1. Quèc héi Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam
§éc lËp - Tù do - H¹nh phóc
LuËt sè: 33/2005/QH11
Quèc héi
níc céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam
Kho¸ XI, kú häp thø 7
(Tõ ngµy 05 th¸ng 5 ®Õn ngµy 14 th¸ng 6 n¨m 2005)
Bé luËt
d©n sù
C¨n cø vµo HiÕn ph¸p níc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam n¨m
1992 ®· ®îc söa ®æi, bæ sung theo NghÞ quyÕt sè 51/2001/QH10 ngµy
25 th¸ng 12 n¨m 2001 cña Quèc héi kho¸ X, kú häp thø 10;
Bé luËt nµy quy ®Þnh vÒ d©n sù.
PHÇN THø NHÊt
NH÷NG QUY ®ÞNH CHUNG
Ch¬ng I
nhiÖm vô vµ hiÖu lùc cña Bé luËt d©n sù
§iÒu 1. NhiÖm vô vµ ph¹m vi ®iÒu chØnh cña Bé luËt d©n sù
Bé luËt d©n sù quy ®Þnh ®Þa vÞ ph¸p lý, chuÈn mùc ph¸p lý cho
c¸ch øng xö cña c¸ nh©n, ph¸p nh©n, chñ thÓ kh¸c; quyÒn, nghÜa vô cña
c¸c chñ thÓ vÒ nh©n th©n vµ tµi s¶n trong c¸c quan hÖ d©n sù, h«n nh©n
vµ gia ®×nh, kinh doanh, th¬ng m¹i, lao ®éng (sau ®©y gäi chung lµ quan
hÖ d©n sù).
Bé luËt d©n sù cã nhiÖm vô b¶o vÖ quyÒn, lîi Ých hîp ph¸p cña c¸
nh©n, tæ chøc, lîi Ých cña Nhµ níc, lîi Ých c«ng céng; b¶o ®¶m sù b×nh
®¼ng vµ an toµn ph¸p lý trong quan hÖ d©n sù, gãp phÇn t¹o ®iÒu kiÖn
®¸p øng nhu cÇu vËt chÊt vµ tinh thÇn cña nh©n d©n, thóc ®Èy sù ph¸t
triÓn kinh tÕ - x· héi.
§iÒu 2. HiÖu lùc cña Bé luËt d©n sù
1. Bé luËt d©n sù ®îc ¸p dông ®èi víi quan hÖ d©n sù ®îc x¸c lËp tõ
ngµy Bé luËt nµy cã hiÖu lùc, trõ trêng hîp ®îc Bé luËt nµy hoÆc nghÞ
quyÕt cña Quèc héi cã quy ®Þnh kh¸c.

2. 2
2. Bé luËt d©n sù ®îc ¸p dông trªn l·nh thæ níc Céng hoµ x· héi chñ
nghÜa ViÖt Nam.
3. Bé luËt d©n sù ®îc ¸p dông ®èi víi quan hÖ d©n sù cã yÕu tè níc
ngoµi, trõ trêng hîp ®iÒu íc quèc tÕ mµ Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt
Nam lµ thµnh viªn cã quy ®Þnh kh¸c.
§iÒu 3. ¸p dông tËp qu¸n, quy ®Þnh t¬ng tù cña ph¸p luËt
Trong trêng hîp ph¸p luËt kh«ng quy ®Þnh vµ c¸c bªn kh«ng cã tho¶
thuËn th× cã thÓ ¸p dông tËp qu¸n; nÕu kh«ng cã tËp qu¸n th× ¸p dông
quy ®Þnh t¬ng tù cña ph¸p luËt. TËp qu¸n vµ quy ®Þnh t¬ng tù cña ph¸p
luËt kh«ng ®îc tr¸i víi nh÷ng nguyªn t¾c quy ®Þnh trong Bé luËt nµy.
Ch¬ng II
NH÷NG NGUYªN T¾C C¬ B¶N
§iÒu 4. Nguyªn t¾c tù do, tù nguyÖn cam kÕt, tho¶ thuËn
QuyÒn tù do cam kÕt, tho¶ thuËn trong viÖc x¸c lËp quyÒn, nghÜa
vô d©n sù ®îc ph¸p luËt b¶o ®¶m, nÕu cam kÕt, tho¶ thuËn ®ã kh«ng vi
ph¹m ®iÒu cÊm cña ph¸p luËt, kh«ng tr¸i ®¹o ®øc x· héi.
Trong quan hÖ d©n sù, c¸c bªn hoµn toµn tù nguyÖn, kh«ng bªn nµo
®îc ¸p ®Æt, cÊm ®o¸n, cìng Ðp, ®e do¹, ng¨n c¶n bªn nµo.
Cam kÕt, tho¶ thuËn hîp ph¸p cã hiÖu lùc b¾t buéc thùc hiÖn ®èi víi
c¸c bªn vµ ph¶i ®îc c¸ nh©n, ph¸p nh©n, chñ thÓ kh¸c t«n träng.
§iÒu 5. Nguyªn t¾c b×nh ®¼ng
Trong quan hÖ d©n sù, c¸c bªn ®Òu b×nh ®¼ng, kh«ng ®îc lÊy lý do
kh¸c biÖt vÒ d©n téc, giíi tÝnh, thµnh phÇn x· héi, hoµn c¶nh kinh tÕ, tÝn
ngìng, t«n gi¸o, tr×nh ®é v¨n ho¸, nghÒ nghiÖp ®Ó ®èi xö kh«ng b×nh
®¼ng víi nhau.
§iÒu 6. Nguyªn t¾c thiÖn chÝ, trung thùc
Trong quan hÖ d©n sù, c¸c bªn ph¶i thiÖn chÝ, trung thùc trong viÖc
x¸c lËp, thùc hiÖn quyÒn, nghÜa vô d©n sù, kh«ng bªn nµo ®îc lõa dèi
bªn nµo.
§iÒu 7. Nguyªn t¾c chÞu tr¸ch nhiÖm d©n sù
C¸c bªn ph¶i nghiªm chØnh thùc hiÖn nghÜa vô d©n sù cña m×nh vµ
tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ viÖc kh«ng thùc hiÖn hoÆc thùc hiÖn kh«ng
®óng nghÜa vô, nÕu kh«ng tù nguyÖn thùc hiÖn th× cã thÓ bÞ cìng chÕ
thùc hiÖn theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
§iÒu 8. Nguyªn t¾c t«n träng ®¹o ®øc, truyÒn thèng tèt ®Ñp
ViÖc x¸c lËp, thùc hiÖn quyÒn, nghÜa vô d©n sù ph¶i b¶o ®¶m gi÷

3. 3
g×n b¶n s¾c d©n téc, t«n träng vµ ph¸t huy phong tôc, tËp qu¸n, truyÒn
thèng tèt ®Ñp, t×nh ®oµn kÕt, t¬ng th©n, t¬ng ¸i, mçi ngêi v× céng ®ång,
céng ®ång v× mçi ngêi vµ c¸c gi¸ trÞ ®¹o ®øc cao ®Ñp cña c¸c d©n téc
cïng sinh sèng trªn ®Êt níc ViÖt Nam.
§ång bµo c¸c d©n téc thiÓu sè ®îc t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi trong quan
hÖ d©n sù ®Ó tõng bíc n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cña
m×nh.
ViÖc gióp ®ì ngêi giµ, trÎ em, ngêi tµn tËt trong viÖc thùc hiÖn quyÒn,
nghÜa vô d©n sù ®îc khuyÕn khÝch.
§iÒu 9. Nguyªn t¾c t«n träng, b¶o vÖ quyÒn d©n sù
1. TÊt c¶ c¸c quyÒn d©n sù cña c¸ nh©n, ph¸p nh©n, chñ thÓ kh¸c ®-
îc t«n träng vµ ®îc ph¸p luËt b¶o vÖ.
2. Khi quyÒn d©n sù cña mét chñ thÓ bÞ x©m ph¹m th× chñ thÓ ®ã
cã quyÒn tù b¶o vÖ theo quy ®Þnh cña Bé luËt nµy hoÆc yªu cÇu c¬
quan, tæ chøc cã thÈm quyÒn:
a) C«ng nhËn quyÒn d©n sù cña m×nh;
b) Buéc chÊm døt hµnh vi vi ph¹m;
c) Buéc xin lçi, c¶i chÝnh c«ng khai;
d) Buéc thùc hiÖn nghÜa vô d©n sù;
®) Buéc båi thêng thiÖt h¹i.
§iÒu 10. Nguyªn t¾c t«n träng lîi Ých cña Nhµ níc, lîi Ých c«ng céng,
quyÒn, lîi Ých hîp ph¸p cña ngêi kh¸c
ViÖc x¸c lËp, thùc hiÖn quyÒn, nghÜa vô d©n sù kh«ng ®îc x©m
ph¹m ®Õn lîi Ých cña Nhµ níc, lîi Ých c«ng céng, quyÒn, lîi Ých hîp ph¸p
cña ngêi kh¸c.
§iÒu 11. Nguyªn t¾c tu©n thñ ph¸p luËt
ViÖc x¸c lËp, thùc hiÖn quyÒn, nghÜa vô d©n sù ph¶i tu©n theo quy
®Þnh cña Bé luËt nµy vµ quy ®Þnh kh¸c cña ph¸p luËt.
§iÒu 12. Nguyªn t¾c hoµ gi¶i
Trong quan hÖ d©n sù, viÖc hoµ gi¶i gi÷a c¸c bªn phï hîp víi quy
®Þnh cña ph¸p luËt ®îc khuyÕn khÝch.
Kh«ng ai ®îc dïng vò lùc hoÆc ®e däa dïng vò lùc khi tham gia quan
hÖ d©n sù, gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp d©n sù.
§iÒu 13. C¨n cø x¸c lËp quyÒn, nghÜa vô d©n sù
QuyÒn, nghÜa vô d©n sù ®îc x¸c lËp tõ c¸c c¨n cø sau ®©y:
1. Giao dÞch d©n sù hîp ph¸p;

