde conclusies
Kennisgeving én richtlijnen voorzagen adviesronde over ontwerprapport
-> Adviesinstanties hebben zich slechts kunnen uitspreken over een onaf
document
13

14. Illustratie - advies gemeente Zwijndrecht:
“De voorliggende documenten kunnen daardoor niet worden beschouwd als een voldoende
kwalitatief afgewerkt ontwerp-plan-MER waarover reeds een advies mogelijk is. […].
Dit zorgt dat het praktisch beschouwd niet mogelijk is om degelijk in te gaan op het eigenlijke
voorwerp van het advies: toetsing aan de richtlijnen, aftoetsen van de milderende maatregelen,
de leesbaarheid van de rapporten, ... .
De gemeente Zwijndrecht meent dat dit ontwerp eerst gecorrigeerd en herwerkt moet worden
alvorens een daadwerkelijk advies mogelijk is, o.a. en niet in het minst wat betreft milderende
maatregelen.”
14

15. Illustratie – advies Adviesraad voor Duurzame Ontwikkeling en Milieu
Antwerpen (ADOMA):
Ongunstig advies:
◦ administratie wegen en verkeer – sectie geluid (owv non-conformiteit met RL)
◦ Dienst lokaal waterbeheer (“hiaten”)
◦ Agentschap Natuur en Bos (“onvoldoende naar vorm en inhoud”)
◦ …
15

16. Foutief en ongelijk onderzoek
Meccano - infrastructuur
Richtlijnen 27 april 2012 én 28 oktober 2013 - beschrijving Meccanoalternatief:
“Ter hoogte van Zwijndrecht/Burcht is er een verdieping van de autoweg
(geleidelijke overgang naar Kennedytunnel) voorzien”
16

17. Plan-MER onderzoekt dit NIET. Deelrapport 2:
“De insprekers van het Meccanotracé koppelen de herinrichting van knooppunt Antwerpen-West
dus aan een insleuving en overkapping van de E17 t.h.v. Zwijndrecht. Maar omdat deze ingreep
los staat van het eigenlijk Meccanotracé en geen verkeerskundige noodzaak/meerwaarde heeft
t.o.v. het behoud van de E17 op haar huidig niveau, wordt bij de effectbeoordeling in het plan-
MER geen rekening gehouden met deze insleuving en overkapping. Deze ingreep zal wel aan bod
komen in de “epiloog” van deelrapport 13 m.b.t. mogelijke overkappingen in het studiegebied.”
(p57)
en
“Het insleuven en overkappen van de E17, in combinatie met het afschaffen van het knooppunt
Zwijndrecht, is ten andere ook toepasbaar bij de andere tracéalternatieven, mits het doortrekken
van de parallelweg langs de E17 tot aan knooppunt Kruibeke, zoals bij de Meccano-variant.” (p
57, voetnoot 19)
17

18. -> foutief – essentieel onderdeel van het Meccano-concept
schrappen knooppunt Zwijndrecht was ifv insleuving en overkapping
aangepaste parallelwegen net ter ontsluiting van op- en afritten
 verkeerskundig onderzocht, dus ook meenemen voor lucht, geluid, ruimtelijk!
-> MER-onderzoek = aan milieu en gezondheid een evenwaardige plaats geven
-> inconsequent toegepast als criterium
‘bijkomende infrastructurele maatregelen’ – ‘uitvoeringsvarianten’ – ‘onderdeel van het
alternatief’
bv. Complex Schijnpoort, viaduct Merksem, R1 in tunnel onder Albertkanaal, extra
capaciteit op R1 (deel oost tot noord)
18

19. 19

20. Beiden onderzocht als ‘bijkomende infrastructurele maatregel’ voor de ‘Oosterweelverbinding’
(bv. deelrapport 11 ‘geluid’, p 288 of deelrapport 10 ‘lucht’, p 127).
=> Voordelen meegenomen in de beoordeling van de ‘Oosterweelverbinding’.
Insleuving van de R1 te Merksem (meerwaarde, doch niet noodzakelijk)
Voor Meccano niet beoordeeld, voor Oosterweel wel.
20

