Voices of Panchayat Presidents - Newsletter - Issue No.27

cŸsh£á murh§f¥ ãuâÃâfË‹ Fuš - 27 - 2013
www.youthkiawaaz.com
cŸsh£á murh§f¥
ãuâÃâfË‹ Fuš
ïªâahÉš, cŸsh£á murh§f¤âš 1, 20,000¡F« nk‰g£l
bg© ãuâÃâfS« 86,000 bg© mYty®fS« cŸsd®.
mt®fS¡F mâf mâfhu§fis mË¥gJ,
bghUshjhu rk¤JtÄ‹ikiaí« tWikiaí«
vâ®¤J¥ nghuhLtj‰fhd áwªj tÊfSŸ x‹whF«.

FOCUS
»uhk rigfS¡F xU C¡f kUªJ
¥uš 18 m‹W
c¢rÚâ k‹w«Vãw¥ã¤j xU
M i z x o r h
khÃy¤âš ntjhªjh
ÃWtd« bjhl§f
c Ÿ s g h ¡ i [ £
(mYÄÅa¤â‰fhd
f Å k « ) R u § f ¤
â £ l ¤ â ‹ v â ®
fhy¤ij k¡fË‹
ifÆš x¥gil¤J
c Ÿ s J . Ã a h « » ß
k i y ¥ g F â f S «
R‰W¥ òw¤âY« cŸs
gH§Fo k¡fS¡F
mªj Ru§f§fS¡F¤
â £ l Ä l ¥ g £ L Ÿ s
gFâÆš kj« rh®ªj
c Ç i k f Ÿ
ï U ¡ » ‹ w d t h
v‹gij Koî brŒíkhW uhŒflh,
fhyAªâ kht£l§fis¢ nr®ªj
ghâ¡f¥g£LŸs »uhkrigfis
c¢rÚâk‹w« nf£L¡bfh©LŸsJ.
“mt®fsJ cÇikfŸ guhkÇ¡f¥gl
nt©L«, ghJfh¡f¥gl nt©L«,”
v‹W Úâk‹w« T¿íŸsJ. xorh
Ru§f¡ fHfK« (OMC), ntjhªjh
ÃWtd¤â‹ ïªâa¡ »isah»a
°bl®iy£ ï©l°£ß° ÃWtdK«,
Ãah«»ß kiy¥ gFâ¡F mU»š cŸs
yhŠÍfh¡ gFâÆš cŸs ntjhªjh
mYÄÅa R¤âfÇ¥ò Ãiya¤â‰F
njitahd gh¡i[£ fÅk¤ij
Ãah«»ß td¥gFâÆš cŸs 666
bA¡nl® Ãy¥gu¥ãÈUªJ njh©o
vL¡f¤ â£lÄ£LŸsd. R‰W¢NHš
k‰W« td¤Jiw mik¢rf« KjÈš
ïªj¤ â£l¤â‰F mDkâ tH§»É£lJ v‹whY«, ã‹d® 2010š
mªj mDkâia Éy¡»¡bfh©lJ. td¥ghJfh¥ò¢ r£l¤ijí«
R‰W¢NHš ghJfh¥ò¢ r£l¤ijí« td cÇikfŸ r£l¤ijí«
mªj¤ â£l« ÛW»wJ v‹W mik¢rf« T¿íŸsJ. nkY«,
nlh§»Çah nfhª¤, F£oah fhªjh v‹w ïu©L gH§Fo
r_f§fË‹ kj cÇikfis ïªj¤ â£l« ÛW»wJ v‹W«
mik¢rf« fhuz« T¿íŸsJ. ïªj ïU r_f§fË‹ k¡fS«
Ãah«»ß kiyÆ‹ c¢á¥gFâia j§fsJ bjŒtkhf
t Ê g L » ‹ w d ® . ï ª j K o i t v â ® ¤ J 2 0 1 1 š O M C
c¢rÚâk‹w¤âškDjh¡fšbrŒjJ.
c¢rÚâk‹w« jdJ MizÆš, »uhk rigfŸ gy jÅ
kÅj®fË‹ òfh®fisí« r_f¥ ãu¢ridfisí« td cÇik¢
r£l¤â‹ Ñœ Ô®¤J it¤JŸsd v‹w nghâY« kj cÇikfŸ
r«gªj¥g£l ãu¢rid »uhk rigfË‹ K‹, Kiwahf
it¡f¥glÉšiy v‹W T¿íŸsJ. »uhk rigfŸ _‹W
khj§fËš, kj cÇikfŸ r«gªjkhd jkJ fU¤Jfis¢
brhšY«. mjdo¥gilÆš ï¤â£l¤â‰fhd ïu©lh« f£l
x¥òjiy tH§FtJ F¿¤J mik¢rf« Koî brŒí«. »uhk
2cŸsh£á murh§f¥ ãuâÃâfË‹ Fuš - 27
ntjhªjh gh¡i[£ Ru§f« kj cÇikfS¡F¥ ghjfkhf ïU¡»wjh v‹gij¡ f©l¿íkhW
»uhk rigfis c¢rÚâk‹w« nf£L¡bfh©LŸsJ.
- Fkh® r«g› $ th°jth
www.downtoearth.org.in

rigfŸ vL¡f¡Toa KoîfËš
r«gªj¥g£l ÃWtd§fnsh, khÃy
munrh, k¤âa munrh bršth¡F
b r Y ¤ j h k š ï U ¥ g i j
cWâ¥gL¤Jtj‰fhf, kht£l
Ú â g â Ã i y Æ š c Ÿ s x U
Ú â ¤ J i w m â f h Ç Æ ‹
K ‹ Å i y Æ š » u h k r i g
Éthj§fŸ gâî brŒa¥gl
nt©L« v‹W c¢rÚâk‹w«
MizÆ£LŸsJ.
R ‰ W ¢ N H š É â Û w š f i s
r Ç ¥ g L ¤ J t j ‰ f h d
e l t o ¡ i f f i s n t j h ª j h
mYÄÅa R¤âfÇ¥ò Ãiya«
nk‰bfhŸs nt©L« v‹W«
c¢rÚâk‹w« MizÆ£LŸsJ.
ïªj¤ â£l¤â‰F td Ãy§fŸ
vJî« ga‹gL¤j¥gl kh£lhJ
v ‹ w j t w h d j f t È ‹
mo¥gilÆšjh‹ ntjhªjh
ÃWtd« R‰W¢NHš mDkâia¥
bg‰wJ. Mdhš, mik¢rf¤â‹
x¥òjš bgwhkny R¤âfÇ¥ò
Ãiya c‰g¤â¤ âwid 6
k l § f h f m ª j Ã W t d «
ÉÇîgL¤â¡bfh©lJ. Ru§f¤
â£l« F¿¤J KobtL¡»wnghJ,
ÃWtd« nk‰bfh©l rÇ¥gL¤J«
e l t o ¡ i f f Ÿ F ¿ ¤ J «
mik¢rf« gÇÓÈ¡f nt©L«
v‹WÚâk‹w«T¿íŸsJ.
cWâ¥gL¤j¥g£l »uhk rig
mâfhu«:
“ïa‰ifnahL ïizªJ thœ»w
gH§Fo k¡fË‹ xU§»izªj
thœ¡if Kiwia ïªj¤ Ô®¥ò
m § Ñ f Ç ¡ » w J , ” v ‹ W
c¢rÚâk‹w tH¡f¿P® rŠrŒ
ghÇ¡ TW»wh®. ïªj tH¡»š
gH§Fo k¡fS¡fhf thjhoat®
m t ® . “ Ú â k ‹ w « T ¿ í Ÿ s
mid¤J Éõa§fS« r£l¤âš
ïU¡»‹wd. Mdhš, â£l¤ij
el¤j ÉU«ò»w ÃWtd§fŸ
gH§Fo k¡fË‹ kj cÇikfis
V‰W¡bfhŸs jahuhf ïšiy.
m¤jifa cÇik ïU¡»wjh
ïšiyah v‹gJ g‰¿ Koî brŒa
nt©oaJ »uhk rigfŸjh‹. â£l
ÃWtd§fnsh, khÃy munrh,
k¤âa mik¢rfnkh mšy v‹W
Úâk‹w« bjËîgL¤âíŸsJ,”
v‹W«mt®TW»wh®.
c¢rÚâk‹w¤âl« xU K¡»a¥
ãu¢rid K‹ it¡f¥glhjj‹
fhuzkhf, ïªj¥ ãu¢ridia
»uhk rigfËl« x¥gil¤JŸs-
j‹ _y«, mt‰iw xU murik¥ò
rhrd« rh®ªj, r£l¥ó®tkhd,
mik¢rf¤J¡F rkkhd ÃiyÆš
cŸs xU mâfhu mik¥ghf
c¢rÚâk‹w« fUâ el¤âíŸsJ
v‹»wh® r§f® nfhghy »UZz‹.
cÆ® thœjš k‰W« fîut¤â‰fhd
ãu¢rhumik¥ig¢nr®ªjt®ït®.
»uhk rigfË‹ mâfhu¤ij¡
ÑÊw¡f m©ik¡ fhy¤âš k¤âa
muR nk‰bfh©l Ka‰áfË‹ ÛJ
ï ª j ¤ Ô ® ¥ ò x U m o a h f
ÉGªJŸsJ v‹W MŒths®fŸ
Tw»wh®fŸ. ga‹gh£o‰F td
Ãy§fŸ njit¥gL»w mid¤J¤
â£l§fS¡F« »uhkrigfË‹
x¥òjš bgw¥gl nt©L« v‹W
2009š M©oš R‰W¢NHš k‰W«
td¤Jiw mik¢rf« ãw¥ã¤j
xU Miz TW»wJ. Mdhš,
m i k ¢ r f « ã ‹ d ® j d J
Ãiygh£il kh‰¿¡bfh©lJ.
ã¥utÇ 15š eilbg‰w Ãah«»ß
Ru§f tH¡F ÉrhuizÆ‹nghJ,
Vuhskhd k¡fŸ ïl« bgau
nt©oa Ãiyik V‰gL¤J»w
k ¡ f Ë ‹ t h œ ¡ i f ¤ j u «
g h â ¡ f ¥ g L » w
ãu¢ridfËšjh‹ k¡fË‹
(»uhk rigfË‹) x¥òjš njit
v‹W mik¢rf« Úâk‹w¤âl«
T¿aJ. eh£o‹ Kjä£L¢ NHš
g ‰ ¿ ã u j k ® m Y t y f «
br‹wh©L btËÆ£l xU
m¿¡ifÆY«Tl td¥ ga‹ghL
bjhl®ghf »uhk rigfË‹
x¥òjš njit v‹w Éâia
Ú ¡ » É l y h « v ‹ W
T w ¥ g £ o U ¥ g j h f ¤ b j Ç a
tU»wJ. mij¤ bjhl®ªJ uÆš
jl§fŸ, rhiyfŸ, Ä‹rhu¡ f«ã
ï i z ¥ ò f Ÿ n g h ‹ w
bjhl®¢áahd â£l§fS¡F
»uhk rig x¥òjš njit
v‹gâÈUªJ mik¢rf« Éy¡F
mË¤jJ.
gšntW Ru§f¤ â£l§fËš
ïªj¤ Ô®¥ò jh¡f« brY¤j¡
TL«. OMC ngh‹w bghJ¤Jiw
Ã W t d § f S ¡ F v ª j x U
gFâiaí« xJ¡ÑL brŒí«
mâfhu« muR¡F c©L v‹W
Ú â k ‹ w « T W » w J v ‹ w
n g h â Y « , r _ f § f Ë ‹ k j
cÇikfŸ ghJfh¡f¥gl nt©L«
v‹W« T¿íŸsJ. “kj cÇik
mšyhj k‰w cÇikfŸ F¿¤J
Ú â k ‹ w M i z v J î «
TwÉšiy.
MÆD«, mªj cÇikfS« r£l¥
ó ® t k h d i t j h ‹ , m t ‰ i w
m i k ¢ r f ¤ j h š j Ÿ S g o
brŒJÉl KoahJ,” v‹»wh®
nfhghy»Uzz‹.
Mjhu«:
May 1-15, 2013 Down To Earth
»uhk rigfË‹ mâfhu¤ij¡ ÑÊu¡f
Ka‹w k¤âa muR¡F xU moahf
tªJŸsJ ïªj¤ Ô®¥ò

ªâahit¥ ngh‹wbjhU Mzhâ¡f
rKjha mik¥ãš, bghUshjhu, r_f,
ïm u á a š m i k ¥ ò f Ë š b g © f Ë ‹
kâ¥ig¡ Fiw¡»w j¤Jtnk MSik brY¤â
tªâU¡»wJ. ï§F r_f xG§F mik¥òfŸ
ï¤jifa fU¤JfS¡F r_fkakh¡Ftj‹
_ykhfî« rl§FfË‹ _ykhfî« òuhz¡
fijfŸ _ykhfî« ïju tÊfËY« m§Ñfhu«
tH§F»‹wd. bg©fis¥ bghW¤jtiuÆš
bg© FHªijahdhY«, bg© FHªij k£Lnk
cŸs bg©fshdhY«, Éjit¥ bg©fshdhY«
nkhrkhfnt el¤j¥gL»wh®fŸ. bg‰nwh® / fzt‹
å£lh® mšyJ k‰w u¤j r«gªjKŸs cwÉd®fŸ
elªJbfhŸS« KiwfŸ, bg© FHªijfisí«
bg© FHªij k£Lnk cŸs bg©fisí«
É j i t ¥ b g © f i s í « k â ¥ ò ¡
F i w t h d t ® f s h f n t , x J ¡ » i t ¡ f ¡
Toat®fshfnt gh®¡»‹wd. ï¤jifa
ghFgh£o‰fhd fhuz§fŸ bghUshjhu
m«r§fnshL« g©gh£L¡ TWfnshL«
fyªâU¡»‹wd. ï‹iwa ü‰wh©oš ïªâa
rKjha¤âš bg© FHªijfË‹ É»j« FiwªJ
tU»wJ. ïªâah xU “ts®ªJ tU« bghUshjhu”
ehlhf ïUªjnghâY« ïJjh‹ Ãiyik. nto¡if
v‹dbt‹whš, AÇahdh, gŠrh¥ ngh‹w tskhd
khÃy§fŸ Tl, F¿¥ghf 0-6 taJ¥ ãÇit¢
nr®ªjt®fis¥ bghW¤jtiuÆš Äf¡ Fiwªj
ghÈd É»j¤ijna bfh©LŸsd. nkY«,
M©fS¡F« bg©fS¡F« ïilnaahd
É»j¤â‹ ïilbtË RU§» tU»wJ v‹w
nghâY« Tl, Rfhjhu«, fšÉ ngh‹w Éõa§fËš
bg©FHªijfŸghFghLfisnarªâ¡»wh®fŸ.
bg©fS¡F«, bg© FHªijfS¡F« vâuhd
ï¤jifa f£lik¥ò rh®ªj ghFghLfis
rÇ¥gL¤J« neh¡f¤Jl‹ ïªâa muR k¤âa khÃy
k£l§fËš bg© FHªijfS¡F rhjfkhd
gšntW â£l§fis bfh©L tªJŸsJ. ïªj¤
â£l§fŸ bg© FHªijÆ‹ cÆ®, thœ¡if,
ts®¥ò M»ait bjhl®ghf¡ bfh©Ltu¥g£ld.
m¤Jl‹, muáaš ßâahf KobtL¡F«
eilKiwÆš bg©fS¡F¥ g§»šiy v‹w
Ãiyikia kh‰Wtj‰fhf, F¿¥ghf cŸq®
k£l¤âš bg©fS¡F xU muáaš btË
V‰gL¤â¤ ju¥g£LŸsJ. mnjnghš, ViH¥
bg©fS¡F Xusî TLjš tUthŒ »il¡f¢
brŒtj‰fhf kfË® FG¡fS¡fhd FW§fl‹
cjÉ¤ â£l§fŸ bfh©Ltu¥g£LŸsd.
ï ¤ j i f a r h j f k h d e l t o ¡ i f f Ÿ
nk‰bfhŸs¥g£LŸs nghâY« Tl bg©
F H ª i j f Ë ‹ É â v ‹ d n t h
Ô®khÅ¡f¥g£ljhfntïU¡»wJ.
ï¤jifa ftiy jU« NHÈš, k¡fË‹ thœÃiy
rh®ªj ïªj beU¡fo¡F¤ Ô®îfhz, _‹wL¡F
cŸsh£á mik¥òfËš cŸs nj®ªbjL¡f¥g£l 10
y£r¤â‰F nk‰g£l bg©fshš v‹d brŒa
Koí« v‹w nfŸÉ vH¤jh‹ brŒ»wJ. r_f¤
Ô§FfŸ všyht‰¿‰F« Ô®î v‹d v‹W
njLtj‰F K‹ghf, nj®ªbjL¡f¥g£l bg©
ãuâÃâfŸ ï‹bdhU tifahd f£lik¥ò
beU¡foia vâ®bfhŸs nt©oÆU¡»wJ
v‹gijí« ÃidÉš bfhŸs nt©L«. mJjh‹
cŸsh£áfS¡F v›Éj mâfhuK« ïšiy
v‹»w Ãiyik. cjhuzkhf Cuh£áfËl«
Rfhjhu«, FoÚ®, czî¥ ghJfh¥ò, J¥òuî,
C£l¢r¤â‹ik M»a 29 nk«gh£L¤ â£l§fŸ
ju¥g£LŸsd. ïªj¤ â£l§fËš bghJthf¡
FHªijfŸjh‹, F¿¥ghf¥ bg© FHªijfŸjh‹,
ghâ¡f¥gL»wh®fŸ. ïUªjnghâY« cŸsh£á
mik¥ò KiwÆš bg© FHªijfŸ f©Q¡F¤
bjÇahjt®fshfnt ïU¡»wh®fŸ. Vbd‹whš,
mt®fŸ th¡fhs®fŸ ïšiy mšyth! mnj
neu¤âš xU K¡»akhd Éõa¤ij eh« ftd¤âš
bfhŸs nt©L«. mjhtJ kfË® k‰W« FHªij
nk«ghL ngh‹w mik¢rf§fS«, â£l¡FGî«,
bghUshjhu MŒî mik¥ò« FHªijfŸ
bjhl®ghf cŸsh£áfË‹ g§fË¥ig tiuaW¡f
Ka‹W tªJŸsd. ïUªjnghâY«, ïªj¤
â£l§fŸ mid¤J« beU¡fo rkhË¥ò
bg© FHªijÆ‹ cÇikfS« cÆ®thœî«
- Cuh£ák‹w§fË‹ g§F
- ã¤ô¤ bkhAhªâ, ã#ay£RÄ

V‰ghLfshf¤jh‹ mkyh¡f¥gL»‹wd v‹gjhš, gšntW r_f¤
Jiw rh®ªj â£l§fis Ã®t»¥gJ mšyJ f©fhÂ¥gJ v‹gij¤
jÉu ntW v›Éjkhd g§fË¥ò« cŸsh£á mik¥òfS¡F ïšiy
brŒa Kotâšiy. ïij ftd¤âš bfhŸtjh nt©lhkh v‹gJ,
â£l§fŸ rh®ªj brayik¥òfË‹ K‹DÇik v‹w nghâY« Tl
ïªjÃiyikjh‹Úo¡»wJ.
m£ltiz 1
FHªij¥ ghÈd É»j« (0-6 taJ¥ ãÇî
M© FHªijfËš x›bthU 1000 M© FHªijfS¡F«
0-6 taJ¥ ãÇit¢ nr®ªj bg© FHªijfË‹ v©Â¡if)
FoÆU¥ngh® fz¡F, ïªâah, 1981 – 2011
Mjhu«: ïªâa k¡fŸ bjhif¡ fz¡bfL¥ã‹ cÇa
Mtz§fËÈUªJ bjhF¡f¥g£lJ.
bg© FHªijfS¡F fšÉia cWâ¥gL¤JtJ murh§f¤â‹
K¡»a m¡fiwfËš x‹W. Mdhš, bg© FHªijfis¥
ghFgL¤J»w r_f¥ bghUshjhu eilKiwfŸ bjhl®ªJ
fšÉ¤Jiw¡F rthyhf ïUªJ tU»‹wd. FL«g§fS¡FŸnsna
cŸs ghFghLfŸ, bg© FHªijfŸ ntiyfËš <LgL¤j¥gLtJ
FHªij¤ âUkz« ngh‹wit bg© FHªijfË‹ gŸË¥ go¥ig¤
bjhl®ªJ ghâ¡»‹wd. bjhl®ªJ ghâ¤J¡bfh©oU¡»‹w
ÃiyÆš, mt®fsJ fšÉ K‹nd‰w¤ij neh¡fkhf¡bfh©l
â£l§fshY«, brašghLfshY« Äf¡ Fiwªj gy‹fŸjh‹
V‰g£LŸsd. bg© FHªijfË‹ vG¤j¿î k£l§fŸ
nk«g£LŸsd v‹gJ c©ikjh‹ v‹w nghâY«, fšÉÆš ghÈd
ïilbtË v‹gJ Úo¤J¡bfh©Ljh‹ ïU¡»wJ.
cŸsh£áfËš bg©fŸ
ïªâa¥ bg©fË‹ Ãiy F¿¤j 'rk¤Jt¤ij neh¡»' (1974) v‹w
m¿¡if, mt®fsJ Ãiy Äf¤ jhœthf cŸsJ v‹W T¿aJ.
MdhY«, cŸsh£á k£l¤âš Tl bg©fS¡F ïlxJ¡ÑL njit
v‹w fU¤ij mªj m¿¡if ÃuhfÇ¤jJ. mªj m¿¡ifia¤
jahÇ¤j FGÉ‹ ïu©L K¡»a cW¥ãd®fŸ j§fS¡F mâš
cl‹ghL ïšiy v‹w F¿¥ig bfhL¤jd® v‹w nghâY« FGÉ‹
m¿¡if bg©fË‹ ïlxJ¡ÑL nfhÇ¡ifia jŸSgo brŒjJ.
Mdhš, ã‹d®, 1988 - 2000 fhyf£l¤â‰fhd njáa bjhiyneh¡F¤
â£l m¿¡if, cŸsh£áfËš bg©fS¡F 30 rjåj ïlxJ¡ÑL
tH§f gÇªJiu¤jJ. vÅD«, 1993š bfh©Ltu¥g£l murik¥ò
r h r d ¤ â ‰ f h d 7 3 t J
r £ l ¤ â U ¤ j « , _ ‹ w L ¡ F
cŸsh£á mik¥òfŸ mid¤âY«
bg©fS¡F _‹¿š xU g§»‰F«
Fiwahj msÉ‰F ïl§fis
xJ¡ÑL brŒjJ. m©ikÆš ïJ
50 rjåjkhf ca®¤j¥g£lJ. ïj‹
Éisthf nt®k£l Ã®thf§fËš
10 y£r¤â‰F« nk‰g£l bg©
jiyt®fŸ nj®ªbjL¡f¥g£ld®.
bghJ¤ js¤âš gy bg©fË‹
ïªj¥ g§nf‰ò xU tifahd r_f
mirî¡F ï£L¢ br‹WŸsJ.
khj® ïa¡f tuyh‰¿š ïJ K‹
v¥nghJ« elªâuhjjhF«. xU
Éj¤âš ïJ eh£o‹ ÉLjiy
nghuh£l¤ijnaTlÉŠáÉ£lJ.
1993¡F¥ ã‹ 20 M©LfŸ
flªJŸs ÃiyÆš cŸsh£á
m i k ¥ ò f Ë š c Ÿ s b g ©
jiyt®fËš 85 rjåj¤â‰F«
n k ‰ g £ n l h ® K j š K i w a h f
tªjt®fshfnt cŸsd® (#haš
2008). ïu©lhtjhf, nj®jÈš
Ã‰F« gy bg©fŸ ca®k£l
m u á a š j i y t ® f Ë ‹ , Ã y
clikahs®fË‹, FL«g¤âš
c Ÿ s M © c w É d ® f Ë ‹
ÉU¥g¤â‰F ïz§fnt mij¢
brŒ»wh®fŸ. ntW th®¤ijfËš
brhštjhdhš, gy bg©fŸ j§fŸ
brhªj ÉU¥g¤â‹ mo¥gilÆš
nj®jÈš ngh£oÆl tUtâšiy.
ïªj¥ ã‹dÂÆY« Tl gy
ïl§fËš, ïju khj® mik¥òfË‹
MjunthL, bg© jiyt®fŸ
kh‰w§fis Ãfœ¤âíŸsd®
(l~nyh k‰W« r£nlhg¤ah - 2004),
(bkhAªâ - 2012). MÆD«, k‰w
ï l § f Ë š , b g h J t h f
c Ÿ s h £ á f Ë ‹ b g ©
cW¥ãd®fŸ, F¿¥ghf jÈ¤
bg©fŸ, “MŸ ão¤jš” fhuzkhf
rÇahf brašgl Koahjt®fshf
ïU¡»wh®fŸ (guj‹ - 2010, PAI -
2004). ïªj brašgh£o‹ik¡F¡
bkh¤j« »uhk« efu«
k¡fŸ bjhif fz¡bfL¥ò 1981 966 964 973
k¡fŸ bjhif fz¡bfL¥ò 1991 945 948 935
k¡fŸ bjhif fz¡bfL¥ò 2001 927 934 908
k¡fŸ bjhif fz¡bfL¥ò 2011 914 919 902