4. 4
2. QuyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n, c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn kh¸c;
3. Sù kiÖn ph¸p lý do ph¸p luËt quy ®Þnh;
4. S¸ng t¹o gi¸ trÞ tinh thÇn lµ ®èi tîng thuéc quyÒn së h÷u trÝ tuÖ;
5. ChiÕm h÷u tµi s¶n cã c¨n cø ph¸p luËt;
6. G©y thiÖt h¹i do hµnh vi tr¸i ph¸p luËt;
7. Thùc hiÖn c«ng viÖc kh«ng cã uû quyÒn;
8. ChiÕm h÷u, sö dông tµi s¶n, ®îc lîi vÒ tµi s¶n kh«ng cã c¨n cø ph¸p
luËt;
9. Nh÷ng c¨n cø kh¸c do ph¸p luËt quy ®Þnh.
Ch¬ng III
C¸ NH©N
Môc 1
N¨NG LùC PH¸P LUËT D©N Sù,
N¨NG LùC HµNH VI D©N Sù CñA C¸ NH©N
§iÒu 14. N¨ng lùc ph¸p luËt d©n sù cña c¸ nh©n
1. N¨ng lùc ph¸p luËt d©n sù cña c¸ nh©n lµ kh¶ n¨ng cña c¸ nh©n cã
quyÒn d©n sù vµ nghÜa vô d©n sù.
2. Mäi c¸ nh©n ®Òu cã n¨ng lùc ph¸p luËt d©n sù nh nhau.
3. N¨ng lùc ph¸p luËt d©n sù cña c¸ nh©n cã tõ khi ngêi ®ã sinh ra vµ
chÊm døt khi ngêi ®ã chÕt.
§iÒu 15. Néi dung n¨ng lùc ph¸p luËt d©n sù cña c¸ nh©n
C¸ nh©n cã c¸c quyÒn, nghÜa vô d©n sù sau ®©y:
1. QuyÒn nh©n th©n kh«ng g¾n víi tµi s¶n vµ quyÒn nh©n th©n g¾n
víi tµi s¶n;
2. QuyÒn së h÷u, quyÒn thõa kÕ vµ c¸c quyÒn kh¸c ®èi víi tµi s¶n;
3. QuyÒn tham gia quan hÖ d©n sù vµ cã nghÜa vô ph¸t sinh tõ quan
hÖ ®ã.
§iÒu 16. Kh«ng h¹n chÕ n¨ng lùc ph¸p luËt d©n sù cña c¸ nh©n
N¨ng lùc ph¸p luËt d©n sù cña c¸ nh©n kh«ng bÞ h¹n chÕ, trõ trêng
hîp do ph¸p luËt quy ®Þnh.
§iÒu 17. N¨ng lùc hµnh vi d©n sù cña c¸ nh©n
N¨ng lùc hµnh vi d©n sù cña c¸ nh©n lµ kh¶ n¨ng cña c¸ nh©n b»ng
hµnh vi cña m×nh x¸c lËp, thùc hiÖn quyÒn, nghÜa vô d©n sù.

5. 5
§iÒu 18. Ngêi thµnh niªn, ngêi cha thµnh niªn
Ngêi tõ ®ñ mêi t¸m tuæi trë lªn lµ ngêi thµnh niªn. Ngêi cha ®ñ mêi
t¸m tuæi lµ ngêi cha thµnh niªn.
§iÒu 19. N¨ng lùc hµnh vi d©n sù cña ngêi thµnh niªn
Ngêi thµnh niªn cã n¨ng lùc hµnh vi d©n sù ®Çy ®ñ, trõ trêng hîp quy
®Þnh t¹i §iÒu 22 vµ §iÒu 23 cña Bé luËt nµy.
§iÒu 20. N¨ng lùc hµnh vi d©n sù cña ngêi cha thµnh niªn tõ ®ñ s¸u
tuæi ®Õn cha ®ñ mêi t¸m tuæi
1. Ngêi tõ ®ñ s¸u tuæi ®Õn cha ®ñ mêi t¸m tuæi khi x¸c lËp, thùc
hiÖn giao dÞch d©n sù ph¶i ®îc ngêi ®¹i diÖn theo ph¸p luËt ®ång ý, trõ
giao dÞch nh»m phôc vô nhu cÇu sinh ho¹t hµng ngµy phï hîp víi løa tuæi
hoÆc ph¸p luËt cã quy ®Þnh kh¸c.
2. Trong trêng hîp ngêi tõ ®ñ mêi l¨m tuæi ®Õn cha ®ñ mêi t¸m tuæi
cã tµi s¶n riªng b¶o ®¶m thùc hiÖn nghÜa vô th× cã thÓ tù m×nh x¸c lËp,
thùc hiÖn giao dÞch d©n sù mµ kh«ng cÇn ph¶i cã sù ®ång ý cña ngêi
®¹i diÖn theo ph¸p luËt, trõ trêng hîp ph¸p luËt cã quy ®Þnh kh¸c.
§iÒu 21. Ngêi kh«ng cã n¨ng lùc hµnh vi d©n sù
Ngêi cha ®ñ s¸u tuæi kh«ng cã n¨ng lùc hµnh vi d©n sù. Giao dÞch
d©n sù cña ngêi cha ®ñ s¸u tuæi ph¶i do ngêi ®¹i diÖn theo ph¸p luËt x¸c
lËp, thùc hiÖn.
§iÒu 22. MÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n sù
1. Khi mét ngêi do bÞ bÖnh t©m thÇn hoÆc m¾c bÖnh kh¸c mµ
kh«ng thÓ nhËn thøc, lµm chñ ®îc hµnh vi cña m×nh th× theo yªu cÇu
cña ngêi cã quyÒn, lîi Ých liªn quan, Toµ ¸n ra quyÕt ®Þnh tuyªn bè mÊt
n¨ng lùc hµnh vi d©n sù trªn c¬ së kÕt luËn cña tæ chøc gi¸m ®Þnh.
Khi kh«ng cßn c¨n cø tuyªn bè mét ngêi mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n sù
th× theo yªu cÇu cña chÝnh ngêi ®ã hoÆc cña ngêi cã quyÒn, lîi Ých liªn
quan, Toµ ¸n ra quyÕt ®Þnh huû bá quyÕt ®Þnh tuyªn bè mÊt n¨ng lùc
hµnh vi d©n sù.
2. Giao dÞch d©n sù cña ngêi mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n sù ph¶i do
ngêi ®¹i diÖn theo ph¸p luËt x¸c lËp, thùc hiÖn.
§iÒu 23. H¹n chÕ n¨ng lùc hµnh vi d©n sù
1. Ngêi nghiÖn ma tuý, nghiÖn c¸c chÊt kÝch thÝch kh¸c dÉn ®Õn
ph¸ t¸n tµi s¶n cña gia ®×nh th× theo yªu cÇu cña ngêi cã quyÒn, lîi Ých
liªn quan, c¬ quan, tæ chøc h÷u quan, Toµ ¸n cã thÓ ra quyÕt ®Þnh tuyªn
bè lµ ngêi bÞ h¹n chÕ n¨ng lùc hµnh vi d©n sù.
2. Ngêi ®¹i diÖn theo ph¸p luËt cña ngêi bÞ h¹n chÕ n¨ng lùc hµnh vi
d©n sù vµ ph¹m vi ®¹i diÖn do Toµ ¸n quyÕt ®Þnh. Giao dÞch d©n sù liªn

6. 6
quan ®Õn tµi s¶n cña ngêi bÞ h¹n chÕ n¨ng lùc hµnh vi d©n sù ph¶i cã sù
®ång ý cña ngêi ®¹i diÖn theo ph¸p luËt, trõ giao dÞch nh»m phôc vô nhu
cÇu sinh ho¹t hµng ngµy.
3. Khi kh«ng cßn c¨n cø tuyªn bè mét ngêi bÞ h¹n chÕ n¨ng lùc hµnh
vi d©n sù th× theo yªu cÇu cña chÝnh ngêi ®ã hoÆc cña ngêi cã quyÒn,
lîi Ých liªn quan, c¬ quan, tæ chøc h÷u quan, Toµ ¸n ra quyÕt ®Þnh huû
bá quyÕt ®Þnh tuyªn bè h¹n chÕ n¨ng lùc hµnh vi d©n sù.
Môc 2
QUYÒN NH©N TH©N
§iÒu 24. QuyÒn nh©n th©n
QuyÒn nh©n th©n ®îc quy ®Þnh trong Bé luËt nµy lµ quyÒn d©n sù
g¾n liÒn víi mçi c¸ nh©n, kh«ng thÓ chuyÓn giao cho ngêi kh¸c, trõ trêng
hîp ph¸p luËt cã quy ®Þnh kh¸c.
§iÒu 25. B¶o vÖ quyÒn nh©n th©n
Khi quyÒn nh©n th©n cña c¸ nh©n bÞ x©m ph¹m th× ngêi ®ã cã
quyÒn:
1. Tù m×nh c¶i chÝnh;
2. Yªu cÇu ngêi vi ph¹m hoÆc yªu cÇu c¬ quan, tæ chøc cã thÈm
quyÒn buéc ngêi vi ph¹m chÊm døt hµnh vi vi ph¹m, xin lçi, c¶i chÝnh
c«ng khai;
3. Yªu cÇu ngêi vi ph¹m hoÆc yªu cÇu c¬ quan, tæ chøc cã thÈm
quyÒn buéc ngêi vi ph¹m båi thêng thiÖt h¹i.
§iÒu 26. QuyÒn ®èi víi hä, tªn
1. C¸ nh©n cã quyÒn cã hä, tªn. Hä, tªn cña mét ngêi ®îc x¸c ®Þnh
theo hä, tªn khai sinh cña ngêi ®ã.
2. C¸ nh©n x¸c lËp, thùc hiÖn quyÒn, nghÜa vô d©n sù theo hä, tªn
cña m×nh ®· ®îc c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn c«ng nhËn.
3. ViÖc sö dông bÝ danh, bót danh kh«ng ®îc g©y thiÖt h¹i ®Õn
quyÒn, lîi Ých hîp ph¸p cña ngêi kh¸c.
§iÒu 27. QuyÒn thay ®æi hä, tªn
1. C¸ nh©n cã quyÒn yªu cÇu c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn c«ng
nhËn viÖc thay ®æi hä, tªn trong c¸c trêng hîp sau ®©y:
a) Theo yªu cÇu cña ngêi cã hä, tªn mµ viÖc sö dông hä, tªn ®ã g©y
nhÇm lÉn, ¶nh hëng ®Õn t×nh c¶m gia ®×nh, ®Õn danh dù, quyÒn, lîi
Ých hîp ph¸p cña ngêi ®ã;
b) Theo yªu cÇu cña cha nu«i, mÑ nu«i vÒ viÖc thay ®æi hä, tªn cho
con nu«i hoÆc khi ngêi con nu«i th«i kh«ng lµm con nu«i vµ ngêi nµy