21. R1 in tunnel onder Albertkanaal :
◦ kan op alle alternatieven toegepast worden
◦ Voor geen enkel alternatief verkeerskundig noodzakelijk
◦ Staat los van de verschillende tracés
Vergelijkbare redeneringen voor Hollands complex en extra rijstroken op R1 (oost tot noord)
Beslissing voor Oosterweel steunt op R1 onder Albertkanaal, afbraak viaduct Merksem en in
combinatie met het Hollands complex.
21

22. Meccano voorzag ook uitdrukkelijk de afbraak van het viaduct van Merksem:
=> geen consequente, gelijke beoordeling
-> afwijkingen steeds in het voordeel van Oosterweel
22

23. Ongelijke behandeling Meccano -
gedifferentieerde tol
Alternatieven moeten volwaardig en op vergelijkbare wijze onderzocht worden
(RvS nr. 225.449, 12 november 2013)
Richtlijnen eisen “heldere motivatie”: welke alternatieven met welke exploitatievarianten.
Tussentijds deelrapport fase 3:
“Het is daarbij duidelijk dat de evaluatie van de Alternatieven zonder Exploitatievoorwaarden een
aantal belangrijke tendensen weergeeft en karakteristieken van de voorgestelde Alternatieven maar
dat anderzijds het toepassen van Exploitatievarianten toch een belangrijke impact zal hebben zowel op
de verkeersstromen als het functioneren van de hoofdstructuur.”
Gedifferentieerde tol blijkt best functionerende exploitatievariant (richtlijnen 30/8/2014).
Mobiliteitscijfers = basis voor onderzoek lucht, geluid, gezondheid
23

24. ◦ OWV: kwantitatief onderzocht met gedifferentieerde tol
◦ Meccano: enkel kwalitatief
 Géén motivering
In de disciplines lucht, geluid en mens-gezondheid zelfs geen kwalitatief onderzoek naar
Meccano met gedifferentieerde
Meest performante versie van Oosterweel is niet op vergelijkbare wijze
onderzocht als meest performante versie Meccano.
24

25. Onderzoek infrastructuur LO:
fout en vertekend
Kennisgeving en richtlijnen beschrijven het ‘voorgenomen plan’ en de
‘planalternatieven’
(art. 4.2.6, §1 en 4.2.8, §6 DABM)
25

26. 26
Nieuwe/aangepaste knooppunten + parallelwegen op LO in de beschrijving
Zijn noodzakelijk ifv Oosterweel
Zien er anders uit bij Meccano
Wetgeving:
De effecten moeten worden afgezet tegen de bestaande situatie en de
mogelijke ontwikkeling ervan als het plan niet wordt uitgevoerd
(4.2.8, §1, 5° DABM)

27. Plan-MER:
knooppunten en parallelwegen op LO in het referentiescenario
als ‘beslist beleid’ Masterplan 2020
=> Niet meegenomen bij effectbeschrijving Oosterweel
=> Vertekening effectbeoordeling Meccano
+ Plan-MER geeft foute info over opbouw scenario’s
27

28. Openbaar onderzoek over plan-MER
ontbreekt / is totaal gebrekkig
Wetgeving eist openbaar onderzoek over goedgekeurd plan-MER
1 Openbaar onderzoek GRUP kon niet doorgaan voor openbaar onderzoek plan-MER
Aankondiging stad Antwerpen:
“Hebt u suggesties over de gebieden die het GRUP beschrijft, of over de stedenbouwkundige
voorschriften? Vindt u dat het plan ergens onvoldoende rekening mee houdt? Dan kan u een
advies of een bezwaar formuleren. U moet daar wel goede argumenten voor hebben. Let wel,
de beslissing om de Oosterweelverbinding aan te leggen is genomen, het tracé ligt vast.
Daar kan u geen bezwaar meer over indienen.”
◦ Geen vermelding van plan-MER in aankondiging
◦ Aankondiging sloot opm. over volledige plan-MER uit (inperking tot gebieden van het GRUP)
28

