1. AMALI 1 :Uiian Makanan danM
A) UJIAN MAKANAN
Tujuan : Untuk mengkaji kehadiran a) kanji, b) gula penurun, c) gula bukan
penurun, d) protein dan e) lipid di dalam sampel makanan.
Bahan-bahan :
o Larutan iodin
o Larutan Benedict
o Natrium hidrogen karbonat
o 20 o/o larutan Natrium hidroksida
o ndiO'ffiOroklorik
o I o/olarutan kuprum sulfat(ll)
o Sampel makanan (tidak diketahui oleh pelajar)
o A-( larutan kismis) B- (hancuran kacang tanah) C-(susu) D- ( sirap madu) E -
(mayonis).
o Sampel makanan boleh bervariasi.
Radas :
o Tabung uji
o Pemegang tabung uji
o Bikar
o Penunu Bunsen
o Penitik
o Kasa dawai
o Kaki retot
o Jubin putih
o Kertas turas
Langkah-langkah :
1. 5 jenis sampel makanan yang dilabelkan A,B,C,D, dan E telah disediakan.
.|. Sampel A - Larutan kismis,
* Sampel B - Hancuran kacang tanah
* Sampel C-Susu
* Sampel D - Sirap madu
* Sampel E-Mayonis

2. 2. Lakukan Ujian, untuk menentukan kehadiran a) kanji, b) gula penurun, c) gula
bukan penurun, d) protein dan e) lipid dalam sampel makanan tersebut.
a) UJIAN KANJI u/
1. Masukkan 2 mlsampel makanan ke dalam tabung uji.
2. Titiskan 3 titik larutan iodin ke dalam sampel makanan.
3. Perhati dan rekodkan Sebarang perubahan dalam campuran makanan tersebut.
b) UJ|AN GULA PENURUN
1. Masukkan
"/
2 mlsampel makanan ke dalam tabung uji.
2. Masukkan pula 1 mllarulan Benedict ke dalam sampel makanan.
3. Goncangkan Larutan tersebut dan kemudian panaskannya dengan meletakkannya
ke dalam air rridih Lhfs)
4. Perhati dan rekodkan Sebarang perubahan dalam campuran makanan tersebut.
c) UJIAN GULA BUKAN PENURUN
1.2 ml sampel makanan dimasukkan ke dalam tabung uji. Beberapa titisan hidroklorik
asid cair ditambah ke dalam sampel makanan.
2. Setiap campuran dipanaskan di dalam air didih selama 5 minit. (,&uhA
3. Tabung uji dikeluarkan dan setiap campuran disejukkan dibawah air mengalir.
4. Asid di dalam setiap sampel dineutralkan dengan menambah serbuk sodium
hidrogen karbonat sehingga pembuakan berhenti.
5. Sebarang perubahan warna dalam campuran diperhatikan dan direkodkan.
d) ruJtAN PROTETN
1.2 mlsampel makanan dimasukkan ke dalam tabung uji.
2.1 mldaripada 2Oo/o laruta 5ffi,Tfrffiidroksida ditambah ke dalam sampel makanan
dan digoncang sebaiknya.
3. Beberapa titis larutan 1% kuprum (ll) sulfat ditambah perlahan-lahan ke dalam setiap
campuran. .,-
4. Campuran digoncang dan biarkan seketika.

3. 5. Sebarang perubahan warna dalam campuran diperhatikan dan direkodkan.
e) UJIAN LIPID J
1. Sedikit jumlah daripada sampel makanan disapu di atas sekeping kertas turas.
2. Kertas turas dikeringkan .
3. Kertas turas dihalakan ke arah sumber cahaya.
4. Semua pemerhatian direkodkan.
UJIAN VITAMIN C
enentukan kandungan Vitamin C dalam jus buah-buahan.
Bahan-b :
o 1.0% dichlorophenolindophenol (DCPI P)
o 0.1 laru asid askorbik
o Jus iambu segar (baru sahaja disediakan)
o Jus betik (baru sahaja disediakan)
o Jus mangga (baru sahaja disediakan)
o Jus oren segar ( sahaja disediakan )
o Jus kiwi segar( baru disediakan)
o Jus limau nipis segar ( sahaja disediakan)
Radas :
o Tabung spesimen
o picagari beserta jarum berisipadu 1 dan Sml
o Bikar
o Kain kasa
. o Pisau",
Langkah-langkah :
1. 1 ml daripada 1.0o/o larutan DCPIP diltetakkan d tabung spesimen
menggunakan picagari berisipadu 1 ml.
Picagari berisipadu 5 ml diisi dengan 0.1o/o larutan asid a
Jarum picagari itu telah diletakkan ke dalam larutan DCPIP.

