1

2.  Ne mendojme qe organizmi jone eshte I perbere nga
lende e ndryshme por nje rol te rendesishem e
perbejne edhe elemente kimike . Por ne=jekohesishte
ne na ngrihen shume pytje : kush jane keto elemente ?
C’ fare roli luajne ato ? Nga I marrim ne keto elemente
? Etj…

3.  Ushqimi i bimëve përfshin elementë kimikë nga përbërja e të cilëve
lindin molekula të lëndëve të ndryshme. Nga këta elementë, më të
rëndësishmit për organizmin e njeriut janë:
kaliumi, nitrogjeni (azoti), fosfori, kalciumi, magneziumi, hekuri dhe
sulfuri, nga të cilët ekzistenca e tre elementëve kalium, nitrogjen dhe
fosfor janë mëse të domosdoshme. Në tokë gjenden elemente të tjerë
që kanë rëndësi jetike për trupin e bimës. Nga këta elementë, më të
rëndësishmit janë: jodi, natriumi, nikeli, bakri, magneziumi dhe
siliciumi. Sasia e tyre në tokë gjithmonë është e mjaftueshme, sepse
bimët thithin vetëm një pjesë shumë të vogël të tyre. Për t’u habitur
është fakti se të gjithë këta elementë në masa të përcaktuara (mikro-
mili dhe gramë) ndodhen në trup dhe çrregullimi i sasisë së secilit prej
tyre do të sillte moskoordinim midis pjesëve të trupit të njeriut, të cilat
mund edhe të dëmtoheshin. Gjithashtu, vlen për t’u theksuar se përveç
elementëve të lartpërmendur ka edhe elementë të tjerë të ndryshëm, që
ndodhen edhe në tokë por edhe në trup. Më poshtë po përmendim
elementët më të rëndësishëm.

4.  Kaliumi (K)
Është elementi më i bollshëm në qelizë. Trupi
përmban rreth 250 miligramë kalium. Qeliza luan një
rol të rëndësishëm në reagimet energjike, sintezën e
proteinave, si dhe në ruajtjen e ekuilibrit të acideve në
trup. Megjithëse është e nevojshme ekzistenca e
kaliumit në regjimin ushqimor, informacioni lidhur
me nevojën e sasisë minimale të tij është i paktë. Por
studimet shkencore tregojnë se ushqimet bimore janë
të pasura me këtë element. Kaliumin e gjejme te
banania ,pjepri,sallatori etj.

5.  Natriumi (Na)
Është elementi më i bollshëm në likuidin (lëngun) e
jashtëm të qelizave. Si një elektrolit në likuidet jashtë
qelizës, natriumi ndihmon në ruajtjen e presionit
osmotik jashtë membranës së qelizës dhe ka një
ndikim të njëjtë si kaliumi brenda qelizës për ruajtjen
natyrale të balancës së ujit. Nevoja ditore për të është
llogaritur nga 3 në 7 gr. Natriumin ne mund ta gjejme
te : dritherat, pjeshka,qepa, pijet energjike etj.

6.  Hekuri (Fe)
Është metali (element) më i bollshëm i trupit dhe përbën
rreth 0.004 për qind të peshës trupore. Në mënyrë të
natyrshme, sasia e tij varion nga 3 në 5 gr. Por edhe kjo
është e ndryshueshme, sepse varet nga mosha, gjinia,
madhësia, shëndeti dhe sasia e rezervuar e tij në trup. Në të
vërtetë, hekuri është një lëndë me ngjyrë gjaku që
transporton oksigjen të mjaftueshëm për frymëmarrje dhe
gaz karbonik (dioksid karboni) nga qelizat në mushkëri.
Çdo ditë, trupi ynë me anë të ushqimit përfiton 10 deri 30
miligramë hekur. ne e marrim hekurin nga : perimet e
ndryshme , si she nga prodhime e qumshit apo te mishit .

7.  Azoti (N)
Organizmi ynë përmban sasi të mëdha azoti, i cili luan
një rol kryesor në strukturën e proteinave. Në
përbërjen e trupit të njeriut, azoti merrë pjesë me 3%
dhe është kryesisht si element kryesor i ndërtimeit të
muskujve. Azoti është element kryesor në përbërjen
i ajrit prandaj ne mund ta marrim azotin drejperdrejte
nga ajri.