fhuz« bg©fŸ ÛJ ÉGªJŸs ïu£il¢
RikfshF«. j§fsJ åLfËš mt®fŸ FHªij
t s ® ¥ ò , K â a t ® f i s í « b r a š g l
Koahjt®fisí« ftÅ¤J¡ bfhŸSjš k‰W«
ïju gÂfËš <Lgl nt©oíŸsJ. j©Ù®, ÉwF
ngh‹wt‰iw¤ njo mt®fŸ btFbjhiyî bršy
nt©oÆU¡»wJ. ï›thW å£L¥ gÂfËš
mt®fŸ bryÉL»w neu« Äf mâfkhF«.
b g © f S ¡ F m u r h § f « ï l x J ¡ Ñ L
tH§»ÆU¡»wnj jÉu, mt®fsJ Rikia¡
Fiw¥gj‰fhd ntW trâfŸ vijí« brŒJ
bfhL¡fÉšiy. v›Éj m§ÑfhuK« ïšyhj å£L
ntiyfis Ko¤j ãwFjh‹ mt®fŸ cŸsh£á¥
gÂfS¡F Fiwªj neu¤ijna xJ¡f Ko»wJ.
mj‹ ãwfšyth mt®fŸ cŸsh£áfË‹
b r a š K i w f Ÿ F ¿ ¤ J m t ® f Ÿ m ¿ i t
ts®¤J¡bfhŸsnt©L«.
m©ikÆš, cyf msÉnyna ntiyfËš
bg©fË‹ É»j« FiwªJ tU»wJ v‹W« å£L¥
bghW¥òfËš mt®fS¡F Mjuî »il¡fhjnj
ïj‰F¡ fhuz« v‹W« cyf bjhÊyhs® mik¥ò
(Ivšx) bjÇÉ¤JŸsJ. ïªÃiyÆš, gy neu§fËš,
ïs« jhŒkh®fŸ j§fsJ FHªijfis ftÅ¤J¡
bfhŸtj‰fhf ntiyia É£LÉL»wh®fŸ. áy
neu§fËš FHªijna njitÆšiy v‹w Koî¡F«
b g © f Ÿ t U » w h ® f Ÿ ( g h d ® Í - 2 0 1 3 ) .
ïJk£Lkšyhkš, bg© FHªijfS¡F vâuhd
btW¥ò bg©fS¡nf Tl ïU¡»wJ. Mzhâ¡f
kâ¥ÕLfË‹jh¡fnkïj‰F¡fhuz«.
cŸsh£á cW¥ãd®fshf cŸs jÈ¤ bg©fŸ
ï ‹ b d h U t i f a h d x L ¡ F K i w ¡ F
cŸsh»wh®fŸ. ca®rhâ Mzhâ¡fnk mªj
xL¡FKiw. ca®rhâfis¢ nr®ªj bgÇa M£fŸ,
j È ¤ b g © f i s j § f Ÿ f £ L ¥ g h £ o š
it¤J¡bfhŸs Kaš»wh®fŸ. ïjdhš, mªj¥
bg© jiyt®fshš j§fsJ gjÉ¡ fhy¤âš
vijínk brŒa Koahkš ngh»wJ. FHªijfË‹
C£l¢r¤â‹ik¡F tWik Ãiyia k£Lnk
fhuzkhf¡ T¿Él KoahJ v‹W uhjh »UZzh
(2010) ngh‹w gy tšYe®fŸ R£o¡fh£oíŸsd®.
ïâš m¿ahik¡F« r_f eilKiwfS¡F« Tl
g§F ïU¡»wJ. 10 y£r« bg© jiyt®fis
c U t h ¡ F t J v ‹ w v © z ¤ â ‹ n e h ¡ f «
m ¿ a h i k i a í « r _ f e i l K i w f i s í «
kh‰WtJjh‹ v‹w nghâY« Tl, ïâš ïªâa
mDgt« gÇjhgfukhf njhšÉailªâU¡»wJ.
ï¤jifa beU¡fonahL ïizªJjh‹, ïªj
gÇnrhjid¡F ï‹bdhU tifahd mik¥ò rh®ªj
beU¡foí« V‰g£LŸsJ. mJ v‹d v‹gij ïÅ
eh«fh©ngh«.
ekJ cŸsh£áfis th£L« nehŒ vJ?
bfhŸiffŸ âšÈÆš cŸs k¤âa murhš
cUth¡f¥gL»‹wd, nkÈUªJ Ñœ tiu
brašgL¤j¥gL»‹wd v‹gjhšjh‹ ts®¢áÆ‹
Mjha§fŸ ViHfËY« ViHfshf ïU¥gt®fis
br‹wilaÉšiy v‹W bfhŸiffis tF¥ngh®
c z ® ª J Ÿ s d ® . M f n t j h ‹ , c Ÿ s h £ á
mik¥òfis¤ bjhl§f¥g£lJ vd Koî
b r Œ a ¥ g £ l J . c Ÿ s h £ á m i k ¥ ò
bfh©Ltu¥gLtj‹ fhuzkhf, Ã®thf« v‹gJ
»uhk k¡fË‹ thršfS¡F tªJ nrU« v‹W
v â ® g h ® ¡ f ¥ g £ l J . m ª j ª j g F â f Ë ‹
njitfS¡F V‰g Cuh£ák‹w§fns â£lÄL«,
b r a š g L ¤ J « , t s ® ¢ á ¤ â £ l § f i s ¡
f©fhÂ¡F« v‹W« vâ®gh®¡f¥g£lJ. nkY«,
CÇ‹ bgÇat®fŸ midtiuí« bfh©l
»uhkrigfŸ â£lÄLtâš g§nf‰F«, mj‹ _y«
FHªijfŸ cŸgl midtuJ ey‹fS« tUlhªâu
â £ l Ä L j È š g u â g È ¡ F « v ‹ W «
v â ® g h ® ¡ f ¥ g £ l J . M d h š , C u h £ á
c W ¥ ã d ® f S ¡ F j § f s J b g h W ¥ ò f i s
Ã i w n t ‰ W t j ‰ f h d â w D « c © i k a h d
mâfhuK«ïšiy.
nkY«, ïªj muáaš ßâahd cŸsh£á mik¥òfŸ
j § f s J b r h ª j Ã â a h j h u § f i s
V‰gL¤â¡bfhŸtj‰F nghâa mâfhuk‰witahf
ï U ¡ » ‹ w d . k ¤ â a k h Ã y m u R f Ë ‹
Ãâahjhu§fis¢ rh®ªnj ïit brašgl
n t © o í Ÿ s J . c Ÿ s h £ á m i k ¥ ò f S ¡ F
x J ¡ f ¥ g L « Ã â a h j h u § f Ÿ b g U « g h Y «
â£l§fis¢ rh®ªjitahfnt cŸsd. t£lhu
ts®¢á mYty®, ïsÃiy¥ bgh¿ahs® â£l
mYty®, kht£l M£áa® ngh‹w mâfhÇfË‹
MizfS¡F c£g£nl cŸsh£áfŸ mªj Ãâia
bryÉl nt©oíŸsJ. ca®k£l muáaš
jiyt®fŸ Tl ïªj nt®k£l¤ jiyt®fS¡F
ïz¡fkhfïšiy.
ï›thwhf cŸsh£áfS¡F J¥òuî, FoÚ®, czî¥
ghJfh¥ò k‰W« Rfhjhu« M»a gÂfis
brašgL¤Jtj‰F« f©fhÂ¥gj‰Fkhd
bghW¥òfŸ ju¥g£LŸsd. Mdhš, eilKiwÆš

cŸsh£áfŸ btW« f©fhÂ¥ò mik¥òfshf
k£Lnk kh‰w¥g£LŸsd. 73tJ r£l¤âU¤j¤âš
FHªijfŸ F¿¤J v§nfí« F¿¥ãl¥glÉšiy
v‹gJ ftÅ¡f¤j¡fJ. ãw¥ò ïw¥ig gâî brŒjš
bjhl®ghd gFâfŸ k£Lnk FHªijfis¥ g‰¿¡
F¿¥ãl¥g£LŸsJ. Mdhš, eilKiwÆš
bghJthf¡ FHªijfŸ, F¿¥ghf¥ bg©
FHªijfŸ, Rfhjhu«, fšÉ, czî c¤juthj«
n g h ‹ w t ‰ ¿ ‰ f h d t h Œ ¥ ò f Ë š
g h F g L ¤ j ¥ g L » w h ® f Ÿ . g h J f h ¥ i g ¥
bghW¤jtiuÆš bg© FHªijfŸ Äfî«
g h â ¥ ò f S ¡ F c Ÿ s h f ¡ T o a t ® f s h f
ïU¡»wh®fŸ. K¡»a Étu§fŸ gâî bjhl®ghf
gšntW khÃy§fË‹ gâî mik¥òfŸ mË¤JŸs
Étu§fis eh§fŸ MŒî brŒnjh«. 28
khÃy§fËš 14 khÃy§fŸ ãw¥ò - ïw¥ò gâî
bghW¥ig cŸsh£áfËl« x¥gil¤JŸsd. k‰w
khÃy§fËš ïâš cŸsh£áfS¡F v›Éj g§F«
ïšiy. bg© áR kuz É»j¤ij Fiw¡F«
Ka‰áÆ‹ xU gFâahf 2005« M©oš, bg©fŸ
fUîUtij¥ gâî brŒí« bghW¥ò ‘m¡buo£l£
nrháaš bAš¤ M¡oÉ°£ (Mõh)' mik¥ãl«
x¥gil¡f¥g£lJ. »uhk Cuh£áfËš ãw¥ò¥ gâit
KGikahf ïªj mik¥ng nk‰bfh©oU¡f Koí«.
Mdhš, br‹w M©L nk‰bfhŸs¥g£l 2013«
M©L¡fhd ïªâa khâÇ MŒî (Iv°v°)
m ¿ ¡ i f Æ š ã w ¥ ò ¥ g â î f i s M õ h
ftÅ¤J¡bfhŸ»wJ v‹W Cuh£á¥ bg©
ãuâÃâfŸahU«bjÇÉ¡fÉšiy.
18 khÃy§fis¢ nr®ªj nj®ªbjL¡f¥g£l 400 bg©
ãuâÃâfËl« eh§fŸ MŒî nk‰bfh©nlh«
(bkhAªâ - 2013). Mõh k£Lkšyhkš njáa Cuf
Rfhjhu¤ â£l« (v‹M®v¢v«) bjhl®ghd
jftšfS« Óu‰wjhfnt cŸsd. AÇahdh
khÃy¤â‹ bg© ãuâÃâfËš 87 rjåj¤âdU¡F
ïªj¤ â£l« g‰¿ vJî« bjÇaÉšiy. njáa
msÉš 50 rjåj bg© ãuâÃâfŸ ïJg‰¿
m ¿ ª â U ¡ f É š i y . R f h j h u ¥ g Â f i s
b r a š g L ¤ J t â Y « , f © f h Â ¥ g â Y «
Cuh£áfË‹ g§F v‹W tU»wnghJ, Rfhjhu«
k‰W« J¥òuî¡fhd Ãiy¡FGÉš Cuh£á
cW¥ãd®fS« Ra cjÉ¡ FGÉdU« m§f«
t»¥gh®fŸ, mid¤J Rfhjhu¥ ãu¢ridfËY«
mt®fŸ KobtL¥gh®fŸ v‹W bjÇatU»wJ.
M d h š , Ã i y ¡ F G É ‹ g Â f Ÿ F ¿ ¤ J
ÉrhÇ¤jnghJ, ÕAh® khÃy¥ ãuâÃâfËš 83
rjåj¤âd® j§fŸ gFâfËš Rfhjhu¤â‰fhd
Ãiy¡FG v‹W vJî« ïšiy v‹W T¿d®. njáa
msÉš 45 rjåj¤âd® Ãiy¡FG ïšiy v‹W
bjÇÉ¤jd®(bkhAªâ2013).
F¿¥ãl¤j¡f xU ešy m«r«, gy ïl§fËš
Cuh£áfË‹ bg© cW¥ãd®fŸ nehŒ¤ jL¥ò
k‰W« ïs« ãŸisthj xÊ¥ò M»at‰W¡fhf
Kid¥òl‹ ãu¢rhu« brŒJŸsd®. fšÉ¡F«
Cuh£áfS¡Fkhd ïiz¥ò gyådkhfnt cŸsJ.
1997š Cuh£áfSl‹ bjhl®òŸs bjhl¡f¡ fšÉ
Ãiy F¿¤J eh§fŸ MŒî brŒnjh«. ïâš
Cuh£áfS¡F f©fhÂ¥ò k‰W« nk‰gh®it
bghW¥ò k£Lnk ju¥g£oU¥gJ bjÇatªjJ
(bkhAªâ,uhŒ,F¥jh-1997).
br‹w M©L MáÇa® Ãakd§fS¡fhd
mâfhu¤ij Cuh£á¤ jiyt®fS¡F¥ gutyh¡f
k¤âa¥ãunjr khÃy muR Ka‹wnghJ, mªj khÃy
MáÇa®fŸ Cuh£áfS¡F vâuhf¤ âU«ãdh®fŸ
v‹gJ ftÅ¡f¤j¡fJ (Nu{Fkh® - 2012).
mnjnghš, FHªijfisí« bgÇat®fisí«
ghâ¡f¡Toa ntWgy â£l§fËY« neuoahf
â£lÄLjš, gz« bryÉLjš M»at‰¿ÈUªJ
C u h £ á f Ÿ x J ¡ » n a i t ¡ f ¥ g £ L Ÿ s d .
Rfhjhu¤ij¥ nghynt kâa czî, m§f‹tho
ngh‹w brašghLfisí« bg© ãuâÃâfŸ j§fŸ
brhªj <Lgh£onyna f©fhÂ¡»wh®fŸ. (njáa
bjhiy¡fh£áÆš ïl«bgW« xU És«gu¤âš kâa
czî â£l§fis Cuh£áfË‹ bg© jiyt®fŸ
f©fhÂ¥gj‰F C¡fkË¡f¥gL»wJ v‹gJ
ftÅ¡f¤j¡fJ).
Cuh£áfŸ, FHªij cÇikfŸ F¿¤J
k‰w mik¢rf§fS« JiwfS«
fUJtJ v‹d?
nritfŸ rh®ªj gšntW mik¢rf§fS«
J i w f S « k h W g £ l ¤ j s § f Ë š j h ‹
brašgL»‹wd. mt‰¿‰»ilna v›Éjkhd
jftš bjhl®ò« »ilahJ v‹gJ e‹F bjÇªj
Éõank. mo¤js¤âš xU bjhl®ò¥ òŸËahf
C u h £ á f Ÿ b r a š g l K o í « v ‹ W K ‹ ò
vâ®gh®¡f¥g£lJ. Mdhš, eilKiwÆš, fšÉ,
Rfhjhu«, FoÚ® ngh‹wt‰¿‰fhd gšntW
Ãiy¡FG¡fËš Cuh£ák‹w¤âÈUªJ xnu xU
cW¥ãd® k£Lnk ïl«bg‰¿U¡»wh®. ntW
th®¤ijfËš brhštjhdhš ïâš Cuh£áfS¡F
Äf¡ Fiwªj g§fË¥ng cŸsJ. F¿¥ã£l Cuh£á
cW¥ãd® Kid¥òl‹ brašglÉšiy v‹whš,

mªj Ãiy¡FG g‰¿a jftš Cuh£ák‹w¤ij
xUnghJ«br‹wiltâšiy.
kfË® k‰W« FHªij nk«gh£L mik¢rf«
Cuh£á cW¥ãd®fS¡fhf k£L« vd FHªij¥
ghJfh¥ò bjhl®ghd ifnaL x‹iw ïªj
mik¢rf« jahÇ¤JŸsJ. FHªij cÇikfŸ
b j h l ® g h d g š n t W m « r § f i s í « m ª j
cÇikfis¥ ghJfh¥gâš Cuh£á cW¥ãd®fŸ
vªj msÉ‰F áw¥ghf¥ gÂah‰w Koí«
v‹gijí« 88 g¡f§fŸ bfh©l mªj ò¤jf«
É s ¡ F » w J ( h t t p : / / w c d . n i c . i n /
panchayatmembershandbook.pdf.) Cuh£á
c W ¥ ã d ® f Ÿ j § f s J b g h W ¥ ò f i s ¥
òÇªJbfhŸsî«, FHªij cÇikfis¥ ghJfh¡f
cÇa elto¡iffŸ vL¡fî« cjî« neh¡f¤Jl‹
ïªj¡ ifna£il íÅbr¥ mik¥ò« mik¢rfK«
ï i z ª J j a h Ç ¤ J Ÿ s d . “ â £ l § f i s
xU§»iz¥gj‰fhfî«, FHªij ghJfh¥ò¡fhd
Ãâahjhu§fis mâfÇ¡f¢ brŒaî«” ïJ cjî«
vd, ïªj¥ ò¤jf¤â‰F K‹Diu vGâíŸs
mik¢r® nuQfh rî¤Ç T¿íŸsh®. FHªijfŸ
fl¤j¥gLtJ, ïju gy J‹òW¤jšfŸ ngh‹wit
bjhl®ghd ãu¢ridfËš mo¥gilahd nritfŸ
K j š g š n t W g h J f h ¥ ò f Ÿ ï â š
R £ o ¡ f h £ l ¥ g £ L Ÿ s d . F H ª i j f Ë ‹
ã u ¢ r i d f i s C u h £ á c W ¥ ã d ® f Ÿ
òÇªJbfhŸth®fŸ, eh£o‹ vâ®fhy¤â‰F xU
rhjfkhd NHiy cUth¡Fth®fŸ v‹W
vâ®gh®¡f¥g£lJ.
mnjnghš, »uhk Cuh£á cW¥ãd®fis¥
bghW¤jtiuÆš FHªijfŸ v‹gt®fŸ “btW«
òŸËÉtu§fŸ mšy. khwhf (mt®fsJ mU»nyna
cŸs) c©ikahd bga®fS« Kf§fS« MF«,”
v‹W njáa FHªij cÇikfŸ ghJfh¥ò Miza«
(v‹áãáM®) R£o¡fh£L»wJ. FHªijfË‹
ey‹fS¡fhf r«gªj¥g£l mid¤J¤ JiwfŸ
k ‰ W « t £ l h u m â f h Ç f n s h L b j h l ® ò
bfhŸtj‰fhd mâfhu« mt®fS¡F ïU¡»wJ
v‹W Miza« TW»wJ (http://www.ncpcer.gov.in/
childrights_panchayat.htm) áy ghJfh¥ò
elto¡iffis nk‰bfhŸtâš »uhk Cuh£áfis
<LgL¤Jtj‰fhd áy K‹Ka‰áfis khÃy
muRfŸ nk‰bfh©ld. mªj cjhuz§fisí«
v‹áãáM® R£o¡fh£oíŸsJ. Mdhš, mªj
brašghLfŸ bjhl®ghd Étu§fŸ vijí«
v‹áãáM® bjÇÉ¡fÉšiy. vÅD«, bghJthf,
Cuh£áfS¡F¥ nghJkhd mâfhu« ïšiy
v‹gjhY«, FHªijfŸ cÇik g‰¿ bjÇtâšiy
v ‹ g j h Y « e h L K G t J n k F H ª i j f Ÿ
òw¡fÂ¡f¥g£lt®fshfnt ïU¡»wh®fŸ v‹gJ
F¿¥ãl¥g£LŸsJ. k‰w mik¢rf§fË‹
gâîfis MuhŒªjhš ïJ bjËthf¥ òy¥gL«.
mjid¥ã‹d®gh®¥ngh«.
bghUshjhu MŒî (2012 - 2013): ïªj M©o‰fhd
bghUshjhu MŒÉš “ftd« njit¥gL»w k‰bwhU
fs« mâfhu¥ gutš elto¡ifahF«. â£l§fŸ
b g h J t h f Ñ Ê È U ª J n k n y b r š Y «
m Q F K i w í l ‹ t F ¡ f ¥ g L » ‹ w d ,
Cuh£áfisí« Cuh£á Ã®thf mik¥òfisí«
ikakhf¡ bfh©LŸsd v‹w nghâY« Tl
eilKiwÆš ïit nkÈUªJ Ñœ neh¡»¢ bršY«
tifÆnyna mkyh¡f¥gL»‹wd. cŸq®
k¡fË‹, F¿¥ghf Äfî« ghâ¡f¥gl¡ Toa
k ¡ f Ë ‹ v â ® g h ® ¥ ò f i s ï ¤ â £ l § f Ÿ
braÿ¡f¤Jl‹ Ãiwnt‰Wtâšiy,” v‹W
R£o¡fh£l¥g£LŸsJ. Cuh£áfS¡F “nghJkhd
âw‹” ïšyhjJjh‹ ïj‰F¡ fhuz« v‹W
Tw¥g£LŸsJ v‹whY«, mâfhut®¡f¤âdÇ‹
mQFKiwF¿¤JvJî«brhšy¥glÉšiy.
12tJ Iªjh©L¤ â£l«: cŸsh£á mik¥ã‹
gyådkhd brašâw‹ F¿¤J ïnjngh‹w fU¤ij
â £ l ¡ F G î « v â b u h È ¡ » w J . c Ÿ s h £ á
mik¥òfË‹ jiyt®fS¡F cŸq® mâfhu«
nghJkhd msÉ‰F ïšiy v‹W â£l¡FG
x¥ò¡bfhŸ»wJ. Mfntjh‹ ViHfËY«
ViHfshf ïU¡F« k¡fis¢ br‹wilí«
neh¡f¤Jl‹ fhyAªâ, nghyh§»®, bfhuhò¡
gFâfS¡fhd ã‹dilªj gFâfŸ ÃâíjÉ¤
â£l« ngh‹w áw¥ò¤ â£l§fŸ bfh©Ltu¥g£ld.
Mdhš, nk‰TÇa fhuz§fshš gyådkhd
_‹wL¡F cŸsh£á f£lik¥ãdhš gaDŸs
KiwÆš brašglKoaÉšiy v‹W â£l¡ FG
TW»wJ. (12tJ Iªjh©L¤ â£l« F¿¤j xU
mQFKiw: Éiuthd, cWâahd, mâfkhd
k¡fiscŸsl¡»ats®¢á,2012-2017).
K‹dhš cŸs tÊ: cŸsh£áfË‹ g§F
Mf, bghJthf¡ FHªijfË‹ Ãiy, F¿¥ghf bg©
FHªijfË‹ Ãiy, m¥go x‹W« bk¢r¤j¡fjhf
ïšiy v‹gJ ftÅ¡f¥gl nt©oaJ. ïªâa
fyh¢rhu« FHªijfis¥ ngh‰W»wJ. kylhf

