Pu Lal Hriatrenga Chhangte and Pu David had a meeting at a restaurant in Kalemyo. Pu David is the Chairman of the NGO Coordination Committee in Champhai District, Mizoram. They discussed improving trade and relations between Myanmar and India, including developing border roads to connect Teddim, Rih and Falam in Mizoram. Pu David said the Look East Policy aims to strengthen India's economic ties with Southeast Asian countries like Vietnam, Cambodia, Laos and Thailand.
1. VOL.2 NO.21
21 OCTOBER 2013 MONDAY
LALHMUNSIAMI
2nd Year, Philosophy
pu thanglura
pi midel thangi
Tahan [C]
PHOTO:KYAWMOE
2. 2 | TAHANTIMES
domestic news
21 October 2013 Monday | Vol.2 No.21
ASEAN CHAIRMAN DINHMUN LUAH TUR PRESIDENT
U THEIN SEIN - KHUALZINNAA A THIANNUIN A ZUI
HMASAK BERNA
E
INENFIAH A NGAI
ducation hi mihring hlut zawng tehna pakhat a ni a. Zirna avangin mihring
chu a mihring thei chauh a ni. Zirna nei miah lo se, mihring chu bawih
mawl tak a ni ringawt.
Zirna kan tih hian formal education kan tih nitin school-a zir emaw, a
nih loh leh vocational zirna kan tih ang thiam thil zirna te hi a kawk a. Zirnain a tum ber chu, ‘Ram leh hnam, khawtlang tana mi hman tlak ni turin,’
tih a ni.
Kan Pathian thu zawnga kan sawi chuan mi hmantlak, A chanchin tha
hril hi kan hna pawimawh ber tur a ni. Chutiang tho chuan khawvel zirna
zawnga kan thlir chuan mihringin a tih tur chu a mihringpui te tana rawngbawl a ni.
Mihring kan lo nih chuan hna thawk lova awm thei kan ni lo va, hna
thawk ngei ngei tur kan ni ringawt. Nitina kan ei leh bar tur, silh leh fen tur
leh in leh lo tur te ngaihtuah a ngai. Chu chu kan hmabak a ni. Chuvangin
a sur a sa hnuaiah rim takin hna kan thawk. Mahni ei khawp na na na chu
kan thawk chhuak mai. A thei falin hausakna kan um. Chu chu kan kal dan
tlangpui a ni.
Myanmar ram sawrkarna a that tawk loh vangin mahni rem hriat dan
danin ei bar kan zawng. Dam khawchhuah nan kan finna zawng zawng
nen kan tang. Chutiang chuan hun rei tak kan kal tawh a. Eng emaw chen
chu kan la kal zel pawh a ni thei. Hetianga nun kawng kan zawh vang hian
kan rilru, ngaihtuahnaah ‘sum’ a lal, a lian. Engkim kan tih apiang, mi thil
tih apiang a hlawk leh hlawk loh kan tehna chu ‘sum’ vekin kan bithliah ta
a, hei hi kan awmdan a ni ta. Hei hi a dik tawk em?
Ziaktu pakhat chuan, “In leh lo tha tak tak, khawl bungrua changkang
tak tak leh kawng tha tak tak kan sial a, mihring kan chher leh si lo va, eng
nge a sawtna?” a ti tawp mai a. Mihring chher hna hi hna pawimawh hleah a ngai a ni. Zirna tha uar turin a sawi a ni. Chutih rualin a thu sawiin a
ken pakhat chu, ‘In leh lo, khawl leh kawng te sialin inchhek ur ur mah ila
a ‘mihring-a’ ber kan hlamchhiah thiang lo tih a ni.
Chutiang chuan ram, hnam leh khawtlang tana mi hmantlak chher chu
khawvel zirnain a tum chu a ni a. Mihring chu ama mimal tan ei leh bar tur
ngaihtuah reng chung siin mihring puite tan rawng a bawl bawk tur a ni.
Ama mimal dam khaw chhuahna chauha a inhmang ringawt a nih chuan
a pian chhan a phur zo lo a tih theih ang.
Miin khawtlang tan, hnam tan a theih ang tawk tawka ‘a kila lung
pawimawh’ nih a tum a, a beihnaah ‘Engzat nge a hlawh,?’ tih ringawta teh
tumna rilru kan neih tlat chuan kan ‘value system’, kan ngaihhlut zawng hi
kan inenfiah a ngai.n
SEA GAMES-A INTERNATIONAL INFIAM MITE EI-IN
SIAMSAK HNA MRA-IN NI KHATAH DOLLAR 35-IN
SEA Games-a international infiam mite ni khata dollar 35 hisapa ei-in siamsak
hna Myanmar Restaurants Association (MRA)-in a thawk dawn. September ni 9
khan MRA Vice President U Nay Linn chuan, "Keini chuan international infiam
mite chauh kan vil ang. An eiin buatsaih leh an thlenna sport village tihfai hnaah
tender kan chhang fuh a. Ram chhung infiam mite a huap ve lo. Ram chhung
ram pawn company 11-in kan chhang a, kan chang ta a. Infiam mi pakhat dollar 35 hisapin ei-in lam kan lo mikhual dawn a. An hriselna atana tha bawk tur
ngaihtuahin rawng kan bawl a ngai a ni," tiin a sawi.
Ei rawngbawl dan tur ngaihtuahtu committee pawh din a ni tawh a. Chawhmeh tur list siam leh bazar dan turte an ngaihtuah mek a ni. Sport village-ah
hian infiam mi 3500 vel an thleng ngei ang a, ni khatah vawi nga ei-in siam a
ni ang. Ruai viltu tur hi mi 600 vel an ruahman a, MRA leh Thailand-a Uniliver
Company te an thawk dun ang. Fatu atan ram chhung, ram pawna eiin siam
thiamte rawih a ni bawk dawn a ni. Infiam mite hi SEA Games tan hma November 24 atangin December 22 thleng ei-in an buatsaihsak ang a, chawhmeh lam
chu India, China leh Asian ei-in dang dang a tel dawn a ni.n
HMAT-PUNG-TIN CARD-A HNAM HMING ZIAK A DIK
LOH CHUAN SIAM THA TURIN 2015 HMAA DIL
Taingyintha-ho hian 'hmat-pung-tin' card-ah hnam hming dik lova a inziaha siam
that an duh chuan 2015 Inthlanpui tana inbuatsaih hun hma ngeia dil tur a ni
tiin Mandalay Region Security and Border Affairs Minister Lt.Col Aung Kyaw
Moe-an a sawi. September-thla ni 17-a Mandalay Region, Regular Session vawi
(7)-na an neih takah khan Shan taingyintha palai U Sai Maung Hla zawhna,
'Mahni hnam hming dik tak ziah a nih theih nan hmalak dan tur' tih chhan nan
U Aung Kyaw Moe an a sawi a ni. Fate hnam hming dik lo a awm a nih chuan an
pate atanga dik lo a ni ang a. Fate hnam hming siam that dil hma-in pate hnam
hming siam that dil hmasak phawt tur a ni, tiin Minister Lt.Col Aung Kyaw Moe
chuan a sawi.n
President U Thein Sein chu
ASEAN chairman nihna hlan a
nih dawn vangin ASEAN Summit, ASEAN ram hruaitute inhmuhkhawmnaa tel turin a zin
chhuak a, a khualzinnaa engtik
maha la zui ngai lo a thian nu
Daw Khin Khin Win-in a zui a,
hei hi President zinnia a zui vawi
khatna a ni.
President Office-a officer
pakhat chuan, “President hi he
meetingah hian ASEAN Chairman nihna hlan a ni dawn a. Chuvangin a thiannu
Daw Khin Khin Win hian president ram pawn zinnaah a zui ngai lo naa a zui ve
ta a ni. Tun hi a zui vawi khatna a ni.” a ti.
President U Thein Sein, a thiannu Daw Khin Khin Win leh an thuihruaite hi
Brunei Darussalam ram Bandar Seri Begawan khuaa October ni 9 leh ni 10-a
neih tur ASEAN Summit, ASEAN Leader te Inhmuh khawm vawi 23-naa tel
turin October ni 8 khan Myanmar an chhuahsan a. He intawhkhawmnaah hian
ASEAN ram te bakah China, Japan, South Korea, Russia, America leh India
ram atanga hruaitute pawh an tel dawn a ni.n
STATE MIN PEK HNUAH CHAUH REMNA THU SAWI
KAN DUH TIIN 'WA' PARTY-IN SAWI
Sawrkar nena remna thua
hming sign tawh 'Wa' party
(UWSP) chuan mahnia ro inrel an nihna ata State-a hlan
kai an nih hnuah chuan Union
Level-a remna thu sawi an duh
tih UWSP party atanga Amyotha Hlutdaw-a member U Sai
Pawng Nat chuan a sawi. October 4 khan UWSP awmna Pan
Sann khuaah inhmuhkhawmna
hi buatsaih a ni a, UWSP president U Chao Ngi Lai thusawi beh chhanin U Sai
Pawng Nat chuan he thu hi a sawi chhuak ta a ni tih The Voice chuan a tarlang.
"UWSP chuan 'Wa' hmun chu State-a a din loh chuan remna thu sawi an duh
lo. Hel pawl dang pakhat pawh biak rem theih an nih loh chuan 'Wa' pawh hian
remna thu sawi an duh lo," tiin U Sai Pawng Nat chuan a sawi bawk. Sawrkar
nena rem thu an sawinaah 'Wa' hmuna chhiarpui neih dan tur te leh an rama
mite municipal-a thawk an nih theih dan turte pawh sawiho a ni. He inbiaknaah hian Union Peace committee-a Vice President U Thein Zaw leh UWSP
President U Chao Ngi Lai-te pawh an tel. Kum 2013 July thlaa sawrkar nen
an inbiaknaah 'Wa' hmun chu State-a hlan kai an lo dil tawh a ni.n[The Voice]
CHIN STATE BIAL FANGA ZIN PRESIDENT OFFICE
UNION MINISTERTE HNENAH CHIN STATE SAWRKAR
IN THU THEH LUH TUR NEI LO
Myanmar rama state hmasawn
lo ber zinga chhiar tel Chin State,
Haka-ah President Office-a Union Minister pa-hnih U Soe Thein
leh U Tin Naing Thein te September ni 22 khan an thleng a, Chin
State sawrkar chuan an hnenah
thu thehluh tur an nei lo tih Chin
State sawrkar lam atanga thu
dawn a nih thu tarlan a ni.
"Vawiin ni [Sep 23 ] ah Kalaymyo atangin Haka-ah an rawn thleng a. Rakhine
lam pawh an thleng tawh a, state tihchangkan leh hmasawnna atana mamawh
chhui turin a hmun ngeia kala bial fang an ni," tiin Forest and Mining Minister
U Kyaw Nyein chuan a sawi.
Nay Pyi Taw atanga lo kal Union Minister te leh an hote chuan Township
tinte tlawhin Administrator te leh mawhphurna nei chin te, Township development and supervising committee member te an kawm ang a, State level sawrkar
chuan thu thehluh tur a nei lo niin a sawi a ni.
President Office Union Minister te nena inkawmhona chu September ni 23-a
neih tur a ni a, Paletwa bial tiam lovin township dang pariata mi pawimawhte an
kal khawm dawn a ni. Paletwa bial chu Rakhine State Sittwe-a an inkawmhonaah a tel tawh niin U Kyaw Nyein chuan a sawi fiah.
February thlaah pawh khan President, Commander-in-Chief of staff, leh
President Office Union Minister ten Chin State an tlawh hlawm a, thlawhna tum
hmun siam thu te, kalkawng sial that thu te, tui thianghlim tlan tur chungchang
te, leh electric tha tha tak neih dan tur chungchang te an sawiho tawh a ni.n
3. 21 October 2013 Monday | Vol.2 No.21
LOCAL news
TAHAN TIMES-IN PU LALHRIATRENGA CHHANGTE LEH
PU DAVID-A TE ZANRIAH KILPUI
ni
tlai khan Mizoram atanga khual lian
Septemberleh a25ControllerDavid-a te Pu Lal Hriatrenga
lo zin Deputy
of Mines
Chhangte
thian Pu
chu Tahan Times
hmingin Kalemyo Shew Zin restaurant-ah zanriah kilpui a
ni. Zanriah ei hma hian Pu David nen inkawmna hun tawi
te kan nei hman hlauh a. Pu David hi Champhai District
NGO Coordination Committee-ah Chairman a ni. Pawl
hrang hrang insuihkhawma hotu thawk mek a ni. Ram leh
hnam, khawtlang vei tak taktu a nih avangin hun tawi te
a neih chhunah hetiang hian Myanmar unaute hnenah
thuchah a sawi hman a.
“Border trade bikah chuan Teddim, Rih, Falam kawng
hi BRTF ten an rawn lai zel dawn a. Anni hi Border Road
Organization an ni a, hei hi Defense Ministry hnuaia mi an
ni. Han thlir chiang ila, Myanmar-in ama product tam tak
a neih lem loh avangin a hralh chhuah tur tam tak chu China product a ni. China chu India hmelma kumhlun a lo ni
a. Chuvangin India hian China bungrua luhtir hum hum chu a tum a ni lo tih a chiang mai a.
"Myanmar mizote leh India Mizote kan inlaichinna a that poh leh India sawrkar chu a lawm a, a chhan chu a tum
hlawhtlinna tura inbiak nana mi pawimawh kan nih tlat vang a ni. Chu bakah unau ang khat, awmna hrang mai kan
ni tih a hriat chian bawk avang hian India chuan keini hi min duat em em mai a ni.
"Sipaiin kawng min laihsak ang a, chu kawng chu keini Zofaten sumdawn nan i hmang ang u kan ti duh a ni.
"Chumi belhchhah tur atan chuan Look East Policy hi kan hriat a pawimawh a. India Look East Policy-ah chuan India
sawrkar laipuiin China a um phak lohna lian ber chu sumdawnnaah a ni a. Khawvela labour man tlawmna ber chu
Vietnam , Cambodia, Laos leh Thailand te khi a ni a. Khing ramah khian foreign company, Europe-a mi tam takin
bungraw siam chhuahna factory te an din teuh hlawm a. China hi chung bungraw zawrh chhuahsaktuah a tang ta a.
Chu chu India hian a han chuh ve ta a ni. China hian kum 60 chuang zet a lo thawk tawh a, India hian tunah a thawk
chho ve ta a. Chumi avanga Look East policy din ve a ni ta a.
"Chutah chuan Mizoram kal tlangin Kaladan Multi-modal Transit Transport Project hmang te, Sittwe Deep Sea
Port hmang te, Champhai mawtawr kawngpui hmang te leh Moreh lam mawtawr kawngpui hmang te hian Myanmar
ram kaltlangin kawngpui zau deuh siam a tum a. Tichuan chung kawngpui te chuan nichina kan sawi Indonesia,
Cambodia, Laos, Vietnam leh Thailand ramte kha a han chhun vek ang a, an ram atanga chhuak bungrua te kha
India chuan he kawngpuite hmang hian India-ah a la lut ang a, India lawng chawlhna hmun hrang hrang atangin
khawthlang lam ramah te a thawn thla dawn a ni. Chu chu ‘Look East Policy’-in a tum chu a ni a, economics lamah.
"Chuvangin border trade leh he Look East Policy hmang hian keini hian kawng tha kan nei dawn tihna a lo ni
ta a. Sumdawnna kawng zau tak Zofate tan a inhawng dawn a ni. Zofate hian tun atang hian nangmahni lamah lo
inbuatsaih lawk ula kan duh a ni. Keini lam, Mizoram lam chu inbuatsaih lutuk a ngai tawh lo. Kan phak ang tawk
tawkin kan inbuatsaih reng tawh a.
"Eng nge inbuatsaih a tul chhan kan tih chuan thil lo thleng tawh kan en a ngai a. Tamu-Moreh lam kan en chuan
Meitei leh Manipuri te sawn saw border trade saw an hmang tangkai pha tak tak lo. A chhawrte tak tak chu South
India lam vai an ni daih mai. A chhan chu tangka an ngah a, lost hlir pawhin kum khat pawh an kal thei tlat. Tlangmite erawh chuan lost hlirin kum khat kan kal thei lo. Tichuan an tuar tang tang a, an tuar chhuak thei zel a. Tichuan
Manipuri-ten anmahni rau rauah inlungrualna an neih loh vang leh a lehlama Myanmar mite nen inzawmna an neih
leh bawk si loh avangin saw border trade saw an hlawkpui em em ta lo a ni.