7. 7
hoÆc cha ®Î, mÑ ®Î yªu cÇu lÊy l¹i hä, tªn mµ cha ®Î, mÑ ®Î ®· ®Æt;
c) Theo yªu cÇu cña cha ®Î, mÑ ®Î hoÆc ngêi con khi x¸c ®Þnh cha,
mÑ cho con;
d) Thay ®æi hä cho con tõ hä cña cha sang hä cña mÑ hoÆc ngîc l¹i;
®) Thay ®æi hä, tªn cña ngêi bÞ lu l¹c ®· t×m ra nguån gèc huyÕt
thèng cña m×nh;
e) Thay ®æi hä, tªn cña ngêi ®îc x¸c ®Þnh l¹i giíi tÝnh;
g) C¸c trêng hîp kh¸c do ph¸p luËt vÒ hé tÞch quy ®Þnh.
2. ViÖc thay ®æi hä, tªn cho ngêi tõ ®ñ chÝn tuæi trë lªn ph¶i cã sù
®ång ý cña ngêi ®ã.
3. ViÖc thay ®æi hä, tªn cña c¸ nh©n kh«ng lµm thay ®æi, chÊm døt
quyÒn, nghÜa vô d©n sù ®îc x¸c lËp theo hä, tªn cò.
§iÒu 28. QuyÒn x¸c ®Þnh d©n téc
1. C¸ nh©n khi sinh ra ®îc x¸c ®Þnh d©n téc theo d©n téc cña cha ®Î,
mÑ ®Î. Trong trêng hîp cha ®Î vµ mÑ ®Î thuéc hai d©n téc kh¸c nhau th×
d©n téc cña ngêi con ®îc x¸c ®Þnh lµ d©n téc cña cha ®Î hoÆc d©n téc
cña mÑ ®Î theo tËp qu¸n hoÆc theo tho¶ thuËn cña cha ®Î, mÑ ®Î.
2. Ngêi ®· thµnh niªn, cha ®Î vµ mÑ ®Î hoÆc ngêi gi¸m hé cña ngêi
cha thµnh niªn cã quyÒn yªu cÇu c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn x¸c
®Þnh l¹i d©n téc trong c¸c trêng hîp sau ®©y:
a) X¸c ®Þnh l¹i theo d©n téc cña cha ®Î hoÆc mÑ ®Î, nÕu cha ®Î,
mÑ ®Î thuéc hai d©n téc kh¸c nhau;
b) X¸c ®Þnh l¹i theo d©n téc cña cha ®Î, mÑ ®Î trong trêng hîp lµm
con nu«i cña ngêi thuéc d©n téc kh¸c mµ ®îc x¸c ®Þnh theo d©n téc cña
cha nu«i, mÑ nu«i do kh«ng biÕt cha ®Î, mÑ ®Î lµ ai.
3. Trong trêng hîp cha ®Î, mÑ ®Î hoÆc ngêi gi¸m hé cña ngêi cha
thµnh niªn yªu cÇu x¸c ®Þnh l¹i d©n téc cho ngêi cha thµnh niªn tõ ®ñ mêi
l¨m tuæi trë lªn theo quy ®Þnh t¹i kho¶n 2 §iÒu nµy th× ph¶i ®îc sù ®ång
ý cña ngêi cha thµnh niªn ®ã.
§iÒu 29. QuyÒn ®îc khai sinh
C¸ nh©n khi sinh ra cã quyÒn ®îc khai sinh.
§iÒu 30. QuyÒn ®îc khai tö
1. Khi cã ngêi chÕt th× ngêi th©n thÝch, chñ nhµ hoÆc c¬ quan, tæ
chøc n¬i cã ngêi chÕt ph¶i khai tö cho ngêi ®ã.
2. TrÎ s¬ sinh, nÕu chÕt sau khi sinh th× ph¶i ®îc khai sinh vµ khai tö;
nÕu chÕt tríc khi sinh hoÆc sinh ra mµ chÕt ngay th× kh«ng ph¶i khai
sinh vµ khai tö.

8. 8
§iÒu 31. QuyÒn cña c¸ nh©n ®èi víi h×nh ¶nh
1. C¸ nh©n cã quyÒn ®èi víi h×nh ¶nh cña m×nh.
2. ViÖc sö dông h×nh ¶nh cña c¸ nh©n ph¶i ®îc ngêi ®ã ®ång ý;
trong trêng hîp ngêi ®ã ®· chÕt, mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n sù, cha ®ñ mêi
l¨m tuæi th× ph¶i ®îc cha, mÑ, vî, chång, con ®· thµnh niªn hoÆc ngêi ®¹i
diÖn cña ngêi ®ã ®ång ý, trõ trêng hîp v× lîi Ých cña Nhµ níc, lîi Ých c«ng
céng hoÆc ph¸p luËt cã quy ®Þnh kh¸c.
3. Nghiªm cÊm viÖc sö dông h×nh ¶nh cña ngêi kh¸c mµ x©m ph¹m
danh dù, nh©n phÈm, uy tÝn cña ngêi cã h×nh ¶nh.
§iÒu 32. QuyÒn ®îc b¶o ®¶m an toµn vÒ tÝnh m¹ng, søc khoÎ, th©n thÓ
1. C¸ nh©n cã quyÒn ®îc b¶o ®¶m an toµn vÒ tÝnh m¹ng, søc khoÎ,
th©n thÓ.
2. Khi ph¸t hiÖn ngêi bÞ tai n¹n, bÖnh tËt mµ tÝnh m¹ng bÞ ®e däa
th× ngêi ph¸t hiÖn cã tr¸ch nhiÖm ®a ®Õn c¬ së y tÕ; c¬ së y tÕ kh«ng ®-
îc tõ chèi viÖc cøu ch÷a mµ ph¶i tËn dông mäi ph¬ng tiÖn, kh¶ n¨ng hiÖn
cã ®Ó cøu ch÷a.
3. ViÖc thùc hiÖn ph¬ng ph¸p ch÷a bÖnh míi trªn c¬ thÓ mét ngêi,
viÖc g©y mª, mæ, c¾t bá, cÊy ghÐp bé phËn cña c¬ thÓ ph¶i ®îc sù
®ång ý cña ngêi ®ã; nÕu ngêi ®ã cha thµnh niªn, mÊt n¨ng lùc hµnh vi
d©n sù hoÆc lµ bÖnh nh©n bÊt tØnh th× ph¶i ®îc cha, mÑ, vî, chång,
con ®· thµnh niªn hoÆc ngêi gi¸m hé cña ngêi ®ã ®ång ý; trong trêng hîp
cã nguy c¬ ®e däa ®Õn tÝnh m¹ng cña bÖnh nh©n mµ kh«ng chê ®îc ý
kiÕn cña nh÷ng ngêi trªn th× ph¶i cã quyÕt ®Þnh cña ngêi ®øng ®Çu c¬
së y tÕ.
4. ViÖc mæ tö thi ®îc thùc hiÖn trong c¸c trêng hîp sau ®©y:
a) Cã sù ®ång ý cña ngêi qu¸ cè tríc khi ngêi ®ã chÕt;
b) Cã sù ®ång ý cña cha, mÑ, vî, chång, con ®· thµnh niªn hoÆc ngêi
gi¸m hé khi kh«ng cã ý kiÕn cña ngêi qu¸ cè tríc khi ngêi ®ã chÕt;
c) Theo quyÕt ®Þnh cña tæ chøc y tÕ, c¬ quan nhµ níc cã thÈm
quyÒn trong trêng hîp cÇn thiÕt.
§iÒu 33. QuyÒn hiÕn bé phËn c¬ thÓ
C¸ nh©n cã quyÒn ®îc hiÕn bé phËn c¬ thÓ cña m×nh v× môc ®Ých
ch÷a bÖnh cho ngêi kh¸c hoÆc nghiªn cøu khoa häc.
ViÖc hiÕn vµ sö dông bé phËn c¬ thÓ ®îc thùc hiÖn theo quy ®Þnh
cña ph¸p luËt.
§iÒu 34. QuyÒn hiÕn x¸c, bé phËn c¬ thÓ sau khi chÕt
C¸ nh©n cã quyÒn hiÕn x¸c, bé phËn c¬ thÓ cña m×nh sau khi chÕt
v× môc ®Ých ch÷a bÖnh cho ngêi kh¸c hoÆc nghiªn cøu khoa häc.

9. 9
ViÖc hiÕn vµ sö dông x¸c, bé phËn c¬ thÓ cña ngêi chÕt ®îc thùc
hiÖn theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
§iÒu 35. QuyÒn nhËn bé phËn c¬ thÓ ngêi
C¸ nh©n cã quyÒn nhËn bé phËn c¬ thÓ cña ngêi kh¸c ®Ó ch÷a
bÖnh cho m×nh.
Nghiªm cÊm viÖc nhËn, sö dông bé phËn c¬ thÓ cña ngêi kh¸c v×
môc ®Ých th¬ng m¹i.
§iÒu 36. QuyÒn x¸c ®Þnh l¹i giíi tÝnh
C¸ nh©n cã quyÒn ®îc x¸c ®Þnh l¹i giíi tÝnh.
ViÖc x¸c ®Þnh l¹i giíi tÝnh cña mét ngêi ®îc thùc hiÖn trong trêng hîp
giíi tÝnh cña ngêi ®ã bÞ khuyÕt tËt bÈm sinh hoÆc cha ®Þnh h×nh
chÝnh x¸c mµ cÇn cã sù can thiÖp cña y häc nh»m x¸c ®Þnh râ vÒ giíi
tÝnh.
ViÖc x¸c ®Þnh l¹i giíi tÝnh ®îc thùc hiÖn theo quy ®Þnh cña ph¸p
luËt.
§iÒu 37. QuyÒn ®îc b¶o vÖ danh dù, nh©n phÈm, uy tÝn
Danh dù, nh©n phÈm, uy tÝn cña c¸ nh©n ®îc t«n träng vµ ®îc ph¸p
luËt b¶o vÖ.
§iÒu 38. QuyÒn bÝ mËt ®êi t
1. QuyÒn bÝ mËt ®êi t cña c¸ nh©n ®îc t«n träng vµ ®îc ph¸p luËt
b¶o vÖ.
2. ViÖc thu thËp, c«ng bè th«ng tin, t liÖu vÒ ®êi t cña c¸ nh©n ph¶i
®îc ngêi ®ã ®ång ý; trong trêng hîp ngêi ®ã ®· chÕt, mÊt n¨ng lùc hµnh vi
d©n sù, cha ®ñ mêi l¨m tuæi th× ph¶i ®îc cha, mÑ, vî, chång, con ®·
thµnh niªn hoÆc ngêi ®¹i diÖn cña ngêi ®ã ®ång ý, trõ trêng hîp thu thËp,
c«ng bè th«ng tin, t liÖu theo quyÕt ®Þnh cña c¬ quan, tæ chøc cã thÈm
quyÒn.
3. Th tÝn, ®iÖn tho¹i, ®iÖn tÝn, c¸c h×nh thøc th«ng tin ®iÖn tö kh¸c
cña c¸ nh©n ®îc b¶o ®¶m an toµn vµ bÝ mËt.
ViÖc kiÓm so¸t th tÝn, ®iÖn tho¹i, ®iÖn tÝn, c¸c h×nh thøc th«ng tin
®iÖn tö kh¸c cña c¸ nh©n ®îc thùc hiÖn trong trêng hîp ph¸p luËt cã quy
®Þnh vµ ph¶i cã quyÕt ®Þnh cña c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn.
§iÒu 39. QuyÒn kÕt h«n
Nam, n÷ cã ®ñ ®iÒu kiÖn kÕt h«n theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ
h«n nh©n vµ gia ®×nh cã quyÒn tù do kÕt h«n.
ViÖc tù do kÕt h«n gi÷a nh÷ng ngêi thuéc c¸c d©n téc, t«n gi¸o kh¸c
nhau, gi÷a nh÷ng ngêi theo t«n gi¸o vµ kh«ng theo t«n gi¸o, gi÷a c«ng d©n