ïUªJÉl¡ TlhJ v‹W gy bg© bjŒt§fis
k¡fŸ tz§F»wh®fŸ. k¡fŸ É»j¤â‹
mo¥gilÆš ïªâah xU ïsikahd ehL v‹W«
bgUikao¤J¡bfhŸs¥gL»wJ. Mdhš, FHªij
kuz É»j«, C£l¢r¤â‹ik, bfh¤joik
M¡f¥gL« FHªijfŸ, fl¤j¥gL« FHªijfŸ
ngh‹w ãu¢ridfŸ ï§F Äf mâfkhf cŸsd.
t h Œ ¥ ò f Ÿ k W ¡ f ¥ g L t J v ‹ g J b g ©
FHªijfis¥ bghW¤jtiuÆš Äf mâf msÉš
cŸsJ. Vœik ÃiyÆš cŸs k‰w bj‰fháa
ehLfisÉl ïªâahÉš ïJ Äf mâf«. ghÈd
É»j«, FHªij kuz É»j«, gŸËfËÈUªJ
Ã‹WÉL« É»j«, C£l¢r¤â‹ik É»j«
cŸË£lt‰¿š bg© FHªijfË‹ Ãiyik M©
FHªijfË‹ÃiyikiaÉlnkhrkhfïU¡»wJ.
x U b f L t h Œ ¥ g h f b g © F H ª i j f Ë ‹
ÃiyikahdJ ïªâa¥ bg©fË‹ ÃiyiknahL
beU¡fkhf ïizªâU¡»wJ. ïªâa¥ bg©fË‹
Ãiyiknah m¥go x‹W« brhšÈ¡bfhŸs¤
j¡fjhf ïšiy! ïªâahit¥ ngh‹wbjhU
f £ l i k ¡ f ¥ g £ l M z h â ¡ f r K j h a ¤ â š
ïij¤jh‹ vâ®gh®¡f Koí«. f©Q¡F¥
òy¥glhjt®fshf bg©fŸ it¡f¥g£oU¡F«
Ãiyia kh‰Wtj‰fhf¤jh‹, _‹wL¡F cŸsh£á
mik¥ãš bg©fS¡F ïlxJ¡ÑL v‹w r£l¥ó®t
V‰ghL brŒa¥g£lJ. ïJ Vuhskhd bg©
jiyt®fŸ cUthtj‰F tÊtF¤JŸsJ. mj‹
Éisthf xU rKjha mirî V‰g£oU¡»wJ.
Mdhš, Cuh£áfË‹ bgU«ghyhd bg©
jiyt®fŸ Kjš Kiwahf bghW¥ò¡F tªjt®fshf
FL«g¤â‹ Mzhâ¡f¤â‰F c£g£lt®fshf,
rhâ, t®¡f« M»at‰¿‰F c£g£lt®fshfnt
ïU¡»wh®fŸ.
mjhtJ, jiyt®fshf nj®ªbjL¡f¥g£ljhnyna
FL«g¤âY« rKjha¤âY« mt®fsJ mªj°J
ca®ªJÉlÉšiy. Vbd‹whš, mt®fsJ gÂfŸ
ï¥nghJ« Fiw¤nj kâ¥ãl¥gL»‹wd. ïu£il¢
Rikfis V‰f nt©oat®fshf M¡f¥g£LŸsd®.
nkY«, flªjfhy r_f eilKiwfŸ »uhk¥òw
bg©fË‹ kd§fËš MHkhf nt%‹¿íŸsJ.
mjdhšjh‹, bg© FHªijfS¡F vâuhd
mt®fsJ mQFKiwÆš kh‰w« V‰glÉšiy.
ï¤Jl‹ ïizªj ãu¢ridjh‹, Cuh£á
mik¥òfS¡F c©ikahd mâfhu« ïšiy
v‹gJ« nghJkhd Ãâ Mjhu§fnsh, CÊa®fnsh
ïšiy v‹gJ«. cŸsh£á mik¥òfŸ KG¡f
KG¡f k¤âa - khÃy muRfË‹ Ãâ xJ¡ÑLfis¢
rh®ªnj ïU¡»‹wd. eilKiwÆš Cuh£áfŸ
btW« f©fhÂ¥ò mik¥òfshfnt kh¿íŸsd.
ÄFªj ghFgh£o‰F c£gL¤j¥g£oU¥gt®fŸ
FHªijfŸjh‹. Mdhš, gŠrha¤J uh{mik¥ã‹
r£l V‰ghLfËš f©Q¡nf òy¥glhjt®fshf
i t ¡ f ¥ g £ o U ¥ g t ® f S « F H ª i j f Ÿ j h ‹ .
Mfntjh‹, FHªijfS¡F rhjfkhd gy â£l§fŸ
bfh©Ltu¥g£l nghâY« mt®fsJ ãu¢ridfŸ
bjhl®ªJ Úo¡»‹wd.
m u r h § f m i k ¥ ò f n s h L « m u R r h u h j
mik¥òfnshL« el¤âa fyªjhŒîfËš tªj xU
K ¡ » a k h d g Ç ª J i u , c Ÿ s h £ á f Ë š
brašgLnthU¡F xU bgU« g§F ïU¡f nt©L«,
mj‰fhf bg© jiyt®fS¡F rhjfkhd NHšfŸ
cUth¡f¥gl nt©L« v‹gjhF«. bg©
FHªijfŸ F¿¥ghf vªj¢ NHÈš ïU¡»wh®fŸ
v‹gij¥ bghW¤J mt®fŸ ghâ¥òfS¡F
cŸshf¡Toa Ãiyik nkY« mâfÇ¡»wJ v‹W
»il¤JŸs Étu§fŸ bjÇÉ¡»‹wd. t®¡f«, rhâ
M»a ãÇîfŸ x‹nwhL x‹W ãizªâU¥gJ »uhk
k¡fËilna TLjyhf btË¥gL»wJ. ïjdhš,
bg© FHªijfË‹ Ãiyia nk«gL¤Jtâš
cŸsh£á mik¥òfS¡F ïU¡F« g§F nkY«
mâfÇ¡»wJ.
ïªj¥ g§fË¥ã‹ áy TWfis njáa Cuf
Rfhjhu¤ â£l« (v‹M®v¢v«), xU§»izªj
FHªij nk«gh£L¤ â£l« (IáOv°), ïu©Lnk
cŸsl¡»ajhf ïšiy. Mõh, Jiz brÉÈa®
(Vv‹v«), m§f‹tho gÂahs®fŸ ngh‹nwhuJ
g§fË¥ò« ï§F K¡»a¤Jt« bgW»wJ. Mdhš,
ïj‰bfšyh« m¥ghš, bg© FHªijfË‹
ãu¢ridfŸ (cÆ® thœªjš, Rfhjhu«, C£l¢r¤J,
âUkz«, fšÉ, bg© FHªijfS¡F vâuhd
t ‹ K i w ) v ‹ W t U » w n g h J c Ÿ s h £ á
mik¥òfË‹ ãuâÃâfS¡F f©fhÂ¥gâY«
kâ¥ÕL brŒtâY« cŸsh£á ãuâÃâfË‹
âw‹fisnk«gL¤JtJK¡»akhF«.
(2013 V¥uš 22, 23 m‹W òJâšÈÆš eilbg‰w
12tJ bg©fS¡fhd muáaš mâfhu« tH§fš
âd bfh©lh£l¡ fU¤ju§»š K‹ it¡f¥g£l
m¿¡ifÆ‹ xU gFâ ïJ. òJâšÈÆš cŸs r_f
ÉŠPhd ÃWtd« ïªj Ãfœ¢áia el¤âaJ.)
Mjhu«: May 3-9, 2013 MAINSTREAM

fhŠáòu« kht£l«, á¤jh_® x‹¿a«,
ngu«gh¡f« Cuh£á jÈ¤ jiyt® yht©ah
Cuh£á¥ gÂfËš muR mYty®fshš rªâ¤j ghFghLfŸ
›ñuh£áÆš ngu«gh¡f«, Mdªjòu« M»a
ïu©L »uhk§fŸ cŸsd. bkh¤j k¡fŸ
ïbjhif 1750. ïâš M©fŸ 827, bg©fŸ
923. 175 FL«g§fŸ tWik nfh£L¡FŸ cŸsd.
ï§F t‹Åa®, br£oah®, KjÈah®, eha¡f®, jÈ¤
k‰W« gH§FoÆd¤jt®fŸ tá¡»‹wd®. ïâš 300
jÈ¤ FL«g§fS« 12 gH§FoÆd® FL«g§fS«
cŸsd. 2011« M©oš ngu«gh¡f« bghJ¤
bjhFâahf m¿É¡f¥g£lJ. Cuh£á¤ nj®jÈš
yht©ahit vâ®¤J âUkiy, uhk¢rªâu‹, khÇ,
kht¤jhŸ, rhÄf©Q, jÄœbršt‹, gŠrh£ru«,
fzgâ, m‹gHf‹ M»a 9 eg®fŸ ngh£oÆ£ld®.
ï›ñuh£áÆ‹ bkh¤j X£LfŸ 714. mâš gâthd
X£LfŸ 581, bršyhj X£LfŸ 15. ï¤nj®jÈš jÈ¤
bg© yht©ah 120 X£LfŸ É¤âahr¤âš 223
X£LfŸ bg‰W Cuh£á¤ jiytuhf¥ bghW¥ng‰wh®.
ïtuJ taJ 28. 10tJ tiu go¤JŸsh®. ïtuJ
fzt® knfªâu‹ ITI bk¡fhÅ¡ go¤JŸsh®. ït®
k¡fŸ ey¥ gÂahsuhf¥ gÂah‰¿at®.
ït®fS¡F 8 taâš xU kfŸ, 3 taâš xU kf‹
M»nah® cŸsd®. brhªj åL« 2 V¡f® ÃyK«
cŸsd.bjhÊš,Étrha«jh‹.
ï›ñuh£áÆ‹ ïu©L »uhk¤âY« gRik å£L¤
â£l¤â‹ Ñœ 21 bjhF¥ò åLfŸ (jÈ¤J¡F 2,
ã‰gL¤j¥g£l tF¥ãdU¡F 1) mË¡f¥g£ld. el¥ò
M©oš (2013-14) jÈ¤J¡F 7, ãw tF¥ãdU¡F 3
v d b k h ¤ j « 1 0 å L f Ÿ f £ l x J ¡ Ñ L
brŒa¥g£LŸsd. ï›ñuh£áÆš »uhk rigÆš
it¤Jjh‹ vªj xU Koî« vL¡f¥gL«. »uhk
rig¡F k¡fË‹ Mjuî k‰W« g§nf‰ò« bgUksî
ïU¡»wJ. ïâš »UZz_®¤â (t‹Åa®) v‹gt®
neuoahf tuhkš kiwKfkhf áy eg®fis it¤J
ïilôWbrŒ»‹wh®.
ngu«gh¡f¤âš flªj 3 Cuh£á¤ nj®jÈš bt‰¿
bg‰w _‹W jiyt®fSnk Mâ¡f rhâÆduhd
t ‹ Å a ® » U Z z _ ® ¤ â Æ l « ã d h Ä ¤
jiyt®fshfnt ïUªJŸsd®. mt®fis¥ nghynt
yht©ahî« mtU¡F¡ Ñœ ml§» Cuh£á¥
g Â f i s ¢ b r Œ t h ® v ‹ W » U Z z _ ® ¤ â
vâ®gh®¤JŸsh®. yht©ah ïtU¡F Ñœ
mogÂaÉšiy v‹gjhš Cuh£á¥ gÂfËš gy
jilfis rªâ¡f nt©oíŸsJ. muR mâfhÇfŸ
ïtU¡F gaªJ brašgLtjhš vªj Cuh£á¥
g Â i a í « R j ª â u k h f j i y t u h š b r Œ a
KoaÉšiy. ï›ñuh£áÆš cŸs FHªijfS¡F
g Ÿ Ë Æ š i y . g ¡ f ¤ J C u h d K f ª ö Ç š
Mu«g¥gŸËí« ca®Ãiy¥gŸËí« cŸsd. ïJ
ngu«gh¡f¤âÈUªJ Rkh® 2».Û öu¤âš cŸsJ.
ï§F go¤jt®fŸ 10% k£Lnk. k‰wt®fŸ Étrha«,
Étrha¡ TÈ áW Éahghu« ngh‹wt‰iw
brŒ»wh®fŸ. MNREGA gÂ¡fhf 328 milahs
m£ilfŸ tH§f¥g£L rhiy nk«ghL, Fs« ö®
t h U j š , V Ç ö ® t h U j š n g h ‹ w i t
brŒa¥g£LŸsd. ï§F xU fš FthÇ cŸsJ. ïâš
v¥nghjhtJ gÂ el¡F« nghJ Cuh£á¡F VjhtJ
Ãâ ju¥gL«. ïJtiu 2011 M©L nj®jY¡F ã‹
vªj tÇí« brY¤jÉšiy. FoÚ® ïiz¥ò 90
eg®fS¡FbfhL¡f¥g£LŸsJ.
1200 Û£l® k‰W« 700 Û£l® öu« FHhŒ mik¡f¥g£L
x›bthU bjUÉ‰F« x›bthU å£L¡F« FoÚ®
trâ brŒa¥g£LŸsJ. ï§F14 Ra cjÉ¡FG¡fŸ
cŸsd. x›bthU FGÉY« 15 eg®fŸ cŸsd®.
ït®fS¡F áy gÆ‰áfŸ bfhL¡f¥gL»wJ.
kU¤Jt Kfh« el¤j¥g£LŸsJ. ïjdhš k¡fŸ
mâf ga‹ milªJŸsh®fŸ. ïu©L Éisah£L
ikjhd§fS«, ïu©L RLfhLfS« cŸsd.
Éisah£L ikjhd guhkÇ¥ò bryî tUl¤â‰F
%.10,000 âKf M£áÆš bfhL¡f¥g£lJ. mªj Ãâ
ÃW¤j¥g£LŸsjhš Éisah£L ikjhd¤ij
Cuh£á¤ jiytnu guhkÇ¡f nt©oa Ãiyik
cŸsJ.
V ‰ f d n t x › b t h ‹ W ¡ F « C u h £ á Ã â
g‰wh¡Fiwahf cŸsjhš, KGikahd gÂ brŒtJ
v‹gJ Koahj brayhf ïU¡»wJ. ghuj Rfhjhu¤
â£l¤â‹ Ñœ fÊtiw f£l xU FL«g¤J¡F %.11,100
bfhL¡f¥gL»wJ. ïªj¤ bjhifí« fÊ¥ãl« f£l
g‰wh¡Fiwahfnt cŸsJ. ïj‰F¡ f£Lkhd¥
bghU£fŸ th§f nt©L«. muR bfhL¡F« M£TÈ

%.72, Mdhš eilKiwÆš th§f¥gL« TÈnah %.
350. á¡fdkhf¢ bryî brŒjhY« %.14,000¡F nkš
b r y î M » w J . ï ª j C u h £ á ¡ F ¡ F o Ú ®
nk«gh£L¡fhf %.80,000 bfhL¡f¥g£L MœJis
»zW nghl¥g£lJ. Mdhš mªj ïl¤âš j©Ù®
ïšiy. ïjdhš å© Éua« M»É£lJ. ntW
ïl¤âš MœJis »zW mik¡f Ãâ ïšiy.
Cuh£á¡F Ãâ Fiwthf tUtjhš Cuh£á
gÂfËš Kl¡f« V‰g£LŸsJ. å£L tÇahf
tUl¤â‰F%.5,700jh‹tU»wJ.
TVS f«bgÅ x‹W Cuh£á Ãy¤âš 3 1/2 V¡f®
M¡»uÄ¥ò brŒJŸsJ. tÇí« f£LtJ ïšiy.
ïij vL¥gjj‰F Ka‰á brŒJ bfh©L
ïU¡»wh®fŸ. Cuh£áfËš 3 g«¥ M¥gnu£l®fS«,
xU Cuh£á cjÉahsU« cŸsd®. ït®fS¡F
%.2750ÈUªJ %. 7160tiujh‹ r«gs« juKo»wJ.
2001« M©oÈUªJ mnj Ãâia¤jh‹ ï‹D« muR
tH§» bfh©L ïU¡»wJ. tUl§fŸ k£L«
Xo¡bfh©L ïU¡»wJ. Éiythá VW»wJ.
C u h £ á ¡ F Ã â Æ ‹ b e U ¡ f o í « ï U ª J
bfh©nljh‹ïU¡»wJ.
Cuh£áÆ‹ Ãy« 7 V¡f® td¤JiwÆl« F¤jif¡F
Él¥g£lJ. ïij Û©L« bgWtj‰F K‹dhŸ
Cuh£á¤ jiyt®fS« ï¥bghGJ cŸs jiyt®
y h t © a h î « g y K i w K a ‹ W Ÿ s d ® .
td¤JiwÆdÇl«, Cuh£á¡F brhªjkhd ïl¤ij
âU¥ã¡ bfhL¤jhš, Fokid ïšyhjtU¡F
ïU¥ãl trâ brŒJ bfhL¥ngh« v‹W nf£lj‰F
t d ¤ J i w Æ d ® » z ‰ ¿ š n g h £ l f š y h f
ïU¡»‹wd®. Cuh£áÆš cŸs k¡fŸmªj Ãy¤âš
Foir nghLtJ« fhtš JiwÆd® mij¥ ãL§»
v¿tJkhfïU¡»‹wd®.
2010« M©L Foir ngh£L nghuh£l« el¤âajhš
uhQtK«, fhtš JiwÆdU« k¡fis Éu£od®.
ïj‰fhf á¤jh_® fhtšÃiya«, nkškUt¤ö®
fhtš Ãiya«, kJuhªjf« ngh‹wt‰¿š òfh® kD
b f h L ¡ f ¥ g £ L Ÿ s J . k J u h ª j f « D S P
mYtyf¤âY« nghuh£l« eilbg‰wJ. v›tsî
nghuh£l§fŸ, J©L¥ ãuRu« brŒjhY«
td¤JiwÆd® mªj Ãy¤ij ÉLtjhf ïšiy.
ï§F 20 M©LfŸ Md j©Ù®¤ bjh£o x‹W
cŸsJ. j©Ù® bjh£oia Ó® brŒa 15 Kiw kht£l
M£áaÇl« kD bfhL¡f¥g£L ï‹W tiu mj‰fhd
vªj xU elto¡ifí« ïšiy v‹gJ Cuh£áÆ‹
F‰w¢rh£lhfïU¡»wJ.
âUÄF. yht©ah knfªâu‹, ngu«gh¡f«
Cuh£á
vd¡F taJ 28. eh‹ 10« tF¥ò tiu go¤JŸns‹.
vd¡F xU kfŸ k‰W« xU kf‹ ïU¡»‹wd®. vdJ
fzt® Étrha« brŒJ tU»wh®. nkY« vd¡F
Ã®thf¤âš vdJ fzt® cjÉ brŒ»wh®. eh‹ jÈ¤
ïd¤ij¢ nr®ªjtŸ. ngu«gh¡f« Cuh£á 6
t h ® L f i s ¡ b f h © l J . ï ª j t h ® L f Ÿ
ã‰gL¤j¥g£lt®fS¡fhdJ. ïâš Fkh®, KUf‹,
khyâ, KUf‹ M»nah® th®L cW¥ãd®fshf
cŸsd®. 2 th®LfŸ MââuhÉl® bg©fS¡fhdJ.
ïâš uhn#°tÇ, óŠnrhiy M»nah® th®L
cW¥ãd®fshf cŸsd®. ã‰gL¤j¥g£l tF¥ig¢
nr®ªj Fkh® mt®fŸ Jiz¤ jiytuhf ïU¡»wh®.
ït®Ã®thf¤âšcjÉbrŒ»wh®.
ï§F K¡»a bjhÊš ÉtrhaK« mJ rh®ªj
bjhÊY« k£Lnk. v§fŸ Cuh£áÆš »uhk rig¡
T£l¤âš k¡fŸ mâf« fyªJ bfhŸth®fŸ.
mt®fŸ ÃiwFiwfis m§Fjh‹ TWth®fŸ.
m¥go ïU¡f 32 ng® muR cjÉ¤ bjhif
bgWtj‰fhf v‹Ål« kD bfhL¤jd®. mj‹ ngÇš
eh‹ »uhk Ã®thf mYtyÇl« ifbah¥g«
bgWtj‰fhfbr‹nw‹.mt®nghlkW¤JÉ£lh®.
ã‹d® BDOÉl« KiwÆ£nl‹. mt® c§fŸ
Cuh£áÆš cŸs x‹¿a¡ FG¥ bgUªjiyt®
âUkâ. fÉjh k‰W« mt® m¥gh (mâKf f£áia¢
r h ® ª j t ® ) c § f Ÿ g Â f Ë š F W ¡ » £ L
ÃW¤âÉ£ld® v‹W T¿dh®. nkY« vdJ
Cuh£áÆš mid¤J ntiyfËY« mt®fŸ
muáaš FW¡ÑL mâfkhf cŸsJ. vdJ
Cuh£áÆš fÅk tsÃâ %. 12 y£r« ïUªjJ. mªj
ÃâÆš ïUªJ ábk©£ rhiy nghLtj‰F BDO
mt®fËl« br‹W Ô®khd« vGâ¡bfhL¤nj‹.
mt® KjÈš gÂ brŒa c¤juÉ£lh®. ã‹d® eh‹
jÈ¤ bg© jiyt® v‹gjhš v‹id Äfî«
ïÊîgL¤âdh®. nkY« vdJ fztnuhL kÅjts
nk«gh£L ÃWtd« v‹w ÃWtd¤ij mQ» vdJ
Fiwfis¡T¿nd‹.
ã‹d® mt®fŸ v‹Dl‹ ïizªJ kht£l M£áa®
mt®fis rªâ¡f V‰ghL brŒJ bfhL¤jd®. m§F
neÇš vdJ Fiwfis vL¤J¡T¿nd‹. kht£l
M£áa® mYtyf¤âš vd¡F %. 12 y£r« gÂ brŒa
c¤juî ãw¥ã¡f¥g£lJ. nkY«, 32 eg®fS¡F
clnd muR cjÉ¤ bjhif mË¡f x¤JiH¡f
nt©L« vd jhášjhÇl« f©o¥òl‹ Tw¥g£lJ.