"Keini pawh hi kan tan tlan loh chuan keini aia tawrh fei zawk leh sum mi tak tak hnam dangten sumdawnna
kawng tha kan tih tumte hi an luah khat mai dawn a ni. Chuvangin tun atang hian company hmang te, farm hmang
te leh sawrkar recognize sumdawnna te hmangin kawng zawngin lo inbuatsaih ula kan duh. Sawrkar pawmpui sumdawnna permit te in neih phawt chuan he border trade hmang hian Zofaten eizawnna tha tak in nei thei dawn a ni.
Hei hi Champhai lama ‘Talk Show’ ka neihnaah te, khawtlang hruaitu kan nihna anga thu ka sawinaah te pawh ka
sawi fo a ni. Hei hi tun tuma ka lo kal vena chhan, ‘ka project’ chu a ni ber mai,” tiin.
Restaurant-ah hian zanriah kil pahin inkawm chhunzawm zel a ni a. Khual lian Pu Lal Hriatrenga Chhangte, Pu
Hriat tia kan koh mai hi Serchhip khaw chhuak a ni a, 1988 atanga 1991 thleng Mizoram sawrkar hnuaiah a thawh
hnuin a bang a, central service-ah 1997 atangin tun thlengin a thawk ta a ni. Office of the Regional Controller of
Mines-ah Deputy Controller of Mines thawk mek a ni. Amah hi B. Tech degree nei a nih bakah LL.B. degree pawh
nei a ni a. Tuna a thawhna hi Director rank a ni a, Bhubaneswar-ah a thawk a, a khawsa mek a ni.
Pu Hriata hi a facebook-ah pawh ‘Hriata Chhangte, Mizo Kristian’ inti ngat a ni a. A lan dan aia chhungril nun
ngai pawimawh daih mi, ram leh hnam a taka veitu a ni tih rei lote chhungin a hriat theih. Keifang Quarry chim
boruakah facebook atangin Pu Davida nen an inral hriat a, “Ram veitu ve ve kan inman,” tiin Bhubaneswar pa leh
Champhai pa an lo kal tlan theih chhan min hrilhfiah.
Mithiam tak tak an nih vangin Pu Rampana “En-Jin Co., Ltd”-in a chah chhuah a ni a. Pu Hriata chuan, “Pu
Rampana hi, ‘Rampana Mizo hnahthlak’ a nih vang a ni ka tanpui chak,” a ti a, ropui tak a ni. Pu Hriata pawhin a
thuchah ber chu Mizo hnahthlakte zalen taka kan inkal pawh tawn theihna tura sawrkar lama hma la tur leh Chin
State-ah te pawh leihnuai hausakna thil laihchhuah tur tam tak a awm a, hengte hi hamthatna remchang a ni a. ‘As
a Chin’ invest nasa rawh u, a zar zo tum rawh u, tih hi a ni.
Zanriah tlai thlak tak eiinho leh hmasawnna tur lam thlira titihoin he hun hlimawm tak hi zan dar 9:45 thleng
hmanho a ni.n
CHIN LEHKHA, SCHOOL-A ZIRTIR THEIH LAWMNA KALAY UNIVERSITY-AH
2013 August ni 30 khan Kalay University Aung Zeya hall-ah zirtirtute leh zirlai 30 velin Primary School-a mahni Chin
lehkha zirtir theih a nih dawn vanga lawmna an nei. Chin lehkha tihah hian Falam, Hakha leh Tedim lehkha te a ni a.
Heng tawnga zirlai bu buatsaihtute chu Kalay University Math Department Professor Dr. Salai Riang Vel-an Falam
zirlai, Kalay University Physics Department Assistant Lecturer Dr. Sang Hlei-an Hakha zirlai leh Kalay University Math
Department-a Tutor U Ngul Sum Lian-an Tedim zirlai, chutiang chuan an buatsaih hlawm a ni.
Union Education Minister Dr Mya Aye-an Chin lehkha zirlaibu buatsaih tura mawhphurhna a rawn pek avanga
bawhzui an nih thu, K.G atanga pawl hnih thleng zirtir phawt tur a nih thu, 2013 October thla atanga zirtir tan tum a
nih thu Hakha lehkha zirlaibu buatsaihtu Dr Sang Hlei chuan ti hian a sawi a.
"Kalay University-a Chin zirtirtu pathum kei, Dr Salai Riang vel, Leh U Ngul Sum te hi Union Education Minister
Dr Mya Aye-an Chin lehkha-a zirlaibu buatsaih turin mawhphurhna min pe a. Tuna kan zirlaibu buatsaih hi K.G atanga
pawl hnih thleng zirtir phawt tur a ni a. Tunah hian an chhu mek a. Falam, Hakha leh Tedim lehkha chi thum chiahin
kan la buatsaih thei a. 2013 October thla atanga zir theih kan inbeisei," tiin."Kan zirlaibu buatsaih hi Chin naupang
awmna apiangah a zirtir theih a. Taingyintha dangte pawhin an duh chuan a zirtir theih," tiin a sawi bawk.n
TAHANTIMES | 3
WESLEY HOSPITAL-A
NATNA AN ENKAWL
TLANGPUITE
Wesley Hospital hian kum 2012 khan
Silver Jubilee hial a lo lawm tawh a. He
Hospital hian Pathiani malsawmna a
dawng chiang niin a lang. Tunlai Wesley Hospital-in a enkawl dam lo tlangpui te chu Malaria hrik vei, Typhoid natna leh Dengue natnate hi a ni a. Natna
a rei hmaa Hospital pante chuan an
dam phah zel. Mahse nat rei hnua
Hospital pan hian awmzia a nei duh lo
viau. Wesley Hospital-ah hian parmanent doctor 7 an awm a, Temporary-a
rawih doctor hmeichhia 2 leh mipa 2 an
awm bawk. In zai ni hi Hapta khatah ni
2 ruat a ni a, Thawhlehni leh Zirtawpniah an zai thin. A zaitu doctor-te hi a
tlangpui thuin Dr. Than Bil Luai leh Dr.
Akui an ni a, anni pahnih hi an awm
loh chuan Dr. Saw pawhin a zai thin.
Wesley damdawi in hi thianghlimna
kawngah te, damlo ngaihsak kawngah
te leh kawng hrang hrang-ah hma an
sawn hle a. Heti anga Tahan khawtlang
damdawi in tha kan nei hi kan van nei
hle a ni tih Pi Lalhmingchhuangi hnen
atangin thu kan dawng.n
JAPAN TANPUINA-IN
HNAHNUAIAH SCHOOL
DIN
Sagaing Region Kalaymyo Township
Nan-Han-Nwe (Hnah hnuai) khuaah
Japan ram tanpuinain school building
sak that a ni a, August thla ral khan
100-ah 98 vel chu zawh fel a ni tawh.
"Kan khuaah hian in 258 leh mihring
1206 kan awm a, lei let mi , lo nei mi
kan ni deuh ber a. Chuvangin kan
school sak that hi kan tlin lo a. Kan
school hi Kawlram a independent hma
1934 daiha sak a ni a. 2002-ah Middle school kan ni thei ve ta a, primary
zirlai 198, middle zirlai 78 an awm," tiin
an head master U San Hlaing chuan
a sawi.
"Ram dang tanpuina hmang thei
tur hian kum ruk meuh kan bei a. Kan
khuaa Rev Van Sum-an ram dang embassy te a dawr kual a. Tanpui tu tur lam
inpeih fel hnuah chauh sarkar lamah a
dawt a dawtin phalna a dil ta a. Education Ministry lam phalna a neih hnuah
Japan embasssy a han hrilh ta a. Japan
embassy chuan FEC 117668 min pe
nghal a," tiin headmaster chuan a sawi.
He School building sak mek hi Sagaing
Region chhunga ram dang tanpuinaa
sak hmasak ber a ni a, feet 80, feet
30 building pahnih an sa mek a ni.n
4. international news
4 | TAHANTIMES
NAIROBI DAWR SUAMTUTE HOTU BRITAIN MI HMEITHAI CHU
Kan hriat theuh angin september 21 chhun khan
Kenya rama Nairobi dawr, ram dang mite luh
chhuah tamna Westgate chu beih a ni a, Muslim
mi ni lote chu bomb-in an vawm a, AK 47 silaiin an
kap bawk a, mi 67 laiin nunna an chan a nih kha.
Thi tam berte hi ram dang mite an ni nghe nghe.
September 21 chhun laiah hmai tuam misual 15
vel chu group hniha inthenin "Muslim-ho kha lo
kal kiang rawh u" an ti a, mipuite chu an kap ta
chiam a ni. Mi thenkhat an man chu Muslim an nih
leh nih loh an zawt a, an sawi theih loh chuan an
kap hlum zel. A sawi theite chu an zalentir bawk.
Heng misual pawlte hi a tirah chuan eng pawl nge
tih an hre thei mai lo. Mahse atawpah Somali-a
awm Islamist firfiak pawl al-shabaab an nih thu an
hre leh thei chauh. Kenya Sipaiin Somali an beih
duh loh thungrulhnaa che ta an ni. He pawl hotu
chuan a lu a tuam a, hmeichhia ni ngeiin an hre tawh a, 'White Widow' a ni tih September 26 khan
Breaking News chuan a puang. Fa 4 nei tawh leh pasal pahnih nei tawh Britain mi a ni an ti bawk.
A hming chu Samantha Louise Lewthwate a ni. North Ireland-ah kum 1983 december 5 khan a
lo piang a. Tunah kum 29 mi a ni tawh. Apa hi Kristian a ni nghe nghe. Royal sipai (No. 9/12)-ah
a lo tang tawh a, 1974 khan a pension. Tunah hian driver a ni bawk. Kum 2002 khan pasal a nei
a, Muslim sakhuaah a inlet. A chhungte pawhin an inzawmna an tichat hmiah. Kum 2005 July 7
khan Britain ram rel chu thihchilh bomb-in a beihtir. Shabaab-pawlte pawh sum leh paiin a tanpui
thin. Kum 2012 Euro 2012 football match-a bomb tipuaktute zingah pawh a tel. He Nairobi dawr-a
thawktu thenkhatte chu suma thamin puak thei hi a lo dah khawl thin a. Buaina a thlen lai hian
thil leitu anga awmin a tlanchhe hman a. Interpole-lam pawhin 'The Most Wanted' list-ah an ziak
lut nghal.n
South America ram thenkhatah pangngai lo takin vur a tla nasa a, ram tam takah mi sang tam
takin khaw vawt an tuar mek. Khawvawt lutuk vang hian Peru-ah mi pasarih, Bolivia-ah pali, Paraguay-ah pahnih an thi a. Bawng, Lawi 5000 chuang an thih phah bawk niin thuneituten an sawi.
Khawchin zirmite sawi danin he boruak vawt lutuk hi August hapta thumna khan Atlantic
(chhim tawp) lam atangin a rawn tleh lut a ni. Peru-ah State 43-a School te an khar vek niin Peru
Deputy Minister of Education Martin Vegas chuan August ni 30 khan a sawi. Vur hi a tla zual zel
dawn nia an hriat avangin kar leh thleng school hi khar a la ni hlawm dawn a ni. Polivia-ah pawh
vur vangin kawng a ping a. Kawng a that loh vang hian Angensi biala khu chhuak laihna 'mine'
lamah bungrua a thawn theih loh a, harsatna a thleng a ni. Heng bialah hian mine panga lai a
awm a, thawktu mi sang tam tak an awm a ni.n
CONGO KRISTIAN (NUN) UN-IN CHAWIMAWINA HLAN
Uganda helho, nunrawng lutuk kut atanga tlan chhuak hmeichhia te tanpui tura nun hlan tawp
Congo Kristian rawngbawltu 'Nun', Angelina Mica chu UNHCR office-in kumtin a hlan thin
chawimawina a hlan.
UNHCR-a thawk hmasa ber, 1922 Noble Peace Prize Winner Norway mi Fridtjof Nansen hriatreng nana an siam chawimawina a dawn avangin Nun Angelina Mica hian US dollar nuai khat
a hlawh dawn a ni. Augustinian Catholic member Miss Angelis hi Uganda hel LRA-ho kut atanga
tlan chhuak thei te chu Congo ram hmarchhak pilril takah 'United & Development Centre' dinin a
humhalh a, chhawmdawl hna a thawk nasa a.
Miss Angelina Mica hian anmahni in atanga tharum hmanga hmuhchhuah, hel ho-in an
chunga rawng taka tihduhdah leh nghaisak tuar hmeichhia leh naupang mi sang hnih chuangte
nun hi a thlak danglamsak nasa hle a ni tiin UNHCR office chuan a thuchhuahah a tarlang.
UNHCR-a Antonio Gutarest chuan Miss Angelis chu a fak a. "Harsatna a tamin, chona a
sang lutuk. Chuvangin a thiltih hi chhinchhiah tlak a ni. Eng harsatna mahin a kawng a dal zo lo
a nih hi," a ti ringawt mai a ni.n
Rev. Dr. LR Bawla buatsaih thian siam dan leh nun hlimna
lehkhabu (Ks. 1500/-) mitin mamawh leh neih ngei chi lei
tur a awm leh ta. He lehkhabu hi vawi engemaw zat chhut
nawn tawh a ni a. Hmasawnna kawngah mi tam tak a lo
tanpui tawh a lehkhabu lar, tha leh chhiar hlawh ber zinga
mi a ni. Han chhiar ve la, i inchhir hauh lo vang.
Lei theina hmun
Tahan Times Book Corner, Phai Synod Bookroom
09 47072961
MALAYSIA POLICE-TE CHU MI THAH
PHALNA LICENCE AN PE
Mi sual pawl nena an intawn chuan police-te chu mi kah hlum
phalna licence chu Malaysia Home Ministry chuan a pe. Hman
ni deuha mi sual pawl nen an inbeih nasat avangin police-te
chu kap hmasatu ni zel turin Malaysia Home Ministry chuan a
duh a ni. Mi sual rual hi mi sing Li (4) vel awmin an ring a, an
zinga a zatve hi India rama piang Malaysia-a awm ta te niin
an ngai. He phalna Licence hi police-ten duh tawka an chet
phalsakna niin eptu zinga MP N Suredran chuan a sawi. Kum
2011-a an lo thiah tawh tual chhung Security-te chetna hluar
tak dan chu a thar vawn nun lehna niin an ngai bawk. Home
Minister rinhlelhawmte nena inzawm a tul loh thu a sawi lang
a, a thusawi ziak langtu eng Magazine pawh tihtawpsakah a
vau bawk. Hei hi Prevention of Crime Act siam thatna a nih
thu Minister hian a sawi bawk.n
TEK AVANGIN INDIA-AH MI 32 AN THI
SOUTH AMERICA-AH A HUN LOVAH VUR A TLA,
MI SANG TAM TAK NUNNA DERTHAWNG
THIAN SIAM DAN
LEH
NUN HLIMNA THURUK
21 October 2013 Monday | Vol.2 No.21
October thla tir lam khan India ram Bihar State leh Jharkhad
State-a tek a tlak avangin mi 32 an thi a, thi zingah hian naupang 9 an tel. India ramah hian fur lai heng Jun-October inkarah tek hi a tla fo thin a, mahse mi 30 chuang meuh thihna
ang chi erawh a la thleng ngai lo. Hmanni lawk pawh khan
ruah leh thli a lo thleng thut a, thingkung tam tak tluin in leh
electric bante pawh a tichhe nual a ni. China ramah pawh Fillow thlipui avangin mi 3 an thi a, in 1200 chuang a chhe bawk.
China sawrkarin a sawi danin he thlipui hi darkar khatah mel
200-a chakin a tleh a ni. Mi sing tel chuan an awmna hmun an
chhuahsan bawk. Thlipui avang hian Zhejciang State, Fujian
State leh Jiangxi State-a rel 59-te chu an tlan lai chawlhtir
an ni bawk a, thlawhna thlawk tur 49 pawh cancel vek a ni.
Tuipuia lawngte pawh khawmual lam pan tura hriattir an ni a,
lawng 65000 chuang fe chu an lo kir leh a ni.n
THURUK PUANGTU SNOWDEN CHU EUROPEAN PALIAMENT CHUAN CHAWIMAWI A DUH
American National Security Agency-a contract-a thawk tawh,
thuruk puangtu Edward Snowden chu 'Sakharon' chawimawina pek a nih theih nan Snowden hming chu ziah luh a nih
thu Press TV chuan September ni 12 khan a tarlang. 'Sakharon' award a dawn theih nan European Parliament memberte
chuan a hming an pek thu September ni 11 khan an puang a.