10. 10
ViÖt Nam víi ngêi níc ngoµi ®îc t«n träng vµ ®îc ph¸p luËt b¶o vÖ.
§iÒu 40. QuyÒn b×nh ®¼ng cña vî chång
Vî, chång b×nh ®¼ng víi nhau, cã quyÒn, nghÜa vô ngang nhau vÒ
mäi mÆt trong gia ®×nh vµ trong quan hÖ d©n sù, cïng nhau x©y dùng
gia ®×nh no Êm, b×nh ®¼ng, tiÕn bé, h¹nh phóc, bÒn v÷ng.
§iÒu 41. QuyÒn ®îc hëng sù ch¨m sãc gi÷a c¸c thµnh viªn trong gia
®×nh
C¸c thµnh viªn trong gia ®×nh cã quyÒn ®îc hëng sù ch¨m sãc, gióp
®ì nhau phï hîp víi truyÒn thèng ®¹o ®øc tèt ®Ñp cña gia ®×nh ViÖt Nam.
Con, ch¸u cha thµnh niªn ®îc hëng sù ch¨m sãc, nu«i dìng cña cha mÑ,
«ng bµ; con, ch¸u cã bæn phËn kÝnh träng, ch¨m sãc vµ phông dìng cha
mÑ, «ng bµ.
§iÒu 42. QuyÒn ly h«n
Vî, chång hoÆc c¶ hai ngêi cã quyÒn yªu cÇu Toµ ¸n gi¶i quyÕt viÖc
ly h«n.
§iÒu 43. QuyÒn nhËn, kh«ng nhËn cha, mÑ, con
1. Ngêi kh«ng ®îc nhËn lµ cha, mÑ hoÆc lµ con cña ngêi kh¸c cã
quyÒn yªu cÇu c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn x¸c ®Þnh m×nh lµ cha,
mÑ hoÆc lµ con cña ngêi ®ã.
2. Ngêi ®îc nhËn lµ cha, mÑ hoÆc lµ con cña ngêi kh¸c cã quyÒn yªu
cÇu c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn x¸c ®Þnh m×nh kh«ng ph¶i lµ cha,
mÑ hoÆc lµ con cña ngêi ®ã.
§iÒu 44. QuyÒn ®îc nu«i con nu«i vµ quyÒn ®îc nhËn lµm con nu«i
QuyÒn ®îc nu«i con nu«i vµ quyÒn ®îc nhËn lµm con nu«i cña c¸
nh©n ®îc ph¸p luËt c«ng nhËn vµ b¶o hé.
ViÖc nhËn con nu«i vµ ®îc nhËn lµm con nu«i ®îc thùc hiÖn theo quy
®Þnh cña ph¸p luËt.
§iÒu 45. QuyÒn ®èi víi quèc tÞch
C¸ nh©n cã quyÒn cã quèc tÞch.
ViÖc c«ng nhËn, thay ®æi, nhËp quèc tÞch, th«i quèc tÞch ViÖt Nam
®îc thùc hiÖn theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ quèc tÞch.
§iÒu 46. QuyÒn bÊt kh¶ x©m ph¹m vÒ chç ë
C¸ nh©n cã quyÒn bÊt kh¶ x©m ph¹m vÒ chç ë.
ViÖc vµo chç ë cña mét ngêi ph¶i ®îc ngêi ®ã ®ång ý.
ChØ trong trêng hîp ®îc ph¸p luËt quy ®Þnh vµ ph¶i cã quyÕt ®Þnh
cña c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn míi ®îc tiÕn hµnh kh¸m xÐt chç ë

11. 11
cña mét ngêi; viÖc kh¸m xÐt ph¶i theo tr×nh tù, thñ tôc do ph¸p luËt quy
®Þnh.
§iÒu 47. QuyÒn tù do tÝn ngìng, t«n gi¸o
1. C¸ nh©n cã quyÒn tù do tÝn ngìng, t«n gi¸o, theo hoÆc kh«ng theo
mét t«n gi¸o nµo.
2. Kh«ng ai ®îc x©m ph¹m tù do tÝn ngìng, t«n gi¸o hoÆc lîi dông tÝn
ngìng, t«n gi¸o ®Ó x©m ph¹m lîi Ých cña Nhµ níc, lîi Ých c«ng céng,
quyÒn, lîi Ých hîp ph¸p cña ngêi kh¸c.
§iÒu 48. QuyÒn tù do ®i l¹i, tù do c tró
1. C¸ nh©n cã quyÒn tù do ®i l¹i, tù do c tró.
2. QuyÒn tù do ®i l¹i, tù do c tró cña c¸ nh©n chØ cã thÓ bÞ h¹n chÕ
theo quyÕt ®Þnh cña c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn vµ theo tr×nh tù,
thñ tôc do ph¸p luËt quy ®Þnh.
§iÒu 49. QuyÒn lao ®éng
C¸ nh©n cã quyÒn lao ®éng.
Mäi ngêi ®Òu cã quyÒn lµm viÖc, tù do lùa chän viÖc lµm, nghÒ
nghiÖp, kh«ng bÞ ph©n biÖt ®èi xö vÒ d©n téc, giíi tÝnh, thµnh phÇn x·
héi, tÝn ngìng, t«n gi¸o.
§iÒu 50. QuyÒn tù do kinh doanh
QuyÒn tù do kinh doanh cña c¸ nh©n ®îc t«n träng vµ ®îc ph¸p luËt
b¶o vÖ.
C¸ nh©n cã quyÒn lùa chän h×nh thøc, lÜnh vùc, ngµnh nghÒ kinh
doanh, lËp doanh nghiÖp, tù do giao kÕt hîp ®ång, thuª lao ®éng vµ c¸c
quyÒn kh¸c phï hîp víi quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
§iÒu 51. QuyÒn tù do nghiªn cøu, s¸ng t¹o
1. C¸ nh©n cã quyÒn tù do nghiªn cøu khoa häc - kü thuËt, ph¸t minh,
s¸ng chÕ, s¸ng kiÕn c¶i tiÕn kü thuËt, hîp lý ho¸ s¶n xuÊt, s¸ng t¸c, phª
b×nh v¨n häc, nghÖ thuËt vµ tham gia c¸c ho¹t ®éng nghiªn cøu, s¸ng t¹o
kh¸c.
2. QuyÒn tù do nghiªn cøu, s¸ng t¹o ®îc t«n träng vµ ®îc ph¸p luËt
b¶o vÖ. Kh«ng ai ®îc c¶n trë, h¹n chÕ quyÒn tù do nghiªn cøu, s¸ng t¹o
cña c¸ nh©n.
Môc 3
N¬i c tró
§iÒu 52. N¬i c tró
1. N¬i c tró cña c¸ nh©n lµ n¬i ngêi ®ã thêng xuyªn sinh sèng.

12. 12
2. Trêng hîp kh«ng x¸c ®Þnh ®îc n¬i c tró cña c¸ nh©n theo quy ®Þnh
t¹i kho¶n 1 §iÒu nµy th× n¬i c tró lµ n¬i ngêi ®ã ®ang sinh sèng.
§iÒu 53. N¬i c tró cña ngêi cha thµnh niªn
1. N¬i c tró cña ngêi cha thµnh niªn lµ n¬i c tró cña cha, mÑ; nÕu cha,
mÑ cã n¬i c tró kh¸c nhau th× n¬i c tró cña ngêi cha thµnh niªn lµ n¬i c tró
cña cha hoÆc mÑ mµ ngêi cha thµnh niªn thêng xuyªn chung sèng.
2. Ngêi cha thµnh niªn cã thÓ cã n¬i c tró kh¸c víi n¬i c tró cña cha,
mÑ nÕu ®îc cha, mÑ ®ång ý hoÆc ph¸p luËt cã quy ®Þnh.
§iÒu 54. N¬i c tró cña ngêi ®îc gi¸m hé
1. N¬i c tró cña ngêi ®îc gi¸m hé lµ n¬i c tró cña ngêi gi¸m hé.
2. Ngêi ®îc gi¸m hé cã thÓ cã n¬i c tró kh¸c víi n¬i c tró cña ngêi gi¸m
hé nÕu ®îc ngêi gi¸m hé ®ång ý hoÆc ph¸p luËt cã quy ®Þnh.
§iÒu 55. N¬i c tró cña vî, chång
1. N¬i c tró cña vî, chång lµ n¬i vî, chång thêng xuyªn chung sèng.
2. Vî, chång cã thÓ cã n¬i c tró kh¸c nhau nÕu cã tho¶ thuËn.
§iÒu 56. N¬i c tró cña qu©n nh©n
1. N¬i c tró cña qu©n nh©n ®ang lµm nghÜa vô qu©n sù lµ n¬i ®¬n
vÞ cña qu©n nh©n ®ã ®ãng qu©n.
2. N¬i c tró cña sÜ quan qu©n ®éi, qu©n nh©n chuyªn nghiÖp, c«ng
nh©n, viªn chøc quèc phßng lµ n¬i ®¬n vÞ cña nh÷ng ngêi ®ã ®ãng
qu©n, trõ trêng hîp hä cã n¬i c tró theo quy ®Þnh t¹i kho¶n 1 §iÒu 52 cña
Bé luËt nµy.
§iÒu 57. N¬i c tró cña ngêi lµm nghÒ lu ®éng
N¬i c tró cña ngêi lµm nghÒ lu ®éng trªn tµu, thuyÒn, ph¬ng tiÖn
hµnh nghÒ lu ®éng kh¸c lµ n¬i ®¨ng ký tµu, thuyÒn, ph¬ng tiÖn ®ã, trõ tr-
êng hîp hä cã n¬i c tró theo quy ®Þnh t¹i kho¶n 1 §iÒu 52 cña Bé luËt
nµy.
Môc 4
GI¸M Hé
§iÒu 58. Gi¸m hé
1. Gi¸m hé lµ viÖc c¸ nh©n, tæ chøc (sau ®©y gäi chung lµ ngêi gi¸m
hé) ®îc ph¸p luËt quy ®Þnh hoÆc ®îc cö ®Ó thùc hiÖn viÖc ch¨m sãc vµ
b¶o vÖ quyÒn, lîi Ých hîp ph¸p cña ngêi cha thµnh niªn, ngêi mÊt n¨ng lùc
hµnh vi d©n sù (sau ®©y gäi chung lµ ngêi ®îc gi¸m hé).
2. Ngêi ®îc gi¸m hé bao gåm:
a) Ngêi cha thµnh niªn kh«ng cßn cha, mÑ, kh«ng x¸c ®Þnh ®îc cha,