ã‹d® kWehŸ fhiy vdJ å£o‰F jhášjh® k‰W«
VAO midtU« tªJ kDit vL¤J¢ br‹wd®.
ïjdhš M¤âu« milªj nr®kD« mtuJ m¥ghî«
muR, Cuh£á¡F¡ bfhL¤j ïytr¥ bghU£fŸ
mid¤ijí« jhášjhiu bjhiyngáÆš Äu£o
Cuh£á¡ f£ol¤âš ïUªJ vL¤J¢ br‹WÉ£ld®.
eh‹ nf£lj‰F nr®k‹ vL¤J¢ bršy brhš»wh®
v‹W k£L« v‹Ål« T¿dh®fŸ. eh‹, mt®fŸ
bghU£fis V‰W« nghJ« ïw¡F«nghJ« òif¥gl«
vL¤J kht£l M£áaÇl« òfh® kD mË¤nj‹.
kht£l M£áa® midt® ÛJ« elto¡if vL¤J
ïytr¥ bghU£fŸ mid¤ijí« âU«g k¡fS¡F
»il¡f¢brŒjh®.
nkY«, fhŠáòu« kht£l â£l ïa¡Fe® mt®fŸ
v§fŸ Cuh£áÆš MNREGA gÂ áw¥ghf cŸsJ
v‹gJ F¿¤J kht£l M£áaU¡F jftš
mD¥òtjhf¡ T¿ vd¡F cjÉ brŒjh®. ã‹d®,
kht£l M£áa® ÉU¥g ÃâÆš ïUªJ vd¡F 10
gRik åLfŸ f£l Ãâ mË¡f¥g£lJ. ïâš MLA,
BDO, nr®k‹ midtU« muáaš FW¡ÑL brŒJ
v§fŸ Cuh£á¥ gÂfis Kl¡Ftjhš jÈ¤ bg©
jiytuh»a eh‹ Rakhfî« Rjªâukhfî« Ã®thf«
brŒaKoaÉšiy.
- MŒî k‰W« m¿¡if bjhF¥ò: kÅj cÇik
nk«ghL k‰W« MuhŒ¢á mik¥ò (HRF) &
kÅjts nk«gh£L ÃWtd« (HRDF)
150 ehŸ ntiy â£l¤âš 5.20 y£r« ng® ga‹
v°.o. - v°.á., Ãy§fËY« gÂ
tw£á Ãyîtjhš, M©L¡F, 100 ehŸ ntiy v‹gij, k¤âa muR, 150 eh£fshf mâfÇ¤JŸsij¤
bjhl®ªJ, jÄHf¤âš, 5.20 y£r« ngU¡F, TLjyhf, 50 eh£fŸ ntiy »il¡»wJ. »uhk¥òw TÈ
bjhÊyhs®fS¡F, M©L¡F, 100 eh£fŸ ntiy mË¡F« cWâ¤ â£l¤â‹ _y«, Ú® Mjhu§fis
nk«gL¤Jjš cŸË£l, gšntW gÂfŸ nk‰bfhŸs¥-gL»‹wd. bj‹nk‰F gUtkiH, tl»H¡F
gUtkiH bghŒ¤jJ, fhÉÇÆš cÇa Ú® »il¡fhjJ. blšlh kht£l§fŸ c£gl, jÄH¡jâ‹ mid¤J
kht£l§fS« tw£áahš ghâ¡f¥g£LŸsd.
Étrha« ghâ¥ò: ntsh© c‰g¤â, fLikahf ghâ¡f¥g£ljhš, Étrha TÈfŸ ntiyÆHªJŸsd®.
ïij, rÇ¡f£Ltj‰fhf, M©L¡F, üW ehŸ mË¡f¥gL« ntiyia, 150 eh£fshf, k¤âa Cuf
ts®¢á¤Jiw mâfÇ¤JŸsJ. jÄHf¤âš, 5.20 y£r« ng®, 100 ehŸ ntiyia bg‰w ã‹, TLjyhf
tH§f¥gL«, 50 ehŸ ntiy¡F gâî brŒJ, gÂiaí« bg‰W tU»‹wd®. TLjyhf, 50 ehŸ ntiy
mË¡F« â£l«, ã¥.21« njâ Kjš, Jt§f¥g£L cŸsJ. TLjš ntiy v‹gJ, el¥ò Ãâah©L Koí«
kh®¢, 31« njâ tiu, mË¡f¥gL»wJ. jÄHf¤âš, Étrha« fLikahf ghâ¤JŸs, blšlh kht£l áW, FW
ÉtrhÆfŸ k‰W« TÈ bjhÊyhËfŸ, ïj‹ _yk, mâf ga‹ bgW»‹wd®.
v°.á - v°.o. Ãy§fŸ: tw£áahš ghâ¡f¥g£L cŸs jŠir, ehif, âU¢á, âUth%®, mÇaÿ®, f%®,
òJ¡nfh£il, flÿ® M»a 8 blšlh kht£l§fËš cŸs jhœ¤j¥g£l gH§FoÆd ÉtrhÆfË‹ Ãy«.
tWik¡ nfh£o‰F¡ Ñœ cŸs áW, FW ÉtrhÆfË‹ Ãy§fËš F£ilfŸ mik¡F«, gÂia, üW ehŸ
ntiy â£l¤âš nk‰bfhŸs, òâa r£l¤ âU¤j« bfh©Ltu¥g£L cŸsJ. tw£áahš ntiyÆHªj,
Étrha¡ TÈfŸ gydila nt©L« v‹gj‰fhf, F£ilfŸ mik¡F« gÂia, mt®fS¡F k£Lnk
mË¡f nt©L« vd, r£l¤ âU¤j¤âš R£o¡fh£l¥g£L cŸsJ. nkY«, F£ilfŸ _y«, Úiu nrÄ¥gjhš,
Ãy¤jo Ú® nk«gL«, tw£á fhy§fËš, Úiu¥ bgw, ï¡F£ilfŸ cjÉahf ïU¡F« v‹W«
m¿É¡f¥g£LŸsJ. Tljyhf, 50 eh£fŸ ntiy mË¡f¥gL« v‹w k¤âa muá‹ c¤juî ã¥. 21« njâ
Kjš, mkY¡F tªJŸsJ. kh®¢, 31« njâ tiu, jh‹ ntiy mË¡f¥gL«. 50 ehŸ v‹w c¤juÉš, 39
eh£fŸjh‹ ntiy mË¡f¥gL»wJ. vdnt, ntiy »il¡fhj, 11 eh£fS¡FÇa TÈia, Ãthuzkhf
mË¡f nt©L« vd, jÄHf cHt® r§f§fË‹ T£lik¥ò nfhÇ¡if ÉL¤JŸsJ.
ïH¥ÕL nt©L«: Mdhš, ïij kW¡F« Cuf ts®¢á¤Jiw mâfhÇfŸ, xU FL«g¤J¡F, M©L¡F,
100 ehŸ ntiy v‹W jh‹, k¤âa muR m¿É¤JŸsJ. vdnt, TLjyhf mË¡f¥gL«, 50 ehŸ ntiyí«,
xU FL«g¤J¡F¤jh‹. vdnt, TLjyhf m¿É¡f¥g£l, 50 ehŸ ntiy, jFâíŸs FL«g§fS¡F
»il¡F«.vdnt, Ãthuz« mË¡f nt©oa mtáaÄšiy” v‹»‹wd®.
Mjhu«: âdky® 13.3.13

Juh xU gâdhW taJ Mâthá¥ bg©.
kfhuhZ£uh khÃy¤âš cŸs rªâuh¥óÇškf h t š J i w Æ ‹ f £ L ¥ g h £ o š m t Ÿ
ï U ª j n g h J T £ l h f g h È a š g y h ¤ f h u «
brŒa¥g£lhŸ. ïªj¡ bfhLik btËna bjÇªj
nghJ ghÈaš gyh¤fhu¤J¡F vâuhfî« j‰nghija
F‰wÉaš r£l§fis Óuik¡f nt©L« vdî« ehL
jGÉa msÉš xU ãu¢rhu« nk‰bfhŸs¥g£lJ.
mªj Ãfœ¢á elªJ ïªj tUl¤njhL I«g¤jhW
tUl§fsh» É£lJ. g‹thÇ njÉ uh#°jh‹
khÃy¤âš cŸs g¤njÇ vD« »uhk¤ij¢ nr®ªjt®.
mt® nkšrhâ M©fŸ FGthš T£lhf ghÈaš
gyh¤fhu« brŒa¥g£lh®. ïªj¡ bfh^u r«gt« ehL
KGtJ« gy¤j mâ®¢áiaí«, nfhg¤ijí«
V‰gL¤âaJ. bg©fŸ ntiy brŒ»w ïl§fËš
mt®fŸ rªâ¡»w ghÈaš á¤utijfS¡F vâuhf
áw¥ghd ÉâfŸ cUthtj‰fhd fU¥bghUisí«
ïªj r«gt« tH§»aJ. ïªj¡ bfhLik elªJ« 56
tUl§fsh»É£lJ.
nkny brh‹d ïUtU« bg©fŸ ïa¡f§fË‹
nghuh£l¢ á‹d§fshf M»É£ld®. Mdhš,
ghÈaš gyh¤fhu¤J¡fhd r£l¤ij Óuik¥gj‰fhd
ãu¢rhu¤â‹ _y« mt®fŸ neuoahf ga‹
milahkš ïU¡fyh«. ï¤jifa Éthj§fŸ
el¡»‹wd v‹gij všyh« m¿ahj Ãiy¡F kJuh
nghŒÉ£lh®. mt® âUkz« brŒJ bfh©L É£lh®.
mtuJ thœ¡if Xo¡bfh©L ïU¡»wJ. ïªâa
#dehaf¤â‹ xU Jhzhd c¢r Úâk‹w¤ij
rthY¡F ïG¡F« Éjkhd tH¡F jdJ bgaÇš
el¡»wJv‹gij¡Tlmt®m¿akh£lh®.
1980fËš kJuh ïUgJ taij¡ flªjtuhf ïUªjh®.
mtsJ tH¡F ghÈaš gyh¤fhu« g‰¿a r£l¤âš
kh‰w§fis¡ bfh©L tUtj‰fhd tÈikahd
cªJ Éirahf ïUªjJ. mjdhš njáa msÉyhd
v š y h C l f § f Ë ‹ g ¤ â Ç ¡ i f a h s ® f S «
mtSila ne®fhziy vL¡f mtsJ »uhk¤âš
FÉªjd®. mj‰F¥ ãwF mtis¥ g‰¿ vJî« bjÇa
Éšiy. ïUªjhY« , bg©Âa¤â‹ tuyh‰¿š xU
âU¥ò Kidahf, Úâ¤JiwÆ‹ Mzhâ¡f
fU¤J¡fis rthY¡F ïG¤jj‰fhf kJuh tH¡F
bg©Âa tuyh‰W Mtz§fshŒ kh¿É£lJ.
mtŸ 1972š ghÈaš gyh¤fhu« brŒa¥g£L
ïUªjhY« 1979-š jh‹ k¡fË‹ Éthj¤â‰F
mtsJ tH¡F tªjJ. F‰w« rh£l¥g£l
fhtšJiwÆd® ÛJ g«ghŒ ca®Úâk‹w« Éâ¤j
j©lid “òfh® v‹gJ ghÈaš fhuz§fnshL
bjhl®òilaJ'' v‹W brhšÈ u¤J brŒa¥g£lnghJ
v¥nghJ« ïšyhj tifÆš Kjš Kiwahf mªj¤
Ô®¥ò nfŸÉ¡FŸsh¡f¥g£lJ. kJuh cjÉ nfhÇ
m y w É š i y v ‹ g j h Y « , j h ‹ g y h ¤ f h u «
brŒa¥gLtij vâ®¤J¥ nghuhoa milahs§fŸ
mtsJ clÈš ïšiy v‹gjhY« F‰w«
rh£l¥g£lt®fŸ ÉLÉ¡f¥g£ld®. ïjidbah£o
xU Éthj« »s«ãaJ. mij x¥òjyhf vL¤J¡
bfhŸsyhkh? mšyJ mâfhu¤J¡F ml§»¥
ngh»w j‹ikahf vL¤J¡bfhŸtjh? ml§»¥
nghtâš x¥òjš tH§» ïz§FtJ« ïU¡»wJ
ïšiyah? ïu©L¡F« ïilnaahd kh‰w«
c©ikahf ïU¡f nt©oa mtáa« ïšiy vdî«
Éthj«»s«ãaJ.
ïªâa j©lid¢ r£l¥ ãÇîfËš cŸs
FiwghLfisí«, Úâk‹w Érhuiz KiwfËš
cŸs FiwghLfisí« g‰¿ F¿¥ã£L, kJuh
tH¡»š ÚâgâfË‹ el¤ijia eh‹F r£l¥
nguháÇa®fŸ f©o¤jd®. ïªâa r£l¤âY«
muáaš rhrd¤âY« cŸs kÅj cÇikfis
ifÉ£L É£L vL¡f¥g£l mrhjhuzkhd Koî vd
Ék®á¤jd®, r_f¥ ã‹dÂia¥ gh®¡f
tÈíW¤âd®. ghâ¡f¥g£l mªj ïs«bg© Äf¡
ÑHhd r_f¥ bghUshjhu ÃiyÆš, r£l cÇikfŸ
g ‰ ¿ a v ª j x U m ¿ î « ï š y h j t u h f ,
ga‹gL¤Jtj‰fhf r£l cÇikfis mQf
Koahjtuhf, ga¤njhL ïUªJŸsh®. “ïªâa fhtš
Ãiya§fËš ViHfisí« eÈªnjhiuí«
Ru©Ltj‰fhf mt®fË‹ ï¤jifa Ãiyiajh‹
ga‹gL¤â¡bfhŸ»‹wd® " v‹W mt®fŸ T¿d®.
“ go¡f ïayhj, TÈ ntiy brŒ»w , muáaš cz®î
ïšyhj kJuhit¥ ngh‹w bg©fŸ ïªâa muáaš
rhrd« tUtj‰F K‹ò ïUªj ÃiyÆ‹ Éisthf
ï›thW ïU¥gj‰fhf mt®fis f£lha«
f©o¤jhf nt©Lkh v‹d? " v‹W mt®fŸ
mo¥gilahd nfŸÉfis vG¥ãd®. kÅj
c Ç i k f i s n a h m š y J m u á a š r h r d
cÇikfisnah fh¥gj‰fhd vªj khâÇahd
ghJfh¥ò« ïâš ïšiy vdî« mt®fŸ
kJuh Kjš g‹thÇ tiu
- y£RÄ _®¤â

Ék®á¤jd®. ghÈaš gyh¤fhu« vD« F‰w¤ij
mâfhu cwîfŸ k‰W« ghÈd rk¤Jt« ïšyhik
M»at‰¿‹ ã‹dÂÆš it¤J¥ gh®¤jj‹
Éisthf ,1983š ïUªj ghÈaš gyh¤fhu« g‰¿a
r£l«bgU¤jkh‰w¤J¡FŸshdJ.
fhtšJiwÆ‹ f£L¥gh£oš ïU¡F« nghJ ghÈaš
gyh¤fhu« vD« xU ãÇî r£l¤âš òâjhf
nr®¡f¥g£lJ. F‰w« rh£l¥g£lt®jh‹ j‹id
F‰w« ïšyhjt® vd Ã%ã¡f nt©L« v‹W kh‰w«
brŒa¥g£lJ. ghâ¡f¥g£l bg©fis ufáakhŒ
Érhuiz brŒa nt©L«, ghâ¡f¥g£l bg©fË‹
milahs§fis g»u§f¥gL¤j¡TlhJ v‹D« Éâ
KiwfŸtªjd.j©lidfŸnkY«fLikah»d.
c©ikahd kh‰w« ïšiy
ï¤jifa âU¤j§fŸ r£l¤âš brŒa¥g£L Vw¤jhH
g¤jh©LfŸ Xo É£ld. Mdhš F¿¥ã£L¢
brhšY«goahf bgÇa kh‰w§fŸ vJî« ïšiy.
bg©fŸ K‹nd‰w¤J¡fhd xU â£l¤âš
uh#°jhÅš 1992š xU »uhk¥òw CÊauhd g‹thÇ
gÂah‰¿dh®. »uhk¤âš elªj FHªij¤
âUkz§fis ÃW¤J« msî mâf JÂ¢rš
mtU¡F ïUªjjhš mtiu IªJ ca®rhâ M©fŸ
T£lhfghÈašgyh¤fhu«brŒjd®.
bg© cÇik brašgh£lhs® v‹w KiwÆš
mtU¡F, xU ghÈaš gyh¤fhu¤ij¥ g‰¿ òfh®
brŒtj‰fhd tÊKiwfŸ bjÇí«. mtuJ »uhk¤âš
ïUªJ 55 »nyhÛ£l® Jhu¤âš ïUªj b#Œ¥óÇš
g h F g h £ L c z ® n t h L ï U ª j k U ¤ J t ¥
gÂahs®fnshL« XutŠridahf ïUªj
nghÈ°fhu®fnshL« x›bthU f£l¤âY« nghuhl
nt©o ïUªjJ. ghÈaš gyh¤fhu« brŒa¥g£L 52
kÂ neu« fÊ¤Jjh‹ mtU¡F f£lhakhf brŒa
nt©oa kU¤Jt¥ gÇnrhjidfŸ brŒa¥g£ld.
tH¡f« nghynt r£l« kªjkhf brašg£lJ. xU
tUl« fÊ¤J F‰w¥g¤âÇif jh¡fš brŒa¥g£lJ.
ca®rhâ kÅj®fŸ xU jÈ¤ bg©iz ghÈaš
gyh¤fhu« brŒâU¡f kh£lh®fŸ v‹W T¿ 1995 š
xU brr‹° Úâk‹w« F‰w« rh£l¥g£lt®fis
ÉLÉ¤jJ. á¤j¥gh ,khkh , m©z‹ kf‹ ngh‹w
cwÉd®fŸ nr®ªJ xnu bg©iz ghÈaš
gyh¤fhu« brŒjh®fŸ v‹gij e«g KoaÉšiy vd
Úâk‹w« T¿aJ. FL«g« k‰W« rhâ mik¥òKiw
jtW brŒjhY« mj‰F j©lid »ilahJ v‹w
k h â Ç a h d f U ¤ J f Ÿ k h w h k š ï U ª j d .
ca®Úâk‹w¤âš nkš Kiwp£L kD ÃYitÆš
ïU¡F«nghnj F‰w« rh£l¥g£lt®fËš ïu©L
ng® 2007« tUl¤J¡FŸ ïwªJ nghdh®fŸ.
kJuhÉ‹ thœ¡if nghynt g‹thÇÆ‹ thœî«
Xo¡bfh©L ïU¡»wJ. Mdhš mt® ïªâahÉ‹
nghuhL« bg©fS¡fhd xU milahs¢ á‹dkhf
kh¿É£lh®. ÉUJfS« m§ÑfhuK« mtU¡F¡
»il¤jd.mtuJnghuh£lcz®îbt‰¿bg‰wJ.
mt® ghÈaš gyh¤fhu« brŒa¥g£lj‰fhf
bjhL¡f¥g£l tH¡F njh‰WÉ£lJ. MdhY«, Úâ
v‹W miH¡f¥gLtij ãuâÃâ¤JtgL¤J»w
ãu«kh©lkhd r£l Ã®thf ïaªâu¤njhL
nkhJtâš V‰gL»w všyhÉj J‹g§fË‹ tÊahf
g‹thÇÆ‹nghuh£lcz®îjh‹bt‰¿bg‰wJ.
k§fqÇY« bg§fqÇY« ïªj tUl« elªj
bg©fŸ âd¤âš g‹thÇÆ‹ cWâ Ãidî
T w ¥ g £ l J . b g © f Ÿ b t W k n d
ghâ¡f¥gLgt®fshf k£L« ïU¡f¤ njitÆšiy
vd mâš g§nf‰w bg©fŸ cz®ªjd®. g‹thÇ “Úâ
k£Lnk vdJ tÆ‰iw Ãu¥g Koí«,bt‰W
th¡FWâfŸ mšy” v‹»wh®. bg©fË‹
ïa¡f¤â‹ K‹nd Ã‰»w Äf¡ fodkhd
nghuh£l§fËš x‹whf Úâ g‰¿a r_f¤â‹
f U ¤ J f n s h L ï z ¡ f ¤ i j f i l ã o ¥ g J «
ghâ¥òfshš mâ®¢á milªJÉ£l jÅ eg®fS¡F
cÇaÃthuz«»il¡f¢brŒtJ«ïU¡»wJ.
g‹thÇÆ‹ tH¡F ã‹dilit rªâ¡»w ÃiyÆš ,
mtuJ mDgt« ghÈaš á¤utij r«kªjkhd
r£l¤â‹ j‹ikÆš mo¥gilahd khWjšfŸ tU«
msî, mªj kh‰w¤J¡fhd fU¥bghUis¤ jUtjhf
mikªjJ. F¿¥ghf, »uhk¥òw§fË‹ mghafukhd
NœÃiyfËš gÂah‰W« bg© bjhÊyhs®fË‹
Ãiyia Úâ¤Jiw cz®ªjjhš vGªj, fîut«,
f©Âa«, tsik r«kªjkhd fU¤J¡fis Él,
r£l¤â‹ òâa mQFKiw, muáaš rhrd
cÇikfË‹ ÛJ mG¤jkhf C‹¿ Ã‹wJ. eh£o‹
ca®ªj Úâk‹w¤âš bg©QÇik ïa¡f§fŸ
všyh« Ç£ kD ngh£lj‹ Éisthf gÂÆl¤âš
ghÈaš á¤utij bjhl®ghd ÉâKiwfŸ 1997š
m¿É¡f¥g£ld. mâš Úâk‹w« m¿É¤jJ
tUkhW:
gÂÆl¤âš ghÈaš á¤utij v‹gJ muáaš
rhrd¤âš ãÇî 14š tH§f¥g£LŸs rk¤Jt
cÇik¡F vâuhdJ. ãÇî 10 tH§F»w vªj¤
bjhÊY« vªj ïl¤âY« brŒayh« v‹w cÇik¡F«