America sawkarin a rukin thil tam tak a ti a, chu chuan mipuite
zalenna a khawih pawi thu Edward Snowden chuan a laihlan
tak vek avangin a thil tih hi mipuite zalenna humhalhna thil tih
a ni a, chawimawina dawng tlak a ni tiin European Parliament
member te chuan an sawi hlawm a ni.n
KAWLPHAI LUSEI [MIZO]
chanchin lehkhabu
Lehkhabu rawn tlak leh rotling "kawlphai Lusei (Mizo)
Chanchin" chu lei theihin a awm ta e. A ziaktu
Pu F.Cheulinga hi Kawlphaia Mizo lehkha thiam hmasa
leh mi hlun a ni a. A thuziakte hi a rintlakin thangthar
zelte tan ro hlu tak a tling. He lehkhabu hi:Tahan Times Office
EFC Bookroom
Methodist Bookroom-ah te lei theih reng a ni e.
5. international news
21 October 2013 Monday | Vol.2 No.21
AFRICA AL-QAIDA-HO CHU AMERICA SIPAI
THLAN BIKTEN AN BEI
America rama sipai thlanbikten Africa rama Al-Qaida pawlte chu vawi hnih an zawng vel a, an hotute chu an tum bik a nih thu an hotuten an sawi
a, hei hi BBC-ah tar lan a ni. Kenya leh Tanzania
rama America Ambassy chu kum 1998 khan bomb
hmanga beih a ni a, a beitu zinga an hotu al Libi
chu America sipai thlan bikten Libya ram Tripoli
khuaah an lo man tawh a. Chu bakah Somalia ram
chhim lama al-Shabaab firfiak pawl hotu chu America sipaiten an bei leh a, mahse an hlawhtling lo.
Kenya ram Nairobi-a bazar center chu September
thla khan firfiakten an bei a, mi 67 lai an thi a nih
kha. He beihnaa an hotu al Libi chu US sipaite hian
man tumin an bei a, mahse an hlawhchham a ni. Libya ram hruaitute phalna leiin US sipaite hi
Tripoli khua chu an luh chilh thu CNN lamin a tar lang. Al-Qaida hotu pakhat al Libi chu Libya ram
pawn hmun pakhata an hren thu Pentagon lam chuan an tar lang bawk. America Ambassy beih
thuah FBI chuan al Libi hi man an duh hle a, a man thei chu US dollar maktaduai 5 pek an tiam.
Chu bakah Somali rama al-Shabaab hotu chu America sipai thlan bik pawl No. 6 chuan a zawng
chiam a, mahse an la zawng hmu lo. Al-Qaida pawl nena inzawmna nei al-Shabaab-ho pawhin
nasa takin an lo bei let ve bawk a, US lam pawhin an thil tih (beih) chu an chawlhsan rih a ni tih
an sawi. Al-Qaida hotute hi US hian a bei ngar ngar thin a, kum 2011 khan an hotu ber Bin Laden
pawh Pakistan ramah US sipaiten an that a nih kha.n
PRESIDENT LEH REPUBLICAN-HO INKAR FEL THEI LO
America sawrkar-in a pek tur sum ba leh sum pungte chu Parliament-in sum puk theih dan a
tihsan chhoh laiin US President Barack Obama chuan US sawrkar hian sum ba a neihte tha taka
a rulh zel thu leh mipuite hlauthawng lo tura a duh thu a sawi. US sawrkar hian a sum bate rul lo
pawh ni se, khawvel sumdawnnaah nghawng a neih loh thu Parliament-in a sawi lang a, installment kalpuitute thil hlauh tak a nih thu Obama chuan a sawi. Sawrkarin sum a puk theih zat tih
pun thuah pawh Parliament member-te chu lungrual turin Obama hian a ngen bawk. US sawrkar
hnathawh thenkhat chu an chawlhsan hun kar hnih a lo ni ta a, an thawh leh thuai theih nana
dante pawh pawm turin Obama hian a fuih bawk. Republican MP John Boehner chuan Barack
Obama-an sum puk dan tur thua harsatna sukiang tura inbiak a rawt chu a ngai thiam hlei thei
lo. Sum puk theih dan tur tisanga hna thawh hi thil tha tak a ni a, sum hman tur budget ruahman
lova sum hman hi a theih loh tiin John Bochner chuan a sawi bawk.n
M I N N
TAHANTIMES | 5
NAKUM KUM CHANVE-AH SYRIA
CHEMICAL WEAPON ZAWNG ZAWNG
TIHCHHIAT VEK A NI ANG
Nakum kum chanve-ah chuan Syria Chemical Weapon zawng
zawng chu tihchhiat vek a ni ang. September 14 khan America
leh Russia chu hemi thuah an lungrual ta. America leh Russia
chuan Syria President Assad hian kar khat chhung-in Chemical Weapon an neih zat leh an dahna hmunte chu Chemical
Weapon khaptu pawl hnena hriattir vek tur a ni an ti bawk.
He hmalakna hi ralthuam hmanga Syria beih thulhna tur a ni
a, UN Security Council-ah pawh theh luh a ni ang. America,
France leh khawthlang ramte chuan thil an tihtir anga Syria-in
a tih loh chuan ralthuam hmanga beih an duh hlawm. Mahse
Russia-in ralthuam hmanga beih a duh tlat loh avangin inbiakremna hi hmalakna hmasaah an nei ta phawt a ni. Tuna
an kalpui dan turah chuan Chemical Weapon an dahna chu
an tichhe vek dawn a, engtin nge an tihchhiat ang tih erawh
hriat a la ni lo. US President Obama chuan tuna thutlukna hi
a pawm a, mahse Syria-in thu an zawm loh chuan ralthuam
hmanga beih chu a la tum thu a sawi. Syria rama eptu lam
chuan tuna an thutlukna hi an amen chiah lo va, Asad sawrkar hian dik lo taka thil kalpui a thulh chuang lovang an ti.n
SYRIA BEI LO TURA G-20 RAMTEN
AN NAWRNA OBAMA-AN A HNAWL
Reuter chanchin chuan Syria ram, thlawhnaa bei lo tura G-20
ramten an nawrna chu President Obama chuan a hnawl tih a
puang. St. Petersburg khuaah ni hnih awh G-20 ram intawh
khawmna a awm a, Russia President Vladimir Puttin kaihhruai ramte chuan sipai chakna hmanga Syria ram bei lo turin,
inhnukdawk turin an sawipuina chu President Obama hian a
hnawl a ni. Russia kaihhruai G-20 ram zinga ram 10 ten Syria
beih chu an dodal a. Spain telin ram pakuate chuan America
ram thutlukna chu an pawm thung a ni. Germany Prime Minister Angela Merkel chauh hi Europe ram hruaitu zinga Syria
beih thu-a hming ziak duh lo a ni tiin American lam thuneitu
pakhat chuan a sawi.n
D I N
I mit a fiah lo maw?
I mit ko a kham thum em? I thluk a na em?
Tarmit thar i siamtir a, i duhthu a sam lo a nih chuan
'Minn Din' tarmit dawr hi rawn pan vat mai rawh.
'MinnDin'tarmitdawrahhianYangonatangalokaltarmitspecialist
ngeiin i mit chu a enfiah ang. I tarmit kan siamsak che chu a
tha lo a nih phawt chuan a man let kan chawi ang.
N.B.
'Minn Din' tarmit dawr kum sawm cham lawm nan October ni 1 atanga October 31 thleng
30% discount-in man tlawm tein tarmit kan siamsak zel dawn tih chanchin lawmawm kan hriattir a che.
•
•
ပန္းသီးတိုက္လမ္း တာဟန္းေစ်းအနီး Tel. 073 21318
တာဟန္း စည္ပင္သာယာေစ်း အေနာက္ေပါက္မ်က္ႏွာခ်င္းဆိုင္ Tel. 073 21990
6. 6 | TAHANTIMES
world crime
MAHNI NUPUI THATA A RUANG THLALAK
FACEBOOK-A TAR!
F
acebook-a thu inhrilhtawn chuan
a tawng sang ta hle mai. Derek
‘Facebook Murderer’ Medina chuan
a nupui a kap hlum a, a ruang,
chhuata let reng thlalak chu thiante hmuh atan a tar chhuak’ a ni!
A nupui a thah tuk lehah chuan he
Florida pa, a nupui Jennifer Alfonso rawng taka thata a ruang thlalak pawh facebook-a tarlangtu thu buai
hi video hmangin Miami Judge Maria Elena Verde hnenah tihlan a ni
nghal a. Video-ah chuan Medina chu kawr, a bik taka thui, an intihhlum
hlauhthawnawm rilru kim loho hak ang a ha a, a thiltihah hian thiam loh
chantir a nih chuan thi tura hrem theih a ni.
Medina hi kum 31 a ni a, a nupui Alfonso kum 26 chuan amah chu
a sual a, a hnek chiam avangin a nupui chu a kap hlum a, a that tih a
tarlang ta mai chu facebook-a a thiante chu an mengphawk nasa mai
a ni. A thuziak a tihlan zawh hian a thlalak a tilang leh nghal a. A nupui
ruang chhuata lum reng thlalak chu a ni. A tawpah ‘RIP Jennifer Alfonso’ tih a ziak bawk.
Medina chuan a Facebook thiante hnenah tihian a ti a. “Ka nupui
ka thah vang hian lung in ka tang emaw, mintihlum emaw a ni mai thei.
Thiante u, ka hmangaih ache u. Ka ngai che u…Ka nupui hian mi a
khawih a, a mi tihdan hi ka tuar thei tawh hlawl lova tihian ka ti ta mai a
ni. Min ngaihhnathiam hlawm ka beisei a ni,” tiin.
An nupa chenna in an va thlen a, choka chhuata hmeichhe ruang
lo awm a hmuh chuan Medina-an Facebook-a a thil tarlan chu dawt leh
phuah chawp a nih loh zia Miami-Dade Police Department-a Detective
Javier Baez chuan a hmu chiang kher mai. Hmeichhia hian silaia vawi
tam tak kah a tuar tih a lang a. Medina manna lehkhaah chuan tawngkaa na taka an inhau hnuah an puak keh a, a nupui chuan a pet a, a
tlawh a, kuttum tea a hnek tak avangin a nupui Alfonso chu vawi tam
fe a kap tih a inpuan thu te a chuang a. Alfonso hian amah hi tlansan a
tum ni awm a ni.
Medina chuan Alfonso hian an inhnial lai hian chem a chuh tih
a sawi a, mahse anin pindanah silai a va lak vang a ni tih a sawi. A
thubuai chanchin ziahnaah chuan Medina hian Alfonso a thi tih a hriat
ve leh a thawmhnaw a inthlak a, a nu leh pate a va hmu a, tichuan police hnenah a inpe ta a ni tiin an ziak bawk.
Medina hi online lehkhabu paruk ziaktu a ni a, a subject-ah pawh
‘marriage counselling’ tih a tel a. Miami area condomium lian tha taka
khualchhawn dawhkana supervisor thawk mek a ni. Kum 2010 khan
Alfonso nen an innei a, kum 2012 tir lam khan an inthen leh a, thla rei lo
teah an inhruai leh a. Medina pa chuan an nupa nun hian harsatna an
tawk reng niin a sawi thu media lamin an tarlang.n
21 October 2013 Monday | Vol.2 No.21
WHITE HOUSE BULAH CHAK LUTUKA LO TLAN
MAWTAWR SILAIA KAPIN AN LO DANG, A KHALHTU
HMEICHHIA A THI
October ni 4 AFP chanchinah chuan
America ram Washington khawpui
President chenna White House leh
Congress building bulah police mawtawr hnunga rawn zui mawtawr pakhat chak lutuka lo tlan chuan White
House security gate pawh a sut rup
avangin police te chuan silaia kapin
an lo dang a, a khalhtu hmeichhia
chu a hmunah a thi nghal a, police
officer pahnih an hliam thung a ni.
He car hian naupang pakhat a phur a, a khalhtu hi mihang a ni. Police te hian dan an
lo tumna lamah silaiin an lo kah avangin a bul hnaia congress palai te, leh khualzin mite
chu inphenna tur zawngin an buai zo vek mai a ni. Car rawn khalhtu hmeichhia chu a thi
tawh thu, engvanga police mawtawr hnunga rawn zuia sawrkar office lam hawia tlan ta
chiam nge tih a chhan engmah an la hriat chian loh thu leh an chhui mek tih Washington
police chief Katty Lana chuan chanchinbu mite a hrilh.
“A naupang rawn hruai hi kum khat rual lek a la nia. A dinhmun a tha e. Tha takin kan
enkawl e,” tiin naupang chungchang a sawi bawk. “White House leh Congress building
inkarah hian indaidanna security pal a awm a,” tih pahin congress security officer pakhat
leh security mi pakhat an inhliam thu a sawi nghal bawk. Hmeichhia hian security area
pawn lamah police mawtawr a zui a, a hnuah security daidanna leh gate te a sut bakah
uniform ha duty pakhat pawh a sut leh bawk avangin a tawpah silaiin an kap a, dan an
tum ta a ni tiin officer te chuan an sawi.
He thil thleng hi Washington khawpuiah chawlhkar thum chhunga security lama
buaina thlen vawi hnihna a ni a. A hma lawk khan Navy sipai camp chhungah silai keng
mi pakhat chu a lut a, silaia a kah chiam avangin mi 12-in nunna an chan phah a ni.
Police te leh FBI te chuan Connecticut, Stanford hmuna in pakhat chu an luhkhung
a, chu chu he pawikhawihtu hmeichhe in ni hian an hria a ni. A thil tih chhan leh vang
chiang taka hriatna an la nei lo naa, tih palh thil ni lo, tharum thawhna a ni ngei tiin police
te chuan an nemnghet a ni.n
MI 13 THIH PHAHNA WASHINGTON TUALTHAHNA
September ni 16 zing dar 8 leh minute 20 khan Washington-a Navy Camp-ah tualthahna
rapthlak tak a thleng a, mi 12-in an thih phah a, pathum an inhliam. Tualthattu hian silai lian leh te kengin a luhkhung a, a kap chiam a. Amah pawh hi intihlum nghal turin
a inbuatsaih sa tih an sawi. Tualthattu hi kum 34 mi Aaron Alexis a ni a, amah hi Navy
sipai hlui a lo ni nghe nghe awm e. Pawi a khawih tak avangin police-ten an kah let vena
lamah a lu-ah an kap a, a thi ve nghal a ni. A phenah tunge awm? Tu tirh nge? Ama mimal thua che mai em ni? A chanchin chipchiar chhui chhuah tumin FBI hian tun thlengin
hma an la la reng a ni. Amah hi Navy-a lo tang ve tawh officer hlui a ni a, American
African mihang a ni. He inbeihnaa thite sun nan President Obama chuan Washington
White House leh Capitol Hill-ah ram puanzar a chanve-a zar hniam turin thu a pe a ni.n
uGefysLwmrsufrSefqkdif
သင့္မ်က္စိ ၾကည္လင္ေစရန္
ေခတ္မွီကြန္ပ်ဴတာစက္ျဖင့္ စမ္းသပ္ပါ။
ကေလးၿမိဳ႕၏ ပထမဦးဆံုး ဂ်ပန္ကြန္ပ်ဴတာ စက္သစ္ႀကီးျဖင့္
အေျပာမဟုတ္ လက္ေတြ႕ျပဳလုပ္ေပးေသာ
pdk;&mZm မ်က္မွန္ဆိုင္
ပ.လ.က တိုက္တန္း
ကေလး၀လမ္း၊ ကေလးၿမိဳ႕
7. general knowledge
TAHANTIMES | 7
BOSNIAN PA-IN MALAYSIAN NU A KHING BRITISH SCHOOL NAUPANGIN SILAI LEMIN BANK A SUAM
- KA CHI A RU
2013 September ni 26 chanchinah Daily Mail-in a tarlan danin
21 October 2013 Monday | Vol.2 No.21
T
hubuai dangdai tak chu, Bosnian pa kum 41 miin, ‘Malaysian
nu pakhat kum 39 miin a fa pa atan min bum,’ tia a khin thu
hi a ni. Ervin Ahbabovic chuan a bialnu hi sex lam atchilh bur
mi, ni khata vawi ruk- nitin darkar ruk chhung mutpui beisei tlat,
a duh ang tihpuitlin lohva intihhluma vau ching a nih bakah,
a ‘European DNA chungchuang bik’ duh avanga a chi pawh
sawrtu-ah a puh a ni.
