ชีววิทยาเรื่องระบบไหลเวียนเลือด circulatory system ศึกษาเนื้อหาอื่นๆได้ที่ facebook SUK KEE BIO

1. TOPICS
ระบบการไหลเวียน
Internal transport
(Circulatory system)

2. 3. INTERNAL TRANSPORT
(CIRCULATORY SYSTEM)
การขนส่ งสารมีหลายวิธี โดยจะขึนอยู่กับชนิดของสิ่งมีชีวต ดังนี ้
้ ิ
1. การแพร่ (diffusion)
2. Gastrovascular cavity
3. ระบบไหลเวียนเลือดแบบเปิ ด ระบบไหลเวียนเลือด ประกอบด้ วย
(open circulatory system) -เลือด(blood)
4. ระบบไหลเวียนเลือดแบบปิ ด -หลอดเลือด(blood vessel)
(close circulatory system) -หัวใจ (heart)

3. Gastrovascular cavity
-พบในพวก cnidarians, พลานาเรี ย และหนอนตัวแบนอื่น ๆ
-Gastrovascular cavity มักมีการแตกแขนงแทรกไปในชันของเซลล์
้
-มีการแลกเปลี่ยนสารต่ าง ๆ ภายในตัวกับสิ่งแวดล้ อมโดยตรง จากนันมี้
การขนส่ งสารต่ าง ๆ ระหว่ างเซลล์ โดยการแพร่ เนื่องจากระยะห่ างระหว่ าง
ชันของเซลล์ มีระยะทางสัน ๆ
้ ้

4. ระบบไหลเวียนเลือดแบบเปิ ด (open circulatory system)
-พบในแมลงและพวก mollusk
-อวัยวะต่ าง ๆ จะสัมผัสกับเลือดโดยตรง
-ไม่ มีความแตกต่ างระหว่ างเลือดและ
interstitial fluid รวมเรี ยก hemolymph
-ขันตอนการไหลเวียน
้
1.หัวใจ(tubular heart)ที่อยู่ด้านหลังบีบตัว
2.Hemolymphเคลื่ อนสู่หลอดเลือด(vessel)
และ sinus (แอ่ งเลือดรอบๆอวัยวะ)
3.Hemolymphจากsinus แลกเปลี่ยนแก๊ ส
และสารอาหารกับเซลล์ โดยตรง
4.เมื่ อหัวใจคลายตัว hemolymph ถูกดึงกลับ
หัวใจ ทางรูเรียก ostia (มี valveที่ปิดเมื่อหัวใจหดตัว)

5. ระบบไหลเวียนเลือดแบบปิ ด (close circulatory system)
-พบในไส้ เดือน หมึกและสัตว์ มีกระดูกสันหลัง
-หัวใจอาจมี >1
-เส้ นเลือดมีการแตกแขนงเป็ นเส้ นเล็กๆ ไป
เลียงอวัยวะ
้
-เลือดจะอยู่ในเส้ นเลือดตลอดเวลา แยก
ออกจาก interstitial fluid
-มีการแพร่ ของแก๊ สและสารอาหารจากเลือด
สู่ interstitial fluid และจากinterstitial fluid
สู่เซลล์

6. เปรียบเทียบการขนส่ งสารเข้ าและออกจากเซลล์
ในสัตว์ ท่ มีระบบไหลเวียนเลือดแบบเปิ ดและแบบปิ ด
ี
extracellular fluid = interstitial fluid

7. Cardiovascular system
-หัวใจแบ่ งออกเป็ น 2 ส่ วน
1.atrium(or atria) ทาหน้ าที่รับเลือดกลับสู่หวใจ
ั
2.ventricle ทาหน้ าที่ป๊ั มเลือดออกจากหัวใจ
-เส้ นเลือดมี 3 ชนิด
1.artery ทาหน้ าที่นาเลือดออกจากหัวใจสู่อวัยวะ
2.capillary เป็ นบริเวณที่มีการแลกเปลี่ยนสารระหว่ างเลือดและinterstitial
fluid เพราะเป็ นเส้ นเลือดที่มีผนังบางและเป็ นรู
-มีการแตกของcapillaryเป็ นร่ างตาข่ ายที่บริเวณอวัยวะเรี ยก capillary bed
3.vein ทาหน้ าที่นาเลือดจากอวัยวะกลับสู่หวใจ ั
Heart
Aorta artery arteriole capillary venule vein vena cava
(organ)