vâuhdJ. ntiy brŒtj‰fhd cÇik v‹gJ
ghJfh¥ghd ntiy¢NHš »il¥gij¥ bghW¤jJ.
ã Ç î 2 1 t H § F » w t h G « c Ç i k v ‹ g J
f©Âa¤Jldhd thœ¡if¡fhdJ MF«. ïªj¥
ãÇîfS¡F m®¤j« ïU¡Fkhdhš ghÈaš
á¤utijahš ï¤jifa cÇik¡F ïilôwhf
vGªJŸsÔ§FfŸÚ¡f¥glnt©L«.
c©ikÆš, bg© bjhÊyhs®fË‹ cÇikahd
ghJfh¥ghd ntiy¢NHiy cWâ¥gL¤Jtj‰fhd
Äfî« K‰ngh¡fhd fU¤J¡fŸ, uh#°jh‹ muá‹
bg©fŸ K‹nd‰w¤ â£l¤â‹ xU ghJfh¥g‰w
ntiy¡fhd NHÈš ntiy brŒj bg© CÊaÇ‹
mDgt¤âš ïUªJ vGªjJ v‹gJ Ku©ghL.
midtU¡F« ntiy mË¥gij murh§f§fŸ
kW¤JtªJŸsJeh«m¿ªjnj.
bg©fË‹ ãu¢ridfŸ g‰¿a MŒîfis
el¤âíŸs m¿P®fŸ óšnuD Ffh, nyhofh r®¡fh®,
ådh kN«jh® M»nah® jahÇ¤J 1975š btËahd “
rk¤Jt¤ij neh¡»-ïªâahÉš bg©fË‹ Ãiy
g‰¿” vD« m¿¡ifÆ‹ Éisthf uh#°jhÅš
b g © f Ÿ K ‹ n d ‰ w ¤ J ¡ f h d â £ l «
Mu«ã¡f¥g£lJ. mªj¤ â£l« 1970fËš elªj
mÂâu£lšfS¡fhd ÉisthF«. ïit všyhnk
jd¡F¤ jhnd Ku©ghlhf ïU¥git MF«. ïªj¥
òÇjšfŸ tªjjhš MwhtJ, IªjhtJ Iªjh©L¤
â£l¤âš (1980-85) Kj‹Kiwahf bg©fŸ k‰W«
K ‹ n d ‰ w K « v ‹ w j Å m ¤ â a h a «
cUth¡f¥g£lJ. mâš, bg©fS¡fhd bghUshjhu
K‹nd‰w« r«kªjkhf ,mt®fŸ k¤âÆš Fiwthd
vG¤j¿î É»jK«, jhœªj bghUshjhu Ãiyí«
jh‹ Äfî« m¡fiwnahL ftd« brY¤j nt©oa
gFâfŸ MF«. bg©fË‹ r_f, bghUshjhu
ÃiyÆš nk«ghL v‹gJ ïªj eh£oš ït‰iw
vâ®¤J¥ guÉ¡ »l¡F« r_fKiw, el¤ijfŸ,
be¿KiwfŸ M»at‰¿š r_f khWjš tUtij¥
bghW¤jJ.
Rjªâu¤J¡F¥ ãªâa ts®¢áÆ‹ ga‹fŸ
»uhk¥òw¤â‹ Äf¥ bgU«gh‹ikahd bg©fS¡F
nghŒ nruÉšiy v‹gij rÇ brŒí« NHyhf mJ
ï U ª j J . k » s h É f h Z m ã f u ‹ m š y J
bg©fS¡fhd K‹nd‰w¤ â£l« v‹gJ
uh#°jhÅš 1984š cUthdJ. mj‹ bfhŸif
m ¿ É ¥ ò M t z ¤ â š Ñ œ t U k h W c Ÿ s J .
bgU«ghyhd muR¤ â£l§fËš k¡fË‹
FL«g§fŸ <Lgl nt©oaJ mtáa« MF«. mit
všyh« bg©fŸ jÅik¥g£L ïU¥gjhš fLikahf
ghâ¡f¥g£L ïU¡»‹wd. FHªij ey¤âš
bg©fË‹ <LghL v‹gJ V‰W¡bfhŸs¥g£lJ
nghynt ghšts nk«ghL ,r_f¡ fhLfŸ ts®¥ò,
IM®oã, Étrha c‰g¤â cŸË£lt‰¿Y« bg©fŸ
<Lgl nt©L«. uh#°jh‹ khÃy¤J¡F Äfî« áuk«
jU« beU¡fofËš x‹whf bg©fŸ nk«ghL
ïU¡»wJ.
kh‰w¤J¡fhd â£l«
bg©fŸ K‹nd‰w¤ â£l« »uhk¥òw uh#°jhÅš
áw¥ghd g§if M‰¿íŸsJ. ïªj¤ â£l« KjÈš
bg©fË‹ mik¥òfnshL beU§»aJ. mjdhš
Mu«g eh£fËš ïªj¤ â£l« bg©fS¡F mâfhu«
m Ë ¥ g J r « k ª j k h d ò Ç j È š b g U «
K‹nd‰w§fis bfh©L tªjJ. bg©fŸ j§fŸ
brhªj thœ¡ifia thHî« mJ cjÉaJ. »uhk¥
bg©fË‹ T£l§fŸ bg©fŸ j§fS¡fhd
nfhÇ¡iffS¡fhf¤ â£lÄL« T£l§fsh»d.
j§fis ãiz¤J it¤JŸs r§»ÈfËš ïUªJ
bg©fŸ j§fis¤ jh§fns ÉLÉ¤J¡ bfhŸs
m j i d ¤ j f ® ¡ f ¤ b j h l § » d ® . j h § f Ÿ
b r Œ a ¡ T l h J v ‹ W ï ‹ W t i u j L ¤ J
it¡f¥g£LŸs Éõa§fis¥ g‰¿í« mt®fŸ
vâ®¥ò bjÇÉ¤jd®. rhâ¥ gŠrha¤JfËš
bg©fS« g§nf‰f Mu«ã¤jd®. FL«g t‹Kiw
c Ÿ Ë £ l g y x L ¡ F K i w f i s í « v â ® ¡ f
Mu«ã¤jd®. brh¤JÇik cŸË£l gy cÇikfis¡
nfhÇd®.
Mnuh¡»a« , bghJÉÃnahf«, fšÉ, TÈ k‰W« gŠr
Ãthuz¥ gÂfË‹ kâ¥ÕLfŸ M»at‰¿‹
jftšfŸ g»®ªJ bfhŸs¥g£ld. Fiwªj g£r
TÈfŸ , Ãy Mtz§fŸ,brh¤J k‰W« r£l
cÇikfŸ, brh¤J M»ait r_f k‰W« ghÈd¥
ghFghLfis vâ®¥gj‰fhd fUÉahf kh¿aJ.
b g © f Ÿ m t ® f Ë ‹ c Ç i k f i s b j Ç ª J
b f h © l d ® . É i u É n y n a m t ® f Ÿ C H š
eilKiwfis bjÇªJ bfh©ld®.mj‹ãwF
»uhk¥òw bg© CÊa®fnshL ïizªJ Ã‹W
Ru©lY¡Fvâuhfnghuhodh®fŸ.
Mu«g¤âš mt®fS¡F Mjuî »il¤jJ.ãwF
bg©fË‹ r¡â r_f mo¤js¤ij mir¤jJ.
mjdhš mâfhu goÃiyÆš ïU¥gt®fŸ kdbtW¥ò
milªjd®. mj‹ ãwF bg©fË‹ cWâahd
brašghLfŸ ÛJ j§fË‹ mâfhu¤ij fh£od®.
Mu«g¤âš ïUªnj ïªj â£l¤J¡F cŸns gy

Ku©ghLfS« mâU¥âí« ïUªjd. mt‰iw
cŸnsna Ô®¤J bfhŸs Koahj msî¡F ãsîfis
mJ ts®¤jJ. »uhk¥òw bg© CÊa®fŸ nkY«
nkY« Éõa« bjÇªjt®fshf kh¿d®. j§fsJ
ntiyÆY« Ru©liy cz®ªjd®. mâfhu
goÃiyfËš ïU¥gt®fS¡F« j§fS¡Fkhd
r«gs KiwÆš gy ghFghLfis cz®ªjd®.ïªj
Ku©ghLfŸnkbyG«ò«ÃiyV‰g£lJ.
jftšfis gu¥òtj‹ _yK«, fšÉ k‰W« gÆ‰á
m Ë ¥ g j ‹ _ y K « » u h k ¥ ò w b g © f i s
M‰wšgL¤JtJ mj‹ _y« mt®fË‹ r_f
bghUshjhu Ãiyia ca®¤JtJ v‹gJ ïªj
â£l¤âš m¿É¡f¥g£l neh¡f«, »uhk¥òw bg©
CÊaÇ‹ gÂ v‹gJ k¡fS¡F« muR¡F« ghykhf
ïU¥gJ MF«. muR â£l§fis Ãiwnt‰WtJ«
mJ vâ®gh®¤j msî v©Â¡ifÆš gadhËfis
br‹Wnr®tJ«mtÇ‹gÂjh‹.
mt®fŸ Äf nkhrkhd ÃiyÆY« gÂah‰¿ahf
nt©L«. mt®fŸ brŒjh®fŸ. mghakhd
NHšfËY« mt®fŸ ntiy brŒjhf nt©L«.
mt®fS¡fhd khj r«gs« 1600 %ghŒ. mj‰F
1990fËš 200 %ghŒ ca®î mË¡f¥g£lJ. mJî«
k»sh Éfh° r§f¤â‹ Ka‰á¡F ãwF. ïªj Äf
Fiwthd r«gs¤njhL« gÂ ghJfh¥ò ïšyhikí«
ïªj ntiy¡nf cÇa mghakhd ntiy¢NHY«
nr®ªnjïUªjJ.
kd¢rh£áia j£o vG¥ã ÉÊ¥òz®î jUtJ,
mšyJ tuj£riz ,FHªij kz§fŸ, fUit
Mzh, bg©zhf vd gh®¤J nj®î brŒjš M»a
r_f Ôikfis vâ®¤J gÂah‰WtJ v‹gJ Äfî«
mghakhdJ. F¿¥ghf, »uhk msÉš Ãy¥ãuò¤Jt,
rhâa, Mzhâ¡f mik¥òfS¡F vâuhf g‹thÇ
njÉ nghuhodh®. j‹ brhªj r_f¤âš ïUªj
ï¤jifa r_f Ôikfis vâ®¡F« nghJjh‹
g‹thÇ ghÈaš gyh¤fhu« brŒa¥g£lh®. g¡f¤J
å£L¡fhu®fŸ, e©g®fŸ,cwÉd®fŸ å£L¡FŸ
EiHªJ xU FHªij âUkz¤ij jL¡fnth,
tuj£riz th§Ftij jL¡fnth Ka‰á¥gj‰F
Vuhskhd ijÇa« nt©L«.m¤jifa gÂ
brŒgt®fS¡F gÂ ghJfh¥ngh,gÂ ga‹fnsh,
ey¤â£l§fnsh vJî« »ilahJ. ngh¡Ftu¤J
ngh‹w mo¥gilahd njitfS« mt®fS¡F
brŒJ ju¥gl Éšiy.mghafukhd ntiy brŒ»w
ït®fis murh§f« v›Éj ghJfh¥ò« ïšyhkš
it¤âU¡»wJ.
mik¥ò rhuh bjhÊšfËš cŸs bgU«gh‹ikahd
bg© bjhÊyhs®fS¡F ghJfh¥ò ïšyhj
gÂ¢NHš ïU¥gJ v‹gJ bgÇa nkY« á¡fyhd
ãu¢rid.Mdhš g‹thÇ njÉÆ‹ nghuh£l¤jhš
gÂ ghJfh¥ò¡fhd ntiy NHY¡fhf »il¤j
r£l« bg© bjhÊyhs®fË‹ cÇikfis
cWâ¥gL¤Jtj‰fhdXuoK‹nd‰wnk.
ghÈaš á¤utij r£l«
g Â Æ l § f Ë š g h È a š á ¤ u t i j
(jL¤jš,jilbrŒjš k‰W« Ô®î ) r£l« -2013 V¥uš
22š r£lkh¡f¥g£lJ.mJ xU F¿¥ãl¤j¡f
Ô®thF«. ï¢r£l« ghÈaš á¤utij ïšyhj
ghJfh¥ghd gÂ¢NHY¡fhd bg©fË‹
cÇikia m§ÑfÇ¡»wJ. m¤jifa gÂ¢NHiy
cWâ¥gL¤j nt©oaJ ntiy mË¥gtÇ‹
flikahF«. ïâš VnjD« ÛwšfŸ ïUªjhš
mt®jh‹ mj‰F bghW¥ng‰f nt©L«. bghJ¤Jiw
k‰W« jÅah® Jiw ÃWtd§fŸ ïªj r£l¤â‹
všiy¡FŸ bfh©L tu¥g£lJ nghy Câa«
m Ë ¡ f ¥ g L » w ã w g Â Æ l § f i s í « ï J
cŸsl¡»aJ,Jt¡f¤âš ntiybrŒgt®, v‹gj‹
guªj És¡f« mik¥ò rhuh bjhÊyhs®fŸ cŸË£l
gyju¥g£lntiybrŒgt®fiscŸsl¡»aJ.
“ntiy brŒgt® v‹gt®, xU gÂÆl¤âš vªj
ntiy¡fhfî«, bjhl®ªj j‰fhÈfkhf F¿¥ã£l
fhy¤J¡F,âd¡TÈ mo¥gilÆš neuoahf mšyJ
xU Vb#©£L _ykhf tuToa x¥gªj jhu® cŸgl,
ntiy jU»w cÇikahsU¡F bjÇªnjh,
bjÇahknyh, Câa¤J¡fhfnth mšyJ
ïšyhknyh, j‹dh®t mo¥gilÆš ntiy
brŒtnjh mšyJ ãw tÊfËš, ntiy¡fhd
m o ¥ g i l b j Ç É ¡ f ¥ g £ n l h m š y J
cŸsl¡f¥g£nlh, ïiz ntiyahŸ, xU x¥gªj
bjhÊyhË, gÆ‰á¤bjhÊyhË, Ãuªju« ïšyhj
gÆ‰á bjhÊyhË, mšyJ m¤jifa Vnjh xU
bgaÇšmiH¡f¥gL«xUtiuí«cŸsl¡»aJ.
c©ikÆš ïªj¢ r£l¤ij eilKiw ¥gL¤JtJ
v‹gJ Äfî« rthyhdJ MF«. gÂÆl§fS¡F
cŸns mik¡f¥gL»w òfh® fÄ£ofS¡F xU áÉš
Úâk‹w¤J¡fhd mâfhu§fis mË¥gJ v‹gJ
r£lßâahd Éthâ¡f Toajhf ïUªjhY«,
mik¥òßâahd JiwÆš ï¤jifa fÄ£ofË‹
áw¥ghd brašghL v‹gJ bgU«ghY« mt‰¿š
ahbušyh« ïU¡»wh®fŸ v‹gij¥ bghW¤jJ.
gÂÆl§fËš ghÈaš á¤utij v‹gij

gÂÆl§fËš V‰w¤jhœthd mâfhu cwîfŸ
ïU¡»‹wd, mªj mâfhu goÃiyÆš bg©fŸ
mok£l¤âY« mâf« ghâ¡f¥gLgt®fshfî«
ïU¡»wh®fŸ v‹gjhf gh®¡f¥gl nt©o
ïU¥gjhš, òfh® fÄ£ofËš bg© cW¥ãd®fË‹
njití« k‰w cW¥ãd®fŸ “ghÈaš á¤utij
r«gªjkhd Étfhu§fËš ifah©l mDgt«
cŸst®fshf'' ïU¥gJ v‹gJ ï¤jifa
cz®¢á¥ó®tkhd Éõa§fis ifahStj‰F
mtáa«MF«.
c©ikÆš ïªj òâa r£l¤âš cŸs bgÇa Fiw
v‹gJ “bghŒahd, Ô§F ju¡Toa v©z¤njhL
ju¥gL»w òfh®fis'' mË¡fToa bg©fS¡F
mguhj« Éâ¡f¡Toa ãÇî ïU¥gJjh‹. ãÇî 14š
cŸs ïªj ãÇî ghÈaš á¤utij g‰¿ òfh®
ju¡Toa bg©fË‹ JÂ¢riy jL¡»w Éjkhf
cŸsJ. ïªâa j©lid r£l¤â‹ ãÇî 211
V‰bfdnt bghŒ¥òfh®fËš ïUªJ Fok¡fis
ghJfh¡»wJ. vdnt, ï¤jifa bg© cÇikfis
Kj‹ikahf cWâ¥gL¤J»w r£l¤âš m¤jifa
F¿¥ã£l ãÇit nr®¥gJ v‹gij ftiyahf jh‹
gh®¡f nt©L«. ïªj ãÇit Ú¡FkhW gšntW
bg©fŸ mik¥òfŸ M©LnjhW« kD¡fŸ,
òfh®fis jªJ bfh©L ïUªjhY« òâa r£l¤âš
ïJ Úo¡fnt brŒ»wJ.mJ r£l¤â‹ neh¡f¤ijna
jhœ¤JtjhfcŸsJ.
Úâgâ t®kh fÄ£o ÑœtUkhW TW»wJ.
m¤jifa ãÇî ïªj r£l¤âš ïU¥gJ mtkâ¥ghd
x‹W. r£l¤â‹ neh¡f¤ijna mJ x‹W« ïšyhkš
brŒ»wJ. ï¤jifa M¤âu_£l¡Toa ãÇîfis
m¿Kf¥gL¤J tij mDkâ¡fTlhJ. r£l¤â‹
neh¡f¤âš ï¤jifa ãÇîfŸ Fiwthd
áªjidianabrY¤J»‹wd.'’
ï¤jifa gykhd gÇªJiufŸ ïUªjhY«, ïªj
r£l¥ãÇî bg©fis btW¡F« mQFKiwia
b f h © L Ÿ s J . m J n k Y « b g © f S ¡ F
ghâ¥òfisna V‰gL¤j cjî«. r£l¤ij
ga‹gL¤Jtj‰F K‹djhfnt mJ jtwhf
ga‹gL¤j¥gLtj‰F vâuhf msî¡F mâfkhd
eZl<£il jUtJ v‹gJ mªj r£l« jd¡F jhnd
njhšÉailªJ nghtj‰F cÇa KiwÆš vGJtjhf
ïU¡»wJ.
Mjhu«: June 8 2013, Vol XLVIII 2013,
Economic and Political Weekly
cŸsh£áfS¡F Ãâ bgw
9 ÃgªjidfŸ
cŸh£á¤ Jiw¡F, k¤âa muá‹ khÅa¤ij¥
bgw, x‹gJ ÃgªjidfŸ Éâ¡f¥g£L cŸsd.
ït‰iw, Ãiwnt‰¿dhšjh‹, cŸsh£á
mik¥òfS¡fhd khÅa¤ij, k¤âa muR
tH§F« vd, bjÇ»wJ. ïJF¿¤J, Cuf ts®¢á
k‰W« cŸsh£á¤ Jiw khÅa¡ nfhÇ¡ifÆš
Tw¥g£LŸsjhtJ;
cŸsh£á Jiw¡F, 2011-12 Kjš khÅakhf, 1,067
nfho %ghia, k¤âa muR tH§F»wJ. ïj‰F,
x ‹ g J Ã g ª j i d f i s í « , k ¤ â a m u R
Éâ¤JŸsJ. »uhk¥òw Cuh£áfŸ, ef®¥òw
Cuh£áfS¡F jÅ¤ jÅahf, tuî – bryî
m ¿ ¡ i f i a , j h ¡ f š b r Œ a n t © L « .
fz¡Ffis fÂÅ KiwÆš rk®¥ã¤J
rÇgh®¡f, fz¡»aš bk‹bghUŸ cŸË£l,
Kj‹ik jÂ¡if fz¡fhauhš bjhF¡f¥g£l,
8got§fis,brašgL¤jnt©L«.
M©L thÇahd bjhÊšE£g MŒî m¿¡if,
c Ÿ s h £ á Ã â ¤ j Â ¡ i f M » a t ‰ i w ,
r£lrigÆš jh¡fš brŒa nt©L«. Cuh£áfËš
el¡F« KiwnfLfis ÉrhÇ¤J, elto¡if
vL¡f,ÉrhuizmâfhÇiaÃaÄ¡fnt©L«.
k¤âa muál« bgW« Ãâia, IªJ ehŸfS¡FŸ,
cŸsh£á mik¥òfS¡F mË¡f nt©L«.
brh¤J tÇ Éâ¥ò mâfhu¤ij, cŸsh£á
mik¥òfS¡F tH§f nt©L«. efuh£á,
khefuh£á M»at‰W¡F cjt, khÃy brh¤JtÇ
thÇa¤ij, mik¡f nt©L«. cŸsh£á
mik¥òfŸ _y« tH§F«, m¤âahtáa
nritfË‹ ju¤ij m¿í« Kiwia, ÃWt
nt©L«.
khefuh£áfËš V‰gL« Ô Ég¤Jfis
vâ®bfhŸs, mt‰W¡F nkyh©ik¤ â£l§fis
mkšgL¤j nt©L«. ïªj Ãgªjidfis ó®¤â
b r Œ j h š j h ‹ , k h Ã y m u á ‹ Ã â i a ,
cŸsh£áfS¡FbgwKoí«.
k¤âa muá‹ Ãgªjidfis Ãiwnt‰¿-
É£ljhfî«, cŸsh£áfS¡fhd Ãâia, k¤âa
muR mË¡f nt©L« vdî«, jÄHf muR
nfhÇ¡ifÉL¤JŸsJ.
Mjhu«: âdky®, 2.4.2013

