SlideShare uma empresa Scribd logo
1 de 6
Baixar para ler offline
İstanbul Gayrimenkul Değerleme ve Danışmanlık A.Ş.
Cumhuriyet Cad. Pak Apt. No:30/1
Elmadağ - Taksim / İstanbul
Tel: 0212.232.93.13
ekspertiz@igd.com.tr / www.igd.com.tr
ALIŞVERİŞ MERKEZİ PİYASASI RAPORU
TÜRKİYE 2014
TELİF HAKLARI : Tamamıyla İstanbul Gayrimenkul Değerleme ve Danışmanlık A.Ş. (İGD)’nin mülkiyetinde olan bu
rapordaki bilgiler, referans verilmek kaydı ve izin alınmak sureti ve değişiklik yapılmaması kaydı ile kullanılabilir. İzin
ve özel izin ile kullanılan metinler üzerinde kullanıcıların mülkiyet hakkı bulunmamaktadır. Makale veya araştırma
kullanımı için lütfen info@igd.com.tr’a e-posta gönderiniz ya da 0212.232.93.13 no’lu telefon ile irtibata geçiniz.
ÖNEMLİ: İstanbul Gayrimenkul Değerleme ve Danışmanlık A.Ş. (İGD), herhangi bir kişi ya da kurumun bu rapora
istinat etmesi sonucu kaynaklanabilecek kayıp, zarar ve hasarlardan sorumlu tutulamaz.
merkezi yurtdışından ödüller almaya ve büyük bir ilgi görmeye
başlamıştır.
Son yıllarda, alışveriş merkezi yatırımları büyük şehirlerden Anadolu
şehirlerine doğru kaymaya başlamıştır. 2013 yılında yeni AVM
açılışlarının %36’ sı İstanbul’da, % 64’ ü Anadolu’da gerçekleşmiştir.
AVM’lerin Anadolu’ya yayılması bu şehirlere yalnızca ekonomik açıdan
değil, sosyal açıdan da büyük bir canlılık getirmektedir.
Mevcut Stok
Şu an Türkiye’de 54 şehirde, toplam 337 adet AVM hizmet
vermektedir. En yoğun AVM stoğuna sahip olan İstanbul’da 117 adet
AVM bulunurken, Ankara’da AVM’lerin sayısı 42’ye, İzmir’de 14’e,
Bursa’da 13’e ve Antalya’da 9’a ulaşmıştır. Toplam stoğun %38’ i
İstanbul’ da yer almaktadır. 2013 yılında, Türkiye genelinde 20 adet
alışveriş merkezi tamamlanmış ve toplamda 4 milyar dolarlık yatırım
yapılmıştır.
Türkiye’de alışveriş merkezi piyasası 2000’lerin başından bu yana
her yıl ortalama yüzde 18 büyüyerek çok hızlı bir gelişim göstermiştir.
1988’ da Galleria ile başlayan ve 2005 yılında sayıları hızla artan
alışveriş merkezleri ile AVM sektörüne bugüne kadar 45 milyar
dolar yatırım yapılmıştır. Bugün gelinen noktada, alışveriş merkezi
yatırımlarında hem yapı, hem de hizmet kalitesi olarak uluslararası
seviyeler yakalanmıştır. Geçtiğimiz 10 yıl içerisinde inşa edilen
Kanyon, İstinye Park ve Forum İstanbul gibi daha pek çok alışveriş
Türkiye’de faal olan alışveriş merkezlerinin toplam kiralanabilir alanı
TKA, 2013 yılı itibariyle 9,64 milyon metrekareye ulaşmıştır. 2012
yılı sonuna göre 2013 yılında mevcut stoğa toplam 830.000 m²
kiralanabilir alan eklenmiştir. Toplam kiralanabilir alanda 2012 yılı ile
karşılaştırıldığında % 10 oranında, 2011 ile karşılaştırıldığında % 20
oranında artış yaşanmıştır.
TKA: Toplam Kiralanabilir Alan
Toplam Kiralanabilir Alan Miktarı Artışı (m2
)
Mevcut AVM’lerin kiralanabilir alan açısından büyüklükleri
incelendiğinde, yarısının 20 bin metrekareden küçük olduğu
görülmektedir. Bu tür AVM’ler çoğunlukla nüfus yoğunluğu az olan
il ve ilçelerde bulunmaktadır. Türkiye’de 60 bin metrekareden büyük
AVM’ler İstanbul, Ankara, İzmir, Adana, Bursa, Kayseri ve Mersin gibi
şehirlerde yer almaktadır.
02
AVM PİYASASI RAPORU
Türkiye AVM Haritası
Türkiye’deki En Büyük AVM’ler
Forum İstanbul AVM İstanbul 175.000 m2
Marmara Forum AVM İstanbul 135.000 m2
İstanbul Cevahir AVM İstanbul 110.000 m2
Ankamall AVM Ankara 107.000 m2
Vialand AVM İstanbul 110.000 m2
Marmara Park İstanbul 94.000 m2
Torium AVM İstanbul 90.000 m2
İstinye Park İstanbul 87.000 m2
Antares AVM ve Yaşam Merkezi Ankara 85.000 m2
Anatolium AVM Bursa 84.000 m2
Kentpark AVM Ankara 80.000 m2
Panora AVM Ankara 80.000 m2
Forum Ankara Outlet AVM Ankara 80.000 m2
Korupark AVM Bursa 74.580 m2
Cepa AVM Ankara 73.000 m2
Forum Mersin AVM Mersin 71.500 m2
Akkoza AVM İstanbul 70.000 m2
Anatolium AVM Ankara 70.000 m2
Meydan AVM Ümraniye İstanbul 70.000 m2
212 AVM İstanbul 70.000 m2
M1 Tepe AVM Adana 69.000 m2
Forum Bornova İzmir 67.000 m2
Zorlu Center İstanbul 66.000 m2
Viaport AVM İstanbul 66.000 m2
Forum Kayseri AVM Kayseri 65.000 m2
Akbatı AVM ve Yaşam Merkezi İstanbul 63.500 m2
Optimum Outlet AVM Adana 61.000 m2
Deposite Outlet AVM İstanbul 60.000 m2
Brandium AVM İstanbul 60.000 m2
Kaynak: IGD
21 >
11-20
5-10
1-4
0
AVM Yoğunluğu
Şehirlerde AVM’lerin yoğunluğu, 1000 kişi başına düşen kiralanabilir
alan (mağaza alanı) ile ölçülmektedir. 2012 yılında, Türkiye genelinde
ortalama AVM yoğunluğu 1000 kişi başına 105 metrekare iken,
2013’de açılan AVM’lerle birlikte 118 metrekareye yükselmiştir.
Avrupa ile bir kıyaslama yapıldığında ise, Avrupa Birliği’ ne üye
ülkelerin ortalama AVM yoğunluğunun 260 metrekare olduğu
düşünüldüğünde, Türkiye’de hala alışveriş merkezi geliştirilmesine
ihtiyaç olduğu sonucu çıkarılabilir. Ancak bu ihtiyacın nüfus ve
kişi başına düşen milli gelir artışı ile paralel şekilde planlanması
gerekmektedir.
2013 yılında AVM’ lere talep yüksek olsa da kredi kartı kullanımlarında
yeni yasa ile ortaya çıkan kısıtlamaların, önümüzdeki yıllarda
perakende sektörünü olumsuz etkileyebilecektir. Aynı zamanda
kur oranlarındaki artışlara bağlı olarak döviz üzerinden ödenen
kira bedellerinde oluşacak artışların ile piyasada baskı oluşturması
beklenmektedir.
1000 Kişi Başına Ortalama TKA Artışı
Yandaki tabloda Türkiye
ortalamasının üzerinde bulunan
şehirler ve AVM yoğunlukları
görülmektedir. Ankara ve
İstanbul’da 1000 kişi başına
düşen mağaza alanı (TKA)
Avrupa ortalamasına yakındır.
Halen devam eden inşaatlarla
birlikte, bu şehirlerdeki AVM
piyasası doygunluk sınırına
yaklaşacaktır. Bundan sonraki
yıllarda, AVM yatırımlarında
daha özellikli projeler
geliştirilmesi beklenmektedir ve
diğer yandan Anadolu şehirlerine yoğun yönelme devam etmektedir.
İstanbul’da, iş merkezlerinin bulunduğu Şişli, Levent bölgesindeki
Zorlu AVM (Zincirlikuyu, 60.000 m2
), açık hava konseptli Eyüp’ teki
Vialand (110.000 m²), Ataşehir’ deki Brandium AVM (60.000 m²) ile
Kağıthane bölgesindeki ilk alışveriş merkezi olma özelliğindeki Axis
AVM (29.300 m²) 2013 yılındaki başlıca açılışlardır. Ankara’da Next
Level (42.000 m² ), Taurus Ankara (50.000 m² ) , Forum Gaziantep
(44.500 m² ), Mark Antalya (51.000 m²), Palladium Antakya (40.000
m² ) ve Piazza Şanlıurfa (43.640 m²), Piazza Kahramanmaraş
(49.433 m²) ve Piazza Samsun (63.728 m²), 2013 yılında Anadolu’
da gerçekleşen dikkat çeken açılışlardır
03
2013’te açılan AVM’ler
AVM Şehir TKA - M²
Next Level AVM Ankara 42.000 m2
Taurus Ankara 50.000 m2
Erasta AVM Antalya 45.000 m2
Mark Antalya Antalya 51.000 m2
Forum Gaziantep Gaziantep 44.500 m2
Prime Mall Gaziantep Gaziantep 53.774 m2
Palladium Hatay 40.000 m2