Ahbabovic hi Malaysiaah kum 18 lai lo khawsa tawh a ni
a, 2008 khan he hmeichhia nen hian an cheng dun niin a sawi
a. Chutih lai chuan ani hi kum 36, a hmeichhia hi kum 24 a ni.
2010-ah nau an nei a, hmeichhia, neih atan pawha a lo beisei,
hna pawh a thawhpui chuan a awm dan a thlak a, a kawlh ta
riau mai a. A hnu lamah chuan tawngka bakah kut thleng thlakin Ahbabovic hi a khawih thin niin Ahbabovic hian a sawi.
Kum khat hnuah hmeichhia chuan Ahbabovic chu a hnawt
chhuak a. Khawlaiah va thi rawh, ka fapa hi rawn hmu tawh
suh, kan tangka hi khawih tawh hlek suh, tia ankhumin a hnawt
chhuak a ni. Ahbabovic chuan hmeichhia hian a fapa birth certificate atangin amah chu a fa pa a nih a hre ngei tiin sum RM
600,000 hmuh beiseiin a khing ta a ni.
Chutih lai chuan a hmeichhia ve thung chuan, “ Ahbabovic
hian ‘commercial director’ ka ni tiin min bum a ti ve thung a. A
tak takah hna nei lo vak mai mai a lo ni. Min contact lohna hi
kum khat lai a ni tawh a, a thu sawi sex chungchang te, intihlum
tura vau tih te, kan inkar boruak chhe viau anga sawi te kha
amah vek zawk a nia,” a ti thung.
“Mi a vua a, a nghaisa a, ka that chhuah leh hma loh tuma
hmuh loh turin min khung hrang tlat a, miin ka taksa a khawihna
hliam an hmuh a hlauh vang a nia. Ka khawvel atang hian pet
chhuah ka tum thin a, ka thei si lo va,” a ti zui bawk.
“Min kalsan chuan i nun ka tichhe vek ang che min ti a, a ti
tak tak a. Kum khat lai a hmel ka hmu tawh lo va, hetiang thil hi
a lo thleng ang tih pawh a ngaihna ka hre lo,” a ti a, Ahbabovican ‘a chi a hmansak’ anga a puh chungchang pawh tihian a
chhang.“Ani ai te chuan ka chi pawh a tha zawk daih. Ani chuan
englai pawhin chungnung zawkah a inngai reng alawm. A nupui
hmasa pawh dik lo takin a puh a. Ka hnenah lo kalin a nupuiin
a chungah tha lo taka ti angin a rawn insawi khawngaihthlak a,
kei lahin ka lo awih pek a, tangka te ka pe a, ka car ka la hawh
zui lehnghal,” a ti bawrh bawrh bawk.
Ahbabovic chuan Bosnia indonaah a tawrhna vangin rilru lamah buai leh harsatna nei angin a insawi bawk a ni. Ani
chuan Ahbabovic chungchang police report tam tak a awm thu
sawiin hetia a rawn khing ringawt hi chu ‘thil nuihzatthlak’ a tling
a ti hmiah mai.n
‘Model Zirlai’ atana thlan British school naupang chuan September ni 24 Thawhlehni khan silai lemin bank a suam. Dan
lam thu hla-ah a hming hi thup a ni a, kum 15 mi a ni.
He naupang hian England chhim lam Liverpool-a Barklay
bank branch pakhat chu a suam a, Zirtawpni khan tangka
pound 2000 (dollar 3200) chu a tlanbo pui niin chu khua Naupang Court lam chuan an puang. Naupang nu chuan silai leh
tangka fun chu naupang pindanah a hmu a, police hnenah a
va report nghal.
A fapa chuan kawr leh kekawr dum haa, kawr var-ah necktie suiha inthuamin court-a a lut
lai chu a en a, kawmchar lamah a va tap chiam a ni. A fapa thil tihsual pawh chu a nep thei ang
bera relsak turin roreltute a ngen nghe nghe.
Roreltu chuan chu naupang chuan video game-a mi angin lem a chang ve mai a ni a ti a.
Thubuai chhuitu police chuan he naupang hian a hmai tuamin bank-ah a lut a. A silai ken chu a
phawi lawk a, “Eng thil mah ti suh u, Lung inah kum nga ka tang a, ka lo chhuak hlim hlawl a nih
hi,” tiin a va ti a ni a ti. Cashier-ho chuan tangka te chu ipah an thun a. Ani lah a hman hmawh em
em bawk a. Court chuan he naupang hi school-ah ‘model school naupang’ a ni a, a pawi khawih
hi a hre lo a ti a.
Amaherawhchu bank a suam a, silai lem kenga pawi a khawih avangin mi a tithlabar a ni tiin
thubuai a awrhtir a. Mahse tiamkam awm lovin a chhuah phawt a, a chungchang chu Liverpool
court chuan October thla ni 15-ah a rel chauh dawn a ni.n
KHAWVELA TLANG KANG LIAN BER, TUI HNUAIAH
Pacific tuipui hnuaiah tlangkang lian lutuk, khawvela lian ber
an hmuh chhuah thu scientist ten an sawi.
BBC-in September ni 8-a chanchin a tarlan danin Scientist-ten khawvela tlangkang lian bera an ngaih, 1993 atang
tawha an belh vat vat Tamu Massif tlangkang chu Square Kilometer 310000 vela lian a ni a, kan Ni chhungkua-a tlangkang
lian ber nia ngaih, Mars (Sikeisen)-a 'Olympus Mons' tlangkang nen khaikhin hat hat tham a tling an ti a ni.
Khawvel tlangkang lian bera ngaih Hawaii-a 'Mona Loya'
tlangkang ai pawhin a len lam leh a bul thut a zau zawk bawk
a. He tlangkang hi Japan ram khawchhak lam km 1600 vela hla tuifinriat mawnga awm a ni.
Tlangkang chhip inhawng bial chu tuifinriat tui chung atanga meter 1980-a thukah a awm a.
Tlangkang bul thu chu tui chung atanga km 6.4-a thukah a awm a ni. Tlangkang hi a san lam
meter 4400 a ni.
Kum mtd 145 vel kal ta khan tlangkang hi a puak a, chirh diak sa a phuh chiam avangin
tlangkang hi a hrawl phah ni bawkin mithiam ten an sawi. He tlangkang zeizia an chikna atnaga
an hmuh dan pakhat chu, tlangkang chhip hi tuifinriat tuipui chung lam panin a sang telh telh ta
niin an hria a, a puah pawh a puak leh thei niin an hre bawk.n
MIPA NUAI CHUANG MUTPUI TUM
Poland nula kum 21 mi Annia Litzwasca duhaisam ber chu
khawvel hmun hrang hranga mipa nuai khat chuang mutpui
theih a ni!
Annia hian bialpa a nei a, a bialpaah hian duhtawk a ngah
lo naa a chang changin a va chenpui thin tho ang a, hetih
chhung hian mipa dang tam tak mutpui chak hliah hliahna a
nei tlat. Annia hian tunah tak chuan mipa dang dang 284 a
mutpui thei tawh a, rei vak loah Poland ram chhuahsanin a zin
kual ang a. A thlenna khua apianga mipate nen awmtlang thei
turin ruahmanna a siam lawk a ni.
Annia hian a facebook-ah amah thlawptu leh a fans te thlir theih turin a thil tawn tam tak hi
video laka pholan a tum a. Mahse Inrinni leh Chawlhniah chauh hetiang hian mipa awmpui a tum
a, kum 20 chhungin a thil tum hlawhtling tura beih a tum thu a puangzar hmiah mai a ni.n
EVAN INKHAWMPUI
Mi zawng zawng Chhandama awmah leh Thutak hriaa
duhtu thahnem ngaihna chuan a vantirhkohte hmangin
thlarau, rilru leh taksaa chanhai riangvai, thihna thim
hnuaia thute tan Khawngaihna Chanchin Tha Ruai
kilna tur Khawmpui min buatsaihsak a. Chuta lo tel tur
chuan mi zawng zawng kan insawmin kan inhriattir e.
He khawmpui hi pawl mal hmalakna a ni lo va, Pathian
Khawngaihna Chanchin Tha theh darh kawnga mi
thahnem ngai bikte hma laknaa buatsaih niin nun chau
leh thlarau lama tuihal apiangte tana buatsaih a ni.
Chuta lo tel tur chuan a bik taka sawm i ni e.
A hmun
A hun
: Tio
: 8-13. Oct. 2013
Speakers
1. Evan. Sangbela
4. Evan. Thanzuala
7. Evan. F. Lalthlamuana
10. Evan. Lalrohlua[vala}
13. Evan. Lalsaithanga
16. Evan. Lalseiliana
19. Evan. Laltanpuia
22. Evan. Hmunruata
25. Eva. Lalhmuna
2. van. Lalnuntluanga
E
5. van. Lalchuailova
E
8. van. Vanlaldika[Madika}
E
11. van. Lalengzama
E
14. van. Zirliansanga
E
17. van. Vanlalvena
E
20. van. Lalhumzuala
E
23. van. Zaduhthanga
E
26. van. Sawma
E
3. van. C.Roliana.{C.Rova}
E
6. van. Kamruatliana
E
9. van. Lalchhuanawma
E
12. van. Office Kailiana
E
15. van. Suineikap [Asui]
E
18. van. Laltlanthanga
E
21. van. Hramliantai
E
24. van. Lalfamkima
E
Innghah khawmna hmun : Pu Kapnghinga In H No. 15/96 Tahan (B)
Kal chhuah hun : 7-Oct-2013 8:00 a.m
Contact : 09-33422511
8. 8 | TAHANTIMES
celebrity
21 October 2013 Monday | Vol.2 No.21
scarlett johansson
vawi khatna atan mi hip thei ber
Scarlett Johansson chu Esquire Magazine
chuan kum khat chhunga mi hip thei berah a
vawi khat thlanna a ni a, ti hian hetiang chi hi
vawi hnih a thlanna a ni ta. Avengers star kum 7
liam ta khan Esquire Magazine hian Scarlett hi
hetianga dawng thei zingah a hming hi a lo tar
lang tawh bawk. Kum 2013-a hetianga lawmman
dawng tur hian Scarlett-i hi a phu ber niin editorte chuan an sawi.
Nikum khan hetiang lawmman hi Mila Kunis chuan a lo dawng tawh a. Esquire Magazine
nena an interview-naah Scarlett chuan a lawm
thu sawiin, "Ka rualpui hmeichhe tam tak chu fa
nei tawh an nih avanga keimah hi min thlangah
ka ngai," a ti.
November thla chhuak tur Esquire Magazine cover-ah pawh Scarlett-i hi thlan a ni bawk.
Tunah hian France media lama lo thawk tawh
Romain Dauriac nen an inhual tawh a, France
mi kawppuia a thlang hi mi thenkhat chuan an
sawisel nghe nghe. "Ram hrang mi kawppuia ka
thlan thuah sawi neuh neuh chu a awm. Mahse
hetianga thikna a awm hi ka lawm zawng tak a
ni," tiin nui chungin Scarlett hian a sawi.n
NEW YORK A THLEN HLIMAH PAWNGSUAL
A TAWH THU MADONNA A INPUANG
miley cyrus chuan
rolling stone cover tan
a in pose
Kum 20 mi Miley Cyrus chuan Rolling Stone magazine cover atan a
inpost a, interview an neihnaah a kea tattoo pawh a pho lang ni awm
tak a ni. Rolling Stone editor Josh Eella hnenah chat an neih laia thil
eng emaw fiam thu thawh a duh thu a sawi lang bawk. Miley Cyrus
hi zai thiam leh filmstar lar tak a ni. A taksa hmun 19 laiah tattoo hi a
chhu nghe nghe. Rolling tih chungah a ke dinglam a nghat a, Stone
tih chungah a ke vei lam a nghat bawk. Swimming pool atangin zawi
muangin a rawn pen chhuak a. A mitah mascara a hnawih a, a dar
vel chu a leiin a liak bawk. Rangka chak thi (chains) lian tak chu a
nghawngah a vet hnawk nuai bawk a ni. A kawr ban tlawn hak chu a
thlep chho va, ngun a bun rual chu a ti lang. Shooting an neihnaah
pawh a tattoo chhut chu a lang chiang thei hle. A mit vel pawh evil
eye an tih ang maiin a chei. Interview an neihnaah pawh mite mak tih
turin a che vel fo a ni. A thil han tih vel pawh a nung sarh mai vek a tih
theih. VMAS-a Robin Thicke nen an inkawp vel pawh mite inhnialna
tichhuak theiin Miley Cyrus hi a che a ni.n
Madonna hi tunah kum 55 a ni tawh a,New York a
thlen hlim hian inchhawng sang tak chungah chemtea vauin an pawngsual tawh thu a inpuang. A tet laia
pawngsual a tawh ngei thu hi amah ngeiin a puang
a ni.
November thla chhuak Harper's Bazaar magazine nen interview an neihnaah POP music star
chuan New York khawpui hian amah hi hlim takin a
lo lawm hmasa lo a ni a ti a ni. A tleirawl lai nunhlui
chanchin a ziahnaah he thu, he thil tihbaiawm tak a
paltlang thu hi a telh a.
'Material Girl' star Madonna chuan,"New York
hian hlim takin min lo kuah lo a ni. Ka awm kumah silaia tin ka ni tawh bawk a. Ka hnungzangah chengtea
dovin min vau a, inchhawng sang tak chungah min
pawngsual bawk a ni. tiin magazine-ah chuan amah
ngeiin a ziak. Chutiang a nuna thil harsa a thlen lai
chu a kum a ziak chiah lo naa New York-a a thlen hlim
a nih avangin kum 20 rual vel a nih ngei a rinawm.
Madonna hian chu thil thleng chu police-ah a report lem lo a. Locy Obrien ziak Madonna chanchin a bua chhuakah chuan he thil chungchang hi a telh ngai tawh a, Madonna
hian police hnena thlen ai chuan a hlau lutuk a tap chiam niin a ziak. Madonna chuan New
York hi a naupan lai nun atan chuan thil pawi thlen theihna tak a ni tawh tih a sawi chhuak.
"Ka in hi vawi thum an rawk tawh a, a chhan pawh ka hre lo. Eng thil hlu mah ka nei si lo
va, radio te chu an la talh a.." tiin pop star hian magazine-ah chuan a ziak a ni.n
9. entertainment
BILLBOARD-AH 'HAIL TO THE KING' ALBUM-IN
NO. 1-NA A HAUH
TAHANTIMES | 9
21 October 2013 Monday | Vol.2 No.21
TOP 10 BOXOFFICE
1 Gravity
$122M
2 Captain Phillips
$26M
3 Cloud with a Chance of Meatballs 2 $78M
4 Machete Kills
$4M
5 Runner Runner
$14M
6 Prisoners
$54M
7 Insidious: Chapter 2
$79M
8 Rush
$22M
9 Don Jon
$20M
10 Baggage Claim
$18M
A
merican Rock band ‘Avenged Sevenfold’-in a tihchhuah hnuhnun ber album, “Hail to the King” chuan American
Billboard 200-ah a sang ber dinhmun a luah mek. He album hi August thla kal taa theh darh tan a ni a, a chawlhkar khatna maiah 159,000 lai hralh chhuah nghal a nih avangin kar kal taa a sang ber hauhtu, Luke Bryan-a “Crash
My Party” chu lehpel zakin hetiang hian a sang ber dinhmun a hauh ta a ni. “Hail to the King” album-ah hian zaithiam
soloist Amsiados-an a sa hmasa a, a hruai a, an band tan he album hi parukna a ni a, a hla hi a pakhatna an hauhtir
a, a hralh tlak lamah pahnihnaah an ngai a ni. Hemi hmaa an hla hralh tla ber chu 2010-a an tihchhuah, “Nightmare” kha a ni thung a, chawlhkar khatnaah ringawt pawh 163,000 an hralh chhuak hman a ni. American Billboard
200-a pahnihna chu Luke Bryan-a “Crash My Party” a ni a, CD 92,000 lai an hralh a, Big Sean album hnuhnung
ber ‘Hall of Fame’ chu 72000 hralh chhuah niin pathumna a hauh ve a ni. Billboard 100-ah erawh chuan American
zaithiam Katty Perry hla ‘Roar’ hian a sang ber a la hauh ve thung bawk.n
WRECKING BALL AVANGIN MILEY KHAWVEL DANG MITE NGAIHVEN LUTUK
CYRUS LEH LIAM HEMSWORTH- THIN RIHANNA-IN THLENG THLAWK THEI
TE INTHEN
THLITHLAITU A TIR
Disney Land channel star Miley Cyrus leh Hunger
Games actor Liam Hemsworth an inthen dawn thu
The People chuan a tarlang. He mite pahnih hi kum
4 meuh an lo inkawp tawh a. Inhualna pawh an lo
nei hial tawh. Mahse Miley Cyrus music album thar
a chhuah hnuah an inthen fel ta.