8. Single circuit circulation
-ปลามีหวใจ 2 ห้ อง (1atrium, 1 ventricle)
ั
-ventricle ปั๊ มเลือดออกจากหัวใจสู่เหงือก
(gill circulation)
-มีการแลกเปลี่ยนแก๊ สที่เหงือก
-gill capillary นาเลือดที่มี O2สูงไปเลียง
้
ส่ วนต่ าง ๆ ของร่ างกาย(systemic circulation)
-vein นาเลือดกลับหัวใจ
-เนื่ องจากเลือดไหลจาก gill capillary สู่
systemic circulationโดยตรง ดังนันความดัน
้
เลือดจะค่ อยๆลดลง เลือดจึงไหลช้ าลง

9. Double circuit circulation

10. ระบบไหลเวียนเลือดในกบ
-กบมีหวใจ 3 ห้ อง (2 atria, 1 ventricle)
ั
-ventricleปั๊ มเลือดออกจากหัวใจทางเส้ นเลือด
artery จากนันจะแยกออกเป็ น 2 เส้ น
้
-เส้ นที่หนึ่งนาเลือดไปฟอกที่ปอดและผิวหนัง
เรียกวงจรนีว่า pulmocutaneous
้
(lung and skin) circulation
-อีกเส้ นหนึ่งนาเลือดไปเลียงส่ วนต่ างๆของ
้
ร่ างกายเรียกว่ า systemic circulation
-รวมเรียกทังสองวงจรนีว่า double circulation
้ ้

11. -เนื่ องจากเลือดที่ไปเลียงส่ วนต่ าง ๆ ของ
้
ร่ างกายถูกปั๊ มออกจากหัวใจโดยตรง
ดังนันแรงดันเลือดจึงสูงกว่ า single circulation
้
-ventricleมี1 ห้ อง จึงมีการปนกันของเลือด
oxygen-rich และ oxygen-poor blood
-แต่ ในventricleก็มีเยื่อกันบ้ าง ดังนัน oxygen-
้ ้
rich blood ส่ วนมาก(จากatriumซ้ าย)จะถูกปั๊ มสู่
systemic circulation และoxygen-poor blood
ส่ วนมาก(จากatriumขวา)จะถูกปั๊ มสู่
pulmocutaneous circulation

12. ระบบไหลเวียนเลือดในสัตว์ เลือยคลาน นก และสัตว์ เลียงลูกด้ วยนม
้ ้
-สัตว์ เลือยคลานมีหวใจ 3 ห้ อง(ยกเว้ น
้ ั
จระเข้ ) โดยหัวใจห้ อง ventricle เริ่มมี
ผนังกัน แต่ ไม่ สมบูรณ์
้
-จระเข้ นกและสัตว์ เลียงลูกด้ วยนมมี
้
หัวใจ 4 ห้ อง
-การไหลเวียนเลือดแบ่ งเป็ น 2 วงจร คือ
pulmonary และ systemic circulation
-หัวใจด้ านซ้ าย รับ-ปั๊ มเลือดที่มี
ออกซิเจนสูง
-หัวใจด้ านขวา รับ-ปั๊ มเลือดที่มี
ออกซิเจนต่า

13. -ในหัวใจมีลนกันเรียก valveแบ่ งเป็ น
ิ้ ้
1.atrioventricular valve (AV valve)
กันระหว่ างatriumกับventricle
้
2.semilunar valve กันระหว่ างaorta
้
กับventricleซ้ าย และ pulmonary
artery กับventricle ขวา

14. เปรียบเทียบ double circulation ในสัตว์ ท่ มีหวใจ 3 ห้ อง,
ี ั
4 ห้ องแต่ ไม่ สมบูรณ์ และ 4 ห้ องสมบูรณ์

15. การไหลเวียนเลือดในคน
Pulmonary circulation
ventricleขวาปั๊ มเลือดออกจากหัวใจ
pulmonary artery ปอด(แลก
เปลี่ยนแก๊ ส) oxygen-rich blood
pulmonary vein atriumซ้ าย
Systemic circulation
ventricleซ้ าย aorta
เส้ นเลือดแยกออกเป็ น 2 เส้ น
1.ไปเลียงส่ วนหัวและแขน
้
2.ไปเลียงอวัยวะในช่ องท้ องและขา
้
oxygen-poor blood กลับสู่หวใจั
(atriumขวา)ทาง anterior(superior)(1)
หรือ posterior(inferior) vena cava(2)