13. 13
mÑ hoÆc cha, mÑ ®Òu mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n sù, bÞ h¹n chÕ n¨ng
lùc hµnh vi d©n sù, bÞ Toµ ¸n h¹n chÕ quyÒn cña cha, mÑ hoÆc cha,
mÑ kh«ng cã ®iÒu kiÖn ch¨m sãc, gi¸o dôc ngêi cha thµnh niªn ®ã vµ
nÕu cha, mÑ cã yªu cÇu;
b) Ngêi mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n sù.
3. Ngêi cha ®ñ mêi l¨m tuæi ®îc quy ®Þnh t¹i ®iÓm a kho¶n 2 §iÒu
nµy vµ ngêi ®îc quy ®Þnh t¹i ®iÓm b kho¶n 2 §iÒu nµy ph¶i cã ngêi gi¸m
hé.
4. Mét ngêi cã thÓ gi¸m hé cho nhiÒu ngêi, nhng mét ngêi chØ cã thÓ
®îc mét ngêi gi¸m hé, trõ trêng hîp ngêi gi¸m hé lµ cha, mÑ hoÆc «ng, bµ
theo quy ®Þnh t¹i kho¶n 2 §iÒu 61 hoÆc kho¶n 3 §iÒu 62 cña Bé luËt
nµy.
§iÒu 59. Gi¸m s¸t viÖc gi¸m hé
1. Ngêi th©n thÝch cña ngêi ®îc gi¸m hé cã tr¸ch nhiÖm cö ngêi ®¹i
diÖn lµm ngêi gi¸m s¸t viÖc gi¸m hé ®Ó theo dâi, ®«n ®èc, kiÓm tra ngêi
gi¸m hé trong viÖc thùc hiÖn gi¸m hé, xem xÐt, gi¶i quyÕt kÞp thêi nh÷ng
®Ò nghÞ, kiÕn nghÞ cña ngêi gi¸m hé liªn quan ®Õn viÖc gi¸m hé.
Ngêi th©n thÝch cña ngêi ®îc gi¸m hé lµ vî, chång, cha, mÑ, con cña
ngêi ®îc gi¸m hé; nÕu kh«ng cã ai trong sè nh÷ng ngêi nµy th× ngêi th©n
thÝch cña ngêi ®îc gi¸m hé lµ «ng, bµ, anh ruét, chÞ ruét, em ruét cña ng-
êi ®îc gi¸m hé; nÕu còng kh«ng cã ai trong sè nh÷ng ngêi nµy th× ngêi
th©n thÝch cña ngêi ®îc gi¸m hé lµ b¸c, chó, cËu, c«, d× cña ngêi ®îc gi¸m
hé.
2. Trong trêng hîp kh«ng cã ngêi th©n thÝch cña ngêi ®îc gi¸m hé
hoÆc nh÷ng ngêi th©n thÝch kh«ng cö ®îc ngêi gi¸m s¸t viÖc gi¸m hé
theo quy ®Þnh t¹i kho¶n 1 §iÒu nµy th× Uû ban nh©n d©n x·, phêng, thÞ
trÊn n¬i c tró cña ngêi gi¸m hé cö ngêi gi¸m s¸t viÖc gi¸m hé.
3. Ngêi gi¸m s¸t viÖc gi¸m hé ph¶i lµ ngêi cã n¨ng lùc hµnh vi d©n sù
®Çy ®ñ.
§iÒu 60. §iÒu kiÖn cña c¸ nh©n lµm ngêi gi¸m hé
C¸ nh©n cã ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn sau ®©y cã thÓ lµm ngêi gi¸m hé:
1. Cã n¨ng lùc hµnh vi d©n sù ®Çy ®ñ;
2. Cã t c¸ch ®¹o ®øc tèt; kh«ng ph¶i lµ ngêi ®ang bÞ truy cøu tr¸ch
nhiÖm h×nh sù hoÆc ngêi bÞ kÕt ¸n nhng cha ®îc xo¸ ¸n tÝch vÒ mét
trong c¸c téi cè ý x©m ph¹m tÝnh m¹ng, søc khoÎ, danh dù, nh©n phÈm,
tµi s¶n cña ngêi kh¸c;
3. Cã ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt b¶o ®¶m thùc hiÖn viÖc gi¸m hé.
§iÒu 61. Ngêi gi¸m hé ®¬ng nhiªn cña ngêi cha thµnh niªn
Ngêi gi¸m hé ®¬ng nhiªn cña ngêi cha thµnh niªn mµ kh«ng cßn c¶

14. 14
cha vµ mÑ, kh«ng x¸c ®Þnh ®îc cha, mÑ hoÆc c¶ cha vµ mÑ ®Òu mÊt
n¨ng lùc hµnh vi d©n sù, bÞ h¹n chÕ n¨ng lùc hµnh vi d©n sù, bÞ Toµ ¸n
h¹n chÕ quyÒn cña cha, mÑ hoÆc cha, mÑ kh«ng cã ®iÒu kiÖn ch¨m
sãc, gi¸o dôc ngêi cha thµnh niªn ®ã vµ nÕu cha, mÑ cã yªu cÇu, ®îc x¸c
®Þnh nh sau:
1. Trong trêng hîp anh ruét, chÞ ruét kh«ng cã tho¶ thuËn kh¸c th×
anh c¶ hoÆc chÞ c¶ lµ ngêi gi¸m hé cña em cha thµnh niªn; nÕu anh c¶
hoÆc chÞ c¶ kh«ng cã ®ñ ®iÒu kiÖn lµm ngêi gi¸m hé th× anh, chÞ tiÕp
theo lµ ngêi gi¸m hé;
2. Trong trêng hîp kh«ng cã anh ruét, chÞ ruét hoÆc anh ruét, chÞ
ruét kh«ng cã ®ñ ®iÒu kiÖn lµm ngêi gi¸m hé th× «ng néi, bµ néi, «ng
ngo¹i, bµ ngo¹i lµ ngêi gi¸m hé; nÕu kh«ng cã ai trong sè nh÷ng ngêi th©n
thÝch nµy cã ®ñ ®iÒu kiÖn lµm ngêi gi¸m hé th× b¸c, chó, cËu, c«, d× lµ
ngêi gi¸m hé.
§iÒu 62. Ngêi gi¸m hé ®¬ng nhiªn cña ngêi mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n sù
1. Trong trêng hîp vî mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n sù th× chång lµ ngêi
gi¸m hé; nÕu chång mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n sù th× vî lµ ngêi gi¸m hé.
2. Trong trêng hîp cha vµ mÑ ®Òu mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n sù
hoÆc mét ngêi mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n sù, cßn ngêi kia kh«ng cã ®ñ
®iÒu kiÖn lµm ngêi gi¸m hé th× ngêi con c¶ lµ ngêi gi¸m hé; nÕu ngêi con
c¶ kh«ng cã ®ñ ®iÒu kiÖn lµm ngêi gi¸m hé th× ngêi con tiÕp theo lµ ngêi
gi¸m hé.
3. Trong trêng hîp ngêi thµnh niªn mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n sù cha cã
vî, chång, con hoÆc cã mµ vî, chång, con ®Òu kh«ng cã ®ñ ®iÒu kiÖn
lµm ngêi gi¸m hé th× cha, mÑ lµ ngêi gi¸m hé.
§iÒu 63. Cö ngêi gi¸m hé
Trong trêng hîp ngêi cha thµnh niªn, ngêi mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n sù
kh«ng cã ngêi gi¸m hé ®¬ng nhiªn theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 61 vµ §iÒu 62
cña Bé luËt nµy th× Uû ban nh©n d©n x·, phêng, thÞ trÊn n¬i c tró cña
ngêi ®îc gi¸m hé cã tr¸ch nhiÖm cö ngêi gi¸m hé hoÆc ®Ò nghÞ mét tæ
chøc ®¶m nhËn viÖc gi¸m hé.
§iÒu 64. Thñ tôc cö ngêi gi¸m hé
1. ViÖc cö ngêi gi¸m hé ph¶i ®îc lËp thµnh v¨n b¶n, trong ®ã ghi râ lý
do cö ngêi gi¸m hé, quyÒn, nghÜa vô cô thÓ cña ngêi gi¸m hé, t×nh tr¹ng
tµi s¶n cña ngêi ®îc gi¸m hé.
2. ViÖc cö ngêi gi¸m hé ph¶i ®îc sù ®ång ý cña ngêi ®îc cö lµm ngêi
gi¸m hé.

15. 15
§iÒu 65. NghÜa vô cña ngêi gi¸m hé ®èi víi ngêi ®îc gi¸m hé cha ®ñ mêi
l¨m tuæi
Ngêi gi¸m hé cña ngêi cha ®ñ mêi l¨m tuæi cã c¸c nghÜa vô sau ®©y:
1. Ch¨m sãc, gi¸o dôc ngêi ®îc gi¸m hé;
2. §¹i diÖn cho ngêi ®îc gi¸m hé trong c¸c giao dÞch d©n sù, trõ trêng
hîp ph¸p luËt quy ®Þnh ngêi cha ®ñ mêi l¨m tuæi cã thÓ tù m×nh x¸c lËp,
thùc hiÖn giao dÞch d©n sù;
3. Qu¶n lý tµi s¶n cña ngêi ®îc gi¸m hé;
4. B¶o vÖ quyÒn, lîi Ých hîp ph¸p cña ngêi ®îc gi¸m hé.
§iÒu 66. NghÜa vô cña ngêi gi¸m hé ®èi víi ngêi ®îc gi¸m hé tõ ®ñ mêi
l¨m tuæi ®Õn cha ®ñ mêi t¸m tuæi
Ngêi gi¸m hé cña ngêi tõ ®ñ mêi l¨m tuæi ®Õn cha ®ñ mêi t¸m tuæi
cã c¸c nghÜa vô sau ®©y:
1. §¹i diÖn cho ngêi ®îc gi¸m hé trong c¸c giao dÞch d©n sù, trõ trêng
hîp ph¸p luËt quy ®Þnh ngêi tõ ®ñ mêi l¨m tuæi ®Õn cha ®ñ mêi t¸m tuæi
cã thÓ tù m×nh x¸c lËp, thùc hiÖn giao dÞch d©n sù;
2. Qu¶n lý tµi s¶n cña ngêi ®îc gi¸m hé;
3. B¶o vÖ quyÒn, lîi Ých hîp ph¸p cña ngêi ®îc gi¸m hé.
§iÒu 67. NghÜa vô cña ngêi gi¸m hé ®èi víi ngêi ®îc gi¸m hé mÊt n¨ng
lùc hµnh vi d©n sù
Ngêi gi¸m hé cña ngêi mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n sù cã c¸c nghÜa vô
sau ®©y:
1. Ch¨m sãc, b¶o ®¶m viÖc ®iÒu trÞ bÖnh cho ngêi ®îc gi¸m hé;
2. §¹i diÖn cho ngêi ®îc gi¸m hé trong c¸c giao dÞch d©n sù;
3. Qu¶n lý tµi s¶n cña ngêi ®îc gi¸m hé;
4. B¶o vÖ quyÒn, lîi Ých hîp ph¸p cña ngêi ®îc gi¸m hé.
§iÒu 68. QuyÒn cña ngêi gi¸m hé
Ngêi gi¸m hé cã c¸c quyÒn sau ®©y:
1. Sö dông tµi s¶n cña ngêi ®îc gi¸m hé ®Ó ch¨m sãc, chi dïng cho
nh÷ng nhu cÇu cÇn thiÕt cña ngêi ®îc gi¸m hé;
2. §îc thanh to¸n c¸c chi phÝ cÇn thiÕt cho viÖc qu¶n lý tµi s¶n cña
ngêi ®îc gi¸m hé;
3. §¹i diÖn cho ngêi ®îc gi¸m hé trong viÖc x¸c lËp, thùc hiÖn c¸c giao
dÞch d©n sù nh»m b¶o vÖ quyÒn, lîi Ých hîp ph¸p cña ngêi ®îc gi¸m hé.