jdJ brhªj bt‰¿¡F jhnd ïiuahF« r£l«
Ah¤kh fhªâ njáa Cuf
n t i y c W â ¢ r £ l «k(v«Ív‹M®ïÍV) 2006«
M©oš bfh©Ltu¥g£lâÈUªnj
mjdhš Étrha¤ bjhÊyhs®
g‰wh¡Fiw V‰gL»wJ v‹W«,
Étrha c‰g¤â åœ¢áail»wJ
v‹W« gÊ Rk¤j¥g£L tU»wJ. ïij
xU rh¡fhf¥ ga‹gL¤â¡ bfh©L
ïªj¢ r£l¤â‹ Ñœ tU« ntiy¤
â £ l § f S ¡ f h d g £ b # £ Ã â
xJ¡ÑLfis bt£Ltj‰F muR
â£lÄ£L tU»wJ. flªj MW
M©LfËš bkh¤j« 1,66,760 nfho
% g h Œ b r y É š 1 2 , 0 0 0 n f h o
kÅjdhš gÂfis ïªj¤ â£l«
cUth¡»íŸsJ.
flªj g¤jh©LfËš Äf¡ Fiwthd
b g h U s h j h u t s ® ¢ á i a í « ,
m â f Ç ¤ J t U « Ã â ¥
g‰wh¡Fiwiaí« rªâ¡»w ÃiyÆš,
k¤âa Ãâaik¢r® g.áj«gu«, ïªj
M©L ã¥utÇÆš ï¤â£l¤â‰fhd
Ã â x J ¡ Ñ £ i l f L i k a h f
b t £ L t j ‰ F ¤ â £ l Ä £ l h ® .
ï¤â£l¤â‹ Ñœ ntiyfS¡fhd
njit FiwªJ tU»wJ v‹W mt®
thâ£lh®. mtU¡F Mjuthf Ã‹wh®
Étrha mik¢r® õu¤ gth®. ïªj¤
â£l¤âdhš Étrha¤ bjhÊyhs®
g ‰ w h ¡ F i w v ‹ w b e U ¡ f o
V‰g£LŸsJ, mjdhš x£Lbkh¤j
c‰g¤â¤ âw‹ ghâ¡f¥g£LŸsJ
v‹W gth® T¿dh®. TÈ É»j«
m â f Ç ¥ g j ‰ F « , É t r h a «
y h g f u k h d j h f ï š y h k š
nghtj‰F«jh‹ ïªj¤ â£l«
t Ê t F ¤ J Ÿ s J v ‹ W « m t ®
T ¿ d h ® . ï ª j ¢ r £ l «
bfh©Ltu¥g£l ãwF, Étrha¡ TÈ ca®ªJÉ£ljhš,
ÉtrhÆfS¡fhd TÈ khÅa« 50 rjåjkh»É£lJ v‹W«
mt®2011šT¿dh®.
#dtÇ, ã¥utÇ khj§fËš elªj 5 mik¢ruit¡ T£l§fËš
ïu©L mik¢r®fSnk ï¥ãu¢ridia »s¥ãdh®fŸ. ã¥utÇ
6 m‹W Cuf nk«gh£L¤ Jiw mik¢r® b#Œuh« unkZ, ïªj
ïu©L mik¢r®fË‹ fU¤JfS¡F« kW¥ò¤ bjÇÉ¤J
ãujkU¡F foj« vGâdh®. âdrÇ¡ TÈ mâfÇ¥gJ v‹gJ
ïªj¤ â£l¤â‹ xU M¡f¥ó®tkhd jh¡fkhF« v‹W b#Œuh«
unkZF¿¥ã£lh®.
mik¢r®fS¡»ilnaahd ïªj nkhjš, ï¥go¥g£l TÈ
mo¥gilÆyhd â£l« F¿¤J, Étrha¤ bjhÊyhs® rªijÆš
mj‹ jh¡f« F¿¤J bgÇjhf¡ »s¥ãÉl¥gL« m¢r¤â‹ ÛJ
ftd¤ij <®¤JŸsJ. Mdhš, ïªj Éthj« bgU«ghY« xU
kha¤njh‰w¤ijnaV‰gL¤j¥gL¤jKaštjhfntbjÇ»wJ.
v«v‹M®ïÍV r£l¤jhš Étrha¤ bjhÊyhs®fŸ »il¥gJ
ghâ¡f¥g£LÉ£lJ v‹w F‰w¢rh£il murh§f¤â‹
ò Ÿ Ë É t u § f n s k W ¡ » ‹ w d . É t r h a « e ‹ w h f
elªJbfh©oU¡F« gUt§fËš ahU« ïªj¤ â£l¤â‹ Ñœ
ntiy¡ nf£lf¥ nghtâšiy. k‰w bghJ TÈ¤ â£l§fis¥
nghy mšyhkš, njitÆ‹ mo¥gilÆnyna ïªj¢ r£l«
ïa§F»wJ. Étrha fhy§fËš k¡fŸ ntiy njl kh£lh®fŸ
v‹w Cf« K‹it¡f¥gL»wJ. 2010-11« M©o‹ Étu§fis
MuhŒ»wnghJ, V¥uš - #]‹, #dtÇ - kh®¢ M»a
f h y f £ l § f Ë š R k h u h d É t r h a ¥ g Â f Ÿ
elªJbfh©oUªjnghJ« Tl, 70 rjåj ntiyfS¡F¡
nfhÇ¡iffŸ tªjd v‹W bjÇa tU»wJ. nkY«, 2007 - 08š
ï ª j ¢ r £ l « ï ª â a h K G t J k h f ‰ b r a š g l ¤
bjhl§»aâÈUªJ, x›bthU FL«g¤â‰Fkhd ruhrÇ ntiy
v‹gJ Xuh©oš 54 eh£fŸ v‹gij jh©lÉšiy. Mfnt,
Étrha¡ fhy¤âš k¡fŸ 16 eh£fŸ k£Lnk (ï¤â£l¤â‹ Ñœ)
ntiy brŒJŸsd®. g‹dh£L Ú® Ã®thf ÃWtd« 12 khÃy§fŸ
bjhl®ghf jahÇ¤JŸs xU ÉÇthd m¿¡ifÆš, ïªj¤
â£l¤â‹ _y« bjhÊyhs® rªijÆš xU bgÇa jh¡f« V‰gl
nt©Lbk‹whš, Étrha« c¢r¤âš ïU¡»w fhyf£l¤âš
fÅrkhd k¡fŸ ïªj¤ â£l¤â‹ Ñœ ntiy brŒâU¡f
nt©L« v‹W T¿íŸsJ. Mªâu khÃy¤âš Xuh©oš
- Ç¢r®£ kAhg¤uh, Ínjªâuh
bjhÊyhs® g‰wh¡Fiw V‰g£oU¥gj‰F mJjh‹ fhuz« v‹W kfh¤kh fhªâ njáa
Cuf ntiy cWâ¢ r£l¤â‹ ÛJ gÊ Rk¤j¥gL»wJ; mij¡ fhuz« fh£o
mj‰fhd g£b#£ Ãâ xJ¡ÑLfËš if it¥gj‰F Mnyhá¡f¥gL»wJ.

ruhrÇahf 35 y£r« ng® ntiy¡ nfhU»wh®fŸ.
Mdhš, Étrha¡ fhy¤âš ïªj v©Â¡if 5
y£rkhf RU§»ÉL»wJ v‹»wh® ïªj khÃy¤â‹
K‹dhŸ v«Ív‹M®ïÍV ïa¡Fe® V. KuË. ïªj¤
â£l« bt‰¿fukhf brašgL« khÃykhf Mªâuh
fUj¥gL»wJ. 2005« M©oš 1 nfhona 60 y£rkhf
ïUªj ïªj khÃy¤â‹ Étrha c‰g¤â, 2012«
M©oš 2 nfhona 20 y£rkhf mâfÇ¤jJ. ïªj¢
r£l¤jhš Étrha c‰g¤â ghâ¡f¥g£LÉ£lJ v‹w
fU¤J¡F ïªj¥ òŸËÉtu«
Mjuthf ïšiy v‹»wh®
KuË.
É t r h a ¤ b j h Ê y h s ®
v©Â¡if FiwtJ v‹gJ
ïªj¤ â£l« bjhl§Ftj‰F
K‹ng ïUªJ tªJŸsJ.
â£l¡FG jdJ 12tJ â£l
M t z ¤ â š ï j i d ¤
bjÇÉ¤JŸsJ. gÆ® ts®¥ò
ÔÉukhf mâfÇ¤jjhš,
Étrha Éis¢rÈš v›Éj
jh¡fK« V‰glÉšiy v‹W«
â£l¡FG TW»wJ. 2000tJ
M©oÈUªnj, njáa khâÇ
MŒî ÃWtd« nk‰bfh©l
M Œ î f Ë š , É t r h a
n t i y f Ÿ F i w ª J
t U » ‹ w d v ‹ W
f © l ¿ a ¥ g £ L Ÿ s J .
É t r h a ¤ b j h Ê y h s ®
g‰wh¡Fiw V‰g£oU¡»wJ
v‹gj‰nfh, mj‰F ïªj¢
r £ l ¤ â ‹ j h ¡ f « j h ‹
fhuz« v‹gj‰nfh v›Éj
MjhuK« ïšiy v‹W k¤âa
b j h Ê y h s ® k ‰ W «
n t i y t h Œ ¥ ò ¤ J i w
mik¢rf«TW»wJ.
cjhuzkhf, ãAh®, c¤ju¥ ãunjr« M»a
khÃy§fËÈUªJ tU« bjhÊyhs®fisna bgÇJ«
jdJ Étrha¤â‰F e«ãÆU¡F« khÃykhd
gŠrh¥ãš, ïªj¢ r£l¤jhš Étrha¤ bjhÊyhs®
g‰wh¡Fiw V‰g£ljhf Tw¥g£lJ. mj‰F¡
fhuz« mªj khÃy§fis¢ nr®ªjt®fŸ ïªj¢
r£l¤â‹ Ñœ j§fsJ khÃy§fËnyna ntiy
brŒa ÉU«ãaJjh‹ v‹W« Tw¥g£lJ. ãw
khÃy§fËÈUªJ òy«bga®ªJ tªJ ntiy brŒí«
bjhÊyhs®fŸ g‰¿a Mtz¥ gâî vJî«
gŠrh¥ãš »ilahJ. vÅD«, r©ofh® efÇš cŸs
Cuf k‰W« bjhÊš nk«gh£L MŒî ika«
nk‰bfh©l xU kâ¥ÕL, gŠrh¥ã‰F òy«bga®ªJ
tU»w bjhÊyhs®fŸ v©Â¡ifÆš v›Éj
kh‰wK« ïšiy v‹W fh£L»wJ. mnjnghš,
c¤âu¥ãunjr«, ãAh® M»a ïU khÃy§fËY«
ï ª j ¢ r £ l « v › t h W
b r a š g L ¤ j ¥ g £ L Ÿ s J
v‹gij MuhŒ»wnghJ,
gŠrh¥ khÃy¤â‹ Étrha¥
gÂfis vâ®kiwahf¥
ghâ¡f¡Toa msÉ‰F ïªj
ï U k h Ã y § f Ë š
ntiy¡fhd nfhÇ¡iffŸ
F¿¥ãl¤j¡f msÉ‰F
mâfÇ¡fÉšiy v‹W bjÇa
tU»wJ. 2011-12« M©oš 9
rjåj FL«g§fŸ k£Lnk
n t i y n f h Ç í Ÿ s d .
x›bthU FL«g¤â‰F« 38
e h £ f Ÿ k £ L n k n t i y
»il¤JŸsJ. “Étrha¤
b j h Ê y h s ® b e U ¡ f o
v‹gj‰F v›Éj MjhuK«
»ilahJ,” v‹W ãAh® #‹
# ¡ u h ‹ r ¡ â r § f h j ‹
mik¥ig¢ nr®ªj MÎZ #h
TW»wh®.
É t r h a ¡ T È É » j «
m â f Ç ¥ g i j ¥
bghW¤jtiuÆš, xU g¡f«
murh§f« ViH k¡fË‹
m â f h u « ï j d h š
m â f Ç ¤ J Ÿ s J v ‹ W
bfh©lho¡bfh©oU¡»wJ
. Mdhš, ï‹bdhU g¡f¤âš Étrha mik¢rf«
ïj‰F vâ®¥ò¤ bjÇÉ¥gJ Éa¥ò¡FÇajhf
ïU¡»wJ. ïªj¤ â£l¤jhš TÈ É»j«
mâfÇ¤JŸsJ v‹W k¤âa òŸË Étu§fŸ k‰W«
â£l mkyh¡f mik¢rf« bjÇÉ¤JŸsJ. 1999 -
2005 fhyf£l¤âš TÈ É»jkhdJ M©L¡F 2.7
rjåjkhf mâfÇ¤JŸsJ. ïªj¤ â£l«
bfh©Ltu¥g£l ãwF 2006 - 09 fhyf£l¤âš TÈ
É»j«M©L¡F9.7rjåjkhfmâfÇ¤JÉ£lJ.
nfhu¥g£l
ntiyfŸ (2010-11)
Étrha¡ fhy« Étrha« Fiwªj fhy«
Mjhu«: Cuf nk«gh£L mik¢rf«
#
]
‹
14.4%
#]iy8.0%
5.0%MfÞ£
4.1%
br¥l«g®
5.7% or«g®
3.7% et«g®
3.7%
m
¡nlhg®
V¥uš13.5%
nk 17.3%
8.3%kh®¢
8.7%
ã
¥ut
Ç
7.6% #dtÇ

TÈ mâfÇ¤jj‹ fhuzkhf c‰g¤â bryî
mâfÇ¤JÉ£lJ, TÈ¡F M£fis ÃaÄ¡F«
M®t« k¡fËilna FiwªJÉ£lJ v‹W xU
bghJthd m¢r« V‰g£LŸsJ. Mdhš, “ïªj¤
â£l« bjhÊyhs®fËilna Fiwªjg£r TÈ
nfhUtj‰fhd cÇik F¿¤j ÉÊ¥òz®it
V‰gL¤âíŸsJ,” v‹»wh® âšÈ IIo ÃWtd¤â‹
bghUshjhu MŒthsuhd ß¤âfh nfuh. ïJ xU
bt‰¿ v‹nw muR TW»wJ. flªj fhy§fËš
ÉtrhÆfŸ ju¥ãÈUªJ ju¥g£l Ã®¥gªj§fŸ
fhuzkhf Fiwªjg£r¡ TÈia ca®¤Jtj‰F
muRja§»tªjJ.
Tljš TÈ nt©L« v‹W nfhUtj‰fhd xU
rÇahd ngu« ngR« fUÉia ïªj¤ â£l«
cUth¡»¡ bfhL¤JŸsJ. 19 khÃy§fËš, ïªj
â£l¤â‹ Ñœ tH§f¥gL« mo¥gilahd TÈ, mªj
khÃy§fË‹ Étrha¡ TÈ¤ bjhifiaÉl
mâfkhF«. Mdhš, â£l¤â‹ ïªj jh¡f« F¿¤J
ahU« f©LbfhŸtâšiy. Kjyhtjhf, ïªj¤
â£l« M©, bg© ïUtU¡Fnk rkkhd TÈ
t H § F t j ‰ f h d É â i a V ‰ g L ¤ â í Ÿ s J .
ïu©lhtjhf, Kjš ÉâÆ‹ gydhf bg©fË‹
g§nf‰ò mâfÇ¤JŸsJ. bkh¤j ntiy thŒ¥ãš 45
rjåj«tiubg©fS¡F¡»il¤JŸsJ.
“bg©fS¡F rkkhd Mjha¤ij tH§»íŸs Kjš
â£l« ïJ,” v‹W kfh¤kh fhªâ njáa Cuf ntiy
cWâ¤ â£l bjhÊyhs® r§f¤â‹ jiyt® gnyhÄ
Ä°¤Ç Tw»wh®. ï‹bdhU g¡f¤âš, TÈ ca®î
ï‹D« gy kl§fhf ïUªâU¡f nt©L« v‹W«
gy® fUJ»wh®fŸ. k¤âa ãunjr khÃy¤âš ïa§»
tU« #¡Çâ Mâthá jÈ¤ r§fhj‹ v‹w
mik¥ig¢ nr®ªj khJÇ, “ïªj¤ â£l« bt‰¿fukhf
b r a š g L ¤ j ¥ g £ l n g h b j š y h « ,
bjhÊyhs®fËilna kd¢ nrh®î V‰gLtJ
jÉ®¡f¥g£oU¡»wJ. Mdhš, TÈ tH§Ftâš
brŒa¥gL« jhkj¤jhY«, bghW¥ng‰gj‰fhd
V ‰ g h L f Ÿ ï š y h j j h Y « j h ‹ â £ l «
njhšÉailªâU¡»wJ,”v‹WTW»wh®.
k¤âa ãunjr khÃy¤âš ï¤â£l¤â‹ Ñœ k¡fË‹
cÇikfS¡fhf brašg£L tUgtuhd mDuh¡
nkhâ, TÈ jhkj¥gL¤j¥gL»w ãu¢rid
Ô®¡f¥gLkhdhš, nkY« mâfkhd Ãâ¥ gy‹fŸ
V ‰ g l K o í « v ‹ W T W » w h ® . g š n t W
JiwfS¡»ilna TÈ É»j§fËš cŸs
FiwghLjh‹K¡»akhd¥ãu¢ridv‹»wh®mt®.
“f£Lkhd¤ bjhÊÈš Fiwªjg£r¡ TÈ %.190
tH§f¥gL»wJ. ïªj¤ â£l¤ânyh %.132, Étrha¡
TÈahf %.100« k£Lnk tH§f¥gL»wJ. TÈ Äf
jhkjkhf tH§f¥gLtJ« ï¤â£l¤â‰F bf£l
bga® V‰gL¤âíŸsJ. ïjdhš, òy«bga®ªJ
brštij¤ jÉu ntW tÊÆšiy v‹w Ãiyik
V‰g£LŸsJ,”v‹»wh®mt®.
Mjhu«: March 1-15, 2013 . Down To Earth
60
50
40
30
20
10
0
2006-07
2007-08
2008-09
2009-10
2010-11
2011-12
x›bthUFL«g¤â‰Fju¥g£lntiyfŸ
ga‹gL¤Jnth® Fiwî
v«Ív‹M®ïÍV â£l¤â‹ Ñœ ntiy nfhUtJ FiwªJŸsJ
140
120
100
80
60
40
20
0
2006-07
2007-08
2008-09
2009-10
2010-11
2011-12
ruhrÇ¡TÈ(xUehS¡F/%.)
gadilí« bjhÊyhs®
v«Ív‹M®ïÍV â£l¤â‹ Ñœ TÈ É»j« mâfÇ¡»wJ
Mjhu«: Cuf nk«gh£L mik¢rf«

y Éõa§fis¥ g‰¿ v›tsî ngr¥gL»wJ?
v¥go všyh« ngr¥gL»wJ? mjdhš mªj
áÉra§fis g‰¿ k¡fŸ k¤âÆny bghJthd
fU¤J« cUth»wJ.Mdhš mit všyh«
ajh®¤j¤âš ïUªJ buh«g JhukhŒ ïU¡»wJ
v‹gij F¿¥ã£Lbrhšynt©oïU¡»wJ.
eh« 24 kÂneuK« brŒâfis nf£L¡bfh©nl
ï U ¡ » w x U f h y f £ l ¤ â š ï U ¡ » n w h « .
b j h l ® ¢ á a h f b r Œ â f Ÿ t ª J b f h © n l
ïU¡»‹wd. mªj brŒâfË‹ KG Égu§fisí«
mt‰¿‹ jh¡f§fisí« KGikahf bjÇªJ
bfhŸtj‰fhd thŒ¥ò »il¥gj‰F K‹ghfnt
m¤jifa brŒâfis bjhl®ªJ brhšy nt©oa
f£lha¤âšbrŒâahs®fŸcŸsd®.
k¤âa muá‹ 2013-14 M« M©L¡fhd g£b#£il
Clf§fŸ v¥go¥ gh®¤JŸsd v‹gJ nkny brh‹d
v š y h t ‰ W ¡ F k h d M j h u k h f c Ÿ s J .
bg©fS¡fhd xU g£b#£lhf ïJ t®Â¡f¥-
gL»wJ. murh§f« k‰W« MS§f£áÆ‹ brŒâ¤
bjhl®ghs®fŸ ml« ão¤jh‰nghy m¥go¤jh‹
ïij m¿É¡»wh®fŸ. áy bghUshjhu m¿P®fS«
m¥go¤jh‹ ïªj g£b#£il tÈíW¤âd®.mt®fŸ
Ãâ mik¢r® mtuJ ciuÆš m¿É¤j m¿É¥òfis
jh©o¥ nghfÉšiy.
Ãâaik¢rÇ‹ ciuÆš KG¡f bg©fis¥g‰¿a
F¿¥òfŸ ïUªjd v‹gJ c©ikjh‹. bg©fis¥
g‰¿a Ãâaik¢rÇ‹ m¡fiw mtiuí« Û¿
btË¥g£lJ. Ãâaik¢rÇ‹ áy m¿É¥òfis
nki#ia¤ j£o bg© ehlhSk‹w cW¥ãd®fŸ
tunt‰wd®. mt®fŸ mtÇ‹ cz®îfnshL
x¤J¥nghdij¥ nghy¤njh‹¿aJ.
Ãâaik¢rÇ‹ m¤jifa m¿É¥òfËš áyt‰iw
gh®¥ngh«.“ jÅ¤J thœnth® k‰W« ÉjitfŸ
cŸË£l bg©fŸ Äfî« ghâ¡f¥g£L ïU¥gt®fŸ.
mt®fŸ Ra fîut¤njhL« f©Âa¤njhL«
thH¡Toat®fshf ïU¡f nt©L«. ïs« bg©fŸ
všyh ïl§fËY«, F¿¥ghf gÂah‰W« ïl§fËš
ghÈd ghFghLfis rªâ¡»‹wd®. bg©fS¡F
ghJfh¥igí« f©Âa¤ijí« V‰gL¤Jtj‰fhd
T£L¥ bghW¥ò ek¡F ïU¡»wJ. rÛg¤âš elªj
Ãfœ¢áfŸ ekJ Rjªâukhd,K‰ngh¡fhd j‹ikfŸ
ÛJ xU fiwahf ÉGªJŸsJ. fšÉ,ntiy,k‰W«
nritfis mQFtj‰fhf nkY« nkY« mâf
bg©fŸ bghJ ïl§fS¡FŸ EiHí« nghJ
mt®fS¡F vâuhd t‹KiwfS« mâfkhf
el¡»w brŒâfŸ btËah»‹wd. eh« ekJ
bg©fnshL« bg©FHªijfnshL« ïizªJ
Ã‰ngh«. mt®fS¡F ekJ Mjuit bjÇÉ¥ngh«.
mt®fis mâfhuKŸst®fshf kh‰Wtj‰fhd
rfy Ka‰áfisí« brŒa eh« flik¥g£LŸnsh«.
mnj neu« mt®fis ghJfh¤J it¤âU¡fî«
nt©L«.“
c©ikÆš ešy th®¤ijfŸjh‹.bg©fS¡F
vâuhf mâfÇ¤JtU« t‹Kiwfis¡ f©o¤J
ehL KGtJ« gy khj§fshf k¡fŸ ïa¡f§fŸ
elªjd. mt‰W¡F¥ gâyhf Äf¡ Fiwthf¤jh‹
ïªj murh§f« brašg£LŸsJ. mj‹ Äf K¡»a
ã u â Ã â Æ l « ï U ª J t ª J Ÿ s i j Ç a k h d
th®¤ijfŸ jh‹ ïit. xUntis bfhŠr«
Raeykhd th®¤ijfshf¡ Tl ïU¡fyh«. k¤âa
murhš ÃaÄ¡f¥g£l t®kh fÄ£oÆ‹ gÇªJiufŸ
áw¥ghdit.mt‰¿‰F vâ®Éisthf, cz®¢áa‰w,
,xU bfh^ukhd mtru r£l¤ij bg©fS¡F
vâuhd t‹Kiwfis vâ®bfhŸs bghU¤jkhdJ
vdk¤âamuRbfh©LtªjJ
t h ® ¤ i j f S ¡ F m â f K ¡ » a ¤ J t «
mË¤JÉ£nlh«
Ãâaik¢r® bg©fS¡F m¥go v‹djh‹
c©ikÆnyna jªJ É£lh®? kâ¡f¡Toa
Éõa§fŸ bfhŠr«jh‹ bg©fS¡F tªJ
n r ® » w J . m J î « x U j h d « b f h L ¥ g t ®
kd¥gh‹iknahL« mlhto¤jdkhf mQF
KiwnahL« ju¥gL»wJ. ï¤jifa “gÇRfŸ''
F¿¥ã£l th¡fhs® ãÇÉdiu j§fËlÄUªJ
É y » É l h k š ï U ¡ f ¢ b r Œ J m t ® f i s
ïJ bg©fS¡fhd g£b#£lh ?
- b#aâ nfhZ
ïªj ÃâÃiy m¿¡ifÆš kiwKfkhfî« neuoahfî« ïU¡»w
gy bfhŸiffŸ bgU«ghyhd bg©fS¡F ÉU«g¤jfhj
Éisîfis¤ ju¡Toajhf ïU¡»wJ