Hei hi an pahnih duh thua inthen an ni lo va,
Liam hian inthen bul a tum zawk niin The People
chuan a tarlang bawk. Thla hmasa khan Miley hian
MTV Music Award semnaah a album hnuhnung
bera hla pakhat 'Wrecking Ball' hla chu Terry Richardson nen an sa dun a, a chezia a mawi loh em
avangin mipui pawhin an dem hle anih kha, Miley-i
music album thar hian Katy Perry music chu a tluk
lo hle bawk. Award an sem zawh hian mipuiin Miley
che zia chu an sawisel nasa hle a, Liam pawh hian
Miley nena inthen a duh thu Media lamah a sawi,
Liam hian Mexican filsm star Eiza Gonzalez chu
a lo date ve bawk a. Liam hian Miley hi inhualna
zung bun dollar nuai hnih man a leisak tawh a, a
bialnu thar Eiza pawh daimond zugbun a leisak ve
leh nghal.n
The
R & B mi lar Rihanna hi thleng
thlawk thei leh khawvel dang
mite ngaihven em em, atchilhtu a ni a, ama puala thleng
thlawk thei thlingthlatu hlawh
pe-in a chhawr hial. 'Daily
Star'-in a tarlan danin he
nula kum 25 mi Rihanna leh
a u, Rap Singer Rorrey Fenty te hi naupang chhia ang
maia thleng thlawk thei awm ring tlat an ni a, khawvel dang
mite hi khawi kipa awm ve thei tura ring tlat an ni ve ve a ni.
Chuvangin 'Sky Scanner' tia hming invuah mipa pakhat chu
Nevada State-ah khawvel dang mite chanchin chhui reng turin hna an pe a, ani chuan an unau hnenah chanchin a rawn
thawn reng a ni. 'Sky Scanner' pa chu khawvela hmun ruk ber
America sawrkar hmun Area 51 bul hotel pakhat-ah a thleng
a, chanchin a la khawm a, a thawn thin a ni. "Rihanna hian intihlar nana hetiang ti a ni lo. Thleng thlawk thei leh khawvel dang
mite hi an awm a rin tak tak vangin hetiang hian sum sengin
hna a pe tawp a ni," tiin Daily Star chuan a tarlang bawk.n
Top 10 Music albums
1 Bangerz
Miley Cyrus
2 Too Weird to Live...
Panic! At the Disco
3 Nothing was the Same Drake
4 My Name is My Name Pusha T
5 The 20/20 Experience Justin Timberlake
6 Pure Heroine Lorde
7 Glee: The Quarterback Soundtrack
8 Paradigm Shift Korn
9 Frame by Frame
Cassadee Pope
10 Monsters in the Closet Mayday Parade
Website: www.tahantimes.com
E-mail: tahantime@gmail.com
Tel: 09 47072961
TOEFL & IELTS Specialist
international english language proficiency
ကၽြန္ေတာ့္အနာဂါတ္ေအာင္ျမင္မႈအတြက္
ဒီသင္တန္းဟာ အေကာင္းဆံုးေရြးခ်ယ္မႈတစ္ခုပါ
Zam Ngaih Lian
IELTS-6.5 [July, 2012]
ETS TOEFL [PBT]
Cambridge IELTS
test preparation course
• Foundation Cours/Test-prep Course ျဖင့္
တစ္ႏွစ္ပတ္လံုး သင္ၾကားေပးေနပါသည္။
လစဥ္ တန္းခြဲသစ္
လက္ခံသည္။
Saya Michael Khuppi
PCM Venglai (သံုးထပ္ဘုရားေက်ာင္း) အေရွ႕ဘက္
တာဟန္းေစ်း အေနာက္ဘက္
xl;jcm;csuf
Past paper + Audio CD မ်ား၊ အမွတ္ေပး
စည္းမ်ဥ္းမ်ားျဖင့္ သင္ၾကားေပးေသာေၾကာင့္
အမွတ္ေကာင္းရဖို႔စိတ္ခ်ရသည္။
ဆရာကိုယ္တိုင္ TOEFL-610, TWE-5.5 of 6 / IELTS-8.0
ရခဲ့သျဖင့္ 2012 တြင္ တစ္ႏိုင္ငံလံုး Top 10 စာရင္း၀င္ျဖစ္ေသာေၾကာင့္
သင္တန္းသားမ်ားအတြက္ စိတ္ခ်ရသည္။
• trSwfaumif;&csif&if trSwfjrifhjrifh&xm;wJh q&mxH oif,lyg •
10. 10 | TAHANTIMES
Article
21 October 2013 Monday | Vol.2 No.21
myanmar leh india rama
mizote tawng leh nihphung
h. vanlalhluna, zokhawthar
T
unlai khawvelah hian keini Zohnahthlak mi tlemte te pawh hian kan
hnam culture leh tawngte humhalh
a tulzia leh hman dik pawimawhnate
kan hre chho ve ta zel a, a lawmawm
khawp mai.
Mizo fate zinga ngaihdan inanglo
leh hmathlir inanglo avanga hnam
humhalh tum dan insaikalh tlat a piang
mek a. Kawng hrang hrang leh hmun
hran hran atanga tarmit fiah zawk leh
tha zawk, kan vuah mil dik tak nena
kan thlir chian a tul hle. Hei hi kan
tawng danglam hret hret avanga lo
piang ni te pwhin a hriat a, fimkhur a
tha ngawt mai. A bikin Myanmar rama
cheng zofate leh India ram, Mizorama
cheng zofate kan tawng hmang (tawng
kalhmang) inanglo tlem kan tarlang
ang a, in zirtawn pawh a tul dawn a ni.
Myanmar rama cheng zofate
tawng hi a paiin a awn deuh nia a
lan lai hian, kawng tam takah chuan
kan pipute tawng ril zawk kha nasa
takin an la vawng him a ni. chubakah,
tawng kauchheh dang, Zoram lama
hman than loh tak tak, ngainatawm
zet si hman lar lah an ngah narawh.
Zotawng hi chu a thluk hian nasa taka
a thu tum a tihdanglam theih a vangin
fimkhur a ngai em em a; "An hriatthiam
tho chuan a tha a ni mai alawm," han
tih mai a remchang thin lo.
Myanmar zofate zinga tawng lar
tak, Zoram lama hman rim loh tak si
pakhat chu – "Zawl sawi" tih tawngkam hi a ni.Mi an lo inneiha, man leh
mual an sawi dawn hian hmeichhe
lam inah an inpunkhawm a, chu chu
'Zawl sawi' an tih chu a ni a. Zoram
lamah he tawngkam hman hun hi a
awm ve lo. Zoramah chuan mi an inneih dawnin , palai an leng a, palai
hnenah an fanu man tur chu nu leh pa
leh chhuangkhat hnaivai zual, a ruka
lo inrawnkhawm ten anlo rel fel tawh
chu an lo hrilh mai a. Chu chu " man
hlan " hunah an keng mai a, an inhlan
mai thin. He zawl sawi tawngkam hrim
hrim hi a mizo ngeih ngawih hle nain,
Mizo tawnga kan innghahna ber leh a
awmchhun tih theih hial, Mizo tawng
Dictionary Pu James Herbert Lorrain
(Pu Buanga) Dictionary-ah zuk awm
hauh lova maw le! Kan Zo tawng Dictionary neih ve chhun ber pawha awmlo hi Zo tawngah leh tawng hman dan
dikah kan ngai zui zel dawn em le?
Zoram lamah hian Saptawng, kan
tawng ang maia hman than kan ngah
hle a. A mi nawlpui pawhin kan hre
tlang theuh bawk. Myanmar lama unaute hian an zotawng tifiah tur hian
Myanmar tawng an hmang nasa em
em thung a. Myanmar tawng hrelo
tan chuan a bangbo theih viau. Zoram
lamin hun engemawti chhung lawk,
reilote atan sawina Temporary tih ang
chi, kan hman uar em em laiin, temporary chu hre tho mah se, "Law law Se "
an lo hmang rim ve hle mai a. Motor te
hi Myanmar lama kan unaute chuan an
"hire" ( hai- ar ) ve mai lova, hire lovin an
"hawh" mai zel. An 'hawh' in a thlawnin
an pekir ngai lo bawk. Electrict Current
han tih hian fiah viauin Zoram lamah
chuan kan lo ngai a ni mai thei a. Anni
chuan "Sorkar mei" an han ti ngat mai
a, ril ngen ngawn tak a ni. Electric ti
ta ve mai lova, Kawl tawng a"Hliat Sit
Mi" ti bawk lem hlei lova zotawng ngat
an han hmang hi a hlu ve reng reng
e. Saptawng kan hmang emaw ,Kawl
tawng kan hmang emaw pawh
nise, Zo tawng theihnghilh
phah nan hmang lo ila. Zo
tawngin sawi thiam loin,
a awmzia hre lo tlat lo
bawk ila, a tha mai
awm e.
Tunlai Zofate
chunga thil thleng
mek hi tlem sawi ka duh ve tlat a.
Zohnahthlak inpumkhatna hi kan sawi
uar hle mek a, hma pawh kan la nasa.
Hnam tlemte kan ni a, in-mihran tham
kan awm lo tih kan hre theuh. Zoram
lo hi chu Zofaten kan ram tia han sawi
tur kan nei lo . "Foreigner is foreigner"
han tih thuai mai hi chu lung a dam
kim lo. Israel ten Israel hnam an ni lo
tih keini ngei pawhin kan chian em em
te, 'Israel hnam kan ni e,' tia an inpek
mai mai pawhin Sorkarin buaipuiin an
visa zawng zawng tifelin an ramah an
hruai khawm a, nasa takin an insengso a.
Keini Zohnahthlak an ni tih kan
chian em em , kan unaute ngawih
ngawih pawh rambuai avanga Myanmar-a tlan chhia te, tulna avanga chho
te, chung mite tu leh fate, 1947- a Independent Sorkar hrang kan lo nih
tak avanga ramri hrang hnuaia awm
ta mai te, " Mizo an ni lo kan ti lova,
foreign- a awm an ni a, foreigner is
a foreigner kan ti mai a ni" tia thisen
chhuah hial duh khawpa hmelma lian
ber ang maia kan ralpui phiar ta mai hi
chu rorel kan kik ani tih chu pawm har
ka ti ngawt mai.
Yangon Zofa Thalai pawl
(YZTP) buatsaih Sweet
December te, Tahan
Mizo pro-
gramme hrang hrang te TV hmanga
lo thlir hian, Mizoramah mizo thenkhat
kan cheng a, Myanmar-ah Kawl karah Zohnahthlak dik tak, aia upate
zah nachang hria, mizo culture vawng
hima phuahchawp velo, hmana mi
anga la vawng nung reng an lo awm
ve teuh tih te min ngaihtuah tir a. An
rawn zin thla a, Burma ho tiin kan lo
hnawt kuala; an haw chho a, "Nangni
Mizo ho hi Zoramah haw rawh u," an
lo ti leh si a.
Chutiang ngaihtuah chunga Programme mawihnai em em, aia upa
zahna nungchang mawi tak nen,
incheina nen zaithiam leh hnam lam
an entir te ka thlir chang hian ka hnuk
hi a ti ulh thin. Burma unaute hi ka tan
viau ani pawhin ka hre lo. Sual khawih
tur ni awm taka rawn chhuk hote hi ti
nawn leh ngam lek lo turin I hrem ang
u.
n
11. Local News
TAHANTIMES | 11
LEI MIN, LEI TAWLH VANGA IN LEH LO CHHIATE KHAW THAR RUL LU TLANG ATANGIN 'NICKEL' TON
DINSAK DAWN
MTD KHAT CHHUAK THEI
21 October 2013 Monday | Vol.2 No.21
Chin State Falam biala August thla chhunga lei min lei tawlh vanga Lai Zo leh Za
Lai khuaa in leh lo chhia te avang khan an
khua chu luah leh zel a ralmuang tawh si
lo va, Chin State sawrkar chuan khaw thar
dinsaka a khaw puma pemtir a tum.
Lai Zo leh Za Lai khuaah te hian lei tla
hniam, lei tawlh vangin in leh lo panga a
chhiat vek bakah in dangte pawh chu lei
khi kak kara ding mai an nih tawh avangin
mihring tan a hlauhawm thei a, an insawn
theihna turin Chin State sawrkar chuan
hma a la mek a ni tiin Chin State Social Minister Dr Ba Maung chuan a sawi.
An insawnna tur hi Falam atanga mel 7 vela hla, Zalai khua atanga mel 11 vela hla Lung Pi
khaw bulah a ni dawn a, engtikah nge tih leh eng hunah nge tih erawh an la sawi thei rih lo a ni.
“Insawn hi chu mimal thil ang deuh a ni ang a. Keini lam chuan an duh hun huna insawn
theih turi kan lo inpuahchah a. A thenin in thar an din ang a, a thenin a hlui an sawn ang a,
keini lamin engtin nge kan puih theih ang. Forest department lam pawh kan lo be fel tawh a,” tiin
Social Minister chuan a sawi. “Thalah chauh an insawn thei ang. In leh lo a thahnem tham ve a,
chutia han tih zung zung theih a ni bik lo va. Insawn a nih pawhin in 10-15 vel insawn phawt a tul
ang a. Chutia an tih loh chuan a awl dawn lo va. Committee-in kan ngaihtuah pakhat chu Lung
Pi leh Lung Rang khuaah te bawkte va khawh phawt mai se tihte a ni a. Chu chu lo tha pawh ni
sela, zirlai naupang an awm leh si a, an tan a harsa mai thei a ni,” tiin Za Lai khua chhiat tawkte
tanpuitu pawla secretary chuan a sawi. Zalai khua mi 300 vel hi tunah tak chuan thenawm khua
tea u leh nau, chhung leh khatte hnenah an khawsa kual hlawm hrih a ni. Chin State sawrkarin
insawnna tura a ruahmanna hmuna han insawn mai chu rin aiin harsa an ti a ni.
CHIN STATE HAKA-AH KHAWTLANGIN UNIVERSITY HAWN TUM
Chin State Haka-ah khawtlang tangrualin University hawn tum a ni a, April ni 29-a khawtlang
nu leh pate committee rorel thu chhuak angin Haka University Organizing Committee chairman, vice-chairman leh secretary te hmingin President U Thein Sein hnenah August thla khan
official-a lehkha thehlutin an dil.