Zorlu Center İstanbul 60.000 m2
Axis AVM İstanbul 29.300 m2
Novada Ataşehir İstanbul 23.000 m2
Platform Merter İstanbul 23.000 m2
Vialand AVM İstanbul 110.000 m2
Brandium İstanbul 60.000 m2
Piazza Şanlıurfa Şanlıurfa 43.670 m2
Piazza Kahramanmaraş K. Maraş 49.433 m2
Avenue Bodrum AVM Muğla 15.000 m2
Piazza Samsun Samsun 63.728 m2
Demirpark AVM Zonguldak 25.685 m2
ANKARA 245 m2
İSTANBUL 245 m2
DENİZLİ 163 m2
KAYSERİ 160 m2
BURSA 142 m2
TRABZON 139 m2
BİLECİK 125 m2
KOCAELİ 121 m2
ESKİŞEHİR 121 m2
KARABÜK 143 m2
SAKARYA 111 m2
TÜRKİYE 118 m2
Kaynak: IGD
2014’te açılması planlanan AVM’ler
AVM Şehir TKA - M²
Emaar Square İstanbul 150.000 m2
Mall Of İstanbul İstanbul 148.000 m2
Ancora İstanbul 100.000 m2
Via Port Venezia İstanbul 90.000 m2
Akasya Acıbadem İstanbul 86.500 m2
Optimum Küçükyalı İstanbul 75.000 m2
Blue Park AVM Bursa 70.000 m2
Ceylan Karavil Park Diyarbakır 65.500 m2
BYZ Garage AVM Kayseri 65.000 m2
Atlas AVM İstanbul 55.000 m2
Mavibahce İzmir 55.000 m2
Grandia İstanbul 55.000 m2
Forum Diyarbakır Diyarbakır 43.400 m2
Malatya AVM Malatya 53.000 m2
Koru Florya İstanbul 50.000 m2
Forum Adana Adana 45.000 m2
Canpark Ümraniye İstanbul 40.000 m2
Forum Çorum Çorum 31.000 m2
Forum Çanakkale Çanakkale 28.800 m2
Arena AVM Ankara 28.000 m2
Metrogarden Shopping Center İstanbul 26.000 m2
Endülüs Park Rezidans AVM Bursa 26.000 m2
Novada Maslak İstanbul 15.000 m2
04
İstanbul’un şehir merkezi de AVM yatırımları için bir çekim alanı olma
özelliğini sürdürmektedir. İş merkezlerinin bulunduğu Maslak’taki
Ağaoğlu Maslak 1453 AVM ‘nin (100.000 m²) 2015 yılında, yeni
ofis ve konut projeleri ile dikkat çeken Kağıthane ‘ de konut, ofis,
otel ve alışveriş merkezinden oluşan Skyland karma proje içerisindeki
Skyland AVM’ nin (70.000 m²) 2016 yılında açılışları planlanmaktadır.
Tüketici Profili
Tüketici eğilimleri ile ilgili araştırmalara göre AVM’ler sadece alışveriş
için değil, eğlenmek ve sosyalleşmek ihtiyaçlarına da hizmet
etmektedir. Özellikle çalışan kesimler için AVM’ler, haftasonları
aileleriyle birlikte vakit geçirebildikleri mekanlar haline gelmiştir. Her
ay, ülkedeki alışveriş merkezleri on binlerce kişi tarafından ziyaret
edilmektedir.
Alışveriş merkezlerinde geçirilen zamanın artmasıyla birlikte tüketici
harcamaları da artmaktadır. Tabii ki bu gelişmelerde hane halkı
gelirinin artmasının da rolü vardır. 2004 yılında hanehalkı başına
ortalama perakende harcaması 452 lira iken, 2012 yılında 1039 liraya
yükselmiştir. Diğer taraftan 2013 yılında AVM’ lere talep yüksek olsa
da kredi kartı kullanımlarında yeni yasa ile ortaya çıkan kısıtlamaların
harcamalarda kısıtlamalara sebep olması beklenmektedir.
Kiralar
2008’de yaşanan global krizin ardından alışveriş merkezlerinde
kiralar yükselme trendine girmiş, ancak ard arda açılan alışveriş
merkezleri yüzünden kira artışları sınırlı seviyelerde kalmıştır. 2013’
de İstanbul’ un merkezi bölgelerinde yer alan alışveriş merkezlerinde
dükkan kiraları ayılık ortalama 80-85 €/m² iken, Ankara’ dan benzer
bir alışveriş merkezinde bu rakam 50 €/ m²’ ye kadar inmektedir.
Anadolu şehirlerinde alışveriş merkezlerinde aylık ortalama kira 40-
50 €/m2 civarlarındadır.
2011’in sonlarına doğru döviz kurlarında yaşanan artış AVM
kiracılarını zor durumda bırakmıştır. Kira ödemelerinde zaman
zaman ortaya çıkan bu tür sıkıntıları gidermek için bazı AVM’ler döviz
kurunu sabitleme yöntemine başvurmaktadır. Aynı zamanda 2013
yılının ikinci yarısında kur oranlarındaki artışlara bağlı olarak döviz
üzerinden ödenen kira bedellerinde oluşacak artışların piyasada
baskı oluşturması beklenmektedir.
Gelecek Stok
Tüm Türkiye’de, hali hazırda planlanma aşamasında olan veya inşaatı
devam eden, 73 civarında AVM projesi bulunmaktadır. Bunların
toplam brüt kiralanabilir alanı 2,6 milyon m²’ dir. 2014 yılında 7
milyar dolarlık yatırımla 35 yeni AVM’ nin açılışı planlanmakta olup,
AVM’ lere önümüzdeki yıllarda da hem yatırımcı hem de tüketici
talepleri devam edecektir. Bu projelerin tamamlanmasıyla, 2014
yılının sonunda Türkiye’deki toplam AVM sayısının 372, 1000 kişi
başına düşen TKA’nın ise 2016 yılı sonunda 150 metrekare olması
öngörülmektedir. Günümüzde büyük konut projelerinin içerisinde
15.000 ile 125.000 metrekare arasında değişen alışveriş merkezleri
planlanmaktadır. Bunlar da hesaba katıldığında 2014’te, Türkiye’deki
toplam kiralanabilir AVM alanı yaklaşık 10,7 milyon metrekareye
yükselmesi beklenmektedir.
Devam eden projeler
Anadolu yakasında Üsküdar ve Ataşehir’ de lüks konut projeleri ile
karma projeler içerisinde plananan AVM’ ler dikkat çekmektedir.
150.000 m² kiralanabilir alana sahip Emaar Square ve 86.500
m² kiralanabilir alana sahip Akasya AVM 2014 yılında pazara
eklenecektir. 90.000 m² kiralanabilir alana sahip catwalk konsepti ile
tanıtımı yapılan Metropol İstanbul’ un 2016 yılında açılışı planlanmıştır.
İstanbul, bugün yaklaşık 4 milyon metrekareye yaklaşan mağaza alanı
ile AVM piyasasında başı çekmektedir. Önümüzdeki 2 yıl içerisinde,
İstanbul’ da inşaatı devam eden 1,5 milyon m² kiralanabilir alana sahip
toplam 20 AVM’nin daha açılarak sektöre dahil olması beklenmektedir.
AVM PİYASASI RAPORU
Hanehalkı Başına Aylık Ortalama Parakende Harcaması (TL)
Kaynak: TÜİK
Multi Development
Forum Adana 2014 45.000 m2
Forum Çorum 2014 31.000 m2
Forum Çanakkale 2015 28.800 m2
Forum Diyarbakır 2015 43.400 m2
Forum Elazığ 2015 26.300 m2
Turkmall
Symbol Kocaeli 2015 62.000 m2
Uniq İstanbul 2014 15.000 m2
AVM MFI Partners
Atlas AVM 2014 55.000 m2
Canpark Ümraniye AVM 2014 40.000 m2
Skyland Alışveriş Merkezi 2015 70.000 m2
05
Alışveriş Caddeleri
Türkiye alışveriş caddeleri açısından çok zengin bir ülke değildir. Bu,
şehir merkezlerinde bu tür caddelerin önceden planlanmamasından
kaynaklanmaktadır. Var olan caddelerin de bir çoğu otopark
imkanı, güvenlik vb gibi modern alışveriş koşullarını sağlayabilecek
niteliklerde değildir ve bu caddelerdeki sınırlı arz ve talebe bağlı
olarak kira bedelleri oldukça yüksektir Bu sebeplerle alışveriş
caddeleri perakendeciler açısından çok fazla ciro getiren yerler
haline gelememiştir. İstanbul’ da Anadolu yakasında Bağdat Caddesi,
Beyoğlu’ nda İstiklal Caddesi ile Nişantaşı’ nda Abdi İpekçi Caddesi,
Valikonağı Caddesi alışveriş caddeleri olarak öne çıkmaktadır ve
karlılık açısından AVM’ lerle yarışacak düzeydedir. Bağdat Caddesi,
Abdi İpekçi Caddesi, Valikonağı Caddesi’ nde birincil kira bedelleri
150-180 €/m² seviyelerinde gerçekleşmektedir.
Diğer yandan, caddelerin AVM’lere göre avantajları bulunmaktadır.
Açık havada bulunma ve şehir içinde dolaşma zevki insanların AVM’ler
yerine caddeleri tercih etme nedenleri arasındadır. Yatırımcılar
bu eksikliği, alışveriş merkezi projelerine sokak veya meydan
özelliğinde açık alanlar ve dışa açılan dükkanlar ekleyerek gidermeye
başlamışladır. İstanbul’da İstinye Park, Viaport Pendik, ArenaPark
(Küçükçekmece), Ümraniye Meydan AVM, Vialand üstü açık alışveriş
merkezi konseptinin uygulandığı başarılı örnekler arasındadır.
2014 Öngörüleri ve Yeni Trendler
Gerçekleştirilmekte olan projeler ve nüfus/gelir artışı oranları dikkate
alındığında özellikle İstanbul ve Ankara’da AVM piyasasında bir
doygunluk noktasına doğru gelinmektedir. Perakende sektöründeki
büyüme, büyümek isteyen zincir mağazaların yeni yer arayışları,
alışveriş caddelerinde arzın düşük olması nedeniyle kiraların AVM’
lere göre çok yüksek olması, son 15 yılda AVM’ lere talep oldukça
artmıştır ve bunun sonucu olarak AVM yatırımları hızla devam
etmektedir.
Önümüzdeki yıllarda AVM projelerinin başarılı olması için tüketici
isteklerinin, trendlerin ve taleplerin ve AVM ölçeğinin, marka
çeşitliliğinin detaylı bir şekilde analiz edilmesi ve farklılaşmaya
gidilmesi büyük bir önem arz etmektedir. Yatırımcılar tarafından
mimari öğelerin yanı sıra tema ve konsept açısından farklılıklar ile
farklı tüketici gruplarına hitap etmek hedeflenmektedir.
Türkiye için 1988’den beri değişime uğrayan AVM’ler için değişim
elbette bitmedi ve birçok değişim daha değişen yeni dünya düzeni,
yeni yönetmelikler ve tüketici alışkanlıkları ile sürmeye devam
edecek.Mağaza Vitrin Tasarımları: Tüketiciler camlar arkasından
mağazalardan sıkıldı mı? Koridor boyunca yürüyen camları reklam
afişleri ve promosyon yazıları ile esasında çok da sıcak hava sunmayan
mağazaların tasarımlarında değişiklikler bekleniyor ve önümüzdeki
dönemlerde perakendeciler ile AVM geliştiricileri bu konu üzerine
eğileceklerdir.
Mağaza Karması: Mağaza karmasında, belirlenen kiralar ve
lokasyonun gerektirdiği gelirler sebebiyle benzer tip AVM’lerde,
benzer tipte hatta aynı markaları görmek hem perakendecileri
yönetilmesi zor büyümeye iterken hem de müşteriler için benzer
görüntüleralışverişitetikleyiciolmaktançıkarıyor.Beklenenkiragetirisi
aynı oranda tutularak daha çekici mağaza karması yaratılabilir. Yeni
dönemde, önceki dönemlerde de olduğu gibi geliştiriciler müşterileri
AVM’lerine çekmeye çalışırken bu durumu da irdeyeleceklerdir.
Sigara Yasağı: Yeme-içme alanlarında sigara yasağına göre
çözüm üreten yarı/açık AVM’lerin yanında kapalı alanda yemek
alanı olan AVM’ler hala bu sorunu çözemedi. Ciddi ölçüde
müşteri kaybı yaratan bu durum, kiraların düşmesine de sebep
olacaktır. Bu durumu çözmeyen AVM’ler önümüzdeki dönemde
problem yaşamamak için buna çözüm arayışında olacaklardır.
Yeni tasarımlarda artık bu konu gayet başarılı şekilde çözülüyor.
Değişime İmkan Veren Tasarımlar: AVM yatırımcısının en
büyük korkusudur projenin tutup tutmayacağı. Bu korku pek de
yersiz değildir. Mimari tasarımda hacimlerin büyük olması ve
ölçek hataları müşterileri memnuniyetsiz edeceği gibi projenin
büyüklüğü ya da oluşturulan alanlar kiracıları ilerideki zamanda
memnun etmeyebilir. Bir diğer durum ise AVM’nin tamamen
başarısız olması durumu. Bu iki durum her zaman projenin gizli
ajandasında bulunmalıdır. Geri dönüşü mümkün projeler yapmak
mümkün mü? Büyük ölçüde mümkündür. Mimari tasarımın
dönüştürülebilir yapıda olması dönüşümü daha az zararla
sağlayacaktır. 2013 yılında ardı ardına kapanan AVM’ler bunu
yatırımcılara düşündürmelidir.
Caddeye Rakip AVM: Caddeye rakip AVM konseptinde, mağaza
karması önemli olduğu gibi lokasyon içerisinde AVM’nin sokak
dokusuna daha yakın olması ve mümkünse mimari olarak çok çok
ayrışmaması yapaylığı ortadan kaldırabilir ve bu sayede caddelere
rakip olunabilir. Otopark imkanı ve marka çeşitliliği arayan
müşteriler sokak dokusu içerisinde alışverişlerini yapacaklardır.
Kimi projelerde bu konsept denense de daha cesur projeler
olduğu görülüyor.
Etkinlikler: Sokak mimarisinde mümkün olan ve belediyelerin
halkı memnun etmek için yaptığı etkinlikler günümüzde AVM’ler
içerisinde de yapılmaya başlandı. Ancak artık palyaçolu ya da
çekilişli, yüzü çok da sıcak olmayan ve de samimi olmayan
etkinlikler yerine daha samimi ve çekim sağlayacak yaratıcı
etkinlikler ile müşteriler AVM’lere çekilebilir. Bu noktada AVM
yönetimlerinin bu etkinlikleri çok daha profesyonel kurumlar
ve kişilerle organize etmesi gerekiyor. Bu düşünce ile hareket
edilecek AVM’lerde bu etkinlikler kapsamında perakendeci
mağazaları zor durumda bırakmayacak ve etkinlikten maksimum
istifadeyi sağlayacak şekilde tasarımların yapılması gerekiyor.
İstanbul Gayrimenkul Değerleme ve Danışmanlık A.Ş.
Cumhuriyet Cad. Pak Apt. No:30/1
Elmadağ - Taksim / İstanbul
Tel: 0212.232.93.13
ekspertiz@igd.com.tr / www.igd.com.tr
TELİF HAKLARI : Tamamıyla İstanbul Gayrimenkul Değerleme ve Danışmanlık A.Ş. (İGD)’nin mülkiyetinde olan bu
rapordaki bilgiler, referans verilmek kaydı ve izin alınmak sureti ve değişiklik yapılmaması kaydı ile kullanılabilir. İzin
ve özel izin ile kullanılan metinler üzerinde kullanıcıların mülkiyet hakkı bulunmamaktadır. Makale veya araştırma
kullanımı için lütfen info@igd.com.tr’a e-posta gönderiniz ya da 0212.232.93.13 no’lu telefon ile irtibata geçiniz.
ÖNEMLİ: İstanbul Gayrimenkul Değerleme ve Danışmanlık A.Ş. (İGD), herhangi bir kişi ya da kurumun bu rapora
istinat etmesi sonucu kaynaklanabilecek kayıp, zarar ve hasarlardan sorumlu tutulamaz.
AVM PİYASASI RAPORU
İSTANBUL/245İSTANBUL/245
TEKİRDAĞ/99TEKİRDAĞ/99EDİRNE/19EDİRNE/19
KOCAELİ/121KOCAELİ/121
ZONGULDAK/50ZONGULDAK/50
KASTAMONU/27KASTAMONU/27
SAMSUN/15SAMSUN/15
TOKAT/7TOKAT/7
SAKARYA/111SAKARYA/111 BOLU/27BOLU/27
KARABÜK/114KARABÜK/114
ÇANKIRI/83ÇANKIRI/83
ESKİŞEHİR/121ESKİŞEHİR/121
AFYONKARAHİSAR/57AFYONKARAHİSAR/57
ANKARA/245ANKARA/245
BURSA/133BURSA/133
BALIKESİR/65BALIKESİR/65
KÜTAHYA/86KÜTAHYA/86
AYDIN/79AYDIN/79
MUĞLA/42MUĞLA/42
BİLECİK/125BİLECİK/125
KAYSERİ/160KAYSERİ/160
SİVAS/10SİVAS/10
ERZİNCAN/66ERZİNCAN/66
ERZURUM/42ERZURUM/42
ELAZIĞ/16ELAZIĞ/16
NEVŞEHİR/87NEVŞEHİR/87
AKSARAY/63AKSARAY/63
MALATYA/89MALATYA/89
KAHRAMANMARAŞ/16KAHRAMANMARAŞ/16
DİYARBAKIR/36DİYARBAKIR/36
BİTLİS/30BİTLİS/30
GAZİANTEP/88GAZİANTEP/88
URFA/13URFA/13
HATAY/28HATAY/28
ADANA/96ADANA/96
OSMANİYE/42OSMANİYE/42
TRABZON/131TRABZON/131
GİRESUN/33GİRESUN/33
ARTVİN/48ARTVİN/48
DENİZLİ/163DENİZLİ/163
ANTALYA/73ANTALYA/73
MERSİN/66MERSİN/66
ISPARTA/67ISPARTA/67
KONYA/52KONYA/52
KARAMAN/48KARAMAN/48
İZMİR/105İZMİR/105
UŞAK/21UŞAK/21
Türkiye AVM Yoğunluk Haritası
50 >
30-49
10-29
1-9
0
*İl başına düşen, 1000 kişiye düşen AVM alanı (m2
)

Mais conteúdo relacionado

Mais de IGD - Istanbul Gayrimenkul Degerleme Fizibilite

Mais de IGD - Istanbul Gayrimenkul Degerleme Fizibilite (20)

Türkiye Konut Piyasası Raporu 2015 - İGD İstanbul Gayrimenkul Değerleme
Türkiye Konut Piyasası Raporu 2015 - İGD İstanbul Gayrimenkul DeğerlemeTürkiye Konut Piyasası Raporu 2015 - İGD İstanbul Gayrimenkul Değerleme
Türkiye Konut Piyasası Raporu 2015 - İGD İstanbul Gayrimenkul Değerleme
 
Kuzey kıbrıs turizm piyasası araştırma raporu, 2011 - İGD İstanbul Gayrimenku...
Kuzey kıbrıs turizm piyasası araştırma raporu, 2011 - İGD İstanbul Gayrimenku...Kuzey kıbrıs turizm piyasası araştırma raporu, 2011 - İGD İstanbul Gayrimenku...
Kuzey kıbrıs turizm piyasası araştırma raporu, 2011 - İGD İstanbul Gayrimenku...
 
Türkiye Turizm Piyasaları Araştırma Raporu 2011 - İGD İstanbul Gayrimenkul De...
Türkiye Turizm Piyasaları Araştırma Raporu 2011 - İGD İstanbul Gayrimenkul De...Türkiye Turizm Piyasaları Araştırma Raporu 2011 - İGD İstanbul Gayrimenkul De...
Türkiye Turizm Piyasaları Araştırma Raporu 2011 - İGD İstanbul Gayrimenkul De...
 
İzmir Turizm Piyasası Araştırma Raporu 2012 - İGD İstanbul Gayrimenkul Değerleme
İzmir Turizm Piyasası Araştırma Raporu 2012 - İGD İstanbul Gayrimenkul Değerlemeİzmir Turizm Piyasası Araştırma Raporu 2012 - İGD İstanbul Gayrimenkul Değerleme
İzmir Turizm Piyasası Araştırma Raporu 2012 - İGD İstanbul Gayrimenkul Değerleme
 
Ofis Piyasası Araştırma Raporu 2012 - İGD İstanbul Gayrimenkul Değerleme
Ofis Piyasası Araştırma Raporu 2012 -  İGD İstanbul Gayrimenkul DeğerlemeOfis Piyasası Araştırma Raporu 2012 -  İGD İstanbul Gayrimenkul Değerleme
Ofis Piyasası Araştırma Raporu 2012 - İGD İstanbul Gayrimenkul Değerleme
 
Alışveriş Merkezi Araştırma Raporu 2012 - İGD İstanbul Gayrimenkul Değerleme
Alışveriş Merkezi Araştırma Raporu 2012 - İGD İstanbul Gayrimenkul DeğerlemeAlışveriş Merkezi Araştırma Raporu 2012 - İGD İstanbul Gayrimenkul Değerleme
Alışveriş Merkezi Araştırma Raporu 2012 - İGD İstanbul Gayrimenkul Değerleme
 
Otel Piyasası Araştırma Raporu 2012 - İGD İstanbul Gayrimenkul Değerleme
Otel Piyasası Araştırma Raporu 2012 - İGD İstanbul Gayrimenkul DeğerlemeOtel Piyasası Araştırma Raporu 2012 - İGD İstanbul Gayrimenkul Değerleme
Otel Piyasası Araştırma Raporu 2012 - İGD İstanbul Gayrimenkul Değerleme
 
İstanbul Turizm Piyasası Araştırma Raporu 2010 - İGD İstanbul Gayrimenkul Değ...
İstanbul Turizm Piyasası Araştırma Raporu 2010 - İGD İstanbul Gayrimenkul Değ...İstanbul Turizm Piyasası Araştırma Raporu 2010 - İGD İstanbul Gayrimenkul Değ...
İstanbul Turizm Piyasası Araştırma Raporu 2010 - İGD İstanbul Gayrimenkul Değ...
 
Turizm Piyasası Araştırması Antalya Turizm Piyasası Araştırması Haziran 2010...
Turizm Piyasası Araştırması Antalya Turizm Piyasası Araştırması  Haziran 2010...Turizm Piyasası Araştırması Antalya Turizm Piyasası Araştırması  Haziran 2010...
Turizm Piyasası Araştırması Antalya Turizm Piyasası Araştırması Haziran 2010...
 
Оценка недвижимости
Оценка недвижимостиОценка недвижимости
Оценка недвижимости
 
İGD کلاما یراذگ شزرا
İGD کلاما یراذگ شزراİGD کلاما یراذگ شزرا
İGD کلاما یراذگ شزرا
 
İGD 부동산 평가
İGD 부동산 평가İGD 부동산 평가
İGD 부동산 평가
 
İGD अचल संपिति मूल्यन
İGD अचल संपिति मूल्यनİGD अचल संपिति मूल्यन
İGD अचल संपिति मूल्यन
 
İGD ונלש תויחמומה ימוחת
İGD ונלש תויחמומה ימוחתİGD ונלש תויחמומה ימוחת
İGD ונלש תויחמומה ימוחת
 
İGD Τομείς δραστηριοποίησης
İGD Τομείς δραστηριοποίησηςİGD Τομείς δραστηριοποίησης
İGD Τομείς δραστηριοποίησης
 
İGD Valoración de inmuebles
İGD Valoración de inmueblesİGD Valoración de inmuebles
İGD Valoración de inmuebles
 
İGD 房地产评估
İGD 房地产评估İGD 房地产评估
İGD 房地产评估
 
İGD Անշարժ գույքի գնահատում`
İGD Անշարժ գույքի գնահատում`İGD Անշարժ գույքի գնահատում`
İGD Անշարժ գույքի գնահատում`
 
İGD کلاما یراذگ شزرا
İGD کلاما یراذگ شزراİGD کلاما یراذگ شزرا
İGD کلاما یراذگ شزرا
 
Gayrimenkul Değerleme ve Otel Fizibilite
Gayrimenkul Değerleme ve Otel FizibiliteGayrimenkul Değerleme ve Otel Fizibilite
Gayrimenkul Değerleme ve Otel Fizibilite
 

AVM Alışveriş Piyasası Araştırma Raporu 2015 - İGD İstanbul Gayrimenkul Değerleme