t § » c U t h ¡ f ¥ g L » w J . m i d ¤ J Ã â
ÃWtd§fËY« mid¤J¥ bg©fS« mQf¡
T o a t h Œ ¥ ò f i s K ¡ » a K ‹ D Ç i k ¡
bfhŸifahf M¡fhkš mjid mkyh¡f¤
njitahd všyh elto¡iffisí« vL¡fhkš
mt®fS¡fhd jÅ t§» v‹w KiwÆš xU áW
ïl« mt®fS¡F tH§f¥gL»wJ. všyh«
mt®fS¡F.mid¤JgÂah£fS«bg©fŸ.
ÃWtdkh¡f¥g£l Ãâia bg©fŸ mQFtij
ï¤jifa KiwÆyhd milahsó®tkhd KiwfŸ
_ y « f £ L ¥ g L ¤ â i t ¥ g J v ‹ g J v â ®
Éisîfis V‰gL¤J«. tÂf t§»fËš
fz¡FfŸ âw¡fî«, fl‹fis¥ bgwî«
bg©fS¡F thŒ¥òfŸ cŸsJ. mªj tÂf
t§»fŸ ïÅ bg©fS¡F k£Lnk fl‹fŸ ju
c Ÿ s t § » ¡ F ¢ b r š Y k h W b g © f i s
nf£L¡bfhŸsyh«. m§nfjh‹ m®¥gÂ¥ò Ä¡f
nrit »il¡F« v‹W« brhšy¥glyh«. ï¤jifa
Ãâßâahd xJ¡» it¤jiy v¥go bghUshjhu
ßâahf bg©fis ÉLjiy brŒtij neh¡»a
K‹nd‰wkhf gh®¡f Koí«? ï¤jifa
muh#fkhd j‹ik bfh©l K‹bkhÊî
bghJk¡fŸ K‹ rk®¥ã¡f¥gL« K‹ghf
murh§f¤âšcŸsahU¡F«ciw¡fÉšiyah?
bg©fŸ g‰¿a cz®î ïšyhkš ïu©lhtJ
elto¡ifí« nkY« nkhrkhdjhf ïU¡»wJ. mJ
xU Ãâa¤ij cUth¡F« Mnyhrid. (Ã®gah Ãâ
v‹W mij eh« miH¥ngh« vd mik¢r® f©
bfh£lhkY« bt£f¥glhkY« brh‹dh®.)
bg©Â‹ ghJfh¥ig cWâ¥gL¤Jtj‰fhf 1000
nfho %ghŒ Ka‰á. ïJ c©ikahd ãu¢ridia
òÇªJ bfhŸshj Ka‰á. bg©fŸ, áWÄfË‹
g h J f h ¥ ò - c © i k Æ š M © f Ÿ .
iga‹fŸ,FHªijfŸ, tajhdt®fŸ vd
midtÇ‹ ghJfh¥ò« - muá‹ bghW¥ò MF«.
clš ßâahd ghJfh¥ò v‹gJ xU eh£o‹ x›bthU
FokfÅ‹ cÇik MF«. j§fis¥ g‰¿ Ãid¤J¥
gh®¥gt®fS¡F e‹¿ahf ïU¡fnt©oa
bg©fS¡F “ftiy¥gL»w'' xU murh§f«
jU»w“gÇR''mšyïJ.
flªj áy khj§fshf ïªâah KGtJ« k¡fŸ
nghuh£l§fŸ bto¤jd. muR jdJ Fok¡fis
fh¥gj‰fhf brašg£L¡ bfh©L ïU¡»w r_f
ßâahd, r£lßâahd, ÃWtd ßâahd, g©gh£L
âU¥âgL¤J« vd mt® Ãid¡»wh® nghy
bjÇ»wJ. ïªj g£b#£oš ÉÇthf Éthâ¡f¥g£l
ïu©L K‹Ka‰áfŸ bg©fË‹ Ûjhd m¡fiw
k¤âa muR¡F ïU¥gj‰fhd milahs§fshf
rk®ã¡f¥g£LŸsd. mit ïu©Lnk bg©fis
X£L t§»ahfnth mšyJ ghâ¡f¥g£l
FGthfnth gh®¡»w mo¥gilahd j¥ig
brŒ»‹wd. mjdhš bg©fË‹ bgaÇš xU bgÇa
msî Ãâia xJ¡ÑL brŒtj‹ _y« mJ
bg©fisjh#hbrŒaKoí«vde«ò»wJ.
mo¥gilahd m¡fiw ïšyhkš ïU¥gJ
Kjyhtjhf ïªj¤ â£l« bg©fS¡fhd xU
t§»ia cUth¡F»wJ. ïªj t§» bgU«ghY«
bg©fS¡F jh‹ fl‹ tH§F«. bg©fŸ
e l ¤ J » w b j h Ê š f S ¡ F « , R a c j É ¡
FG¡fS¡F« fl‹ tH§F«. mj‹ _y«
bg©fS¡fhd thœthjhu¤J¡F cjî«.
bg©fS¡F vâuhd ghFghLfis fz¡»š
b f h © L m t ® f S ¡ F m â f h u k Ë ¡ f î « ,
Ãâßâahd xU§»iz¥ig V‰gL¤jî« Toa
Étfhu§fis ïJ vâ®bfhŸS«. ïªj t§»¡F
Mu«g Kjälhf MÆu« nfho %ghŒfis k¤âa
muRtH§F«,
ïªj Ioah xU mo¥gilahd Éõa¤ij
j t w É L » w J . V w ¤ j h H v š y h b g © f S «
ÃWtdkh¡f¥g£LŸs Ãâia mQFtâš
áuk§fis mDgÉ¡»‹wd®. mªj ÃâKiwÆ‹
r h j h u z g a d h s ® f i s ( M © f Ÿ ) É l
v¥nghjhtJjh‹ bg©fŸmÇjhf rkkhf Ãâ
ÃWtd§fshš el¤j¥gL»‹wd®. mj‰F gâyhf
b g © f Ÿ j h œ t h d t ® f s h f j Å ¤ J
g h ® ¡ f ¥ g L g t ® f s h f j h ‹ v ¥ n g h J «
gh®¡f¥gL»‹wd®.
ïªj el¤ij ïªâahÉ‹ ik¡nuh igdh‹°
mik¥ãš v§F« ïU¡»wJ. bg©fS¡F Äfî«
g a ‹ g L t j h f b r h š y ¥ g L » w â £ l k h d
RacjÉ¡FG¡fŸ - t§»fŸ bjhl®ãY«
ï¤jifa el¤ij cŸsJ. brhšy¥glhj mšyJ
mj‹ moÆš »l¡»w Éõa« v‹dbt‹whš,
M©fŸ (mšyJ gz¡fhu®fŸ) Kiwahd Ãâ
ÃWtd§fis mQfyh«. bg©fS¡F (mšyJ
ViHfS¡F) ik¡nuh igdh‹° ngh‹w Ãâ
cjÉfŸ »il¡F«. ïªj bjËÉšyhj ã‹dÂ¡
fh£áÆš jh‹ bg©fS¡F k£L« fl‹ tH§F«

ßâahd js§fËš mJ njhšÉailªJÉ£lij
vâ®¤nj mªj M®¥gh£l§fŸ elªjd. ï¤jifa
M®¥gh£l§fshš eh£oš cŸs midtU«
<®¡f¥g£ld®. bg©fS¡F vâuhf âdrÇ
b t Ë a h F « t ‹ K i w f Ë ‹ b f h ^ u k h d
ajh®¤j¤jhY« eh£L k¡fŸ kd« ghâ¡f¥g£ld®.
muR« muR rhuh brašgh£lhs®fS« g‹Kf
brašgh£oš ïw§f nt©L« vd k¡fŸ
btË¥gilahf¡ nfhÇd®.
t®kh fÄ£oÆ‹ gÇªJiufËš ïªj Étfhu« g‰¿a
áy K¡»akhd Éõa§fŸ F¿¥ãl¥g£L cŸsd.
k‰wt‰W¡F k¤âÆš, eilKiw¥ ngh¡Ffis,
mik¥òfis ,el¤ijfis kh‰¿ mik¡f nt©oa
njit k£Lkšy, bghJ nritfŸ, cŸf£lik¥òfŸ
»il¥gJ v‹gj‹ gh¤âu« t»¤jj‹ g§F g‰¿í«
ngr nt©oíŸsJ. ïªj Étfhu¤âš c©ikahfnt
m¡fiw bfh©l murh§fkhf ïUªjhš t®kh
fÄ£oÆ‹ gÇªJiufis MHkhf gh®¤J ïU¡F«.
muál« cŸs ãu¢ridÆ‹ ÉÇthd j‹ik
,á¡fyhd Ãiy, mt‰iw¥ Ô®¥gj‰fhd mtru¤
njitfis mJ cz®ªJ ïU¡F«. ïj‹
ã‹dÂÆš ïªj MÆu« nfho%ghŒ Ãâ xJ¡ÑL
v‹gJ Vw¡Fiwa xU mtkâ¥ng.
c©ikÆš Ãâaik¢rÇ‹ ciuÆ‹ bgU«gFâ
k‰wt®fS¡F cjîtj‰fhfnt ãw¥bgL¤j
khâÇahf j‹id¤ jhnd Ãid¤JbfhŸS« k¤âa
muá‹ ïašghd ngh¡nfhL«, e‹¿íŸs th¡fhs®
ãÇî¡F buh£o¤J©Lfis tH§» cz®¢á
ta¥gL¤j KaY« j‹iknahL« ïUªjJ. mJî«
mtuJ ciuÆ‹ filá¥gFâ ïªj j‹ik¡F ešy
rh‹whF«. mJ mtnu brh‹dJ nghy kh‹a§fis
gzkhf jU»w neuo ga‹fŸ gÇkh‰w« g‰¿aJ.
k¡fË‹ Ûjhd m¡fiw v¥go murh§f¤J¡F
ïU¡»wJv‹gijïJfh£L»wJ.
Ãâmik¢r® ïªâahÉ‹ ViH k¡fis gh®¤J
Ñœ¡f©lthW brhšy nt©oÆU¡F« "v§fis¢
R ‰ ¿ á Ç ¤ j K f ¤ n j h L ï U ¡ » w j È ¤
ïs«bg©fisí« gH§Fo thÈg®fisí« eh§fŸ
gh®¡»nwh«. mt®fS¡F fšÉ cjÉ¤bjhiffŸ
»il¤JŸsd. f®¥ãÂ¥ bg©fË‹ Kf¤âš
rªnjhõ¤ij¥ gh®¡»nwh«. mt®fS¡F jhŒ-nrŒ
ey guhkÇ¥igí« ,FHªij ãw¥gj‰F K‹ghfî«
ã‹ghfî« brŒa nt©oa guhkÇ¥ò fisí« eh§fŸ
brŒJŸnsh«" j‹id R‰¿ ga« fyªj gÂnthL
k‰wt®fŸ ïU¡f nt©L« v‹»w Ãiyia
cUth¡F« ïªj ÃâÃiy m¿¡if¡F ïj‰F nkY«
Ék®rd«njitÆšiy.
k‰wt®fis jhœthf el¤J« ï¤jifa el¤ij
murh§f¤âš cŸs k‰wt®fËl« ïšiy v‹gJ
e«ã¡ifahf cŸsJ. muál« ïU¡F«
ÉÊ¥òz®it Él mâfkhd ts®¢á ïªj eh£o‹
th¡fhs®fŸ k¤âÆš ïU¡»wJ. muá‹ flikfŸ
ekJ muáaš rhrd¤âš bjËthf R£o¡
fh£l¥g£LŸsJ. rhrd¤âš btË¥gL¤j¥g£LŸs
j§fsJ cÇikfŸ k‰W« r_f x¥gªj« g‰¿ guk
ViHfŸ k‰W« bg©fŸ cŸË£l ïªâa Fok¡fŸ
j‰nghJ mâfkhd ÉÊ¥òz®¢áia¥ bg‰WŸsd®.
ï¤jifa mo¥gil¡ flikfis brŒtâš
bjhl®ªJ jtW»w ekJ murh§f§fis¥ g‰¿í«
m t ® f Ÿ e š y É Ê ¥ ò z ® n t h L c Ÿ s d ® .
mDjhg¤jhš beŠáš u¤j« totJ nghy
btËÆl¥gL« m¿¡iffshš mt®fË‹ kdij¡
ftu Koahkš nghfyh«. Ãâ¡bfhŸifŸ cŸgl
g£b#£oš bghâªJ it¡f¥g£LŸs muá‹
bfhŸiffË‹ jh¡f§fis kâ¥ãlî« k¡fshš
ïaY«. ïªj ïl¤âšjh‹ všyh Ãâ mik¢r®fË‹
nj‹jlÉa m¿¡iffS« bt‰W th®¤ijfsh»
ngh»‹wd. ïªj ÃâÃiy m¿¡ifÆš kiw
Kfkhfî« neuoahfî« ïU¡»w gy bfhŸiffŸ
b g U « g h y h d b g © f S ¡ F É U « g ¤ j f h j
Éisîfis¤ ju¡Toajhf ïU¡»wJ. ïªj
M©L ftd« brY¤j¥g£l ÃâÃiyikia
gy¥gL¤J« Ka‰áfS«, g£b#£oš ïU¡»w
m¤jifa Ka‰áfS«, bg©fŸ cŸË£l ïªâa
Fok¡fË‹ bghUshjhu ÃiyikfŸ Ûjhd neuo¤
jh¡Fjyhf mik»wJ. Vbd‹whš Fok¡fŸ
j§fË‹ r_f k‰W« bghUshjhu cÇikfis
m i l t j ‰ F n j i t a h d m ¤ â a h t á a
bghJ¥gÂfS¡fhd Ãâ xJ¡Ñ£il ïªj g£b#£
bt£L»wJ.
bghJthd gÂfS¡fhd bryit bt£Ljš
m¤âahtáa cŸf£lik¥òfis cUth¡Fjš
v‹gJ vâ®fhy ts®¢á¡F mo¥gilahf mikí«.
thœ¡if¤ ju¤ij nk«gL¤J«. x£Lbkh¤j
k¡fË‹ c‰g¤â M‰wiy nk«gL¤J«. btËeh£oš
ïUªJ V‰Wkâ¡fhd njitfŸ cŸeh£L¡F
tUtJ ãu¢ridahf kh¿tU»wnghJ cŸeh£oš
ešy KiwÆš ru¡FfS¡fhd njitia mâfÇ¡f
b r Œ í « . k ¡ f Ÿ b g U k s É š g a ‹ g L ¤ J » w
m¤âahtáa g©l§fË‹ Éiyia r‰W Ãiyahf
ïU¡f brŒtâš cWâ brŒí«. F¿¥ghf ïªâahÉš
m¤jifa mo¥gilahd cŸf£lik¥òfŸ, r_f

gÂfis tH§Ftâš Äf¥bgU« msÉš
g‰wh¡Fiw cŸsJ v‹gJ TLjyhd Éõa«. ïit
thœ¡if ÃiyikfŸ ÛJ neuoahd ghâ¥ig
V‰gL¤J»‹wd.j§fsJ m‹whl thœÉš
ï¤jifa cŸf£lik¥òfË‹ g‰wh¡Fiwahš
V ‰ g L » w É i s î f i s g š n t W t Ê f Ë š
vâ®bfhŸ»w bg©fŸjh‹ F¿¥ghf mâf«
ghâ¡f¥gL»wh®fŸ. m¤jifa bghJthd
gÂfS¡fhd Ãâfis bt£LtJ mšyJ
V‰bfdnt g‰wh¡Fiwahf ïU¥gij mâfÇ¡f
ÉLtJ M»ait neuoahd vâ®kiwahd
ÉisîfisKGikahfV‰gL¤J»‹wd.
m j d h š ï ª j M © o ‹ Ã â g ‰ w h ¡ F i w
V‰W¡bfhŸs¥g£l msthd, cŸeh£L bkh¤j
c‰g¤âÆš 5.2 rjåj¤J¡F f£L¥gL¤j¥ g£LŸsJ.
ïªjh©o‹ rhjidahF«. Äfî« njitahd
brythd â£l§fS¡fhd bryit fLikahf
Fiw¤jj‹ _y« ïJ rhâ¡f¥g£L ïU¥gJjh‹
ãu¢rid MF«. 2012-13 M« M©L g£b#£o‹
kâ¥ÕLfS¡F« ïUgJ rjåj¤J¡F« ÑHhf
â£l§fS¡fhd bryîfŸ ïU¥gjhf j‰nghija
Ã â a h © o ‹ â U ¤ j ¥ g £ l k â ¥ Õ L f Ÿ
bjÇÉ¡»‹wd. k¡fË‹ ešthœití« thœ¡if¤
ju¤ijí« neuoahf ghâ¡f¡Toa JiwfŸ
cŸË£L mid¤J¤ JiwfËY« Ãâ xJ¡Ñ£oš
bt£LfŸ ÉGªjj‹ Éisî ïJ. áy JiwfŸ Äf
nkhrkhf ghâ¡f¥g£LŸsd. mj‹ K‹ng Ô®khÅ¡f
Koahj mt‰¿‹ Éisîfis e«khš ïÅjh‹
m¿aKoí«. cjhuzkhf, Ú®¥ghrd« k‰W«
btŸs¡f£L¥ghL M»at‰W¡fhd c©ikahd
bryÉd« v‹gJ g£b#£ bjhifnahL x¥ãL«nghJ
_‹¿š xU gFâahf k£Lnk ïU¥gjhf
kâ¥ãl¥gL»wJ. bjhÊš k‰W« fÅk ts«,
,ÉŠPhd« k‰W« bjhÊšE£g«, bjhiy¤bjhl®ò
Jiw M»a K¡»akhd JiwfS« ÔÉukhd
Ãâbt£LfËš áuk¥gL»‹wd. ÉtrhaK«,Cuf
nk«ghL«, Mnuh¡»a«, fšÉ M»aití« Tl
g£b#£ xJ¡ÑLfis x¥ãL«nghJ ÔÉukhd Ãâ
bt£L¡fS¡FMsh»cŸsd.
r_f¤J¡F¤ njitahd mtáakhd gÂfis
k¡fS¡F brŒtij “â£l§fŸ''v‹w tifÆš
murh§f« brŒtJ«,Fok¡fË‹ cÇikfŸ v‹w
KiwÆš ïšyhkš murh§f« jU« gÇRfŸ v‹w
KiwÆš brašgLtJ cy»nyna ïªâah k£L«jh‹
v‹gijí« eh« ÃidÉš it¤J¡bfhŸs nt©L«
.eh« m¤âahtáakhd Rfhjhu gÂfis
k¡fS¡F¤ jukh£nlh«. ãwF mij xU â£lkh¡»
njáa »uhk¥òw Rfhjhu ïa¡f« v‹w bg©
b j h Ê y h Ë f S ¡ f h f e l ¤ J n t h « . f š É i a
t H § F t â š ã ‹ j § » n g h n t h « . ã w F
midtU¡Fkhd fšÉ ïa¡f« v‹W xU â£l¤ij
cUth¡» mâš gz¤ij¤ bfh£Lnth«.
mo¥gilahd r¤Jzî, FHªij ãw¥ò¡F Kªâa
k‰W« ãªija guhkÇ¥ò M»aití« bghJthd
gÂfshf ïU¡f nt©L«. (gy ehLfËš
m¥go¤jh‹ ïU¡»‹wd). Mdhš, eh« mt‰iw
xU§»izªj FHªij ts®¢á¤ â£lkhf
it¤JŸnsh«. mªj â£l«jh‹ cy»nyna bgÇa
â£l« v‹W bgUik¥g£L¡bfhŸsî« brŒnth«.
(Vbd‹whš ntW vªj ehL« ïjid xU â£lkhf
m¿É¤jJ »ilahJ.) mj‹ ãwF mj‰F gz«
x J ¡ f k h £ n l h « . c ¢ r Ú â k ‹ w ¤ â ‹
f©ld§fS¡F¥ ãwF« ï‹dK« ïªâahÉ‹
všyh FHªijfS¡F« mªj guhkÇ¥òfŸ »il¡fhj
Ã i y c Ÿ s J . F i w t h f r « g s « t h § f ¡
T o a t ® f s h d b g © f Ÿ , m t ® f Ë ‹
ntiyfS¡fhd vªj xU ghJfh¥ngh cjÉfnsh
ïšyhkš ïU¡»‹wd®. mt®fŸ bjhÊyhs®fshf¡
Tl V‰f¥glÉšiy. xU â£l¤â‰F njitahd
msî Ãâ xJ¡fhkš mjid bkšy brh£L brh£lhf
totJ nghy xJ¡Fnth«. mJ eh« vâ®gh®¤j msî
bt‰¿fisjuÉšiyv‹WM¢rÇa¥gLnth«.
ïªj c¤njr g£b#£oš ïªj tUl¤â‹ Fiwthf
âU¤j¥g£l kâ¥ÕLfisÉl, â£l§fS¡fhd Ãâ
xJ¡ÑLfŸ á¿jsî ca®ªJŸsd. ïªj tUl¤â‹
g£b#£ kâ¥ÕLfis x¥ã£lhš vªj xU Ãâ
mâfÇ¥ò« fhz¥glÉšiy. vdnt, czî¡fhd
kh‹a« v‹gJ k¤âa muR czî ghJfh¥ò knrhjh
it bfh©L tUtj‰F â£lÄ£L ïUªjhY«
IahÆu« nfho Kjš 90 MÆu« nfho %ghŒ tiu
mâfÇ¡F«vdvâ®gh®¡f¥gL»wJ.
fšÉ¡fhd bryÉdK« f£L¥gL¤j¥g£LŸsJ.
ïªj tUl g£b#£ kâ¥Õ£oš gŸË¡ fšÉ¡fhd Ãâ
xJ¡ÑL v‹gJ btW« v£L rjåj«jh‹ mâf«.
ïªj tUl¤âš c©ikÆš brythdâš 15 rjåj«
mâf«. cŸeh£L bkh¤j c‰g¤âÆš mj‹ g§F
mâfÇ¥gJ Äfî« mÇjhf ïU¡F« v‹gJ ïj‹
m®¤j«. Mnuh¡»a¤J¡fhd bryÉd¤âY« ïnj
fijjh‹. g£b#£ Ãâ xJ¡Ñ£oš mâfÇ¥gJ
âU¤j¥g£l c©ikahd bryÉd¤âš 28 rjåjkhf
ïU¡»wJ. ïªj mâfÇ¥ig flªj tUl g£b#£nlhL
x¥ã£lhš btW« v£L rjåj«jh‹. Mnuh¡»a«