"Nay Pyi Taw-ah kalin an zu thehlut a. Sawrkar lam pawhin official-in kan chhang ang che u,
min ti a. An phal ngei kan beisei," tiin Assistant Secretary chuan a sawi. Organizing committee
chuan inbuatsaih nan 2013 August thla atangin 2014 November thla chhung an ruat a, 20142015 Academic year-ah chuan official taka hawn theih ngei an inbeisei a ni. He University tan
hian ram chhung ram pawna Chin mi, mimal leh pawlho leh sawrkarah te thawhlawm an khawn
dawn a ni. Chin State atang hian kumtin matric pass 1000 atanga 1400 lai an awm thin naa
mi 300 vel chauh zirna run sang an kai thei thin a. Retheih vang leh hna van vangin Chin nula
tlangval lehkha thiam thei, hna nei si lo an pung zel a ni.n
CHIN STATE-AH AGRICULTURE INSTITUTE HAWNG LEH DAWN
Chin State Falam bul Lungpi khuaa Agriculture High School chu kum tam tak khar a nih hnuah
Agriculture Institute-a hawn tum a nih thu Chin State Agriculture and Livestock Minister U Van
Thawng chuan a sawi. Minister chuan, "He School hawng tha leh turin President U Thein Sein
khan Chin State a lo kal khan mipuite hnenah pawh a sawi a. Nakum budget-ah sum pawh dah
a nih tur thu a sawi a. He agriculture School hi tihnun leh a nih chuan Agriculture lam mithiam
tam tak an lo chhuak ang a, a tha hle dawn a ni. Agriculture lam zir duh School naupang an
pung zel a. School hi a ngai renga la awm a ni a, siam that ngai a tam vak lovang. Kan hawn
theih chuan hmun hla taka kal a ngai tawh lo ang a, a tihzia hle ang," a ti bawk. Nikum lam khan
Agriculture lam thiamna zir duh mi 10 vel chauh an awm a, kuminah erawh chuan Chin State-ah
mi 150 lai an awm ve tawh a ni.n
CHIN STATE LEH KABAW VALLEY-A THALAITEN RUIHTHEIHTHIL
AN TINASA ZUAL
India-Myanmar ramria security a that tawk loh avangin Chin State leh Kabaw Valley-a Kalay leh
Tamu-a thalaiten ruihtheihthil an khawih nasa chho zel nia hriat a ni. Hei hi he hmuna awm pawlhote leh party hruaitute sawi la a ni bawk. Tamu piah lawk Moreh khuaah ruihtheihthil khawihna
chu official-a hawn ang mai a ni tawh a, heng hmunahte hian No.4 (Heroin) leh ruihtheihthil
mum chi hrang hrang chu a tam hle a, ruihtheihthil inchiuna a tamin a inchiu dan pawh an zirtir
hial thin. "Moreh khuaah hian ruihtheihthil khawihna in 20 vel a awm. Ks. 1000 atanga a chunglam sen a ngai deuh ber. Zing khawvar atangin thalai leh pa tam tak chuan he hmun hi an pan
a, intlar hial a ngai thin," tiin Tamu khaw pa chuan a sawi. Tamu khuaa ruihtheihthil khawih thin
pakhat chuan,"Thalai 60 velin ruihtheihthil hi an khawih ber a, mi 30/40 vel hi chuan a chang
changin an khawih thin," tiin a sawi. India ram Manipur-nena inramrina Chin State velah Heroin
chinna hi acre 500 chuang a awm. "Chin State-a Tedim, Tonzang velah Ka Te hnam hian Heroin
an ching ber a. Ram dang miin kan rama Heroin an rawn ching hi ramri-a security-te chet that
loh vang a ni," tiin U Zo Zam chuan a sawi. Kalaymyo-ah pawh zirlai tam takin ruihtheihthil an
khawih a, High School zirlai zingah apwh khawih an awm nual, kahw te lamah pawh buh thar
hlim hian khawih an tam duh bik niin Kalaymyo-a cheng mi thenkhat ten an sawi. Kalaymyo-a
High School zirtirtu nu pakhat chuan, "Kan School compound-ah ngei ruih theihthil hi an khawih
thin. Hman ni lawk pawh khan pawl 7 zirlai kut atangin ruihtheihthil hi man a ni a, a nu leh pate
pawh hriattir an ni," tiin a sawi. Kalay University bula cheng mi pakhat pawhin,"Kalay Universitya zirlaite pawhin ruihtheihthil an khawi. University compound-ah pawn lam mi an luh ngai vak
loh avangin rem chang an ti hle," tiin a sawi bawk. Kalaymyo police hotu pakhat pawhin, "Ni kum
lam aiin ruihtheihthil khawih an pung. Keini police-te pawhin NGO thenkhat nena tang rualin
hmun hrang hrangah ruihtheihthil that lohna hi kan sawi thin. MANA nena tangrualin ruihtheihthil ngawl veite hi an sim dan tur kan buaipuisak ang. Tuna kan hriat chinah chuan Kalaymyoah ruihtheihthil khawih mipa 574, hmeichhia 77 telin mi 651 an awm. Kum 2013 chhung hian
ruihtheihthil avangin mi 161 kan man tawh a ni," a ti.n[Yangon Media]
Chin State hmar lama awm 'Rul lu tlang'-ah hian Nickel mineral
laih tur a awm a, hei hi Myanmar-a Nickel tamna ber hmun a
lo ni tih Geology record hluiah te pawh hmuh tur a awm a. He
tlang-ah hian 'Nickel' tihfaih sa, ton mtd khat lai a chhuah theih
a rinawm thu chung record-ah te tarlan a ni.
Sagaing Region 'Ta kaung' khaw bula 'Nickel' te chu 'Rul
lu tlang-a awm Nickel te ai chuan tlem tham hle niin record-ah
chuan a lang a. He tlanga Nickel te hi China company, 'North
Mining Investment company (NMIC) chuan laih phalna a nei
tawh a. Letpadaung Taung Copper Mining Project thawktu Wanbao Mining company leh Zijin Mining Group te inkawpin NMIC
hming pu tharin laih an tum a ni.
He tlang atanga Nickel mineral laih chhuah chungchangah
a bul hnaia cheng mipuiten thlaphan rukna an nei nia an hriat
avangin Chin Political party palaiten a hmuna va en an tum thu
Chin National Party secretary Salai Ceu Bik Thang chuan a
sawi. Ani chuan, 'He preject hi lang tlang taka bul han tan a
awm lo va, mipuite hriattirna lamah an chak lo a ni," a ti bawk.
He tlang atanga mineral laih chhuah hna hi 2006-ah tawh
khan China Kenbo company-in a lo bei tawh a, tunah NMIC
hmingin beih an tum leh a ni. Amyotha Hluttaw Palai U Steven
Tha Bik pawhin "Sawrkar hmasaah te khan Chin State-ah engmah a chhuak lo," an ti tawp a. Vawi tam an ti a, amah erawh an
han chik tak tak a, Chin State township pakaw zingah pariat-ah
chuan 'khur chhuak' thil a awm chiang tih an hre tawh a. Eng
anga tam nge an laih dawn kan hre lo. Eng chen nge an beih
dawn kan hre bawk lo. Eng angin nge thu an inthlun dawn kan
hre bawk si lo. Nickel chauh em ni chhuak, thil dang engnge
chhuak, kan hre chiah lo."
"Eng nge chhuak tih hi chiang takin kan hre tur a ni. Thil hi
langtlang taka tih tur a ni." Kachin State 'Myit Sone' project lai
pawh khan a lei vung zawng zawng an rut fai a, an hawn vek a.
Lung pakhat pawh an hmaih lo. Eng nge a chhan. Rangkachak
a chhuak tlat alawm. Tunah chuan kha project kha U Thein Sein
sawrkar hunah chawlh a ni ta a. Tunah pawh Rul lu tlangah hian
eng nge chhuak. Thil dang, 'metal' a chhuak a nih chuan a hlu
em? kan hre lo. An hna thawh tum dan hian a chheh vel ram
ngaw leh nihphung a khawih chhe dawn em? Mipuite nen vawi
tam sawiho zet a pawimawh lutuk," tiin a ngaih dan a sawi nasa.
NMIC te record-a a lan danin he tlang atang hian Nickel
bakah thil dang chi thum a chhuak a. Chawhrualin Nickel tel
dan chu 1.4% a nih avangin Nickel telna mineral matric ton
42,210,000 lai a awm rin a ni. Chuta tang chuan Nickel hlang
matric ton 595,000 vel chauh hmuh an inbeisei a ni.n
CHIN MITE INHMUHKHAWM TUR THUAH
YANGON-A CHIN MITE NGAIHDAN LA
DAWN
Myanmar sawrkar nena inkahhai duhtu CNF chuan
November hapta hnihnaah
khian Hakha khawpuiah inhmuhkhawmna buatsaih a
tum a, hetah hian inhmuhkhawmnaa an thu sawi tur
thuah Yangon-a chin mite
ngaihdan lak an tum tih CNF Secretary (2) Dr Shwe Khar chuan
The Voice chanchinbu a hrilh. November 19-ah Yangon-a Summit
Parkview Hotel-ah inhmuhkhawmna hi buatsaih a ni ang. CNF
leh Yangon-a Chin mi 200 chuangte chu an inhmukhawm dawn
a, Chin State-a khaw 9-ah pawh hetiang inhmuh khawmnaah
hian sawiho a ni ang. CNF leh ram sawrkarte inbiaknaah pawh
he mipui ngaihdan hi sawi chhuah a ni ang. He inhmuhkhawmna neih a nih hma hian Mandalay leh Sagaing Region-a Kalay, Tamu leh Monywa khuaahte Chin mite inhmuhkhawmna hi
buatsaih tum a ni bawk. CNF hi kum 1988 march thla khan din
tan a ni a, kum 2011, August 18 khan sawrkar nen inbiakna
neiin remna thuah thuthlung an ziak tawh a ni.n[The Voice]
12. local news
12 | TAHANTIMES
21 October 2013 Monday | Vol.2 No.21
KALAYMYO BIAL TUI THIANGHLIM NEIH DAN TUR LEH SOLAR ENG KALAYMYO TUI LIANAH MI 7 AN BO
CHHIT DAN TUR CHUNGCHANG PYITHU HLUTTAW PALAI U TIN HLAING-AN HLUTTAW-AH A ZAWT
K
alaymyo bial tui harsatna hmuna tui
thianghlim neih theih dan tur leh solar eng chhit theih dan tura sawrkar
hmalakna chungchang Pyithu Hluttaw
palai U Tin Hlaing chuan First Pyithu
Hluttaw regular session, Regular meeting vawi 8-naah Hluttaw-ah a zawt.
U Tin Hlaing zawhna hi Ministry of
Livestock, Fisheries and Rural Development Union Deputy Minister U Tin
Ngwe-an a chhang a. Hetiang hian:
“Kalaymyo biala tui tha in tur an
neih theih nan 2013-14 budget atanga
mtd 8.37 hmangin ’56-Maing’ khuaah
inchi 4-a zauin feet 350-a thuk verhsaka tui laksak an ni ang a, tui dah khawlna leh tui khawl te bunsak an
ni ang. Hman-taw, Kan-Oo leh Nua khuaah te chuan 2014-15 budget Rural Development Fund cheng mtd 9
hmangin inchi 4-a zau dawta verh chhuahsak an ni ang a. Min-hla-ah 2014-15 budget sum hman a ni thung
ang.”
“Tin, Kalaymyo bial Kyun-chaung khua in 47 leh Kristian biak in 1 tan te, Min-hla bial Aungmingalar
khaw thar 56 leh Monastery 1, a vaiin in 105 tan khaw khatah solar set 250 hisapa ruahman sa a ni a, bial
tina khaw te te chu a indawtin Hluttaw palai te, Township Municipal committee te Township Development
Supportive Committee, Township management committee te inrawn chung zelin budget sum dinhmun en
chung zela vuah dan ngaihtuah a ni ang,” tiin.
Kalaymyo bial hi tui harsat lohna hmuna chhiar theih a ni. Zaa sawm riat vel chu tuiah kan buai loh hle
laiin khaw te tam takah tui thianghlim tha an nei thei lo va. Kokko village tract, Nua khua, Tin-tha village
tract, Hman-taw khua, Min-hla (Aungminglar), Yua-tit kalay, Kyet-pha-net village tract, Kan-Oo khua, Khongtha, 56 Maing khuaah te hian tui thianghlim tha in tur an tlachham a.
Tin, mei eng chhit chungchangah, Htauh-kyant village tract, Kyun-chaung khuaah Kristian biak in pakhat tiamin in 49 te, Tin-tha village tract Min-hla Aungmingalar khua in 56 leh monastery pakhat te hian solar
mei eng chhit an mamawh hle bawk a ni.
Heng harsatna te hi heng khua mipuite education, hriselna, leh social thila hmasawnna daltu a ni hlawm
a, heng rural area hmasawnna tur hian sawrkar hian engtiangin leh eng budget-ah engtikah nge hma lak a
tum tih hriat a duh thu Kalay Constituency atanga Pyithu Hluttaw palai U Tin Hlaing chuan First Pyithu Hluttaw regular session, Regular meeting vawi 8-naah Hluttaw-ah a zawt a, Ministry lam chuan khitiang khian
an chhang a ni.n
KALAY TOWNSHIP HMASAWNNA NGAIHTUAHTU PAWL AN THUHO
Sagaing Region Kalay Township-ah khawtlang hmasawnna tura din
Township Development Supportive Committee chu Sepotember ni 27
khan an meeting hall-ah an thuho va, khawtlang hmasawnna tur an
ngaihtuah.
He meetingah hian Hluttaw palai te, District Management Committee
member te, Township Development Supportive Committee member te
leh khawtlang nu leh pa te an kal khawm hlawm a.
Township Development Supportive Committee chairman U Than
Tun-an thuchah a sawi hnuin Township Management Committee chairman U Aye Naing chuan khaw tina administrator te hi sawrkar thianghlim
din a nih theihna tura mawhphurtu an nih thu, sawrkar department leh
mipuite hi tanghoin vantlang kawng tihthat hnaah te, lei dawh that chungchangah te, electric current neih thet dan tur kawngah te, mihring chherna hmun ber zirna run lamah te
leh hriselna lama hmalakna lamah te thawhhona tha neih a pawimawh thu a sawi.
Township Supportive Committee member U Gin Khan Pau pawhin mi thahnemngai leh tlawmngaitena khawtlang tana sum leh pai an rawn thawhte bank-ah him taka kawl that a nih dan leh hmasawnna
hna thawh nana hman a nih tur thu a sawi ve bawk. Mipui zing atang pawhin khawtlang hmasawnna
atana hmalak dan turte an sawiho bawk a ni.n
Sagaing Region, Kalaymyo-ah September thla tawp lam
khan ruah a sur reng avangin tui a lian a, Myit Taa lui leh
Niyah Uhzaya luite chu a lian nasa hle a, mi 3 bo nia an
ngaih chu tunah chuan mi 7 an bo tawh nia hriat a nih
thu Kalaymyo police hotu U Thein Win chuan The Voice
chanchinbu a hrilh.
"Tun thlengin ruang kan la hmu thei lo. Kan hmuh loh
avanga thi list-a dah theih chu an ni lo. An bo chauh kan
la ti thei," a ti bawk. A bote hi Sanmyo veng mi 2, Sakhan
Gyi khaw hmeichhe 1 telin mi 7 an ni a, thi nia ngaihte chu
kum 18 hnuai lam an nih chuan Ks. 50000 leh a chung
lam an nih chuan Ks. 100000 an pe ang. September 29-a
tui lian hian Nat Gyi Kung bula lo thlam 40 pawh a len
bo vek a, mi 3 leh rante pawh a len bo. Nan Saung Puh
khuaah pawh Niyah Uhzaya lui tui len avangin lui kam lei
a min a, in pahnih len bovin in 5 vel pawh a chhe bawk.
He tui lian hian Segyi lei, Nat Tada lei, Seih Kan Taa lei,
Nan Ka Leing leite chu tichhia a, Seih Kan Taa lei chu
Kanbawza Bank lam tanpuinaa siam that a ni a, Segyi lei
chu Township Planning Committee lamin a siam dan tur
an ruahman thung. Tunah hian lui tui hi a kam leh tawh
a, tui lian avanga mahni chenna chhuahsantute pawhin
mahni in an pan leh tawh.n
KALAYMYO NLD FUND ZAWNNA
CONCERT ROPUI TAKA HMAN A NI
Kalay Township NLD hminga Fund zawnna concert chu
Date 18-19.9.2013 khan Sanmyo Buddist Monasteryah zan hnih chhung ropui taka hman a ni.
He concert hi America a kum 40 zuk awm tawh
kan rama lo haw leh zawk Hranghlui milar zaithiam
Ko Jimmy Jack (or) Lashio Thein Aunga'n a aw mawi
tak Kalaymyo NLD tan a thlawnin a hlan a. Ko Jimmya
tawiawm turin TGM tleirawl zaithiam nula pathum Tinza, Grace, Mai Nandar Aung-ten an rawn zui. Lazy Club
Music Band- in an rate pangngai la lovin duhsakna an
hlan bawk.Zawlbuk NGO in an Instrument changkang
leh ropui tak tlawm takin an hman tir bawk. Zawlbuk
NGO chungah lawmthu an sawi mawlh mawlh a ni.
Zan hnih ngawt buaina leh harsatna awm miah lova
an hmang thei hi an lawm tak zet a ni. He concert-ah
hian an khuallian ten an thiamna an show nasa hle a,
nuam an tih zia thu hahipin an sawi mawlh mawlh mai
a ni. Mipui mi 5000 chuangin phur tak leh hlim takin an
hmang thei a, ropui an ti tak zet a ni.n
S
E
IN HMUN KAN ZUAR E
W
N
(NUAI 250 BAWR)
50' kawng
50' kawng
University Main Road
50' kawng
IN HMUN
• Hi-Cafe-ah zawh fiah theih
Kalay University
Main Entrance
Bogyoke Kawngpui
Hi Cafe
• Contact:
09 442001942
09 256069497
09 428203068
13. 21 October 2013 Monday | Vol.2 No.21
M
domestic digest
NLD PARTY TLUKA THAWK THEI PARTY DANG
MYANMAR-A AN AWM CHUAN KAWHHMUH TURIN DAW
AUNG SAN SUU KYI-IN A CHO
yanmar-ah hian NLD Party tluka hna
thawk thei an awm chuan kawhhmuh turin NLD party sawi chhe tute chu Daw Aung
San Suu Kyi chuan Singapore-ah Thawhtan
nia chanchinbu mite nena an inkawmnaah a
cho. September ni 27 hi Party dinna kum 25
lai a nih dawn tawh na a, tharum tel lova, democracy ram thar din tum NLD chuan a thil
tum tihlawhtling turtin a la hlat em si avangin NLD chuan sawiseltu a nei nual a, Party
president Daw Aung San Suu Kyi chuan kan
sawi tak ang khan a cho let a ni. “NLD party
tluka hna thawk thei party dang Myanmar-ah
an awm a nih chuan min han kawhhmuh teh
u, ka cho a ni. Kan party hi democracy standard mila ding leh kal mek party awmchhun a ni,”
tiin Daw Aung San Suu Kyi chuan Singapore-a chanchinbu mite nena an inkawmnaah a sawi.