4. 4. tan asid askorbik dicampurkan setitik demi setitik ke dalam larutan DCPIP.
n itu telah dikacau menggunakan jarum picagari. Larutan asid askorbik
rkan berterusan sehingga larutan DCPIP berubah warna. lsipadu asid
asko yang telah digunakan direkodkan.
5. t hingga 4 diulang dengan menggunakan perahan segar jus jambu
, jus mangga, jus oren, jus kiwi dan jus limau nipis. lsipadu
jus
buah-bua yang diperlukan untuk mengubah warna larutan DCPIP setiap
ujikaji di
6. Keputusan h dijadualkan. Peratus dan kepekatan Vitamin C dalam setiap jus
buah-buahan dikira menggunakan formula diberi.
Formula pengiraan :
lsipadu 0.1o/o asid askorb yang digunakan untuk mengubah warna larutan DCPIP =
,t ffn3
lsipadu jus buah-buahan digunakan untuk mengubah warna larutan DCPIP =
I
-I: Cm-
-Y crns 0.1% asid askorbik (kepekat 1 mg/cm3 boleh mengubah warna 1 cm3 larutan
DCPIP dan .!. rn?3 kepekatan jus b ahan k mglcm3 boleh mengubah 1 cm3 larutan
DCPIP
Jadi,
Kuantiti asid askorbik dalam x cn:.3 0.1o/o = kuantiti asid askorbik dalam
3, crnE jus buah-buahan
r cin= X 1 mg/cm3 = X k mg/cm3
3
k mg/cm = mg/cm3
= r mg/cm3
Oleh itu, kepekatan asid askorbik dalam jus buah-buahan =

5. JAWAB SOALAN.SOALAN BERIKUT:
1. Terangkan keperluan diet kita yang mengandungi : karbohidrat, natrium klorida,
buah-buahan segar dan susu.
2. Bagaimanakah seorang vegetarian memastikan bahawa mereka menerima diet
seimbang?
3. Tubuh badan tidak dapat mencerna serat. Mengapa ianya masih penting dalam
diet kita?
4. Seorang kawan yang mempunyai sedikit berat berlebihan mempunyai keputusan
untuk mengambil diet mengejut. Dia memberitahu anda bahawa dia hanya mahu
makan buah anggur dan minum kopi hitam selama dua minggu. Apakah nasihat
yang patut diberikan kepada kawan anda?
5. Orang eskimo yang mengambil diet ikan, minyak anjing laut dan daging ikan
paus berbanding daging lembu dan mentega mempunyai kadar kebarangkalian
yang rendah untuk mendapat penyakit jantung. Bagaimana anda menerangkan
situasi ini?

6. AMALI:2 SEL HAIWAN DAN SEL TUMBUHAN
Pemerhatian terhadap sel haiwan : sel pipi dan sel tumbuhan : sel epidermal daun.
Tujuan : Untuk menyediakan slaid sel haiwan dan sel tumbuhan menggunakan teknik
tompokan (staining) yang betul.
Bahan-bahan :
a Methylin biru
a Larutan iodin
a Bawang
Radas :
Pencungkil gigi
Mikroskop
Slaid mikroskop
Slip penutup
Penitik
Forsep (gunting tangan)
Pisau
Langkah-langkah :
(a) Mengkaji sel pipi
1. Mulut telah dikumuh.
2. Lapisan nipis sel pipi dalam bahagian pipi,telah dikikis dengan perlahan
menggunakan pencungkil gigi.
3. Kikisan sel pipi diletakkan di atas slaid yang telah dititiskan methylin biru.
4. Slip penutup diletakkan di atasnya dengan perlahan.
5. Specimen tersebut diperiksa/diselidik di bawah kanta objektif kuasa rendah
diikuti oleh kanta objektif kuasa tinggi.
6. Sel pipi dilukis dan bahagian-bahagian tersebut dilabel : nukleus, bahan
kromatin, membran sel dan sitoplasme.

