aşık tarzı halk şiiri

1. AŞIK TARZI HALK ŞİİRİ
Hülya Yaşar

3. Genel Özellikleri;
15. yüzyıldan itibaren oluşmaya
başlamıştır
Âşık adı saz şairleri tarafından
verilmiştir.
Konu genellikle doğal
güzellikler, aşk ve ayrılıktır.
Kullanılan dil halk dilidir.

4. Şiirler cönklerde toplanmıştır.
Divan edebiyatı etkisiyle şiirlerinde söz sanatlarına
yer vermişler özellikle benzetmelerden
yararlanmışlardır.
( Boy, serviye; Yüz, aya; Kaş, kaleme)

5. AŞIK EDEBİYATI NAZIM
BİÇİMLERİ
KOŞMA
Türk Halk edebiyatının en çok sevilen, en çok
kullanılan nazım şeklidir.
Dörtlüklerle söylenir.
Dörtlük sayısı genelde 3 veya 5’tir.
Koşmalarda en çok 11’li hece ölçüsü kullanılır.
4+4+3=11 ya da 6+5=11.
Kafiye örgüsü; aaab, cccb, dddb

6. Konularına Göre Koşma Türleri
a) Güzelleme
Doğa güzelliklerini ya da sevgilinin güzelliklerini,
aşk duygularını konu alan
koşmadır.
Bu türün en ünlü sanatçısı
Karacaoğlan'dır.

7. Güzelleme Örneği
«Ala gözlerini sevdiğim dilber
Sana bir tenhada sözüm var benim
Kumaş yüküm dost köyüne çezildi
Bir zülfü siyaha nazım var benim »
(Karacaoğlan)

8. b) Taşlama
 Bir kimseyi yermek veya toplumusun
aksayan yönlerini eleştirmek amacıyla yazılan
şiirlerdir.
Divan edebiyatında “hicviye”,
Batı edebiyatında “satir”,
Çağdaş edebiyatta “yergi” dir.
Halk edebiyatında Seyrani ve Baybutlu Zihni;
divan edebiyatında Nef’i bu türün öncüleridir.

9. Taşlama Örneği
«Bir vakte erdi ki bizim günümüz
Yiğit belli değil mert belli değil
Herkes yarasına derman arıyor
Deva belli değil dert belli değil»
(Ruhsati)

10. c) Koçaklama
Kahramanlık, yiğitlik, dövüş ve savaş konusunda
söylenen şiirlerdir.
Batı şirindeki epik şiir türünün karşılığıdır.
En başarılı sanatçıları
Köroğlu ve Dadaloğlu’dur

11. Koçaklama Örneği
«Benden selam olsun Bolu Beyi'ne
Çıkıp şu dağlara yaslanmalıdır
Ok gıcırtısından kalkan sesinden
Dağlar seda verip seslenmelidir»
( Köroğlu)

12. d) Ağıt
 Ölen bir kişinin ardından söylenen ve onun
iyiliğinin, mertliğinin dile getirildiği koşmalardır.
Divan şiirinde “mersiye”
Eski Türk şiirinde “sagu”
Batı edebiyatında “dramatik şiir’’

13. Ağıt Örneği
«Ağlayalım Atatürk'e
Bütün dünya kan ağladı
Başbuğ olmuştu mülke
Geldi ecel can ağladı»
( Aşık Veysel)

14. SEMAİ
Hece ölçüsünün 8’li kalıbıyla söylenir.
Koşma gibi kafiyelenir.
Halk şiirinde aruzla söylenmiş semailer de vardır.
En güzel örneklerini Karacaoğlan, Erzurumlu
Emrah vermiştir.

15. Semai Örneği
«Gönül gurbet ele varma
Ya gelinir ya gelinmez
Her dilbere meyil verme
Ya sevilir ya sevilmez»
(Erzurumlu Emrah)

16. DESTAN
Yiğitlik, savaş, deprem, yangın gibi toplumsal
açıdan önemli konuların işlendiği bir türdür.
Nazım birimi dörtlüktür.
Genellikle 11’li hece ölçüsü ile yazılır.

18. VARSAĞI
İlk olarak Toroslarda yaşayan Varsak boyundaki
ozanlar tarafından kullanılmıştır.
Kendine özgü bir bestesi vardır.
Hece ölçüsünün 8’li kalıbıyla söylenir.
 Diğer nazım şekillerinden farklı olarak “bre, hey,
behey” gibi ünlemlere yer verilmesidir

19. Varsağı Örneği
«Bre ağalar bre beyler
Ölmeden bir dem sürelim
Gözümüze kara toprak
Dolmadan bir dem sürelim»
(Karacaoğlan )