16. เสียงของหัวใจ (Heart sound)
-สามารถใช้ stethoscopeฟั ง
• The heart sounds we can เสียงของหัวใจได้ โดยจะได้
hear with a stethoscope
are caused by the closing ยินเสียง lub-dup, lub-dup,
of the valves.
– The sound pattern is lub-dup
“lub-dup, lub-dup,
lub-dup.” -lub: เป็ นเสียงของเลือดที
– The first heart sound
(“lub”) is created by กระแทก AV valveเมื่ อ
the recoil of blood
against the closed ventricle บีบตัว
AV valves.
– The second sound -dup: เป็ นเสียงของเลือดที่
(“dup”) is the recoil
of blood against the กระแทก semilunar valveเมื่ อ
semilunar valves.
ventricle คลายตัว
-สภาวะที่ valveผิดปกติเรียก heart murmur

17. วัฏจักรหัวใจ (cardiac cycle)
-cardiac cycle: การบีบและ
คลายตัวของหัวใจเป็ นรอบๆ
-ระยะที่มีการบีบตัวเรียก
systole
-ระยะที่มีการคลายตัวเรียก
diastole
-cardiac output: ปริมาณ
เลือดที่ป๊ั มจาก ventricle
ซ้ ายไปเลียงส่ วนต่ างๆของ
้
ร่ างกาย
cardiac out put (vol/min) = heart rate (no./min) X stroke volume (vol/no.)
5.25 L/min = 70 beat/min X 75 ml/beat

18. จังหวะการเต้ นของหัวใจ(heart’s rhythmic beat)
(generate electrical (จากAV node สูventricle
่
impulse) จะdelay 0.1 วินาที)
Electrocardiogram (ECG/EKG)
-cardiac muscle ของสัตว์ มีกระดูกสันหลังสามารถกระตุ้นได้ เอง(self-excitable)
-sinoatrial(SA) node ควบคุมอัตราและเวลาในการบีบตัวของหัวใจ
-SA node วางตัวอยู่บนผนังของ atriumขวาใกล้ กับบริเวณที่ superior vena cava
-atroventricular(AV) node วางตัวอยู่บนผนังของหัวใจระหว่ าง atrium และventricleขวา

19. โครงสร้ างของหลอดเลือด(The structure of blood vessel)
-เส้ นเลือดประกอบด้ วย
เนือเยื่อ 3 ชัน
้ ้
1.ชันนอก เป็ นconnective
้
tissueและelastic fiber
2.ชันกลาง เป็ นsmooth
้
muscle และ elastic fiber
3.ชันใน เซลล์ ชันเดียวแบนๆ
้ ้
เรียก endothelium
-arteryมีชันนอกและชันกลางหนากว่ าvein
้ ้
-capillaryมีเฉพาะชันendometrium ทาให้ สามารถแลกเปลี่ยนสารระหว่ างเลือด
้
และinterstitial fluidได้ ดี (เส้ นผ่ านศูนย์ กลาง 3-10 um, RBC 7-10 um)

20. -veinใหญ่ ๆจะมี one-way valve กัน ที่ยอมให้ เลือดไหลเข้ าสู่หวใจเท่ านัน
้ ั ้

21. การไหลและความดันเลือด(blood flow and blood pressure)
การไหลของเลือดในหลอดเลือดขึนกับ ้
1.Law of continuity การไหลของๆเหลวใน
ท่ อที่มีพนที่หน้ าตัดน้ อยกว่ าจะไหลเร็วกว่ า
ื้
การไหลของเลือดในcapillaryจะช้ ากว่ า
arteryและaorta ตามลาดับ เพราะพืนที่ ้
หน้ าตัดรวมของcapillaryมากกว่ า
-การไหลของเลือดอย่ างช้ าๆในcapillary
ทาให้ เกิดการแลกเปลี่ยนสารได้ ดี
2.ความดันเลือดในหลอดเลือดขึนอยู่กับ ้
cardiac output, peripheral resistance,
gravity
-ความดันเลือดในaorta>artery>arteriole>
capillary>venule>vein>vena cava