7. (b) Mengkaji sel epidermis daun
1. Lapisan epidermis bawang dikupas menggunakan forsep.
2. Gunting kecil-kecil dan letakkan lapisan epidermal tersebut di atas slaid yang
telah dititiskan larutan iodin.
3. Letakkan slip penutup dengan perlahan.
4. Specimen tersebut diperiksa/diselidik di bawah kanta objektif kuasa rendah
diikuti oleh kanta objektif kuasa tinggi.
5. Lapisan epidermal bawang dilukis dan bahagian-bahagian tersebut dilabel :
nucleus, bahan kromatin, membran sel, dinding sel sitoplasme dan vakuel.
Langkah beriaga-iaqa:
1. Slaid bagi sel haiwan dan sel tumbuhan perlu disediakan menggunakan teknik
tompokan'staining' yang betul.
2. Elakkan gelembung terdapat di dalam slaid sel haiwan dan sel tumbuhan.
3. Gunakan kertas turas untuk mengeluarkan gelembung udara daripada slaid.
4. Berhati-hati semasa mengambil lapisan nipis sel daripada bahagian pipi
menggunakan pencungkil gigi.
5. Spesimen perlu dikaji di bawah kanta objektif kuasa rendah dahulu diikuti
dengan kanta objektif kuasa tinggi bagi mengelakkan mikroskop rosak.
6. Mikroskop perlulah diangkat dengan cara yang betul semasa ingin
menyimpannya semula.
JAWAB SOALAN.SOLAN BERIKUT:
1. Namakan jenis sel yang berada di bahagian dalam pipi.
2. Mengapa sel epidermal bawang tidak mengandungi kloroplas?
3. Nyatakan persamaan dan perbezaan antara sel haiwan dan sel tumbuhan.
4. Mengapakah nukleus dipanggil pusat kawalan sel?
5. Apakah tisu? Apakah makna perkataan himpunan tisu melakukan satu kerja
yang khusus?

8. AMALI 3: Sistem respirasi bagi ikan. seranqga dan mamalia
Tujuan :
(1) Melatih pelajar membedah ikan, serangga dan mamalia kecil.
(2) Melatih pelajar cara menggunakan alatan pembedahan
(3) Meningkatkan kemahiran pelajar dalam melukis, melabel organ-organ respirasi.
(4) Membolehkan pelajar untuk mengenalpasti struktur bagi organ-organ utama
yang terlibat dalam respirasi (paru-paru, trakea, diafragma, sangkar rusuk dan
otot interkosta).
(5) Meningkatkan pemahaman pelajar dalam proses pertukaran gas bagi haiwan.
Bahan dan radas:
t. Tikus/ tikus belanda/ tikus putih
ii. Lipas
iii. lkan bertulang
iv. Alatan pembedahan
Papan pembedah
vi. Mikroskop pembedahan
vii. Lensa tangan
viii. Pembaris plastik lutsinar
ix. Benang
Prosedur:
(a) Pembedahan sistem pernafasan ikan
1. Bentuk ikan diperhatikan; bergaris arus, tidak berleher, berinsang, dan berekor
fleksibel.
2. sifat-sifat ikan diperhatikan dan fungsinya telah dibincangkan.
3. lkan bertulang mempunyai operkulum yang boleh bergerak atau 'penutup insang'
yang melindungi insang di setiap sudut badan ikan tersebut. Operkulum tersebut
dipotong pada satu bahagian untuk mendedahkan insang. g_j]g!gg!_prlg
insans dikira. + lu"; + k l^_s^An
4(or3