8.  Fosfori (P)
Luan një rol kryesor në organizmin e njeriut, kryesisht
në procesin e marrjes apo të çlirimit të energjive të
organizmit.ne e gjejme te rrepat , lengu I portokallit,
bizelja , fiku , peshku etj.

9.  Kalciumi (Ca)
Është një element mineral që përbën 1.5 deri në 2 për
qind të peshës së trupit te personat e rritur. Nga kjo
sasi, 99 për qind e kalciumit gjendet në kocka dhe te
dhëmbët.ate e gjejme te prodhimet e qumshtit,
cokollata , brokoli spinaq . etj

10.  Magneziumi (Mg)
Në momentet e lindjes, në trupin e njeriut ndodhet 0.5
gr, ndërsa në moshë të rritur në trup ai ka një sasi 21–
28 gr, ku 50-60 për qind ndodhet në kocka dhe
roli. Në trupin e njeriu normal magnezi paraqitet me
një përqindje prej afro 0,15 %. Kjo sasi përkujdeset për
forcimin dhe ruajtjen e imunitetit dhe gjallërimin e
nervave dhe turrjen e muskujve. Ate e gjejme frutat e
thata , geshtenjat etj. Njekosisht e gjejme edhe ne
forme vitamine .

11.  Sulfuri (S)
Përbën 0.25 për qind të peshës trupore të njeriut dhe
ndodhet në çdo qelizë të trupit të njeriut. Më tepër
ndodhet në flokë, lëkurë dhe thonj. Sulfuri vepron si
një element antihelmues, duke u përzier me përbërësit
helmues dhe i shndërron ata në të padëmshëm apo i
eliminon plotësisht. Ate e gjeme te veza , hurdhra

12.  Jodi (I)
Në organizëm ndodhet rreth 15–23 miligramë jod.
Nëse ushqehet larva me jod, ajo do të kthehej
në bretkose.. Ai ndodhet në të gjitha qelizat e trupit,
por 70–80 për qind e sasisë së jodit ndodhet në
gjëndrat e tiroideve. Kjo lëndë është pjesërisht në
formën e hormoneve të trioksinës që sintetizohet nga
gjëndra e tiroideve dhe luan një rol të rëndësishëm në
forcimin dhe metabolizmin e trupit. Në trupin e
njeriut ka më pak se një majë (0.00004%) luge jod,
megjithatë pa të do të vdiste njeriu.

13.  Bakri (Cu)
Njihet si pjesa më e rëndësishme e shumë enzimave.
Luan një rol mjaft të rëndësishëm në pengimin e
pakësimit të sasisë së gjakut në trup. Fëmijët kanë
nevojë jetike për këtë përbërës, i cili ndodhet në sasi të
konsiderueshme te produkti i qumështit.

14.  Uji
Uji është elementi më i rëndësishëm që ndodhet në
tokë, i cili luan një rol kryesor në transportimin e
elementeve bazë në qelizat e bimëve. Përbën 60 për
qind të peshës trupore. Uji cilësohet ndryshe si
elementi jetik i gjallesave. Ai është përbërësi kryesor i
urinës dhe plazmës së gjakut. Pa te nuk mund te
jetojme nese mund te rrime 48 ore pa buk pa uje nuk
mund te rrime as 24 ore.

15.  Gazrat
Dioksidi i karbonit dhe oksigjeni ndodhen në sasi të
ndryshme në tokë. Këto dy lloj gazrash (në sasi të
përcaktuara) gjenden në gjak dhe qeliza, duke luajtur
një rol kryesor në procesin e frymëmarrjes që është po
ai proces i shkëmbimit të oksigjenit dhe dioksidit të
karbonit ndërmjet atmosferës dhe qelizave të trupit.

16.  Keto jane disa nga elementet me te rendesishem ne
organizmin tone . Pa keto elemente ne nuk mund te
jetojme ose mund te na shfaqen probleme te
ndryshme .
 Burimet e informacionit :
 Google
 Libri I jetes
 Libri mjrksise 2

17.  LORENC PECA
 &
 BLERIM BRAIMLLARI