Είδη προτάσεων (δομή-περιεχόμενο-ποιότητα)

1. ΕΙΔΗ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ
Α΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
ΙΟΡΔΑΝΑΚΗ ΜΑΡΙΑ 1Ο ΓΥΜ/ΣΙΟ ΜΕΝΕΜΕΝΗΣ

2. ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΠΡΟΤΑΣΗ;
Πρόταση είναι μια ομάδα λέξεων, τοποθετημένες σε
μια σειρά που βγάζουν νόημα και υπακούουν σε
γραμματικούς και συντακτικούς κανόνες.
Καρδιά της πρότασης είναι το ΡΗΜΑ.
ΡΗΜΑ

3. Προσοχή!!!
Κάθε ρήμα αποτελεί ξεχωριστή πρόταση!
Παράδειγμα:
Οι μαθητές μελετούν τα γεγονότα, κρίνουν τις
ιστορικές προσωπικότητες, αξιολογούν το έργο τους
και εξάγουν συμπεράσματα.
(Η παραπάνω περίοδος αποτελείται από 4 προτάσεις)

4. Ο ρόλος των λέξεων σε μια πρόταση
Κάθε λέξη παίζει ένα
συγκεκριμένο ρόλο
στην πρόταση.
Οι βασικοί όροι
όμως είναι
οι εξής:

5. Παράδειγμα
Ο καθηγητής μοιράζει τα φυλλάδια.
(υποκείμενο) (ρήμα) (αντικείμενο)
Ο καθηγητής είναι απασχολημένος.
(υποκείμενο) (συνδ.ρήμα) (κατηγορούμενο)

6. ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗ ΔΟΜΗ

7. ΑΠΛΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Είναι αυτές που αποτελούνται μόνο από τους
βασικούς όρους, χωρίς προσδιορισμούς:
Υ+Ρ (αμετάβατο): Ο Νίκος κοιμάται.
Υ+Ρ+Α: Ο Νίκος παίζει μπάλα.
Υ+Ρ+Κ: Ο Νίκος είναι ποδοσφαιριστής.

8. ΕΠΑΥΞΗΜΕΝΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Οι απλές προτάσεις μπορούν εύκολα να γίνουν
επαυξημένες αν προσθέσουμε στους βασικούς
όρους και κάποιους προσδιορισμούς:
Ο Νίκος κοιμάται στο υπνοδωμάτιο.
Ο Νίκος παίζει καθημερινά μπάλα στο γήπεδο.
Ο Νίκος είναι πολύ καλός ποδοσφαιριστής.

9. ΣΥΝΘΕΤΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Αν σε μια πρόταση έχω παραπάνω από έναν
βασικούς όρους (Εκτός από ρήμα!!!!), τότε η
πρόταση είναι σύνθετη.
Ο Νίκος και η Μαρία διαβάζουν. (2 υποκείμενα)
Η Μαρία έφερε τετράδιο και μολύβι (2 αντικείμ.)
Η Μαρία είναι οργανωτική και συνεπής
(2 κατηγορούμενα)

10. ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΕΧΟΥΜΕ ΤΑΥΤΟΧΡΟΝΑ
ΣΥΝΘΕΤΗ ΚΑΙ ΕΠΑΥΞΗΜΕΝΗ;
ΒΕΒΑΙΩΣ!!
-Ο Νίκος και η Μαρία διαβάζουν καθημερινά στο
δωμάτιο τους.
-Η Μαρία έφερε ένα μπλε τετράδιο και ένα κίτρινο
μολύβι για το μάθημα των Αγγλικών.
-Η Μαρία είναι πολύ οργανωτική και συνεπής στις
υποχρεώσεις της.

11. ΕΛΛΕΙΠΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Όταν από μια πρόταση λείπουν (γιατί εννοούνται)
κάποιοι βασικοί όροι, τότε η πρόταση μου είναι
ελλειπτική.
-Πώς είσαι; (λείπει το εσύ)
-Καλά! (λείπουν τα εγώ είμαι)
Χρησιμοποιούνται πολύ στον καθημερινό
προφορικό λόγο αλλά και στη διαφήμιση.

15. Μπορεί μια ελλειπτική να είναι και
επαυξημένη;
Όσο και αν ακούγεται περίεργο, γίνεται!
Π.χ Πού είναι ο Μάριος;
-Στο γήπεδο (ελλειπτική και επαυξημένη)
Γιατί;
Λείπει το υποκείμενο και το ρήμα (Ο Μάριος
είναι…) αλλά υπάρχει ένας προσδιορισμός (στο
γήπεδο) που δεν αποτελεί βασικό όρο της
πρότασης.

16. ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ
1. Σας δίνω τα τελικά αποτελέσματα (αποφαντική)
2. Θέλετε να δείτε τα τελικά αποτελέσματα;
(ερωτηματική)
3. Δείτε,παρακαλώ τα αποτελέσματα!
(επιθυμίας/προστακτική)
4. Κοιτάξτε τι καλά αποτελέσματα!
(επιφωνηματική)

17. ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑ
- Θα πρέπει να φροντίζεις την γατούλα!
(καταφατική).
-Δεν θα είμαι πια απρόσεχτη…
(αρνητική)
-Μην ανησυχείς.
(αρνητική)

18. ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ
ΔΟΜΗ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΠΟΙΟΤΗΤΑ
ΑΠΛΗ ΑΠΟΦΑΝΤΙΚΗ ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ
ΣΥΝΘΕΤΗ ΕΠΙΘΥΜΙΑΣ ΚΑΤΑΦΑΤΙΚΕΣ
ΕΠΑΥΞΗΜΕΝΗ ΕΠΙΦΩΝΗΜΑΤΙΚΗ
ΕΛΛΕΙΠΤΙΚΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΗