1. Laguntza gela
2
Osasuna
EHUN URTE BAINO GEHIAGO BIZITZEA
Japoniako Okinawa uhartea da
100 urtetik gorako pertsona gehien
dituen munduko tokia.
Zergatik, zer bizimodu ote dute Okinawako biztanleek,
hainbeste urtean bizitzeko?.
Hau da sekretua :
KLIMA SUABEA,
DIETA OREKATUA,
OINEZ IBILTZEKO OHITURA,
eta UMORE ONA!
1

2. Laguntza gela
Ohitura osasungarriak
1- Hobe da prebenitzea
Gaixo gaudenean, medikuarengana joan behar dugu sendatzeko.
baina osasuntsu gaudenean ere gauza asko egin ditzakegu
Osasuna zaintzen laguntzen digute
OHITURA OSASUNGARRIek.



 P
higienea
atsedena
kirola


 It jarrera egokiak
elikagaiak


2

3. Laguntza gela
2- Higienea
Higienea garbitasuna da.
HIGIENE-GOMENDIOAK betetzen baditugu,
osasuntsu egongo gara.



 P

Otorduen
ondoren
hortzak
garbitzea.
 It


Egunero
dutxatzea.
Pixa edo kaka
egin ondoren
eskuak
garbitzea.
Jan aurretik
eskuak
garbitzea.
Fruitak eta
barazkiak ondo
garbitzea.
txantxarra
Komeni da urtean behin
dentistarengana joatea.
hortzak ondo ditugun ikusteko.
3

4. Laguntza gela
3- Atsedena
Ondo egoteko , 10 orduz egin behar dugu lo egunero.
ONDO LO
egiten badugu



 P
LO GUTXI
egiten badugu



 P


 Umore onez egongo gara. 
 It
Errazago gaixotuko gara.
 It
4- 
Kirola


Kirola egitea 
onuragarria da.
KIROLA egiten badugu



 P

Giharrak indartzen dira.

Bihotzerako ona da.
 It


Ez gara loditzen.
Ondo pasatu eta
lagunak egiten ditugu.
4

5. Laguntza gela
5- Jarrera egokiak
Zaindu egin behar ditugu jarrerak, bizkarrezurrari minik ez egiteko.
Oso garrantzitsua da
JARRERA EGOKIA hartzea



 P
Eserita gaudenean,

bizkarra zuzen eduki

behar dugu.
Oinez goazela,
zuzen joaten
saiatu behar dugu.
 It


Zutik gaudela,
zuzen egon
behar gara.
Motxila, bizkarrean
ondo jarrita
eraman behar dugu.
6- Elikadura
Osasuntsu egoteko, ondo elikatzea oso inportantea da.
5

6. Laguntza gela
Elikagaiak eta mantenugaiak
1- Mantenugai motak
Hauek dira
MANTENUGAI MOTAK



 P


KOIPEAK
KARBOHIDRATOAK
energia ematen digute
energia ematen digute
 It


PROTEINAK
beharrezkoak dira hazteko
BITAMINAK eta
MINERALAK
beharrezkoak dira
osasuntsu egoteko
ZUNTZA
digestio-aparatuari
ondo lan egiten
laguntzen dio
6

7. Laguntza gela
2- Koipeak
Koipeek energia ematen digute.
Elikagai hauetan daude
KOIPEAK



 P
olioa


 It
3-
gurina
esne-gaina
hestebeteak
Koipe asko duten elikagaiak
neurriz jan behar ditugu,
asko loditzen baitute.

Karbohidratoak

Kabohidratoek ere ematen digute energia, baina koipeek baino
gutxiago.
Elikagai hauetan daude
KARBOHIDRATOAK



 P pasta
arroza
ogia
patatak


 It
lekaleak


azukrea
eztia
7

8. Laguntza gela
4- Proteinak
Proteinak beharrezkoak dira behar bezala hazteko.
Elikagai hauetan daude
PROTEINAK



 P
haragia
arrautzak
arraina


 It


esnekiak
lekaleak
5- Bitaminak eta mineralak
Bitaminak eta mineralak beharrezkoak dira osasuntsu egoteko.
Elikagai hauetan daude
BITAMINAK eta MINERALAK



fruitak P



barazkiak
KALTZIO izeneko minerala
oso garrantzitsua da hezurrentzat.
 It
Kaltzioa esnekietan egoten da.


8

9. Laguntza gela
6- Zuntza
Zuntzak digestio-aparatuari ondo lan egiten laguntzen dio.
Elikagai hauetan egoten da
ZUNTZA



 P
barazkiak
fruitak


 It


zerealak
fruitu lehorrak
9

10. Laguntza gela
Dieta osasungarria
1- Dieta
Pertsona batek normalean jaten eta edaten duenari
esaten zaio DIETA.



 P


 It


DIETA OREKATUA da,
mantenugai bakoitzetik kantitate egokia
ematen diguna.



 P
karbohidrato,
fruita eta barazki asko.


 It


gozoki eta pastel gutxi.
10

11. Laguntza gela
2- Dieta osasungarria izateko
gomendioak
Denetarik jan.
Fruitak eta
barazkiak
egunero jan.
Bost otordu egin egunean:
1- gosaria
2- hamaiketakoa
3- bazkaria
4- askaria
5- afaria
Elikagai prestatu
Gatz asko
gehiegi ez jan.
ez hartu.
Gozoki eta pastel gehiegi
ez jan.
11

12. Laguntza gela
2- Elikagaien gurpila
Elikagaien gurpilak dieta orekatua lortzen laguntzen digu.
Gurpila elikagai taldetan banatuta dago.
Talde guztietako elikagaiak jan behar ditugu.
Talde batzuen barruan, elikagai txikiagoak daude. Horiek neurriz jan
behar ditugu.
Erdian bi gauza inportante daude: UR ASKO EDATEA
eta
KIROLA EGITEA
12

13. Laguntza gela
Ariketak
1- Zer
ohitura osasungarri dituzte irudietako neska-mutilek?
Idatzi.
higienea
2- Erantzun
kirola
atsedena
jarrera egokia
elikadura
galderei:
 Otorduen ondoren, zergatik garbitu behar ditugu hortzak ?
................................................................................................................
................................................................................................................
 Ondo egoteko, zenbat orduz egin behar dugu lo?
................................................................................................................
 Eserita gaudenean, nola eduki behar dugu bizkarra?
................................................................................................................
 Zergatik da inportantea , jan aurretik fruitak garbitzea?
................................................................................................................
13

14. Laguntza gela
3- Markatu
4-
osasungarriak diren ohiturak.
Osatu galdeketa hau .
Ohitura osasungarriak dituzula uste duzu?
..............................................................................................................................................
14

15. Laguntza gela
5-
Idatzi elikagai hauen izenak . Gero, inguratu KOIPEAK dituztenak.
6-
Markatu esaldi zuzena..
 KOIPE asko duten elikagaiak LANDARE - JATORRIKOAK dira.
 KOIPE asko duten elikagaiak ANIMALIA - JATORRIKOAK dira.
7- Idatzi
elikagai hauen izenak .
Gero, inguratu KARBOHIDRATOAK dituztenak.
8-
Markatu esaldi zuzena..
KARBOHIDRATO asko duten elikagaiak LANDARE - JATORRIKOAK dira
.KARBOHIDRATO asko duten elikagaiak ANIMALIA - JATORRIKOAK dira.
15

16. Laguntza gela
9-
Idatzi elikagai hauen izenak . Gero, inguratu PROTEINAK
dituztenak.
10-
Idatzi elikagai hauen izenak .
Gero, inguratu BITAMINAK eta MINERALAK dituztenak.
11-
Idatzi elikagai hauen izenak . Gero, inguratu ZUNTZA dutenak.
16

17. Laguntza gela
12-
Lotu.
KOIPEAK eta
KARBOHIDRATOAK
energia ematen digute.
PROTEINAK
digestio-aparatuari ondo lan egiten
laguntzen dio.
BITAMINA eta
MINERALAK
beharrezkoak dira hazteko.
ZUNTZA
osasuntsu egoteko behar ditugu.
13-
Zer mantenugai dituzte elikagai hauek?
14-
Zer elikagai ez dituzu jan behar neurriz kanpo?
........................................................................................................................
17

18. Laguntza gela
15-
Zein iruditzen zaizu osagarriena? Markatu X-rekin.
16-
Osatu esaldiak .
mineralak
koipeek
zuntzari
bitaminak
MANTENUGAIAK
a- ............................... eta ...........................................
energia ematen digute.
b- ......................................... behar-beharrezkoak
dira hazteko.
c- ............................... eta ...........................................
proteinak
karbohidrato
funtsezkoak dira osasuntsu egoteko.
d- ................................ esker, digestio-aparatuak
ondo funtzionatzen du.
18

19. Laguntza gela
17-
Zenbat elikagai talde ditu elikagaien gurpilak? Idatzi izenak.
Elikagaien gurpilak
.............. talde ditu.
Hauek dira elikagai- taldeak:
...............................................
...............................................
...............................................
...............................................
...............................................
...............................................
Zein taldetako elikagaiak jan behar ditugu egunero?
.........................................................................................................
Zein elikagai jan behar ditugu neurriz?
.........................................................................................................
Zer bi gauza garrantzitsu adierazten dira gurpilaren erdian?
..........................................................................................................
18-
Zer da dieta orekatua? Azaldu.
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
19

20. Laguntza gela
19- Orain
zure menua egingo duzu.
MENUA
GOSARIA
HAMAIKETAKOA
BAZKARIA
ASKARIA
AFARIA
20

21. Laguntza gela
20- Irakurri

eta erantzun galderei.
Zein dira jarrera egokiak? Azaldu zure hitzekin.
 Galtzerdiak janzteko, eserita egotea komeni da.





21

22. Laguntza gela
21- Osatu
eskema :
ELIKAGAIAK
MANTENUGAIAK
koipeak
energia
ematen
digute
proteinak
zuntza
beharrezkoak
dira
osasuntsu
egoteko
22