  • 1. İstanbul Gayrimenkul Değerleme ve Danışmanlık A.Ş. Cumhuriyet Cad. Pak Apt. No:30/1 Elmadağ - Taksim / İstanbul Tel: 0212.232.93.13 ekspertiz@igd.com.tr / www.igd.com.tr ALIŞVERİŞ MERKEZİ PİYASASI RAPORU TÜRKİYE 2014 TELİF HAKLARI : Tamamıyla İstanbul Gayrimenkul Değerleme ve Danışmanlık A.Ş. (İGD)’nin mülkiyetinde olan bu rapordaki bilgiler, referans verilmek kaydı ve izin alınmak sureti ve değişiklik yapılmaması kaydı ile kullanılabilir. İzin ve özel izin ile kullanılan metinler üzerinde kullanıcıların mülkiyet hakkı bulunmamaktadır. Makale veya araştırma kullanımı için lütfen info@igd.com.tr’a e-posta gönderiniz ya da 0212.232.93.13 no’lu telefon ile irtibata geçiniz. ÖNEMLİ: İstanbul Gayrimenkul Değerleme ve Danışmanlık A.Ş. (İGD), herhangi bir kişi ya da kurumun bu rapora istinat etmesi sonucu kaynaklanabilecek kayıp, zarar ve hasarlardan sorumlu tutulamaz. merkezi yurtdışından ödüller almaya ve büyük bir ilgi görmeye başlamıştır. Son yıllarda, alışveriş merkezi yatırımları büyük şehirlerden Anadolu şehirlerine doğru kaymaya başlamıştır. 2013 yılında yeni AVM açılışlarının %36’ sı İstanbul’da, % 64’ ü Anadolu’da gerçekleşmiştir. AVM’lerin Anadolu’ya yayılması bu şehirlere yalnızca ekonomik açıdan değil, sosyal açıdan da büyük bir canlılık getirmektedir. Mevcut Stok Şu an Türkiye’de 54 şehirde, toplam 337 adet AVM hizmet vermektedir. En yoğun AVM stoğuna sahip olan İstanbul’da 117 adet AVM bulunurken, Ankara’da AVM’lerin sayısı 42’ye, İzmir’de 14’e, Bursa’da 13’e ve Antalya’da 9’a ulaşmıştır. Toplam stoğun %38’ i İstanbul’ da yer almaktadır. 2013 yılında, Türkiye genelinde 20 adet alışveriş merkezi tamamlanmış ve toplamda 4 milyar dolarlık yatırım yapılmıştır. Türkiye’de alışveriş merkezi piyasası 2000’lerin başından bu yana her yıl ortalama yüzde 18 büyüyerek çok hızlı bir gelişim göstermiştir. 1988’ da Galleria ile başlayan ve 2005 yılında sayıları hızla artan alışveriş merkezleri ile AVM sektörüne bugüne kadar 45 milyar dolar yatırım yapılmıştır. Bugün gelinen noktada, alışveriş merkezi yatırımlarında hem yapı, hem de hizmet kalitesi olarak uluslararası seviyeler yakalanmıştır. Geçtiğimiz 10 yıl içerisinde inşa edilen Kanyon, İstinye Park ve Forum İstanbul gibi daha pek çok alışveriş
  • 2. Türkiye’de faal olan alışveriş merkezlerinin toplam kiralanabilir alanı TKA, 2013 yılı itibariyle 9,64 milyon metrekareye ulaşmıştır. 2012 yılı sonuna göre 2013 yılında mevcut stoğa toplam 830.000 m² kiralanabilir alan eklenmiştir. Toplam kiralanabilir alanda 2012 yılı ile karşılaştırıldığında % 10 oranında, 2011 ile karşılaştırıldığında % 20 oranında artış yaşanmıştır. TKA: Toplam Kiralanabilir Alan Toplam Kiralanabilir Alan Miktarı Artışı (m2 ) Mevcut AVM’lerin kiralanabilir alan açısından büyüklükleri incelendiğinde, yarısının 20 bin metrekareden küçük olduğu görülmektedir. Bu tür AVM’ler çoğunlukla nüfus yoğunluğu az olan il ve ilçelerde bulunmaktadır. Türkiye’de 60 bin metrekareden büyük AVM’ler İstanbul, Ankara, İzmir, Adana, Bursa, Kayseri ve Mersin gibi şehirlerde yer almaktadır. 02 AVM PİYASASI RAPORU Türkiye AVM Haritası Türkiye’deki En Büyük AVM’ler Forum İstanbul AVM İstanbul 175.000 m2 Marmara Forum AVM İstanbul 135.000 m2 İstanbul Cevahir AVM İstanbul 110.000 m2 Ankamall AVM Ankara 107.000 m2 Vialand AVM İstanbul 110.000 m2 Marmara Park İstanbul 94.000 m2 Torium AVM İstanbul 90.000 m2 İstinye Park İstanbul 87.000 m2 Antares AVM ve Yaşam Merkezi Ankara 85.000 m2 Anatolium AVM Bursa 84.000 m2 Kentpark AVM Ankara 80.000 m2 Panora AVM Ankara 80.000 m2 Forum Ankara Outlet AVM Ankara 80.000 m2 Korupark AVM Bursa 74.580 m2 Cepa AVM Ankara 73.000 m2 Forum Mersin AVM Mersin 71.500 m2 Akkoza AVM İstanbul 70.000 m2 Anatolium AVM Ankara 70.000 m2 Meydan AVM Ümraniye İstanbul 70.000 m2 212 AVM İstanbul 70.000 m2 M1 Tepe AVM Adana 69.000 m2 Forum Bornova İzmir 67.000 m2 Zorlu Center İstanbul 66.000 m2 Viaport AVM İstanbul 66.000 m2 Forum Kayseri AVM Kayseri 65.000 m2 Akbatı AVM ve Yaşam Merkezi İstanbul 63.500 m2 Optimum Outlet AVM Adana 61.000 m2 Deposite Outlet AVM İstanbul 60.000 m2 Brandium AVM İstanbul 60.000 m2 Kaynak: IGD 21 > 11-20 5-10 1-4 0
  • 3. AVM Yoğunluğu Şehirlerde AVM’lerin yoğunluğu, 1000 kişi başına düşen kiralanabilir alan (mağaza alanı) ile ölçülmektedir. 2012 yılında, Türkiye genelinde ortalama AVM yoğunluğu 1000 kişi başına 105 metrekare iken, 2013’de açılan AVM’lerle birlikte 118 metrekareye yükselmiştir. Avrupa ile bir kıyaslama yapıldığında ise, Avrupa Birliği’ ne üye ülkelerin ortalama AVM yoğunluğunun 260 metrekare olduğu düşünüldüğünde, Türkiye’de hala alışveriş merkezi geliştirilmesine ihtiyaç olduğu sonucu çıkarılabilir. Ancak bu ihtiyacın nüfus ve kişi başına düşen milli gelir artışı ile paralel şekilde planlanması gerekmektedir. 2013 yılında AVM’ lere talep yüksek olsa da kredi kartı kullanımlarında yeni yasa ile ortaya çıkan kısıtlamaların, önümüzdeki yıllarda perakende sektörünü olumsuz etkileyebilecektir. Aynı zamanda kur oranlarındaki artışlara bağlı olarak döviz üzerinden ödenen kira bedellerinde oluşacak artışların ile piyasada baskı oluşturması beklenmektedir. 1000 Kişi Başına Ortalama TKA Artışı Yandaki tabloda Türkiye ortalamasının üzerinde bulunan şehirler ve AVM yoğunlukları görülmektedir. Ankara ve İstanbul’da 1000 kişi başına düşen mağaza alanı (TKA) Avrupa ortalamasına yakındır. Halen devam eden inşaatlarla birlikte, bu şehirlerdeki AVM piyasası doygunluk sınırına yaklaşacaktır. Bundan sonraki yıllarda, AVM yatırımlarında daha özellikli projeler geliştirilmesi beklenmektedir ve diğer yandan Anadolu şehirlerine yoğun yönelme devam etmektedir. İstanbul’da, iş merkezlerinin bulunduğu Şişli, Levent bölgesindeki Zorlu AVM (Zincirlikuyu, 60.000 m2 ), açık hava konseptli Eyüp’ teki Vialand (110.000 m²), Ataşehir’ deki Brandium AVM (60.000 m²) ile Kağıthane bölgesindeki ilk alışveriş merkezi olma özelliğindeki Axis AVM (29.300 m²) 2013 yılındaki başlıca açılışlardır. Ankara’da Next Level (42.000 m² ), Taurus Ankara (50.000 m² ) , Forum Gaziantep (44.500 m² ), Mark Antalya (51.000 m²), Palladium Antakya (40.000 m² ) ve Piazza Şanlıurfa (43.640 m²), Piazza Kahramanmaraş (49.433 m²) ve Piazza Samsun (63.728 m²), 2013 yılında Anadolu’ da gerçekleşen dikkat çeken açılışlardır 03 2013’te açılan AVM’ler AVM Şehir TKA - M² Next Level AVM Ankara 42.000 m2 Taurus Ankara 50.000 m2 Erasta AVM Antalya 45.000 m2 Mark Antalya Antalya 51.000 m2 Forum Gaziantep Gaziantep 44.500 m2 Prime Mall Gaziantep Gaziantep 53.774 m2 Palladium Hatay 40.000 m2 Zorlu Center İstanbul 60.000 m2 Axis