NLD Party hi 1988 September ni 27 khan din a ni a, Daw Aung San Suu Kyi hian General
Secretary mawhphurhna a chelh nghal a. NLD party hi 88 Buaina ruala rawn to a ni. Chuvangin 1990 Inthlanpuiah pawh 88 Buainaa telten vote an thlak that avangin rampum huapa vote
100-ah 80 chuangin hnehna a chang ta a ni. Tah chuan sipai sawrkar chuan thuneihna chu a
hlan duh ta lo va. 1993-ah, ‘Constitution Dan zam tur’ tiin National Convention a buatsaih ta
thung a. Chutih lai chuan Daw Aung San Suu Kyi tiamin NLD hruaitu lu lam chu sawrkarin a
hreng vek a. NLD party-a MP thenkhat erawh chu convention-ah chuan an va tel ve a.
1995-ah Daw Aung San Suu Kyi chu tan in atangin a lo chhuak a. NLD MP, National
Convention-a tel zawng zawng chu 1996-ah an inhnuk dawk vek ta hlawm a ni. 1998-ah 1990
Inthlannaa MP-a thlan te chuan Hluttaw koh an tum naa sawrkar chuan a khap tlat a.
1989 atanga 2010 inkar hian Daw Aung San Suu Kyi chu house arrest-a khung tlat a nih
avangin amah ngei chuan a kaihruai theih ta si lo va, NLD party pawh politics lamah hmalakna
engmah a nei hlei thei lo va. Tichuan1990 kum Inthlanpuia hnehtu chang niin ruling party tur ni
mah se, sawrkar lakah huvang engmah a nei thei ta chuang lo a ni.
Hemi hnuah party an tungding tha leh a, Daw Aung San Suu Kyi chu Party President a
rawn ni ta a, 1990 Inthlan result chu hnuchhawnin 2012 April thlaa By-Election-ah te an tel
ve ta a. 1990 kuma mipuiin hneh taka an vote tlin NLD party chu 2012 by-election-ah pawh
hluttaw palai seat 45-ah 42 hmuin a tling leh hle a ni. Tunah tak chuan Daw Aung San Suu Kyi
kaihhruai NLD party chu opposition party hming puin Myanmar politics chhawrdawhah hmun
sang tak a chang leh tawh na a, party thil tum ber, ‘tharum tel lova, democracy ram thar din’
chu a tak ram thlenpui turin a la bei fat fat chauh a ni.
Mipui thlawp hlawh nasa hlein Daw Aung San Suu Kyi kaihhruai NLD party hi Hluttaw
chhungah an zuang lut thei tawh na a, politics pawimawh tak tak chinah chak taka hma lak
theihna erawh a nei tam lo hle a. Myanmar-ah party tha ber a ni tiin Daw Aung San Suu Kuyi
hian tan viau-in, NLD hi a party din kum 25-na tling tep tawh mah se, party thil tum ber, democracy ram din hi chu a la hlat hle rih a ni.
Chu bakah NLD party hi Daw Aung San Suu Kyi mimal chungah a innghat nasa lutuk a,
party ruhrel indin danah leh party member te quality lamah tlakchham a neih tlat avang hian
sawisel a hlawh viau a, helaiah tak hian a ni Daw Aung San Suu Kyi hian NLD party thlavang
a han hauh tak ni.
NLD party sawisel tute chhang leta party thlavang a hauh bakah Daw Aung San Suu Kyi
hian tuna Ram Dan pui hman mek hi democracy tehfunga tehin a tlin loh tlat avangin siam that
a ngai a ni tiin chanchinbu mite hnenah pawh a sawi tawh a, 2015 hma ngeia Danpui hi siam
that a nih loh chuan buai leh harsatna kan tawk hlawm ngei ang tiin a sawi chhuak bawk a ni.
Chanchinbu mite nena inkawmnaah Daw Aung San Suu Kyi chuan Myanmar hian Singapore
hi entawnna tur kan nei na a, Singapore ram awm dan ang copy tawp a tul kher lo tiin Myanmar ram hmasawnna tur hawi thu sawiah a sawi tel a. Singapore pawh hian Myanmar ram hi a
entawn tur a awm ve tho a ti bawk a ni.n
v
Siamsa, la chei loh a man tlawm chi, a to deuh chi, duh thlan tur
englai pawhin a awm.
v Kuang chei sa pawh a man tlawm leh to, duh thlan tur a awm.
v Kuang chei chawp duh tan kan tihsak thei reng bawk.
v Kuang chei chawp tur hian Kabaw lamah pawh kan zui thei.
v Kuang min chah an awm chuan inah kan rawn dahsak thei che u.
v yef;acG siamsa pawh kan nei a, duh dana chah theih
kan ni bawk e.
Contact:
Hmingmawii
H No. 88/1, Bazar thlang (Tahan A)
Tel: 09400512427/ 073-21963
TAHANTIMES | 13
TAINGYINTHA-HO CHENNA TIH
HMASAWN NAN KYATS BILLION 120
Border Affairs Ministry-in Taingyintha-ho chenna tihhmasawn
nan 2013 chhunga hman tur Kyats Billion 120 (billion-1= mtd
1000) mtd 120000 a ruahman.
Border Affairs Ministry chuan Taninthayi Region leh Sagaing Region telin State pasarihte hi a vil a. Heng State leh
Region-ah te hian, education, health, agriculture leh livestock
(ran vulh), kawng siam leh lei dawh leh bialchhung tihhmasawnna chi hrang hrang hi a hmalakna tur a ni a. Heng bakah
bial chhungah remna leh muanna a awm theihna tura hma lak
te a tel a ni. Chuvangin heng State leh Region hmasawnna
tura hma la tak tak tur chuan State leh Region chhungah remna leh muanna awm tak tak a pawimawh hle a ti tiin Border
Affairs Ministry Deputy Minister General Maung Maung Ohn
chuan a sawi.
"Taingyintha-ho nunphung leh khawsak chawikan tur te,
human resources an tih mithiam chherchhuahna tur te leh
kawng tinrenga hma an sawm theihna tur te a theih ang angin kan ngaihtuah mek a ni. Taingyintha te tan bik college leh
zirna run hran te pawh kan buatsaih a. Kum li zir tur a ni. Ei-in
man, hostel awm man kan tumsak vek. Degree an lak te hi
Yangon University-in a pek a ni a. Yangon University Rector
ngatin degree a hlan a ni.
He zirna nun hrang hranga degree la Taingyintha thalaite
hi kan sawrkar Ministry hrang hrangah hna kan pe leh nghal
a ni. Hei aia nasaa thawh hi kan tum zel tur a ni bawk," tiin
Border Affairs Minister chuan a sawi.
Border Affairs Minister kut hnuaiah hian degree college
pahnih, University pakhat, Development School 36, Education School 25, Technical High School pahnih a awm a. Border-a cheng Taingyintha te zinga zir mite chu heng School leh
college-ah te hian a thlawna zirtir thin a ni.n
MALAYSIA-A ‘CONDO’ SUMDAWN NAN AN LEI
Myanmar-a sumdawng lianten Malaysia-ah ‘condomium an
lei nasa a, mahni chen nana ni lem lovin sumdawn nana lei
an ni zawk tih Malaysia atanga ‘Condo’ zuara lo kal, Orange
Tree company-a Mr Johnny Chang chuan a sawi.
Mr Johnny Chang chuan,“Myanmar-a sumdawng te hian
Malaysiaa ‘Condo’ an lei nasat zia chu rin phak bak a ni.
Mahse mahni chen nana lei aiin sumdawn nan, hralh leh atan
a ni tlangpui.Sak zawh hlima lei phei chuan a tlawm deuh nge
nge a, rei lo teah a man a rawn kai a, a bin te a help theih thin
avangin hetiang lama 'invest' hi an tam a ni.
Malaysia-ah boruak dang dang thleng mah se, condo lei
erawh an tlahniam chuang lo a. A chhan chu mahni an cheng
tak tak chuang lo va, an hralh leh mai dawn vang a ni,” tiin
Septembere ni 7 khan a sawi a ni.
A tlangpui thuin Myanmar mite hian mahni ngei kalin Malaysiaah condo chu an lei thin a. Tunah erawh chuan Malaysia
lam atangin a zuar an lo kal tan ta a ni.
Condo lei dawn chuan booking man Malaysia Ringeet
2000 thun phawt a tul a, lei dawn tak tak chuan ni 14 chhungin aman sawma pakhat pek tlak leh phawt tur a ni. A dang
chu zawi zawiin hunbi neia rulh theih a ni. Bank loan laa lei
duh tan, sum lak luh dan dinhmun azirin bank chuan condo
man 100-a 40 a puk thei nghal bawk a ni.n
14. 14 | TAHANTIMES
Domestic News
21 October 2013 Monday | Vol.2 No.21
TAINGYINTHA PARTY PANGA LEH UNFC TEN DANPUI SAWRKAR LEH KIO TE UNION LEVEL REMNA
INBIAKNA NI KHATNAAH MAY THLA INBIAKNA
SIAMTHATNA SAWRKARAH AN THEH LUT DAWN
BAWHZUI DAN LEH JOINT MONITORING COMMITSawrkarin 2013 chhung ngeia buatsaih an intiam
taingyintha ralthuam keng zawng zawng politics-a inTEE DIN THU CHAUH SAWI DUN
tawhkhawmna leh sawihona-ah taingyintha party panga insuihkhawm, (UNA) leh ralthuam keng taingyintha
pawlho intelkhawm (UNFC) ten an buatsaihho, 'Constitution siam thatna' chu thehluh an tum thu UNA Chairman U Aye Tha Aung chuan a sawi.
2013 September thlaah taingyintha ralthuam kengho zawng zawng telin rampum huapa 'Remna Thuthlung' hming ziahho tur a ni a, kumin December thla ral
hma ngeiin an zaa tel vekna 'political dialogue' neih a
nih tur thu Union Peace-making Working committee
Vice Chairman U Aung Minn chuan a sawi tawh a.
Taingyintha Party panga insuih khawm, UNA leh UNFC ten danpui an siam
thatna-ah chuan 'Tangyintha te intluktlanna tur, a bulthut 'Federal policy' te pawh
belhin siam that a ni tiin U Aye Tha Aung chuan a sawi.
U Aye Tha Aung chuan, "Constitution siam tha tur hian mahni party chhunga
inbuatsaihna ringawt hi a tawkin kan hre lo a, chuvangin sawrkarin Taingyintha te
tan liau liaua buatsaih a tum he intawhkhawmnaah hian Federel Policy zulzuia kan
siam that danpui chu thehluh kan tum a ni," a ti bawk.
Hetiang hian danpui siam thatna te chu theh luh tumin inbuatsaih mek mahse,
sawrkarin rampum huapa inkah tih tawp dan tur a zam te chu UNFC-in a pawmpui
vek loh thu August ni 8-a Union Peace-Making Committe thuthonaah a theh lut
bawk a ni. Rampum huapa inkah tihtawpa inbiakho chu September thla chhung
ngeia buatsaih a tum thu sawrkar chuan a puang naa, ralthuam keng pawlho zingah KIA/KIO te nen inkah an titawp thei lo a ni.n
CHIN STATE THLAI THAR TAM LEHZUAL NAN
Chin State thlai thar tam lehzual nan leh lo lam hmasawnna turin department lamin
thlai chin dan entirna August ni 30 zing dar 8:00 khan Hakha-a Hai Tlang huanah
an buatsaih. He 'entirna' hi Chin State Chief Minister U Hong Ngai leh sawrkar mi
pawimawh ten an tlawh a. Entirna 'Enpui'-ah hian 'wah uh' hmun, badam leh nihawi
kar thlaka chin tlan, ni hawi hmun, tlangram buh hmun, Shw-Yin-aye, basmati leh
Pale-thwe te Belgium buh hmun te entir a ni a. Chin dan, phun dan phung panngai
lo deuhin a chhuak hlawk thei ang ber ni tura ngaih anga phun leh chin a ni hlawm
a. Thil kalhmang te State Agriculture Director U Thein Zaw leh mithiamten a lo kal
te an hrilhfiah a, lo nei mite zawhna te an chhang a ni.
Chief Minister leh a hote hian Hakha khua Kyaw Boke venga Caw Buk huan
an tlawh leh bawk. He hmunah hian thingpui fe leh vaimim chi dang te an ching a,
enchhinna hmun bawk a ni. Chief Minister chuan thlai chi tha, chhuak hlawk chi hlir
hmanga Science thiamna-in a kawhhmuh ang zela thlai te ching turin mipuite zirtir
zel an pawimawh thu te a sawi a, a chah a ni.n
BOEING 767 THLAWHNA LIANIN YANGON- TOKYO SERVICE
Myanmar tourism lam hian hma a sawn chak hle a. Chung zingah thlawhnaa khual
zinna lam hi sawi hmaih theih loh a ni. Myanmar-Japan khualzinna lam hmasawn
nan ALL Nippon Airways (ANA) chuan chawlhkar khatah vawi thum, Yangon International Airport leh Tokyo Narita Airport inkar a service thin a. Business Flight a
ni a, thlawhna te chi hman a ni thin. Tunah chuan September ni 30 atangin Boeing
767-300 ER thlawhna lian hmangin nitin a service tawh dawn thung a ni tiin Yangon Region Chief Minister-in Yangon Sedona hotel-ah September ni 6-a Myanmar
Japan Association (MJA) din inkhawmah a sawi chhuak a ni. n
CHENG 1500 MAN SIM CARD HRALH RU TAM BERTE
CHU SAWRKAR HNATHAWKTE AN NI
Tun lai market-a hralh kal em em cheng 1500 man
mobile Sim Card hi a hralh ru tam berte chu sawrkar
hnathawkte an ni tih hriat a ni.
Cheng 1500 man Sim card hi Myanmar communication lam chuan thla khatah vawi khat zelin nuai 3 leh
a chanve vel chu Region leh State-ah te a sem chhuak
tawh a. Ministry lamah pawh thawktute tan eng emaw
zat a pe chhuak tawh bawk. "Tun thla kha Sim Card
kan dawn thla a ni ve a. CDMA Sim Card kan dawng. Sim Card hman lai ka neih
avangin cheng 1500 man Sim Card ka dawn chu Ks. 70000-in ka hralh leh ta," tiin
zirtirtu hmeichhe pakhatin a sawi.
He cheng 1500 man Sim Card hi GSM a nih chuan nuai chuang velin an hralh
chhuak a. CDMA Sim Card a nih chuan Ks. 70000 atanga chung lam rate-a hralh
a ni bawk. Lucky draw hmanga changte aiin sawrkar hnathawkten an hralh ruk tam
thu Kyauk Myaung township-a phone lam buaipuitu pakhat chuan a sawi. "Office
hnathawk-ten mahni dawn tur GSM Sim Card chu kan dawng a. Cheng sing chuanga hralh theih a nih avangin hralh ka tum zet a, mahse handset thar leiin ka thun ta
zawk. Ka hman loh chuan Line an titawp dawn si," tiin thawktu pakhat chuan a sawi
ve bawk. Cheng 1500 man Sim Card hi thla khatah nuaithum leh a chanve zel, thla
li chhung sem chhuah tawh a ni a. Tunah hian sawrkar hnathawkte hnena an sem
hi GSM a ni a, a tir lam kha chuan CDMA hlir a ni. Sawrkarin cheng 1500 man Sim
Card a sem tawh hi a vaiin 760000 a tling tawh a. Heng zingah hian CDMA 135000,
GSM 410000 hralh chhuah a ni tawh.n
Kachin State Myitkyina khuaa October ni 8-a sawrkar leh KIA [Kachin Independence Army] te Union Level remna thu thlung tura inbiakna ni khatnaah
chuan sipai lam nena inremna thu lam an la sawi hman lo va, chu ai chuan
May thla an inbiaknaa an thu dahte eng ang chiahin nge hma an lak, leh
lehlam lehlam sipaite inhmachhawn lo tura endiktu pawl, Joint Monitoring
Committee din thu chauh an sawi dun thu leh Sawrkar leh KIO te Union level
remna thu sawiho meeting hi dar 11 pelh hnuah chauh an tan theih thu, a
tira agenda pasarih zingah pali chauh an sawiho thu te Yangon Media-in a
dawng.