29. Ingebrekestelling 14 juni 2014:
“Via huidig schrijven wensen wij u formeel te informeren over een ernstig te nemen fout die
wordt gemaakt bij de aankondiging van het lopende openbaar onderzoek naar het gewestelijk
ruimtelijk uitvoeringsplan 'Oosterweelverbinding'-wijziging.
[…] Alleszins ontbreekt hierdoor de vereiste consultatie van het publiek over het planMER.
Als milieu- en burgerverenigingen die zich reeds jaren inzetten in dit dossier, zien wij ons door
deze gang van zaken in onze belangen geschaad. Wij zullen dan ook niet aarzelen om, zo nodig,
onze belangen via gerechtelijke weg te vrijwaren.
Via deze weg stellen wij de Vlaamse Regering formeel in gebreke om de nodige maatregelen te
nemen om het publiek op actieve en expliciete wijze te informeren over deze fout in de
aankondiging, de reële draagwijdte van het openbaar onderzoek (incl. MER en
alternatievenkeuze) en toe te lichten dat het publiek alle opmerkingen kan indienen die het
relevant acht. Het spreekt voor zich dat hiertoe minstens dezelfde kanalen moeten worden
gebruikt als de aanvankelijk gebruikte kanalen en op dezelfde schaal, alsook dat het publiek
terug moet beschikken over een volledige termijn van openbaar onderzoek.”
29

30. Bijkomend:
◦ Vereiste informatie ontbrak (richtlijnen / goedkeuringsbeslissing dienst MER)
◦ Geen aankondiging op website LNE (art. 10 B.Vl.reg. 12/10/2007)
◦ Geen aankondiging in alle gemeenten waarvoor het ontwerp van plan aanzienlijke milieueffecten kan
hebben (gemeenten primair studiegebied) (art. 4.2.11, §1 DABM – art. 9 B.Vl.reg. 12/10/2007)
◦ Werden alle adviesinstanties in kennis gesteld van het ontwerp van plan samen met het plan-MER? (art.
4.2.11 DABM)
30

31. 2 Beslissing vóór de organisatie van het openbaar onderzoek,
= géén rekening gehouden met de opmerkingen uitgebracht over het plan-MER
(art. 4.1.7 DABM, art. 4.2.11, §3 DABM).
B.Vl.reg. 20 maart 2015 over de beslissing van 14 februari 2014:
“een tussenbesluit, waarin op afdoende gemotiveerde wijze een alternatief wordt gekozen”
“Ook bevestigde de beslissing de dato 14 februari 2014 dat de tracékeuze daadwerkelijk
gedragen werd door de voltallige Vlaamse regering”.
Openbaar onderzoek: 16 juni 2014 - 14 augustus 2014
31

32. Overige middelen … ter info…
Wat nu?
De gevolgen bij vernietiging hangen af van het gegrond bevonden middel / de gegrond
bevonden middelen.
Tal van fouten in het plan-MER die betrekking hebben op het onderzoeksopzet zelf.
Project-MER lijkt het nodige herstel niet te kunnen bieden.
Uitspraak te verwachten eind 2016
… tenzij eerder schorsingsprocedure vereist is.
32

33. *Beoordeling van de
bezwaarschriften onzorgvuldig en
discriminatoir
De initiatiefnemer (BAM) en dienst MER hebben mee beraadslaagd over beantwoording
bezwaren over het plan en het goedgekeurde plan-MER
(openbaarheid van adviesvraag aan BAM en dienst MER werd afgewezen op basis van het geheim
van de beraadslaging en te omvangrijke communicatie)
Afschaffing Vlacoro, zonder vergelijkbaar alternatief
=> ongelijke behandeling mbt gewestelijke RUP’s vs. Provinciale en gemeentelijke RUP’s
33