AVM İstanbul 29.300 m2 Novada Ataşehir İstanbul 23.000 m2 Platform Merter İstanbul 23.000 m2 Vialand AVM İstanbul 110.000 m2 Brandium İstanbul 60.000 m2 Piazza Şanlıurfa Şanlıurfa 43.670 m2 Piazza Kahramanmaraş K. Maraş 49.433 m2 Avenue Bodrum AVM Muğla 15.000 m2 Piazza Samsun Samsun 63.728 m2 Demirpark AVM Zonguldak 25.685 m2 ANKARA 245 m2 İSTANBUL 245 m2 DENİZLİ 163 m2 KAYSERİ 160 m2 BURSA 142 m2 TRABZON 139 m2 BİLECİK 125 m2 KOCAELİ 121 m2 ESKİŞEHİR 121 m2 KARABÜK 143 m2 SAKARYA 111 m2 TÜRKİYE 118 m2 Kaynak: IGD 2014’te açılması planlanan AVM’ler AVM Şehir TKA - M² Emaar Square İstanbul 150.000 m2 Mall Of İstanbul İstanbul 148.000 m2 Ancora İstanbul 100.000 m2 Via Port Venezia İstanbul 90.000 m2 Akasya Acıbadem İstanbul 86.500 m2 Optimum Küçükyalı İstanbul 75.000 m2 Blue Park AVM Bursa 70.000 m2 Ceylan Karavil Park Diyarbakır 65.500 m2 BYZ Garage AVM Kayseri 65.000 m2 Atlas AVM İstanbul 55.000 m2 Mavibahce İzmir 55.000 m2 Grandia İstanbul 55.000 m2 Forum Diyarbakır Diyarbakır 43.400 m2 Malatya AVM Malatya 53.000 m2 Koru Florya İstanbul 50.000 m2 Forum Adana Adana 45.000 m2 Canpark Ümraniye İstanbul 40.000 m2 Forum Çorum Çorum 31.000 m2 Forum Çanakkale Çanakkale 28.800 m2 Arena AVM Ankara 28.000 m2 Metrogarden Shopping Center İstanbul 26.000 m2 Endülüs Park Rezidans AVM Bursa 26.000 m2 Novada Maslak İstanbul 15.000 m2
  • 4. 04 İstanbul’un şehir merkezi de AVM yatırımları için bir çekim alanı olma özelliğini sürdürmektedir. İş merkezlerinin bulunduğu Maslak’taki Ağaoğlu Maslak 1453 AVM ‘nin (100.000 m²) 2015 yılında, yeni ofis ve konut projeleri ile dikkat çeken Kağıthane ‘ de konut, ofis, otel ve alışveriş merkezinden oluşan Skyland karma proje içerisindeki Skyland AVM’ nin (70.000 m²) 2016 yılında açılışları planlanmaktadır. Tüketici Profili Tüketici eğilimleri ile ilgili araştırmalara göre AVM’ler sadece alışveriş için değil, eğlenmek ve sosyalleşmek ihtiyaçlarına da hizmet etmektedir. Özellikle çalışan kesimler için AVM’ler, haftasonları aileleriyle birlikte vakit geçirebildikleri mekanlar haline gelmiştir. Her ay, ülkedeki alışveriş merkezleri on binlerce kişi tarafından ziyaret edilmektedir. Alışveriş merkezlerinde geçirilen zamanın artmasıyla birlikte tüketici harcamaları da artmaktadır. Tabii ki bu gelişmelerde hane halkı gelirinin artmasının da rolü vardır. 2004 yılında hanehalkı başına ortalama perakende harcaması 452 lira iken, 2012 yılında 1039 liraya yükselmiştir. Diğer taraftan 2013 yılında AVM’ lere talep yüksek olsa da kredi kartı kullanımlarında yeni yasa ile ortaya çıkan kısıtlamaların harcamalarda kısıtlamalara sebep olması beklenmektedir. Kiralar 2008’de yaşanan global krizin ardından alışveriş merkezlerinde kiralar yükselme trendine girmiş, ancak ard arda açılan alışveriş merkezleri yüzünden kira artışları sınırlı seviyelerde kalmıştır. 2013’ de İstanbul’ un merkezi bölgelerinde yer alan alışveriş merkezlerinde dükkan kiraları ayılık ortalama 80-85 €/m² iken, Ankara’ dan benzer bir alışveriş merkezinde bu rakam 50 €/ m²’ ye kadar inmektedir. Anadolu şehirlerinde alışveriş merkezlerinde aylık ortalama kira 40- 50 €/m2 civarlarındadır. 2011’in sonlarına doğru döviz kurlarında yaşanan artış AVM kiracılarını zor durumda bırakmıştır. Kira ödemelerinde zaman zaman ortaya çıkan bu tür sıkıntıları gidermek için bazı AVM’ler döviz kurunu sabitleme yöntemine başvurmaktadır. Aynı zamanda 2013 yılının ikinci yarısında kur oranlarındaki artışlara bağlı olarak döviz üzerinden ödenen kira bedellerinde oluşacak artışların piyasada baskı oluşturması beklenmektedir. Gelecek Stok Tüm Türkiye’de, hali hazırda planlanma aşamasında olan veya inşaatı devam eden, 73 civarında AVM projesi bulunmaktadır. Bunların toplam brüt kiralanabilir alanı 2,6 milyon m²’ dir. 2014 yılında 7 milyar dolarlık yatırımla 35 yeni AVM’ nin açılışı planlanmakta olup, AVM’ lere önümüzdeki yıllarda da hem yatırımcı hem de tüketici talepleri devam edecektir. Bu projelerin tamamlanmasıyla, 2014 yılının sonunda Türkiye’deki toplam AVM sayısının 372, 1000 kişi başına düşen TKA’nın ise 2016 yılı sonunda 150 metrekare olması öngörülmektedir. Günümüzde büyük konut projelerinin içerisinde 15.000 ile 125.000 metrekare arasında değişen alışveriş merkezleri planlanmaktadır. Bunlar da hesaba katıldığında 2014’te, Türkiye’deki toplam kiralanabilir AVM alanı yaklaşık 10,7 milyon metrekareye yükselmesi beklenmektedir. Devam eden projeler Anadolu yakasında Üsküdar ve Ataşehir’ de lüks konut projeleri ile karma projeler içerisinde plananan AVM’ ler dikkat çekmektedir. 150.000 m² kiralanabilir alana sahip Emaar Square ve 86.500 m² kiralanabilir alana sahip Akasya AVM 2014 yılında pazara eklenecektir. 90.000 m² kiralanabilir alana sahip catwalk konsepti ile tanıtımı yapılan Metropol İstanbul’ un 2016 yılında açılışı planlanmıştır. İstanbul, bugün yaklaşık 4 milyon metrekareye yaklaşan mağaza alanı ile AVM piyasasında başı çekmektedir. Önümüzdeki 2 yıl içerisinde, İstanbul’ da inşaatı devam eden 1,5 milyon m² kiralanabilir alana sahip toplam 20 AVM’nin daha açılarak sektöre dahil olması beklenmektedir. AVM PİYASASI RAPORU Hanehalkı Başına Aylık Ortalama Parakende Harcaması (TL) Kaynak: TÜİK Multi Development Forum Adana 2014 45.000 m2 Forum Çorum 2014 31.000 m2 Forum Çanakkale 2015 28.800 m2 Forum Diyarbakır 2015 43.400 m2 Forum Elazığ 2015 26.300 m2 Turkmall Symbol Kocaeli 2015 62.000 m2 Uniq İstanbul 2014 15.000 m2 AVM MFI Partners Atlas AVM 2014 55.000 m2 Canpark Ümraniye AVM 2014 40.000 m2 Skyland Alışveriş Merkezi 2015 70.000 m2
  • 5. 05 Alışveriş Caddeleri Türkiye alışveriş caddeleri açısından çok zengin bir ülke değildir. Bu, şehir merkezlerinde bu tür caddelerin önceden planlanmamasından kaynaklanmaktadır. Var olan caddelerin de bir çoğu otopark imkanı, güvenlik vb gibi modern alışveriş koşullarını sağlayabilecek niteliklerde değildir ve bu caddelerdeki sınırlı arz ve talebe bağlı olarak kira bedelleri oldukça yüksektir Bu sebeplerle alışveriş caddeleri perakendeciler açısından çok fazla ciro getiren yerler haline gelememiştir. İstanbul’ da Anadolu yakasında Bağdat Caddesi, Beyoğlu’ nda İstiklal Caddesi ile Nişantaşı’ nda Abdi İpekçi Caddesi, Valikonağı Caddesi alışveriş caddeleri olarak öne çıkmaktadır ve karlılık açısından AVM’ lerle yarışacak düzeydedir. Bağdat Caddesi, Abdi İpekçi Caddesi, Valikonağı Caddesi’ nde birincil kira bedelleri 150-180 €/m² seviyelerinde gerçekleşmektedir. Diğer yandan, caddelerin AVM’lere göre avantajları bulunmaktadır. Açık havada bulunma ve şehir içinde dolaşma zevki insanların AVM’ler yerine caddeleri tercih etme nedenleri arasındadır. Yatırımcılar bu eksikliği, alışveriş merkezi projelerine sokak veya meydan özelliğinde açık alanlar ve dışa açılan dükkanlar ekleyerek gidermeye başlamışladır. İstanbul’da İstinye Park, Viaport Pendik, ArenaPark (Küçükçekmece), Ümraniye Meydan AVM, Vialand üstü açık alışveriş merkezi konseptinin uygulandığı başarılı örnekler arasındadır. 