2. ARSYET
Deri në fund të shek.XV evropianët, përveç Evropës dinin edhe për Lindjen e Afërt dhe të Largët dhe për
disa pjesë të Azisë dhe Afrikës.
Mbanin lidhje të mira tregtare me vendet aziatike Indinë dhe Kinën. Prej andej në Evropë
sillnin erëza dhe mëlmesa me të cilat ushqimet i bënin më të shijshme, pastaj mëndafsh, gurë të cmueshëm,
parfume, ngjyra etj. Megjithatë, me pushtimin e Ballkanit dhe të Azisë së Vogel nga osmanet dhe me asgjësimin e
Perandorisë Biznatine(1453), u ndërprenë rrugët tregtare tokësore kah vendet lindore. Tani, malli nga vendet
lindore që vinte në Evropë nëpërmjet tregtareve arabë u bë shum i shtrenjtë (8 deri në 10 herë më i shtrenjtë!). Për
këtë arsye, evropianët filluan të kërkojnë rrugë të reja detare kah vendet lindore, që solli deri te zbulimi i vendeve të
reja.
Për blerjen e mallrave nga vendet lindore harxhoheshin shumë para, prandaj në Evropë filloi të ndjehet
mungesa e metaleve të çmueshme (ae, argjend) prej të cilave priteshin monedhat. Vecanërisht njehej mungesa e
monedhave të arta. Në Evropë në atë kohë, nuk ishte e mundur që të shuhet etja e shtuar për ar, prandaj
evropianët filluan të kërkojnë ar jasht kufijve të saj.
3. ZBULIMET E REJA
TEKNIKE
Në të njëjtën kohë, duke iu falëndëruar shkences dhe teknikës, (në
shek. XIV dhe XV) u gjetën shumë zbulime të reja teknike, si: Busulla,
harta gjeografike, astrolabi, arma e zjarrtë etj., të cilat më së shumti
kontribuan për zhvillimin e detarisë dhe tregtisë. Filluan të ndërtohen
anije me vela më të mëdha dhe më të forta, të quajtura karavela. Ata
mundnin të merrnin më tepër njerëz dhe ngarkesë, ishin shumë më të
shpejta dhe më të rezistueshme ndaj dallgeve të mëdha të detit. Lundrimi
me to ishte më i sigurt dhe mundej të lundrohet shumë më larg nga bregu.
4. Potugezët të parët filluan të ndërmarrin ekspedita detare, duke e kërkuar rrugën për në Indi dhe për në
vendet tjera të pasura lindore. Lundërtari Bartolome Dias, duke lundruar në jug, afër bregut perëndimor të
Afrikës, në vitet 1486/1487 arriti deri te pjesa më jugore e saj, kepi, i cili u quajt Kepi i shpresës së mirë. Pasi u
vërtetua se bregu më tutje shtrihet në drejtim verilindor dhe se, në fakt, e ka anashkaluar bregun afrikan, Diasi u
kthye në Portugali.
Në të njëjtën kohë edhe Spanjolët ndërmorën ekspedita, duke e kërkuar rrugën detare për në Indi.
Lundërtari Kristofor Kolumbo, me prejardhje nga Gjenova(Itali) ishe i bindur se duke lundruar në perëndim do të
arrij në Indi. Mbreti spanjoll Ferdinandi dhe mbretëresha Izabella u pajtuan ta financojnë planin e Kolumbos. Në
fillim të gushtit të vitit 1492, Kolumbo, me tri karavela dhe me rreth 120 marinarë, lundroi nga limani Palos. Pas dy
muaj lundrimi në drejtim perëndimor, më 12 tetor të njëjtin vit, Kolumbo u bind se ka arritur në bregun
perëndimor të Indisë, prandaj banorët e atjeshëm u quajtën Indianë. Kur u kthye në Spanjë, u prit me nderime të
larta, si lundërtari i parë i cili e zbuloi rrugën detare për në Indi.
ZBULIMI I AMERIKËS DHE E
RUGËS DETARE PËR NE INDI
5. Në vitet e ardhshme Kolumbo ndërmori edhe tre udhëtime, zbuloi ishuj të ri dhe arriti deri
në brigjet e Amerikës së Mesme, megjithatë, nuk gjeti as ar as erëza. Për këtë arsye fama e tij filloi
të bjerë dhe vdiq në mjerime(1506), i harruar nga të gjithë, pa e ditur se ka zbuluar kontinent të ri.
Në fillim të shek. XVI lundërtari Amerigo Vespuçi(nga Firenca), në shënimet e tij nga
udhëtimet në vendet e reja, e parashtroi paramendimin se vendet që zbuloi Kolumbo nuk janë
pjesë e Indisë, por kontinent i ri. Kjo u dha shkas gjeografëve evropianë që kontinentin e ri ta
quajnë Terra America (Toka e Amerikës), respektivisht Amerikë
Përderisa Kolumbo i zbuloi vendet e reja në perëndim, portugezët arritën ta gjejnë rrugën
detare për në Indi. Lavdia i takoi lundërtarit Vasko de Gama. Me tre anije, në vitin 1497 ai u nis
rrugës së Diasit, e anashkaloi Afrikën dhe në maj të vitit 1498 arriti në bregun e Indisë. Për
meritat e tija, Vasko de Gama e emerua "admiral i Detit Indian".
Ferdinando Magelani ishte një Spanjoll u nis drejt skajit më jugor të Amerikës së Jugut.Pasi
kaloi qetësisht Amerikën e Jugut arriti në Filipinë dhe atje u vra nga banorët vendas.Megjithatë,
udhëtimin e vazhduan shokët e tij.Ky ishte udhëtimi i parë përeth botës.