16. 16
§iÒu 69. Qu¶n lý tµi s¶n cña ngêi ®îc gi¸m hé
1. Ngêi gi¸m hé cã tr¸ch nhiÖm qu¶n lý tµi s¶n cña ngêi ®îc gi¸m hé
nh tµi s¶n cña chÝnh m×nh.
2. Ngêi gi¸m hé ®îc thùc hiÖn c¸c giao dÞch liªn quan ®Õn tµi s¶n cña
ngêi ®îc gi¸m hé v× lîi Ých cña ngêi ®îc gi¸m hé. ViÖc b¸n, trao ®æi, cho
thuª, cho mîn, cho vay, cÇm cè, thÕ chÊp, ®Æt cäc vµ c¸c giao dÞch kh¸c
®èi víi tµi s¶n cã gi¸ trÞ lín cña ngêi ®îc gi¸m hé ph¶i ®îc sù ®ång ý cña
ngêi gi¸m s¸t viÖc gi¸m hé.
Ngêi gi¸m hé kh«ng ®îc ®em tµi s¶n cña ngêi ®îc gi¸m hé tÆng cho
ngêi kh¸c.
3. C¸c giao dÞch d©n sù gi÷a ngêi gi¸m hé víi ngêi ®îc gi¸m hé cã liªn
quan ®Õn tµi s¶n cña ngêi ®îc gi¸m hé ®Òu v« hiÖu, trõ trêng hîp giao
dÞch ®îc thùc hiÖn v× lîi Ých cña ngêi ®îc gi¸m hé vµ cã sù ®ång ý cña
ngêi gi¸m s¸t viÖc gi¸m hé.
§iÒu 70. Thay ®æi ngêi gi¸m hé
1. Ngêi gi¸m hé ®îc thay ®æi trong c¸c trêng hîp sau ®©y:
a) Ngêi gi¸m hé kh«ng cßn ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn quy ®Þnh t¹i §iÒu 60
cña Bé luËt nµy;
b) Ngêi gi¸m hé lµ c¸ nh©n chÕt hoÆc bÞ Toµ ¸n tuyªn bè mÊt tÝch,
tæ chøc lµm gi¸m hé chÊm døt ho¹t ®éng;
c) Ngêi gi¸m hé vi ph¹m nghiªm träng nghÜa vô gi¸m hé;
d) Ngêi gi¸m hé ®Ò nghÞ ®îc thay ®æi vµ cã ngêi kh¸c nhËn lµm
gi¸m hé.
2. Trong trêng hîp thay ®æi ngêi gi¸m hé ®¬ng nhiªn th× nh÷ng ngêi
®îc quy ®Þnh t¹i §iÒu 61 vµ §iÒu 62 cña Bé luËt nµy lµ ngêi gi¸m hé ®-
¬ng nhiªn; nÕu kh«ng cã ngêi gi¸m hé ®¬ng nhiªn th× viÖc cö ngêi gi¸m
hé ®îc thùc hiÖn theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 63 cña Bé luËt nµy.
3. Thñ tôc thay ®æi ngêi gi¸m hé ®îc cö ®îc thùc hiÖn theo quy ®Þnh
t¹i §iÒu 64 vµ §iÒu 71 cña Bé luËt nµy.
§iÒu 71. ChuyÓn giao gi¸m hé cña ngêi gi¸m hé ®îc cö
1. Khi thay ®æi ngêi gi¸m hé th× trong thêi h¹n mêi l¨m ngµy, kÓ tõ
ngµy cã ngêi gi¸m hé míi, ngêi ®· thùc hiÖn viÖc gi¸m hé ph¶i chuyÓn
giao gi¸m hé cho ngêi thay thÕ m×nh.
2. ViÖc chuyÓn giao gi¸m hé ph¶i ®îc lËp thµnh v¨n b¶n, trong ®ã ghi
râ lý do chuyÓn giao vµ t×nh tr¹ng tµi s¶n cña ngêi ®îc gi¸m hé t¹i thêi
®iÓm chuyÓn giao. Ngêi cö ngêi gi¸m hé, ngêi gi¸m s¸t viÖc gi¸m hé
chøng kiÕn viÖc chuyÓn giao gi¸m hé.
3. Trong trêng hîp thay ®æi ngêi gi¸m hé v× lý do ngêi gi¸m hé lµ c¸

17. 17
nh©n chÕt, bÞ Toµ ¸n tuyªn bè h¹n chÕ n¨ng lùc hµnh vi d©n sù, mÊt n¨ng
lùc hµnh vi d©n sù, mÊt tÝch; tæ chøc lµm gi¸m hé chÊm døt ho¹t ®éng
th× ngêi cö ngêi gi¸m hé lËp biªn b¶n, ghi râ t×nh tr¹ng tµi s¶n cña ngêi ®-
îc gi¸m hé, quyÒn, nghÜa vô ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn viÖc gi¸m
hé ®Ó chuyÓn giao cho ngêi gi¸m hé míi víi sù chøng kiÕn cña ngêi gi¸m
s¸t viÖc gi¸m hé.
4. ViÖc chuyÓn giao gi¸m hé ph¶i ®îc Uû ban nh©n d©n x·, phêng,
thÞ trÊn n¬i c tró cña ngêi gi¸m hé míi c«ng nhËn.
§iÒu 72. ChÊm døt viÖc gi¸m hé
ViÖc gi¸m hé chÊm døt trong c¸c trêng hîp sau ®©y:
1. Ngêi ®îc gi¸m hé ®· cã n¨ng lùc hµnh vi d©n sù ®Çy ®ñ;
2. Ngêi ®îc gi¸m hé chÕt;
3. Cha, mÑ cña ngêi ®îc gi¸m hé ®· cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn
quyÒn, nghÜa vô cña m×nh;
4. Ngêi ®îc gi¸m hé ®îc nhËn lµm con nu«i.
§iÒu 73. HËu qu¶ chÊm døt viÖc gi¸m hé
1. Khi viÖc gi¸m hé chÊm døt th× trong thêi h¹n ba th¸ng, kÓ tõ thêi
®iÓm chÊm døt viÖc gi¸m hé, ngêi gi¸m hé thanh to¸n tµi s¶n víi ngêi ®îc
gi¸m hé hoÆc víi cha, mÑ cña ngêi ®îc gi¸m hé.
Trong trêng hîp ngêi ®îc gi¸m hé chÕt th× trong thêi h¹n ba th¸ng, kÓ
tõ thêi ®iÓm chÊm døt viÖc gi¸m hé, ngêi gi¸m hé thanh to¸n tµi s¶n víi
ngêi thõa kÕ cña ngêi ®îc gi¸m hé; nÕu hÕt thêi h¹n ®ã mµ cha x¸c ®Þnh
®îc ngêi thõa kÕ th× ngêi gi¸m hé tiÕp tôc qu¶n lý tµi s¶n cña ngêi ®îc
gi¸m hé cho ®Õn khi tµi s¶n ®îc gi¶i quyÕt theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt
vÒ thõa kÕ vµ th«ng b¸o cho Uû ban nh©n d©n x·, phêng, thÞ trÊn n¬i
ngêi ®îc gi¸m hé c tró.
ViÖc thanh to¸n tµi s¶n ®îc thùc hiÖn víi sù gi¸m s¸t cña ngêi gi¸m s¸t
viÖc gi¸m hé.
2. C¸c quyÒn, nghÜa vô ph¸t sinh tõ c¸c giao dÞch d©n sù v× lîi Ých
cña ngêi ®îc gi¸m hé ®îc ngêi gi¸m hé thùc hiÖn nh sau:
a) ChuyÓn cho ngêi ®îc gi¸m hé khi ngêi nµy ®· cã n¨ng lùc hµnh vi
d©n sù ®Çy ®ñ;
b) ChuyÓn cho cha, mÑ cña ngêi ®îc gi¸m hé trong trêng hîp quy
®Þnh t¹i kho¶n 3 vµ kho¶n 4 §iÒu 72 cña Bé luËt nµy;
c) ChuyÓn cho ngêi thõa kÕ cña ngêi ®îc gi¸m hé khi ngêi ®îc gi¸m
hé chÕt.
Môc 5

18. 18
th«ng b¸o t×m kiÕm ngêi v¾ng mÆt t¹i n¬i c tró,
TUYªN Bè MÊT TÝCH, TUYªN Bè CHÕT
§iÒu 74. Yªu cÇu th«ng b¸o t×m kiÕm ngêi v¾ng mÆt t¹i n¬i c tró vµ
qu¶n lý tµi s¶n cña ngêi ®ã
Khi mét ngêi biÖt tÝch s¸u th¸ng liÒn trë lªn th× nh÷ng ngêi cã quyÒn,
lîi Ých liªn quan cã quyÒn yªu cÇu Toµ ¸n th«ng b¸o t×m kiÕm ngêi v¾ng
mÆt t¹i n¬i c tró theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt tè tông d©n sù vµ cã thÓ
yªu cÇu Toµ ¸n ¸p dông biÖn ph¸p qu¶n lý tµi s¶n cña ngêi v¾ng mÆt quy
®Þnh t¹i §iÒu 75 cña Bé luËt nµy.
§iÒu 75. Qu¶n lý tµi s¶n cña ngêi v¾ng mÆt t¹i n¬i c tró
1. Theo yªu cÇu cña ngêi cã quyÒn, lîi Ých liªn quan, Toµ ¸n giao tµi
s¶n cña ngêi v¾ng mÆt t¹i n¬i c tró cho nh÷ng ngêi sau ®©y qu¶n lý:
a) §èi víi tµi s¶n ®· ®îc ngêi v¾ng mÆt uû quyÒn qu¶n lý th× ngêi ®-
îc uû quyÒn tiÕp tôc qu¶n lý;
b) §èi víi tµi s¶n chung th× do chñ së h÷u chung cßn l¹i qu¶n lý;
c) Tµi s¶n do vî hoÆc chång ®ang qu¶n lý th× vî hoÆc chång tiÕp
tôc qu¶n lý; nÕu vî hoÆc chång chÕt hoÆc mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n sù,
bÞ h¹n chÕ n¨ng lùc hµnh vi d©n sù th× con ®· thµnh niªn hoÆc cha, mÑ
cña ngêi v¾ng mÆt qu¶n lý.
2. Trong trêng hîp kh«ng cã nh÷ng ngêi ®îc quy ®Þnh t¹i kho¶n 1
§iÒu nµy th× Toµ ¸n chØ ®Þnh mét ngêi trong sè nh÷ng ngêi th©n thÝch
cña ngêi v¾ng mÆt t¹i n¬i c tró qu¶n lý tµi s¶n; nÕu kh«ng cã ngêi th©n
thÝch th× Toµ ¸n chØ ®Þnh ngêi kh¸c qu¶n lý tµi s¶n.
§iÒu 76. NghÜa vô cña ngêi qu¶n lý tµi s¶n cña ngêi v¾ng mÆt t¹i n¬i c
tró
Ngêi qu¶n lý tµi s¶n cña ngêi v¾ng mÆt t¹i n¬i c tró cã c¸c nghÜa vô
sau ®©y:
1. Gi÷ g×n, b¶o qu¶n tµi s¶n cña ngêi v¾ng mÆt nh tµi s¶n cña
chÝnh m×nh;
2. B¸n ngay tµi s¶n lµ hoa mµu, s¶n phÈm kh¸c cã nguy c¬ bÞ h háng;
3. Thùc hiÖn nghÜa vô cÊp dìng, thanh to¸n nî ®Õn h¹n cña ngêi
v¾ng mÆt b»ng tµi s¶n cña ngêi ®ã theo quyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n;
4. Giao l¹i tµi s¶n cho ngêi v¾ng mÆt khi ngêi nµy trë vÒ vµ ph¶i
th«ng b¸o cho Toµ ¸n biÕt; nÕu cã lçi trong viÖc qu¶n lý tµi s¶n mµ g©y
thiÖt h¹i th× ph¶i båi thêng.
§iÒu 77. QuyÒn cña ngêi qu¶n lý tµi s¶n cña ngêi v¾ng mÆt t¹i n¬i c tró
Ngêi qu¶n lý tµi s¶n cña ngêi v¾ng mÆt t¹i n¬i c tró cã c¸c quyÒn sau
®©y:

19. 19
1. Qu¶n lý tµi s¶n cña ngêi v¾ng mÆt;
2. TrÝch mét phÇn tµi s¶n cña ngêi v¾ng mÆt ®Ó thùc hiÖn nghÜa
vô cÊp dìng, nghÜa vô thanh to¸n nî ®Õn h¹n cña ngêi v¾ng mÆt;
3. §îc thanh to¸n c¸c chi phÝ cÇn thiÕt trong viÖc qu¶n lý tµi s¶n.
§iÒu 78. Tuyªn bè mét ngêi mÊt tÝch
1. Khi mét ngêi biÖt tÝch hai n¨m liÒn trë lªn, mÆc dï ®· ¸p dông ®Çy
®ñ c¸c biÖn ph¸p th«ng b¸o, t×m kiÕm theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt tè
tông d©n sù nhng vÉn kh«ng cã tin tøc x¸c thùc vÒ viÖc ngêi ®ã cßn sèng
hay ®· chÕt th× theo yªu cÇu cña ngêi cã quyÒn, lîi Ých liªn quan, Toµ ¸n
cã thÓ tuyªn bè ngêi ®ã mÊt tÝch. Thêi h¹n hai n¨m ®îc tÝnh tõ ngµy biÕt
®îc tin tøc cuèi cïng vÒ ngêi ®ã; nÕu kh«ng x¸c ®Þnh ®îc ngµy cã tin tøc
cuèi cïng th× thêi h¹n nµy ®îc tÝnh tõ ngµy ®Çu tiªn cña th¸ng tiÕp theo
th¸ng cã tin tøc cuèi cïng; nÕu kh«ng x¸c ®Þnh ®îc ngµy, th¸ng cã tin tøc
cuèi cïng th× thêi h¹n nµy ®îc tÝnh tõ ngµy ®Çu tiªn cña n¨m tiÕp theo
n¨m cã tin tøc cuèi cïng.
2. Trong trêng hîp vî hoÆc chång cña ngêi bÞ tuyªn bè mÊt tÝch xin
ly h«n th× Toµ ¸n gi¶i quyÕt cho ly h«n.
§iÒu 79. Qu¶n lý tµi s¶n cña ngêi bÞ tuyªn bè mÊt tÝch
Ngêi ®ang qu¶n lý tµi s¶n cña ngêi v¾ng mÆt t¹i n¬i c tró quy ®Þnh
t¹i kho¶n 1 §iÒu 75 cña Bé luËt nµy tiÕp tôc qu¶n lý tµi s¶n cña ngêi ®ã
khi ngêi ®ã bÞ Toµ ¸n tuyªn bè mÊt tÝch vµ cã c¸c quyÒn, nghÜa vô quy
®Þnh t¹i §iÒu 76 vµ §iÒu 77 cña Bé luËt nµy.
Trong trêng hîp Toµ ¸n gi¶i quyÕt cho vî hoÆc chång cña ngêi bÞ
tuyªn bè mÊt tÝch ly h«n th× tµi s¶n cña ngêi mÊt tÝch ®îc giao cho con
®· thµnh niªn hoÆc cha, mÑ cña ngêi mÊt tÝch qu¶n lý; nÕu kh«ng cã
nh÷ng ngêi nµy th× giao cho ngêi th©n thÝch cña ngêi mÊt tÝch qu¶n lý;
nÕu kh«ng cã ngêi th©n thÝch th× Toµ ¸n chØ ®Þnh ngêi kh¸c qu¶n lý tµi
s¶n.
§iÒu 80. Huû bá quyÕt ®Þnh tuyªn bè mét ngêi mÊt tÝch
1. Khi ngêi bÞ tuyªn bè mÊt tÝch trë vÒ hoÆc cã tin tøc x¸c thùc lµ
ngêi ®ã cßn sèng th× theo yªu cÇu cña ngêi ®ã hoÆc cña ngêi cã quyÒn,
lîi Ých liªn quan, Toµ ¸n ra quyÕt ®Þnh huû bá quyÕt ®Þnh tuyªn bè mét
ngêi mÊt tÝch.
2. Ngêi bÞ tuyªn bè mÊt tÝch trë vÒ ®îc nhËn l¹i tµi s¶n do ngêi qu¶n
lý tµi s¶n chuyÓn giao sau khi ®· thanh to¸n chi phÝ qu¶n lý.
3. Trong trêng hîp vî hoÆc chång cña ngêi bÞ tuyªn bè mÊt tÝch ®·
®îc ly h«n th× dï ngêi bÞ tuyªn bè mÊt tÝch trë vÒ hoÆc cã tin tøc x¸c
thùc lµ ngêi ®ã cßn sèng, quyÕt ®Þnh cho ly h«n vÉn cã hiÖu lùc ph¸p
luËt.

20. 20
§iÒu 81. Tuyªn bè mét ngêi lµ ®· chÕt
1. Ngêi cã quyÒn, lîi Ých liªn quan cã thÓ yªu cÇu Toµ ¸n ra quyÕt
®Þnh tuyªn bè mét ngêi lµ ®· chÕt trong c¸c trêng hîp sau ®©y:
a) Sau ba n¨m, kÓ tõ ngµy quyÕt ®Þnh tuyªn bè mÊt tÝch cña Toµ ¸n
cã hiÖu lùc ph¸p luËt mµ vÉn kh«ng cã tin tøc x¸c thùc lµ cßn sèng;
b) BiÖt tÝch trong chiÕn tranh sau n¨m n¨m, kÓ tõ ngµy chiÕn tranh
kÕt thóc mµ vÉn kh«ng cã tin tøc x¸c thùc lµ cßn sèng;
c) BÞ tai n¹n hoÆc th¶m häa, thiªn tai mµ sau mét n¨m, kÓ tõ ngµy tai
n¹n hoÆc th¶m ho¹, thiªn tai ®ã chÊm døt vÉn kh«ng cã tin tøc x¸c thùc lµ
cßn sèng, trõ trêng hîp ph¸p luËt cã quy ®Þnh kh¸c;
d) BiÖt tÝch n¨m n¨m liÒn trë lªn vµ kh«ng cã tin tøc x¸c thùc lµ cßn
sèng; thêi h¹n nµy ®îc tÝnh theo quy ®Þnh t¹i kho¶n 1 §iÒu 78 cña Bé
luËt nµy.
2. Tuú tõng trêng hîp, Toµ ¸n x¸c ®Þnh ngµy chÕt cña ngêi bÞ tuyªn
bè lµ ®· chÕt c¨n cø vµo c¸c trêng hîp quy ®Þnh t¹i kho¶n 1 §iÒu nµy.
§iÒu 82. Quan hÖ nh©n th©n vµ quan hÖ tµi s¶n cña ngêi bÞ Toµ ¸n
tuyªn bè lµ ®· chÕt
1. Khi quyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n tuyªn bè mét ngêi lµ ®· chÕt cã hiÖu
lùc ph¸p luËt th× quan hÖ vÒ h«n nh©n, gia ®×nh vµ c¸c quan hÖ nh©n
th©n kh¸c cña ngêi ®ã ®îc gi¶i quyÕt nh ®èi víi ngêi ®· chÕt.
2. Quan hÖ tµi s¶n cña ngêi bÞ Toµ ¸n tuyªn bè lµ ®· chÕt ®îc gi¶i
quyÕt nh ®èi víi ngêi ®· chÕt; tµi s¶n cña ngêi ®ã ®îc gi¶i quyÕt theo quy
®Þnh cña ph¸p luËt vÒ thõa kÕ.
§iÒu 83. Huû bá quyÕt ®Þnh tuyªn bè mét ngêi lµ ®· chÕt
1. Khi mét ngêi bÞ tuyªn bè lµ ®· chÕt trë vÒ hoÆc cã tin tøc x¸c thùc
lµ ngêi ®ã cßn sèng th× theo yªu cÇu cña ngêi ®ã hoÆc cña ngêi cã
quyÒn, lîi Ých liªn quan, Toµ ¸n ra quyÕt ®Þnh huû bá quyÕt ®Þnh tuyªn
bè ngêi ®ã lµ ®· chÕt.
2. Quan hÖ nh©n th©n cña ngêi bÞ tuyªn bè lµ ®· chÕt ®îc kh«i phôc
khi Toµ ¸n ra quyÕt ®Þnh huû bá quyÕt ®Þnh tuyªn bè ngêi ®ã lµ ®·
chÕt, trõ c¸c trêng hîp sau ®©y:
a) Vî hoÆc chång cña ngêi bÞ tuyªn bè lµ ®· chÕt ®· ®îc Toµ ¸n cho
ly h«n theo quy ®Þnh t¹i kho¶n 2 §iÒu 78 cña Bé luËt nµy th× quyÕt
®Þnh cho ly h«n vÉn cã hiÖu lùc ph¸p luËt;
b) Vî hoÆc chång cña ngêi bÞ tuyªn bè lµ ®· chÕt ®· kÕt h«n víi ngêi
kh¸c th× viÖc kÕt h«n ®ã vÉn cã hiÖu lùc ph¸p luËt.
3. Ngêi bÞ tuyªn bè lµ ®· chÕt mµ cßn sèng cã quyÒn yªu cÇu nh÷ng
ngêi ®· nhËn tµi s¶n thõa kÕ tr¶ l¹i tµi s¶n, gi¸ trÞ tµi s¶n hiÖn cßn.