He inbiaknaah hian sawrkar aiawhin Union Level Peace-making Committee Vice Chairman Union Minister U Aung Min leh Chief of Defence –in
thu tawp siam thei tura a aiawh tura a tirh Defence Ministry-a Lt. General Myint Soe telin Union Ministerte leh Defence Ministry-a mi pawimawhte an tel
hlawm a. KIO lamah U Sum Lut Gunmaw leh KIA Vice Chief of Staff General
Guan Maw telin hruaitu lu pariat an tel ve bawk a. Anni bakah UNO Special
Envoy to Myanmar Mr. Vijay Nambiar, China Ambassador leh Taingyintha
ralthuam keng pawlho 10 atanga palai 10 leh political party atanga palaite
an tel hlawm bawk.
An inbiaknaah Union Peace-making Committee vice chairman U Aung
Min chuan KIO, KIA hruaitute hnenah taingyintha ho-in an duh ber political
thua inbiakna bul tanna ber chu inkah tihtawp hi a ni a ti a. Myitkyina khua,
Ma Jwe halla October ni 8 nia an inbiaknaah KIO, KIA te hmaa thu hma a
sawinaah tihian a sawi hmasa a ni.
U Aung Min chuan, “Engvangin nge hetianga inkah tihtawp kan tih? Eng
vangin nge ram pumah inkah titawp tura hma kan lak kan tih chuan political inbiakna bul an tan theih nana kawng hawn nan a ni,” a ti a. U Aung Min
chuan, President hian mipui hmaa a thu sawinaah te pawh taingyintha ho
hnenah sawrkarin political inbiakna buatsaih a tum thu a sawi lang fo tawh
tih a sawi nawn leh bawk a.
Sawrkar leh KIO te hi agenda bik awm lova vawi li an inkawm nen chhiarin vawi kua an inbe tawh naa inkah titawp tur hian an inbe rem thei tak tak
rih lo a ni. “Inkah tihtawp tih hian ralthuam kengho nen chauh a nih chuan
pawlho an tel ve lo tihna a ni a, keini chuan mitin huap remna thlen ngei hi
kan duh a ni,” tiin KIA Vice Chief of Staff General Guan Maw chuan an inbiak
chawlh lailawkah chanchinbu mite hnenah a sawi.
General Guan Maw chuan,” Thu thlung kan ziah turah hian inkah tihtawp
ringawt ni lovin mitin huap inremna ni se kan duh a ni,” a ti a. Sawrkar leh
KIO te remna thu sawi an tan dawn October ni 8-ah hian lung in tang 56 an
chhuah zalen a, chungzingah chuan Kachin mi 18 an tel.n
NAY PYI TAW-BANGKOK THLAWHNA CHUAN MAN
DOLLAR 50
Nay Pyi Taw leh Bangkok inkar thlawhna service a awm tan dawn a, chuan
man dollar 50-in Air Asia-in October thla atangin a thawk tan dawn tih September ni 6 khan a puang.
“Nay Pyi Taw leh Bangkok Don Muang airport inkar hi nitin a service
dawn a, kan Air Asia hi a bul tantu a ni dawn a nil. Chuan man tlawm thei ang
berin darkar khat leh a chanve chhung chauh a thlawk ang a, thlawhna pawh
a thar hlir kan hmang ang. Kan tum ber chu SEA GAMES hma ngeia service
pek theih a nia. Bangkok-a va lenglam duh, hna pawimawh nei ten senso
tlemtein nitin an kal thei tawh dawn a ni,” tiin Thai Air Asia Chief Executive
Officer Tassapon Bijleveld chuan a sawi.
Tunah tak chuan Air Asia hian Yangon leh Mandalay atang tein Bangkokah a service reng a, Nay Pyi Taw leh Bangkok inkar hi a service thar dawn
a ni. October ni 28 atangin an thlawk tan tawh ang a, chuan man American
dollar 50 a ni ang. October ni 28 atanga November ni 15 inkarah chuan
chawlhkar khatah vawi thum chauh a la thlawk thin ang a, November ni15
hnu lamah erawh chuan nitin a thlawk thin tawh ang. ‘Air Asia’ airline hi Asia
khawmuala chuan man titlawm ber pawl a ni a, a din tirh atanga tun kum 11
chhung hian khualzin mi mtd 180 chuang an thiar kual tawh a ni.n
15. 21 October 2013 Monday | Vol.2 No.21
Interview
TAHANTIMES | 15
CONSTITUTION DANPUI CHUNGCHANGAH
MIPUI HI (HIJACK)HNUH LUH TUR A NI LO
DR. SALAI NGUN CUNG LIAN kawmna
2
008 Constitution Danpui siam that chungchangah ‘a thar diaka ziah that’ tih leh ‘a hlui siam that mai’ tiin ngaihdan pahnih a phir ta a. He kawng
pahnihah hian khawi zawk nge zawh tur, khawi hi nge awlsam zawk ang tih hi zawhnate siamin mi thiamte an inhnial mek a ni. Dr Salai Ngun
Cung Lian hi political party te leh taingyintha pawlho ngaih dan a insual lai mek hian Chin National Front (CNF) leh United Nationalities Federal Council
(UNFC) dintu zinga tel a ni a. America ram Indiana University atanga Doctor of Juridical Science degree la, Myanmar Peace Center (MPC)-a Dan lam
advicer tang mek a ni.
Z: Danpui siam that chungchangah
tun laia an sawi lar kawng pahnihah
hian a khawi zawk nge awlsam zawka
i rin?
Chh: Tuna Danpui hi Dan lam mita kan
en chuan thil chi ruk a awm a. A hmasain, Pyidaungsu keh chhe lova dah,
Taingyintha te inpumkhatna vawn that,
Sovereignty power vawn tlat, Mihringte
inlainat tawnna khawvel vawn nun,
multi party system tih changtlun, a
tawp berah National politics-ah Tatmadaw te a then a zar tel ve, heng thil
parukte hi he Danpui bul leh tawp a
ni. A tawp berah hian Tatmadaw chu
25% an tel ve ang. Tel se, hmeichhia te
pawhin 30% tel an duh a nia. Chuvangin heng zawng zawng hi ngaihtuah
thiam a ngai a. Tunah hian Danpui
a thar ziah hi thil hlauhawm tak a ni.
Z: NLD-in an ti a. Danpui siam tha tur
emaw, a thar zam tur emaw hian mipui
ngaihdan lak a ngai an ti a, thil ni thei
a ni tak tak em?
Chh: Kei chuan khawi party mah ka
thlawp chuang lo va. America ram mi
ka ni a. Myanmar-a piang American.
Chuvangin khawi party mah ka tan lo
va, vote pawh ka thlak thei lo va. Chuvangin ka sawi duh, thil pawimawh ber
pakhatna chu ‘Mipui hi i hijack (hnuk
lut lui) lovang u,’ tih hi a ni. Hei hi a
pawimawh tak zet. Political party ten an
ti maw? Mipuiin a thara ziah an duh a,
kan ziak dawn ti ila, a nih mipui chuan
Danpui chu eng chen nge an hriat a?
A thatna, a that lohna tiin mipui hi nawr
luih emaw, kaih luih emaw hi Dan lam
zir mi ka tan chuan ka thlirna atang
chuan mipui hi ‘hijack’ tur an ni lo. Hei
hi politics thar chher mai mai chi a ni
lo. 1962 atang khan 2008 thleng kum
49 chhung zawng eng Danpui mah
kan nei ngai lo. Kan zingah democracy
hre chiang kan awm lo. Kei pawhin ka
hre bik lo.
Z: A nih, a tak takin Danpui a thara
ziah hi thil ni thei a ni tak tak em?
Chh: Tuna kan awm dan chu, a taka
kan hman hmain siam that kan duh
kan ti a ni a. Siam tha lova paih tawp
duh pawh kan awm a. Hmang chhin
phawt ila. A siamthat pawh phal a ni
tho alawm. A siam that theih ngang loh
leh paih tawp mai tur. Khawvelah hian
Danpui, bawlhhlawh bawma an paih hi
a tam tawh alawm.
Z: A nih Danpui thar hi ziak thei ta ila,
tuna kan ram politics-a harsatna kan
tawhte hi a kiang vek ang em?
Chh: Keini hian Danpui thar rawn siam
chhuak ta se, a chhuah ve leh buaina
zawng zawng a kiang vek dawn emaw
kan ti a. A ni lo. Pahnihnaah chuan kan
ramah ‘law’ lam hriatnaah kan chau.
Danpui tha tak awm se, kan famkim
vek dawn emaw kan ti a, a dik lo. A
chhan chu 1947 Danpui kha vawi nga
nge vawi ruk nge siam that a ni a. Siam
that lai khan a tha telh telh dawn chiah
a, thil dik lo a awm ta a nih kha. A chhan
chu politician, party hruaitu thenkhat
kha an hmanhmawh deuh vang a ni a.
1974 Danpui pawh vawi khat an siam
tha hman. Tunah 2008 Danpui a rawn
chhuak a, kan la siam tha lo va. A then
lahin a thara ziah an rawt.
September thla laihawl vel khan
Bangkok-ah international dan hre mite
nen kan inhmu a. Anni chuan 2008
Danpui hian eng democracy mah a
thlen lovang. Federal pawh a kawk lo.
Chuvangin a thara ziah a ngai an ti a.
Kei chuan tihian ka ti a. ‘In duh ang
angin ziak rawh u, khawvela Danpui
zawng zawng aia tha lawr lah pawh
ziak mah ula Tatmadaw-in a pawm
chuan loh chuan, in Danpui ziah chu
bawlhhlawh bawma thlak a ni dawn.
Chuvangin bawlhhlawh bawma paih
mai mai tur Danpui chu engah nge
hun leh tha senga ziah in tum. Dan
hrethiam lote chu hrethiam turin zirtir
ila. Table 2-ah khan State Dan 44 lai a
awm a. 15 vel chauh hman a la ni ber
a. Hman tur a la awm teuh alawm.
Z: UNFC chuan a thar an ziak tan mek
an ti a. Eng nge i ngaih dan?
Chh: UNFC Chairman Khun Okka nen
Danpui pahnih kan ziak tlang ngai tawh
a. Pakhat chu U Sein Win te tana ziak
kan ni a. Pakhat dang pawh kan ziak
a. A pahnihin bawlhlawh bawma paih
a ni a. Tumahin duh hek lo. Chuvangin
duhtu, hmang duhtu an awm loh chuan
eng zat pawh ziak mah ila a tangkai lo.
Dan number 20 (f)-ah khan ‘Tatmadaw
hi Danpui veng him tura mawhphurtu
ber a ni,’ tih a chuang a. Chuvangin a
thar kan ziah chuan Tatmadaw kan va
tibuai tihna a ni tlat.
Z: Tatmadaw kan va tibuai I tih lai tak
kha han sawi fiah deuh teh.
Chh: A then chuan tihian an ti a. Defence lam an tel a, thuneihna an chhuh
thei tiin. Democracy pawh a ni dawn
lo. Federal pawh a nih theih dawn loh
te an ti a. Ka awih lo. Thailand-ah vawi
engzat nge thuneihna an chhuh tawh.
Ram pakhatah Defence lam an awm
avangin ram thuneihna chu rei lo te
atan pawh a lak theih alawm. Danin
phal lo pawh ni se, an duh chuan an
chhuh thei reng. Danpui bu tih te chu
lehkhabu pakhat kha a ni mai a.
Hemi bu leh G-3 silai khawiin nge
mi dek na zawk ang. Han ngaihtuah la.
Vawikhat a’n kah thuai chuan lehkhabu chu a pawp tlang hawk mai dawn
a. A pawimawh zawk chu khatiang thil
thlentir loh kha a ni. Chutiang tur chuan
keini hian sipai nen kan thawh dun a
ngai.
Z: Tuna kan dinhmunah hian politics
lamah buaina a chhuak thei ang em?
Chh: 2008 Dan bu chu paih la a thar
han ziak chhin la. Tichuan dan dinglai
zali chuanga kal a ngai ang a. Kan
vakvai leh ang a. Tunah chuan 2008
Danpui vang hian kum 40 lai kan hloh
tawh democracy culture pawh kan nei
tan leh mek a. Hetia kal zel hi nge in
duh? A nih loh leh politics kaihbu dang
tuai vir? Ngaihtuah chian a ngai a nia.
Z: Tun thil vang hian democracy pawl
hrang hrangte, taingyintha ho leh
USDP te karah inrem lohna a chhuah
phah thei ang em?
Chh: Democracy kan duh tak tak a nih
chuan kan ngaihdan inang lote hi kan
dawngsawng thiam tur a ni. Party khat
thuneihna hnuaiah kan awm thang a,
ngaiah kan neih tawh a. Chinho zingah
CPP leh CNP an awm a. Infin an tum
a ni awm a. Chin hnamte party pakhatah kan awm tur a ni an ti a. Hei tak hi
‘thuneihna’ kan tih ang kha a ni. Democracy chuan kan lan dana kan inan
lohna te hi a pawm thiam tur a ni. Chu
chu a ni democracy chu.
Z: NLD hian siam that hna hi USDP
nen thawk tlang tur angin a lang naa,
lo thawk dun thei lo sela Army lam hi
eng ti chiahin nge an rawn tel ang?
Chh: Army lamin eng nge an tih ang
tihah chuan ka thlir dan chuan army
lam hi an hnung tawlh dawn lo reng
reng. A chhan chu a inphelh dul chuan
an chak tawh dawn lo tlat. He 25%
hmang hian a ni ram hi tha taka an
chelh din ni. Kan hnung lawka Chief
of Defence Services Thailand-a a kala
a sawi kha. Tlem tlemin kan phelh dul
hret hret ang a tih kha. Mahse chu chu
naktukah a ni lo. Nakumah pawh a la
ni dawn lo. Kum sawm li lai kan nghak
tawh a, kum sawmli dang nghah leh
pawh i hreh lo ang u. Nghak pahin he
tah lehkha kan zir ang a, democracy
culture te kan zir ang chu.
Z: Taingyintha te hian a thar ziak lovin
a hlui hi siam tha mai se an pawm thei
tho ang em?
Chh: Taingyintha pawlho nena kan
inhmuh hian engmah an sawi lo va.
Taingyintha kan tih hian UNFC hi an
sawi bera chu a ni a. U Khun Okka
nen pawh hian kan inkawm tawh a. Ani
chuan a thar ziah hi a sawi lo. A sawi
tum ber chu Dan pui hi thlak danglam
ila Federal system, democracy system-a intluk tlang taka kal a duh thu a
sawi.Chuvangin statement hi siam that
a ngai. Ka lo hriat dan chuan UNFC
hian a thar ziak tur tiin a ngai a. UNFC
meeting hnuhnung berah 2008-a thuneihna insem dan 1,2,3,5 te leh ram
leilung hausakna insem dan te siam
that a duh thu, chu chauh chu a ni a
sawi.
Z: Taingyintha ralthuam kengho nena
inbiaknaah te i tel ve ziah avangin
zawt ta che ila, MPC Director i nihna
atangin an rilru nia hriat dan?
Chh: Tun thleng chuan 2008 Danpui
duh lo kha lutuk eng pawlho mah ka
la hmu lo?
Z: 2015 hma hian Danpui siam that hi
tihhlawhtlin theih a nih i ring em?
Chh: Kei chu ka kum 50-na ka hmang
tep tawh a. Ka dam chhung hian an
siam that ka ring lo. Siam tha lovin
hmang chhin phawt se awmzia a nei
ber ang. Tak taka sawi chuan Danpui
siam tha tur hian mi pakhat chauh
kan mamawh. Chu chu tunge kan tih
chuan sipai pakhat a ni. Mi dang 75%
hi thurual thap ila, kan vaia rem kan
tih tlan bawk chuan sipai pakhat thlang
chhuak tawp ila, tichuan kan siam tha
thei a ni mai.
n