22. การวัดความดันเลือด
1.ความดันเลือดปกติในคนอายุ 20 ปี = 120/70
2.เครื่ องที่ใช้ วัดคือ sphygmomanometer โดยนาไปพันรอบโคนแขน บีบให้ ลมเข้ าไปใน
cuffจนกระทั่ งความดันใน cuff สูงกว่ าความดันเลือดใน artery เลือดหยุดไหล
3.ใช้ stethoscopeฟั งเสียงการไหลของเลือด ค่ อยๆปล่ อยให้ ลมออกจากcuff เมื่อความ
ดันเลือดในarteryสูงกว่ าในcuff จะได้ ยนเสียงการไหลของเลือดเรียกsystolic pressure
ิ
4.ค่ อยๆปล่ อยลมในcuffออกเรื่อยๆ จนกระทั่งไม่ ได้ ยนเสียงการไหลของเลือด เรียก
ิ
diastolic pressure

23. การไหลของเลือดสู่ capillary bed
-การไหลของเลือดสู่ capillary bed ที่
อวัยวะต่ างๆ ขึนอยู่กับความต้ องการ
้
ของอวัยวะนันๆ เช่ น ในขณะออกกาลัง
้
กายเลือดจะไปเลียงที่กล้ ามเนือมาก แต่
้ ้
ไปเลียงทางเดินอาหารลดลง
้
-การควบคุมการไหลของเลือดสู่capillary
bed คือ
1.โดยการหดตัวของกล้ ามเนือเรียบของ
้
arteriole
2.โดยการทดตัวของ precapillary sphincter

24. การแลกเปลี่ยนสารที่หลอดเลือดฝอย(capillary exchange)
ข
ก
-การนาสารเข้ า-ออกcapillary มี 4 วิธี รูป(ก)
-การนาสารผ่ าน cleft จะสัมพันธ์ กับ fluid pressure รูป(ข)
:บริเวณที่ใกล้ กับ arteriole ของเหลวจะไหลออกจาก
capillary
:บริเวณที่ใกล้ กับ venule ของเหลวจะไหลเข้ าสู่capillary

25. ระบบนาเหลือง(Lymphatic system)
้
-lymphatic system นาของเหลวและโปรตีนกลับสู่กระแสเลือดโดยนาเข้ าทางvenae cava
-lymph: ของเหลวใน lymphatic vessel (ภายในมี valve)
-lymph node: เป็ นอวัยวะทาหน้ าที่กรอง lymphและทาลายเชือโรค ภายในประกอบด้ วย
้
connective tissue และเม็ดเลือดขาว

26. องค์ ประกอบของเลือด
-เลือดประกอบด้ วย นาเลือดหรื อพลาสมา(plasma) และเม็ดเลือด
้
-เม็ดเลือด(cellular elements) ประกอบด้ วย เม็ดเลือดแดง(erythrocyte)
เม็ดเลือดขาว(leukocyte) และเกล็ดเลือด(blood platelet)
-ในสัตว์เลี ้ยงลูกด้ วยนม RBC ไม่มีนิวเคลียส
และไมโตคอนเดรีย, anaerobic metabolism
-ไตสร้ างerythropoietin กระตุ้นการสร้ าง RBC

27. Pluripotent stem cells
Pluripotent: เซลล์ ท่สามารถเปลี่ยนแปลง(differentiate)ไปเป็ นเซลล์ เม็ดเลือดชนิดอื่นได้
ี

28. การแข็งตัวของเลือด(blood clotting)
-An inherited defect in any step of the clotting process
causes Hemophilia

29. โรคหัวใจ(cardiovascular diseases)
1. Heart attack การตายของ cardiac muscleจากการขาดเลือดไปเลียงหัวใจ
้
เพราะเส้ นเลือด coronary artery อุดตัน จาก embolus
2. Heart stroke การตายของเนือเยื่อประสาทในสมอง เนื่องจากการแตกหรืออุดตัน
้
ของเส้ นเลือด artery ในสมอง
3. Atherosclerosis
-เกิด plaque ในผนัง artery
บริเวณชันกล้ ามเนือเรียบ
้ ้
และจะมี connective tissue
และcholesterolมาแทรกอยู่
4. Arteriosclerosis คล้ ายกับ atherosclerosis แต่ จะมี Ca มาสะสมที่ plaque
5. Hypertention สภาวะที่ความดันเลือดสูง ทาให้ เกิด atherosclerosis เพิ่มขึน้