ngh‹w m¤âahtáa Éõa§fËš Tl òâjhf bryî
brŒa mDkâ¡f¥gLtJ v‹gJ v¥go ïU¡»wJ
v‹gJ fhz¡ »il¡»wJ. Äf K¡»a â£lkhf
fUj¥gL»w kfh¤kh fhªâ »uhk¥òw ntiy cWâ
â£l¤â‰F 33000 nfhofŸ xJ¡f¥g£LŸsJ. mJ
flªj tUl mnj msî xJ¡ÑL. ca®ªJŸs
Éiythá ca®it fz¡»š bfh©lhš ïJ
K‹ãUªjij Él FiwthdjhF«. všyhtifahd
bghJ¥ gÂfS¡fhd bryÉd§fËY« ï¤jifa
xUk£lkhdmQFKiwjh‹cŸsJ.
vÇbghUŸ kh‹a¤ij 30,000 nfho %ghŒfS¡F
nkš Fiw¤jj‹ _y« Ãâ mik¢r® všyht‰iwí«
nkhrkh¡» ïU¡»wh®. cyf vÇr¡â ÉiyfŸ
mâfÇ¤Jbfh©Ljh‹ cŸsd. ïªj ÃiyÆš
ïªâa muR jdJ Fok¡fis mªj cyf msÉyhd
Éiyfis ju¢brhšÈ f£lha¥gL¤J»wJ. jÅeg®
tUkhd¤â‹ cyf ruhrÇÆš ïªâaÇ‹ jÅeg®
tUkhd¤ij x¥ã£lhš mJ Äf á¿a msîjh‹
Mdhš cyf msÉš vÇbghUS¡F jU« Éiyia
ju¢brhš»wJ muR. (muá‹ áªjidia¥ ghU§fŸ.
ef®òw ïªâa‹ âdrÇ 34 %ghŒ r«ghâ¤jhš mt‹
V i H m š y . M d h š m t ‹ m š y J m t Ÿ
neuoahfnth mšyJ kiwKfkhfnth xU È£l®
bg£nuhY¡F %ghŒ 65.70 junt©L«). vÇbghUŸ
v‹gJ všyht‰W¡Fkhd ïiz¥ghsuhf ïU¥gjhš
mj‹ Éiyna‰w« v‹gJ czî, ngh¡Ftu¤J
cŸË£l m¤âahtáa bghUŸfŸ k‰W« gÂfŸ
cŸgl všyht‰¿‹Éiyiaí« ghâ¡»wJ.
ïJ _®¡f¤jdkhd elto¡if. ïJ k¡fË‹
th§F« r¡â FiwªJ bfh©nl nghF« nghJ
m¤âahtáa gÂfŸ, bghUŸfË‹ Éiy
V¿¡bfh©nl nghF« Ãiy¡F¡ bfh©L tU«.
tU« khj§fËš mJ j‹ ghâ¥ig¡ fh£L«. mnj
neu¤âš, ešy jukhd ntiythŒ¥òfis
cUth¡FtJ, áW bjhÊšfŸ _ykhf bghUŸfŸ
c‰g¤â brŒtJ k‰W« gÂfis brŒtJ
M»at‰iw cWâ¥gL¤jš M»a Éõa§fËš
vJînk brŒa¥glÉšiy. mij¥g‰¿a áªjid Tl
ï š y h j Ã i y c Ÿ s J . c © i k a h d
bjhÊyhs®fshf el¤j¥glhj, Fiwthf r«gs«
ju¥gL»w bg©fŸ _ykhf jdJ mo¥gilahd,
bghJk¡fS¡fhd gÂfis brŒtJ v‹W ml«
ão¤jJ nghy muR elªJ bfhŸ»wJ. m¥goahdhš
ïªâa¥ bg©fŸ ïªj g£b#£ ÛJ ešy KiwÆš
v¥go gâyË¥gh®fŸ v‹W vâ®gh®¡f Koí«?
Mjhu«: 'Frontline' March 22, 2103
NÇa r¡âíl‹ gRik åL
f£l khÅa«
%.2.10 y£rkhf ca®î
nguitÆš Kjšt® b#ayÈjh 110tJ ÉâÆ‹ Ñœ
ne‰W go¤j m¿¡ifÆš T¿ÆU¥gjhtJ: 2011«
M©L M£á bghW¥ig V‰wîl‹, Kjyik¢rÇ‹
NÇa r¡âíl‹ Toa gRik åLfŸ â£l« v‹w
â£l¤ijm¿Kf¥gL¤ând‹.
ïªj â£l¤â‹go, NÇa r¡âíl‹ Toa gRik
åL x›bth‹W« %.1 y£r¤J 80 MÆu« bryÉš
300 rJu mo gu¥gsÉš f£l¥gL«. M©L¡F
60,000 åLfŸ v‹w mo¥gilÆš IªJ
M©LfËš 3 y£r« åLfŸ f£l¥gL« v‹W
m¿É¤nj‹.mj‹go, 2011-12« M©oš 60,000
å L f Ÿ % . 1 , 0 8 0 n f h o b r y É š f £ o
Ko¡f¥g£LŸsd. ïnjnghš, 2012-13« M©o‹
ïy¡fhd 60,000 åLfËš ïJtiu 20,861 åLfŸ
f£o Ko¡f¥g£LŸsd. ÛjKŸs åLfŸ
mid¤J« ÉiuÉš f£o Ko¡f¥g£L ÉL«.
mid¤J åLfS« gadhËfŸ _ynk f£l¥g£L
tU»‹wd.
ïªj NœÃiyÆš, f£Lkhd bghU£fshd kzš,
br§fš, ábk©£ M»at‰¿‹ Éiy ca®î
fhuzkhf NÇa r¡â¡fhd NÇa jfL k‰W«
cgfuz§fŸ M»at‰W¡F MF« brythd,
%.30 MÆu« Ú§fyhf, åL f£Ltj‰F muR
Ã®zÆ¤JŸs myF bjhifahd %.1 y£r¤J 50
MÆu¤âš åL f£Ltj‰F áukkhf cŸsJ v‹w
j f t š v d J f t d ¤ J ¡ F b f h © L
tu¥g£lJ.gadhËfË‹ nt©Lnfhisí«,
cW¥ãd®fË‹ nfhÇ¡ifiaí« V‰W, ViH
k¡fŸ ga‹bgW« tifÆš, NÇa r¡âíl‹ Toa
gRik åLfS¡fhd myF bjhif 2013-14«
M©L Kjš %.1 y£r¤J 80 MÆu¤âš ïUªJ %.2
y£r¤J10 MÆukhfca®¤j¥gL«.
ïnjngh‹W, ïªâuh Ãidî FoÆU¥ò â£l¤â‹
Ñœ åL f£l muR Ã®zÆ¤JŸs %.1 y£r« v‹gJ
2013-14« M©L Kjš %.1 y£r¤J 20 MÆu« vd
ca®¤â tH§f¥gL«. ïâš k¤âa muá‹ g§F
bjhif %.52 MÆu¤J 500 vdî«, khÃy muá‹
g§F bjhif %.67 MÆu¤J 500 vdî« ïU¡F«
v‹wh®.
Mjhu«: âdfu‹ 10.4.2013

Mây£RÄ 152 th¡FfS« fnzr‹ 150 th¡FfS«,
nrf® 90 th¡FfS« bg‰wd®. m¥nghJ fnzr‹
jfuhW brŒjjhš fytu« V‰gL« NœÃiy V‰g£lJ.
mjdhš ït®fŸ _‹W ngÇ‹ bga®fis J©L¢
Ó£oš vGâ FY¡fš KiwÆš nj®ªbjL¡f Koî
brŒa¥g£lJ. mâY« Mây£RÄÆ‹ bganu
tªjjhš,mtnujiytuhf¤nj®ªbjL¡f¥g£lh®.
flªj 2011 m¡nlhgÇš elªj nj®jÈš 100 th¡FfŸ
É¤âahr¤âš 2tJ Kiwahf Mây£RÄ bt‰¿
bg‰wh®. ïªj »uhk¤âš go¤jt®fŸ 40 rjåj« ng®
k£Lnk. k‰wt®fŸ Étrha«, TÈ ntiy
b r Œ » ‹ w d ® . M N R E G A _ y « F s «
cUth¡f¥g£LŸsJ. Fs«, VÇ, thŒ¡fhš
ö®thu¥g£LŸsJ.k©rhiynghl¥g£LŸsJ.
flªj 2006« M©oÈUªJ j‰nghJ tiu gy
M ¡ » u Ä ¥ ò f i s m f ‰ ¿ r k ¤ J t ò u K «
f£l¥g£LŸsJ. kiy nk£L¤ bjU cUth¡»aJ,
cHt® rªij cUth¡»aJ, j©Ù® bjh£ofŸ
f£oaJ, Fs« bt£oaJ, Ú® Ãiyfis R¤j¥gL¤â
Ú® Mjhu¤ij bgU¡»aJ, Éisah£L ikjhd«,
bjUnthukhf tá¡F« k¡fS¡F ïU¥ãl trâ
brŒJ bfhL¥gJ, mt®fŸ FHªijfis gŸËÆš
nr®¥gJ, MNREGA _y« ntiy cWâ m£il tH§»
thœthjhu¤ij ca®¤âaJ k‰W« Cuh£áÆš
òw«ngh¡F Ãy§fis ïd« f©L mâš åL
ïšyhjt®fS¡F åL f£o¡ bfhL¤jJ vd gy gy
e‹ikfisMây£RÄbrŒJŸsh®.
ïjdhš áy Mâ¡f rhâÆdÇ‹ fL« vâ®¥òfis
rªâ¤J nghuh£l¤Jl‹ Cuh£áia el¤â tU»wh®.
ïJ F¿¤J Mây£RÄ T¿ajhtJ, eh‹ Kj‹
Kjyhf 2006 - 2011 M©LfËš milahs¢nrÇ
Cuh£áÆš jiytuhf ïUªnj‹. v‹ Cuh£áia
nr®ªj k¡fS¡F eh‹ F‹W¥òw«ngh¡»š XiyåL
f£o¡ bfhL¤nj‹. ïj‰F gadhËfshf
MââuhÉl®, KjÈah®, br£oah®, eha¡f® M»a
rKjha k¡fis Foak®¤ând‹. 2006M«
M©oÈUªJ ï«kidfS¡F g£lh th§Ftj‰F
fhŠáòu« kht£l«, âU¡fG¡F‹w« x‹¿a«,
milahs¢nrÇ Cuh£á¤ jiyt® Mây£RÄ,
gadhËfS¡F FoÆU¥ò tH§Ftâš
rªâ¤j ãu¢ridfŸ
ây£RÄ Kj‹Kiwahf 2006« M©L«,
ïu©lhtJ Kiwahf 2011« M©L«MCuh£á¤ jiytuhf nj®ªbjL¡f¥-
g£LŸsh®. 5M« tF¥ò tiu go¤JŸs ïtU¡F
brhªjkhf xU åL«, 3 V¡f® ÃyK« cŸsJ. fzt®
bga® ehuhaz‹. ã.í.á. tiu go¤JŸs ït®
É t r h a « b r Œ J b f h © L m § f ‹ t h o
gÂahsuhfî« ïU¡»wh®. ïtU¡F 3 kfŸfŸ
k‰W« xU kf‹. ïâš ïu©L kfŸfS¡F
âUkzkh» É£lJ. xU kfŸ fšÿÇÆš go¡»wh®.
kf‹ 5 tUl§fS¡F K‹ Ä‹rhu« jh¡»
ï w ª J Ÿ s h ‹ . j ‹ D i l a n r h f ¤ i j
kiw¤J¡bfh©L k¡fS¡F bghJ¤ bjh©L
brŒtâš j‹Dila ftd¤ij âir âU¥ã¢
b r a š g £ L t U » w h ® . ï › ñ u h £ á a h d J
F©LkÂnrÇ, milahs¢nrÇ, rk¤Jtòu« M»a
_‹W»uhk§fiscŸsl¡»aJ.
ïªj CÇš cilah®, br£oah®, t‹Åa®, ehíL,
»uhÄÅ, M¢rhÇa®, g£oaš tF¥ãd® vd gšntW
r_f¤âd® thœ»wh®fŸ. ï§F t‹Åa® bgUksî«
k‰w tF¥ãd® Fiwthfî« cŸsjhš mt®fË‹
Mâ¡f«jh‹ gy ãu¢rid¡F¡ fhuzkhf cŸsJ.
ï§FŸs bkh¤j k¡fŸ bjhif 1250. th¡fË¡f
jFâíŸst®fŸ 900 ng®. ïâš 30 MââuhÉl®
FL«g§fS«, 4 gH§FoÆd® FL«g§fS« cŸsd.
ï§F 4 Fs§fŸ, xU VÇ, 5M« tF¥ò tiu cŸs xU
Mu«g¥gŸË, üyf« M»ait cŸsd. 265 bghJ
ÉÃnahf m£ilfis cŸsl¡»a 2 nuõ‹
filfS«, 5 j©Ù® bjh£ofS«, 2 mo g«òfS«, 2
m§f‹thofS« cŸsd. MNREGA m£il 358
eg®fS¡FtH§f¥g£LŸsd.
ï§F bkh¤j th®LfË‹ v©Â¡if 6. ïs§nfh
(t‹Åa®) Jiz jiytuhfî«, b#Œr§f®
(t‹Åa®), VGkiy(t‹Åa®), cõh (t‹Åa®),
bršy¥g‹ (t‹Åa®) k‰W« brªâš (ehíL) M»nah®
th®L cW¥ãd®fshfî« cŸsd®. 2006M« M©L
Cuh£á¤ nj®jÈš ngh£oÆ£lnghJ ïtiu vâ®¤J
fnzr‹, nrf® M»nah® ngh£oÆ£ld®. ïâš

Ka‰á brŒnj‹. t£lh£áaiu rªâ¤J« kD
bfhL¤âU¡»nw‹. ïJtiuÆY« g£lhî«
juÉšiy, cÇa gâY« ju¥glÉšiy. kiynk£L¤
bjUÉš ï«k¡fS¡fhf nfhÉiy¡ f£ond‹.
bjU¡fŸ mik¤nj‹. mªj bjU¢ rhiyia kfh¤kh
fhªâ njáa Cuf ntiy cWâ¤ â£l¥ (MNREGA)
g Â a h s ® f i s i t ¤ J Ó u i k ¤ n j ‹ . v ‹
gŠrha¤â‰F brhªjkhd 11 V¡f® 10 br‹£ Ãy¤ij
všy¥g‹, MWKf M¢rhÇ, fhË M»nah®
M¡»uÄ¥ò brŒJŸsd®. TLjš M£áa® _ykhf
ïªj M¡»uÄ¥ig mf‰w kD bfhL¤âU¡»nw‹.
2007M« M©L F©LkÂ¢nrÇ »uhk¤âš 24
ngU¡Få£Lkid¥g£lhbg‰W¡bfhL¤nj‹.
mj‹ãwF Û£blL¡f¥g£l 11 V¡f® Ãy¤âš
rk¤Jtòu« mik¤J¡ bfhL¡f m¥nghija âKf
M£áÆš cŸsh£á¤Jiw kªâÇahf ïUªj
K.f.°lhÈ‹ mt®fis rªâ¤nj‹. v‹ Cuh£á¡F
rk¤Jtòu« mik¡f mDkâ bfhL¤J MizÆl
nt©L« v‹W nf£L¡ bfh©nl‹. mj‹go
r k ¤ J t ò u « m i k ¡ f c ¤ j u É £ l h ® . ï ª j
rk¤Jtòu¤â‰F gadhËfis¤ nj®î brŒtj‰F
kht£l TLjš M£áa® k‰W« mâfhÇfŸ _y«
tWik¡ nfh£o‰F Ñœ cŸs r_f¤âdiu nj®î
brŒjd®. mâš ã‰gL¤j¥g£l tF¥ãd® 25, Äfî«
ã‰gL¤j¥g£l tF¥ãd® 25, Mâ âuhÉl® 7 M»nah®
nj®î brŒa¥g£ld®. rk¤Jtòu¤âš bkh¤j« 100
åLfŸ f£l¥g£ld. xU ÃahaÉiy¡ filí«
mik¡f¥g£lJ.
ÛjKŸs 33 åLfS¡F gunk°tuk§fs«,
b e ‰ F z « g £ L , Ñ H ® b f h Ÿ i s M » a
»uhk§fËÈUªJ bkh¤j« 90 FL«g§fŸ
g a d h Ë f s h f ¤ n j ® î b r Œ a ¥ g £ l d . ã w
tF¥ãdU¡fhf (OC) xJ¡f¥g£l 10 åLfS¡F
m¥nghJ jFâahd gadhËfŸ ïšyhjjhš nj®î
brŒa¥glÉšiy. nj®ªbjL¡f¥g£l 90 eg®fS¡F
27.02.2011 m‹W mik¢ruhf ïUªj jh.nkh. m‹gur‹
mt®fshš rhÉfŸ tH§f V‰ghL brŒa¥g£lJ.
Mdhš, m‹iwa âd« 5 FL«g§fS¡F k£L«jh‹
rhÉfŸ tH§f¥g£ld. ÛjKŸs 85 FL«g§fS¡F
m¥nghija MLA fha¤ÇnjÉ k‰W« ïy¤ö®
x‹¿a¥ bgUªjiytuhf ïUªj uhk¢rªâuÅl«
rhÉia tH§FkhW T¿É£L ntbwhU ÉHhÉ‰F
mik¢r® br‹WÉ£lh®. Mdhš ït®fŸ 85
gadhËfS¡F« rhÉ bfhL¡f fhy« fl¤âd®.
mj‰FŸ nj®jY« tªJÉ£lJ. 25.10.2011 m‹W
ïu©lhtJ Kiw jiytuhf nj®ªbjL¡f¥g£nl‹.
mj‹ã‹ kht£l M£áaU¡F å£L¢rhÉ bfhL¤j
Éõa¤ij vG¤J¥ó®tkhf¡ bfhL¤nj‹, vªj¥
gaD« ïšiy. mj‹ ãwF ca®Úâk‹w¤ij
ehond‹. tH¡F bjhl®ªnj‹. Cuh£áÆ‹ _ykhf
nj®î brŒa¥g£l gadhËfS¡F rhÉ tH§f
nt©L« v‹W Úâk‹w« Ô®¥ò« tH§»aJ.
mjdo¥gilÆš t£lhu ts®¢á mYtyf¤âÈUªJ
rhÉ bfh©L tu¥g£lJ. bkh¤j« 85 rhÉ
bfhL¡f¥g£oU¡f nt©L«. Mdhš BDO
mYtyf¤âÈUªJ tªjt®fŸ 69 rhÉfis k£Lnk
bfhL¤jh®fŸ. ÛjKŸs 16 rhÉfis ï¥nghija
MLA uh#] (mâKf brŒô® bjhFâ) ÃW¤â it¡f¢
brh‹dh® v‹W T¿dh®fŸ. ïªj¥ ãu¢rid¡fhf
v›tsnthnghuhond‹.
Mdhš MLA & BDO M»nah® ca®Úâk‹w Ô®¥ig¡
Tl kâ¡fÉšiy. ïªj¤ jftiyí« eh‹ kht£l
M£áaÇl« vG¤J¥ó®tkhf bjÇÉ¤nj‹.
ghâ¡f¥g£l 16 gadhËfS« k¡fŸ Fiw Ô®¥ò
ehËš kht£l M£áaiu rªâ¤J kD bfhL¤jd®.
ehD« kD bfhL¤nj‹. ïJtiu vªj¥ gâY«
ïšiy. nk‰go 16 å£ilí« bg‰W¤ jU«tiuÆš
j i y K o i a ¡ T l b t £ L t â š i y v ‹ W
KobtL¤nj‹. å£il Û£blL¥gJ r«gªjkhf
kht£l M£áaiu Û©L« rªâ¡f cŸns‹. òËa
ku¤joÆš bfh£L« kiHÆY«, bfhS¤J«
btÆÈY« ïUªj ó«ó«kh£L¡fhu®fŸ, ehnlho
k¡fŸ k‰W« gH§FoÆd k¡fis rk¤Jtòu¤â‰F
ne® vânu cŸs fšyh§F¤J òw«ngh¡if nj®î
brŒJ 24 åLfis¡ f£o¡ bfhL¤nj‹. Mâ¡f
rhâÆd® ïªj åLfis všyh« vÇ¤jh®fŸ. ïªj
å£oÈUªj k¡fis¤ Ju¤âdh®fŸ. ïªj
k¡fbsšyh« Û©L« òËaku¤joÆš tªJ
ïU¡»wh®fŸ. ït®fS¡F MNREGA, gÂ¡fhd
m£il tH§» ntiy thŒ¥ig V‰gL¤â¡
bfhL¤nj‹. ït®fSila ãŸisfis gŸËÆš
nr®¤JŸns‹.
mid¤J »uhk m©zh kWky®¢á â£l¤â‹ _y«
m¥nghija muR RLfhL mik¡f 3.85 y£r«
tH§»aJ. ïij mik¡f ïl¤ij nj®î
brŒí«nghJ mªj kahd ïl¤âš rilah©o
v‹gt® åLf£o M¡»uÄ¥ò brŒâUªjh®. ïij
mf‰w t£lhu ts®¢á mYty® _y« m‹iwa
t£lh£áauhf ïUªj âU. nyhfehj‹ v‹gtÇl«
kD bfhL¤nj‹. mt® neh£O° ÉLth®. M¡»uÄ¥ò

Voices of Panchayat Presidents - Newsletter - Issue No.27

Voices of Panchayat Presidents - Newsletter - Issue No.27

Recomendados

Recomendados

Mais conteúdo relacionado

Mais procurados

Mais procurados (20)

Destaque

Destaque (17)

Voices of Panchayat Presidents - Newsletter - Issue No.27