2014 Öngörüleri ve Yeni Trendler Gerçekleştirilmekte olan projeler ve nüfus/gelir artışı oranları dikkate alındığında özellikle İstanbul ve Ankara’da AVM piyasasında bir doygunluk noktasına doğru gelinmektedir. Perakende sektöründeki büyüme, büyümek isteyen zincir mağazaların yeni yer arayışları, alışveriş caddelerinde arzın düşük olması nedeniyle kiraların AVM’ lere göre çok yüksek olması, son 15 yılda AVM’ lere talep oldukça artmıştır ve bunun sonucu olarak AVM yatırımları hızla devam etmektedir. Önümüzdeki yıllarda AVM projelerinin başarılı olması için tüketici isteklerinin, trendlerin ve taleplerin ve AVM ölçeğinin, marka çeşitliliğinin detaylı bir şekilde analiz edilmesi ve farklılaşmaya gidilmesi büyük bir önem arz etmektedir. Yatırımcılar tarafından mimari öğelerin yanı sıra tema ve konsept açısından farklılıklar ile farklı tüketici gruplarına hitap etmek hedeflenmektedir. Türkiye için 1988’den beri değişime uğrayan AVM’ler için değişim elbette bitmedi ve birçok değişim daha değişen yeni dünya düzeni, yeni yönetmelikler ve tüketici alışkanlıkları ile sürmeye devam edecek.Mağaza Vitrin Tasarımları: Tüketiciler camlar arkasından mağazalardan sıkıldı mı? Koridor boyunca yürüyen camları reklam afişleri ve promosyon yazıları ile esasında çok da sıcak hava sunmayan mağazaların tasarımlarında değişiklikler bekleniyor ve önümüzdeki dönemlerde perakendeciler ile AVM geliştiricileri bu konu üzerine eğileceklerdir. Mağaza Karması: Mağaza karmasında, belirlenen kiralar ve lokasyonun gerektirdiği gelirler sebebiyle benzer tip AVM’lerde, benzer tipte hatta aynı markaları görmek hem perakendecileri yönetilmesi zor büyümeye iterken hem de müşteriler için benzer görüntüleralışverişitetikleyiciolmaktançıkarıyor.Beklenenkiragetirisi aynı oranda tutularak daha çekici mağaza karması yaratılabilir. Yeni dönemde, önceki dönemlerde de olduğu gibi geliştiriciler müşterileri AVM’lerine çekmeye çalışırken bu durumu da irdeyeleceklerdir. Sigara Yasağı: Yeme-içme alanlarında sigara yasağına göre çözüm üreten yarı/açık AVM’lerin yanında kapalı alanda yemek alanı olan AVM’ler hala bu sorunu çözemedi. Ciddi ölçüde müşteri kaybı yaratan bu durum, kiraların düşmesine de sebep olacaktır. Bu durumu çözmeyen AVM’ler önümüzdeki dönemde problem yaşamamak için buna çözüm arayışında olacaklardır. Yeni tasarımlarda artık bu konu gayet başarılı şekilde çözülüyor. Değişime İmkan Veren Tasarımlar: AVM yatırımcısının en büyük korkusudur projenin tutup tutmayacağı. Bu korku pek de yersiz değildir. Mimari tasarımda hacimlerin büyük olması ve ölçek hataları müşterileri memnuniyetsiz edeceği gibi projenin büyüklüğü ya da oluşturulan alanlar kiracıları ilerideki zamanda memnun etmeyebilir. Bir diğer durum ise AVM’nin tamamen başarısız olması durumu. Bu iki durum her zaman projenin gizli ajandasında bulunmalıdır. Geri dönüşü mümkün projeler yapmak mümkün mü? Büyük ölçüde mümkündür. Mimari tasarımın dönüştürülebilir yapıda olması dönüşümü daha az zararla sağlayacaktır. 2013 yılında ardı ardına kapanan AVM’ler bunu yatırımcılara düşündürmelidir. Caddeye Rakip AVM: Caddeye rakip AVM konseptinde, mağaza karması önemli olduğu gibi lokasyon içerisinde AVM’nin sokak dokusuna daha yakın olması ve mümkünse mimari olarak çok çok ayrışmaması yapaylığı ortadan kaldırabilir ve bu sayede caddelere rakip olunabilir. Otopark imkanı ve marka çeşitliliği arayan müşteriler sokak dokusu içerisinde alışverişlerini yapacaklardır. Kimi projelerde bu konsept denense de daha cesur projeler olduğu görülüyor. Etkinlikler: Sokak mimarisinde mümkün olan ve belediyelerin halkı memnun etmek için yaptığı etkinlikler günümüzde AVM’ler içerisinde de yapılmaya başlandı. Ancak artık palyaçolu ya da çekilişli, yüzü çok da sıcak olmayan ve de samimi olmayan etkinlikler yerine daha samimi ve çekim sağlayacak yaratıcı etkinlikler ile müşteriler AVM’lere çekilebilir. Bu noktada AVM yönetimlerinin bu etkinlikleri çok daha profesyonel kurumlar ve kişilerle organize etmesi gerekiyor. Bu düşünce ile hareket edilecek AVM’lerde bu etkinlikler kapsamında perakendeci mağazaları zor durumda bırakmayacak ve etkinlikten maksimum istifadeyi sağlayacak şekilde tasarımların yapılması gerekiyor.
  • 6. İstanbul Gayrimenkul Değerleme ve Danışmanlık A.Ş. Cumhuriyet Cad. Pak Apt. No:30/1 Elmadağ - Taksim / İstanbul Tel: 0212.232.93.13 ekspertiz@igd.com.tr / www.igd.com.tr TELİF HAKLARI : Tamamıyla İstanbul Gayrimenkul Değerleme ve Danışmanlık A.Ş. (İGD)’nin mülkiyetinde olan bu rapordaki bilgiler, referans verilmek kaydı ve izin alınmak sureti ve değişiklik yapılmaması kaydı ile kullanılabilir. İzin ve özel izin ile kullanılan metinler üzerinde kullanıcıların mülkiyet hakkı bulunmamaktadır. Makale veya araştırma kullanımı için lütfen info@igd.com.tr’a e-posta gönderiniz ya da 0212.232.93.13 no’lu telefon ile irtibata geçiniz. ÖNEMLİ: İstanbul Gayrimenkul Değerleme ve Danışmanlık A.Ş. (İGD), herhangi bir kişi ya da kurumun bu rapora istinat etmesi sonucu kaynaklanabilecek kayıp, zarar ve hasarlardan sorumlu tutulamaz. AVM PİYASASI RAPORU İSTANBUL/245İSTANBUL/245 TEKİRDAĞ/99TEKİRDAĞ/99EDİRNE/19EDİRNE/19 KOCAELİ/121KOCAELİ/121 ZONGULDAK/50ZONGULDAK/50 KASTAMONU/27KASTAMONU/27 SAMSUN/15SAMSUN/15 TOKAT/7TOKAT/7 SAKARYA/111SAKARYA/111 BOLU/27BOLU/27 KARABÜK/114KARABÜK/114 ÇANKIRI/83ÇANKIRI/83 ESKİŞEHİR/121ESKİŞEHİR/121 AFYONKARAHİSAR/57AFYONKARAHİSAR/57 ANKARA/245ANKARA/245 BURSA/133BURSA/133 BALIKESİR/65BALIKESİR/65 KÜTAHYA/86KÜTAHYA/86 AYDIN/79AYDIN/79 MUĞLA/42MUĞLA/42 BİLECİK/125BİLECİK/125 KAYSERİ/160KAYSERİ/160 SİVAS/10SİVAS/10 ERZİNCAN/66ERZİNCAN/66 ERZURUM/42ERZURUM/42 ELAZIĞ/16ELAZIĞ/16 NEVŞEHİR/87NEVŞEHİR/87 AKSARAY/63AKSARAY/63 MALATYA/89MALATYA/89 KAHRAMANMARAŞ/16KAHRAMANMARAŞ/16 DİYARBAKIR/36DİYARBAKIR/36 BİTLİS/30BİTLİS/30 GAZİANTEP/88GAZİANTEP/88 URFA/13URFA/13 HATAY/28HATAY/28 ADANA/96ADANA/96 OSMANİYE/42OSMANİYE/42 TRABZON/131TRABZON/131 GİRESUN/33GİRESUN/33 ARTVİN/48ARTVİN/48 DENİZLİ/163DENİZLİ/163 ANTALYA/73ANTALYA/73 MERSİN/66MERSİN/66 ISPARTA/67ISPARTA/67 KONYA/52KONYA/52 KARAMAN/48KARAMAN/48 İZMİR/105İZMİR/105 UŞAK/21UŞAK/21 Türkiye AVM Yoğunluk Haritası 50 > 30-49 10-29 1-9 0 *İl başına düşen, 1000 kişiye düşen AVM alanı (m2 )