34. *Laattijdige vaststellingsbeslissing
met verval van het GRUP tot
gevolg
(Art. 2.2.7 VCRO)
GRUP moet op straffe van verval worden vastgesteld binnen 180 d na einde openbaar onderzoek
(14/8/2014 + 180 d = 10/2/2015)
Termijn wordt max. 30 d geschorst indien advies van RvS, afd. wetgeving vereist is.
(advies gevraagd 30/1/2015, ontvangen 9/3/2015 => termijn met 30d verlengd tot 12/3/2015)
Art. 2.2.7, § 7, 4de lid VCRO maakt daarnaast een termijnverlenging met max. 60 d mogelijk op
“gemotiveerd verzoek van het departement”
Op 27/2/2015 werd tot een termijnverlenging beslist op voorstel van de minister bevoegd voor
ruimtelijke ordening
◦ Na adviesvraag aan RvS niet meer mogelijk
◦ Enkel mogelijk om gemotiveerd advies van het departement
Op 12/3/2015 is het ontwerp-GRUP komen te vervallen.
34

35. *Rechtsonzekere voorschriften ter
bescherming van woongebieden
Al te vaag toetsingskader voor het afleveren van vergunningen:
art. 0.3: Er moeten bij de realisatie van de Oosterweelverbinding afdoende maatregelen genomen
worden om significante uitstoot aan de Scheldetunnelmonden en kanaaltunnelmonden te vermijden
Art. 0.3.2:"De realisatie van de grondbestemming dient ten aanzien van het omliggend woongebied
afdoende afscherming van de wegeninfrastructuur te realiseren. Significante negatieve effecten met
betrekking tot de luchtkwaliteit en geluid moeten daarbij vermeden worden.
Ten opzichte van volgende gebieden moet geluids- en visuele buffering worden gerealiseerd bij de
aanleg van de Oosterweelverbinding:
- Blokkersdijk, Middenvijver, Sint-Annabos en Vliet;
- de site Noordkasteel
- Rivierenhof en Groot Schijn.
Ter hoogte van Blokkersdijk, Middenvijver en Vliet moet de ontworpen geluidsbuffering voorzien in
een reductie van de bijkomende verstoring. De verhoging mag niet meer dan 3 dB(A) bedragen."
35

36. *Geen onafhankelijk team van MER-
deskundigen
Alternatievenonderzoek vereist onpartijdige en bij voorkeur onafhankelijke deskundigen
(zorgvuldigheidsbeginsel en onpartijdigheidsbeginsel)
◦ Art. 4,2,9, §2 DABM:
◦ Onafhankelijkheid MER-coördinator vereist
◦ MER-coördinator waakt over de samenstelling van een team dat het mogelijk maakt om het plan-MER correct op te stellen
◦ Art. 4.2.8 DABM: dienst MER keurt samenstelling team goed
Uiteindelijke team volledig samengesteld uit Technum, Grontmij of Arcadis (=tv SAM)
◦ Eigen plan- en studiewerk beoordelen en vergelijken met alternatieven (persoonlijk moreel belang)
◦ In nagenoeg elke MER-discipline 20-40 erkende deskundigen verbonden aan allerhande studiebureaus die
NIET hebben meegewerkt aan het Oosterweelplan
Ontbreken van erkenningsregeling / taakinvulling MER-coördinator –> geen garantie voor onafhankelijkheid
36

37. *Onvoldoende motivering van de
beslissing voor het Oosterweelplan
Art. 4.1.7 DABM vereist een motivering voor de keuze voor de voorgenomen actie, met inbegrip
van de aanvaardbaarheid van de te verwachten of mogelijke gevolgen voor mens of milieu.
 Geen motieven waarin wordt ingegaan op betere beoordeling van het
Meccanoalternatief voor de leefbaarheidsdisciplines.
De mobiliteitsoverwegingen wegen onevenredig zwaar door in de gemaakte afweging.
37

38. 38
Dank voor uw aandacht.