9. 4. lnsang tersebut telah dipasang pada struktur bertulang yang dipanggil gerbang
insang (gill arch). Setiap insang yang lengkap meliputi gerbang insang bertulang
yang menyokong dua baris filamen insang yang halus. Filamen insang tersebut
diperiksa di bawah mikroskop pembedahan and dilukis serta dilabelkan.
I < "%
5. pertukaran gas berlaku di dalam filamen insang. Ciri-ciri bagi filamen insang
digambarkan. Fungsi-fungsi filamen insang diterangkan.
(b) Pembedahan sistem pernafasan lipas
Anatomi luaran
1. Lipas tersebut dibunuh menggunakan klorofom di dalam '!.!lingj-?r'.
2. Lipas tersebut diambil dan dikenalpasti bahagian badan yan!Uersdgmen.
3. Kepala, toraks dan abdomen dilukis dan dilabelkan. Bilangan segmen yang
membentuk kepala, toraks dan abdomen dihitung.
4. Exoskeleton dibentuk daripada lapisan chitin yang keras dan berlilin. Kaki lipas
tersebut diperhatikan.
5. Sayap lipas dibuka dan diperhatikan.
O. Spirakel di setiap sudut segmen diperhatikan. Bilangan spirakel yang ditemui di
toraks dan abdomen dihitung.
Anatomi dalaman
1. Kaki dan sayap lipas tersebut dipotong.
2. Dari posterior dorsal ke bahagian anterior dipotong perlahan-lahan.
3. Bahagian dalam dibuka dan diperhatikan di bawah mikroskop pembedahan.
Udara akan melalui spirakel, trakea dan berakhir di tiub yang sangat halus
dipanggil'tracheoles'.
4. Beberapa tisu diambil dan dipasang di atas slaid. Setitik air diletakkan dan slip
penutup dijatuhkan perlahan-lahan.
5. Tisu tersebut dperiksa di bawah mikroskop tersebut. Saluran pernafasan (trakea
dan trakeoles) dilukis dan dilabel.

10. (c) Pembedahan sistem pernafasan mamatia
1. Tikus dipin di atas papan pembedah dengan permukaan ventral di bahagian
paling atas.
2. Satu hirisan pertengahan ventral dibuat melalui kulit dan dipotong ke hadapan
sehingga ke rahang bawah dan kemudian ke belakang dubur.
3. Kulit tikus tersebut dipegang dengan forsep, tisu penghubung antara kulit dan
dinding tubuh dipotong sejauh mana yang boleh di sekeliling tubuh haiwan
tersebut dan dipin kembali ke kulit.
4. Ventral dan dinding toraks sisi dipotong untuk mendedahkan rongga toraks.
5. Kelenjar timus dikeluarkan.
6. Otot-otot dan tisu-tisu leher dipotong untuk mendedahkan trakea dan 'larynx.'
7. Larynx tersebut dipotong. Tisu penghubung yang melekat di trakea turut
dipotong.
8. Jantung, paru-paru, trakea, esofagus dan larynx dikeluarkan bersama-sama.
9. Esofagus dikeluarkan dengan berhati-hati daripada jantung. Larynx, trakea dan
paru-paru dipin di atas papan.
10. Sebuah lukisan besar yang berlabel dilukis.
JAWAB SOALAN BERIKUT:
1. (a) Berapa pasang tulang rusuk yang dimiliki oleh haiwan? t& N
(b) Bagaimana sangkar rusuk berfungsi semasa pertukaran gas berlaku di dalam
haiwan tersebut?7
2. (a) Terangkan kewgMan (appearance) dan ciri-ciri diafragma.
(b) Apakah kepentingan ciri-ciri diafragma dalam hubungan dengan fungsinya
semasa pertukaran gas(
3. Terangkan kewujudal_(appea5an.p).q?^gi paru-paru kiri dan kanan. Picit paru-
paru dan perhatikan tEkeUfff".-t:triDn di datam air panas. Udara di datam
uE-
paru-paru mengembang dan menyebabkan ia untuk terapung.
4. Ukur panjang trakea. (dari larynx ke titik di mana ia bercabang pada bronkus).. 3 A C*,