21. 21
Trong trêng hîp ngêi thõa kÕ cña ngêi bÞ tuyªn bè lµ ®· chÕt biÕt ng-
êi nµy cßn sèng mµ cè t×nh giÊu giÕm nh»m hëng thõa kÕ th× ngêi ®ã
ph¶i hoµn tr¶ toµn bé tµi s¶n ®· nhËn, kÓ c¶ hoa lîi, lîi tøc; nÕu g©y thiÖt
h¹i th× ph¶i båi thêng.
Ch¬ng IV
PH¸P NH©N
Môc 1
NH÷NG QUY ®ÞNH CHUNG VÒ PH¸P NH©N
§iÒu 84. Ph¸p nh©n
Mét tæ chøc ®îc c«ng nhËn lµ ph¸p nh©n khi cã ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn
sau ®©y:
1. §îc thµnh lËp hîp ph¸p;
2. Cã c¬ cÊu tæ chøc chÆt chÏ;
3. Cã tµi s¶n ®éc lËp víi c¸ nh©n, tæ chøc kh¸c vµ tù chÞu tr¸ch
nhiÖm b»ng tµi s¶n ®ã;
4. Nh©n danh m×nh tham gia c¸c quan hÖ ph¸p luËt mét c¸ch ®éc
lËp.
§iÒu 85. Thµnh lËp ph¸p nh©n
Ph¸p nh©n ®îc thµnh lËp theo s¸ng kiÕn cña c¸ nh©n, tæ chøc hoÆc
theo quyÕt ®Þnh cña c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn.
§iÒu 86. N¨ng lùc ph¸p luËt d©n sù cña ph¸p nh©n
1. N¨ng lùc ph¸p luËt d©n sù cña ph¸p nh©n lµ kh¶ n¨ng cña ph¸p
nh©n cã c¸c quyÒn, nghÜa vô d©n sù phï hîp víi môc ®Ých ho¹t ®éng cña
m×nh.
2. N¨ng lùc ph¸p luËt d©n sù cña ph¸p nh©n ph¸t sinh tõ thêi ®iÓm
ph¸p nh©n ®îc thµnh lËp vµ chÊm døt tõ thêi ®iÓm chÊm døt ph¸p nh©n.
3. Ngêi ®¹i diÖn theo ph¸p luËt hoÆc ngêi ®¹i diÖn theo uû quyÒn
cña ph¸p nh©n nh©n danh ph¸p nh©n trong quan hÖ d©n sù.
§iÒu 87. Tªn gäi cña ph¸p nh©n
1. Ph¸p nh©n ph¶i cã tªn gäi b»ng tiÕng ViÖt, thÓ hiÖn râ lo¹i h×nh
tæ chøc cña ph¸p nh©n vµ ph©n biÖt víi c¸c ph¸p nh©n kh¸c trong cïng
mét lÜnh vùc ho¹t ®éng.
2. Ph¸p nh©n ph¶i sö dông tªn gäi cña m×nh trong giao dÞch d©n sù.
3. Tªn gäi cña ph¸p nh©n ®îc ph¸p luËt c«ng nhËn vµ b¶o vÖ.

22. 22
§iÒu 88. §iÒu lÖ cña ph¸p nh©n
1. Trong trêng hîp ph¸p luËt quy ®Þnh ph¸p nh©n ph¶i cã ®iÒu lÖ th×
®iÒu lÖ cña ph¸p nh©n ph¶i ®îc c¸c s¸ng lËp viªn hoÆc ®¹i héi thµnh viªn
th«ng qua; ®iÒu lÖ cña ph¸p nh©n ph¶i ®îc c¬ quan nhµ níc cã thÈm
quyÒn c«ng nhËn trong trêng hîp ph¸p luËt cã quy ®Þnh.
2. §iÒu lÖ cña ph¸p nh©n cã nh÷ng néi dung chñ yÕu sau ®©y:
a) Tªn gäi cña ph¸p nh©n;
b) Môc ®Ých vµ ph¹m vi ho¹t ®éng;
c) Trô së;
d) Vèn ®iÒu lÖ, nÕu cã;
®) C¬ cÊu tæ chøc; thÓ thøc cö, bÇu, bæ nhiÖm, miÔn nhiÖm, c¸ch
chøc, nhiÖm vô vµ quyÒn h¹n cña c¸c chøc danh cña c¬ quan ®iÒu hµnh
vµ c¸c c¬ quan kh¸c;
e) QuyÒn, nghÜa vô cña c¸c thµnh viªn;
g) ThÓ thøc söa ®æi, bæ sung ®iÒu lÖ;
h) §iÒu kiÖn hîp nhÊt, s¸p nhËp, chia, t¸ch, gi¶i thÓ ph¸p nh©n.
3. ViÖc söa ®æi, bæ sung ®iÒu lÖ cña ph¸p nh©n ph¶i ®îc c¬ quan
nhµ níc cã thÈm quyÒn c«ng nhËn trong trêng hîp ph¸p luËt cã quy ®Þnh.
§iÒu 89. C¬ quan ®iÒu hµnh cña ph¸p nh©n
1. Ph¸p nh©n ph¶i cã c¬ quan ®iÒu hµnh.
2. Tæ chøc, nhiÖm vô vµ quyÒn h¹n cña c¬ quan ®iÒu hµnh cña
ph¸p nh©n ®îc quy ®Þnh trong ®iÒu lÖ cña ph¸p nh©n hoÆc trong quyÕt
®Þnh thµnh lËp ph¸p nh©n.
§iÒu 90. Trô së cña ph¸p nh©n
Trô së cña ph¸p nh©n lµ n¬i ®Æt c¬ quan ®iÒu hµnh cña ph¸p nh©n.
§Þa chØ liªn l¹c cña ph¸p nh©n lµ ®Þa chØ trô së cña ph¸p nh©n.
Ph¸p nh©n cã thÓ chän n¬i kh¸c lµm ®Þa chØ liªn l¹c.
§iÒu 91. §¹i diÖn cña ph¸p nh©n
1. §¹i diÖn cña ph¸p nh©n cã thÓ lµ ®¹i diÖn theo ph¸p luËt hoÆc ®¹i
diÖn theo uû quyÒn. Ngêi ®¹i diÖn cña ph¸p nh©n ph¶i tu©n theo quy
®Þnh vÒ ®¹i diÖn t¹i Ch¬ng VII, PhÇn thø nhÊt cña Bé luËt nµy.
2. §¹i diÖn theo ph¸p luËt cña ph¸p nh©n ®îc quy ®Þnh trong ®iÒu lÖ
cña ph¸p nh©n hoÆc trong quyÕt ®Þnh thµnh lËp ph¸p nh©n.
§iÒu 92. V¨n phßng ®¹i diÖn, chi nh¸nh cña ph¸p nh©n
1. Ph¸p nh©n cã thÓ ®Æt v¨n phßng ®¹i diÖn, chi nh¸nh ë n¬i kh¸c víi
n¬i ®Æt trô së cña ph¸p nh©n.

23. 23
2. V¨n phßng ®¹i diÖn lµ ®¬n vÞ phô thuéc cña ph¸p nh©n, cã nhiÖm
vô ®¹i diÖn theo uû quyÒn cho lîi Ých cña ph¸p nh©n vµ thùc hiÖn viÖc
b¶o vÖ c¸c lîi Ých ®ã.
3. Chi nh¸nh lµ ®¬n vÞ phô thuéc cña ph¸p nh©n, cã nhiÖm vô thùc
hiÖn toµn bé hoÆc mét phÇn chøc n¨ng cña ph¸p nh©n, kÓ c¶ chøc n¨ng
®¹i diÖn theo uû quyÒn.
4. V¨n phßng ®¹i diÖn, chi nh¸nh kh«ng ph¶i lµ ph¸p nh©n. Ngêi ®øng
®Çu v¨n phßng ®¹i diÖn, chi nh¸nh thùc hiÖn nhiÖm vô theo uû quyÒn
cña ph¸p nh©n trong ph¹m vi vµ thêi h¹n ®îc uû quyÒn.
5. Ph¸p nh©n cã c¸c quyÒn, nghÜa vô d©n sù ph¸t sinh tõ giao dÞch
d©n sù do v¨n phßng ®¹i diÖn, chi nh¸nh x¸c lËp, thùc hiÖn.
§iÒu 93. Tr¸ch nhiÖm d©n sù cña ph¸p nh©n
1. Ph¸p nh©n ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm d©n sù vÒ viÖc thùc hiÖn
quyÒn, nghÜa vô d©n sù do ngêi ®¹i diÖn x¸c lËp, thùc hiÖn nh©n danh
ph¸p nh©n.
2. Ph¸p nh©n chÞu tr¸ch nhiÖm d©n sù b»ng tµi s¶n cña m×nh;
kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm thay cho thµnh viªn cña ph¸p nh©n ®èi víi nghÜa
vô d©n sù do thµnh viªn x¸c lËp, thùc hiÖn kh«ng nh©n danh ph¸p nh©n.
3. Thµnh viªn cña ph¸p nh©n kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm d©n sù thay
cho ph¸p nh©n ®èi víi nghÜa vô d©n sù do ph¸p nh©n x¸c lËp, thùc hiÖn.
§iÒu 94. Hîp nhÊt ph¸p nh©n
1. C¸c ph¸p nh©n cïng lo¹i cã thÓ hîp nhÊt thµnh mét ph¸p nh©n míi
theo quy ®Þnh cña ®iÒu lÖ, theo tho¶ thuËn gi÷a c¸c ph¸p nh©n hoÆc
theo quyÕt ®Þnh cña c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn.
2. Sau khi hîp nhÊt, c¸c ph¸p nh©n cò chÊm døt; c¸c quyÒn, nghÜa
vô d©n sù cña c¸c ph¸p nh©n cò ®îc chuyÓn giao cho ph¸p nh©n míi.
§iÒu 95. S¸p nhËp ph¸p nh©n
1. Mét ph¸p nh©n cã thÓ ®îc s¸p nhËp (sau ®©y gäi lµ ph¸p nh©n ®îc
s¸p nhËp) vµo mét ph¸p nh©n kh¸c cïng lo¹i (sau ®©y gäi lµ ph¸p nh©n s¸p
nhËp) theo quy ®Þnh cña ®iÒu lÖ, theo tho¶ thuËn gi÷a c¸c ph¸p nh©n
hoÆc theo quyÕt ®Þnh cña c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn.
2. Sau khi s¸p nhËp, ph¸p nh©n ®îc s¸p nhËp chÊm døt; c¸c quyÒn,
nghÜa vô d©n sù cña ph¸p nh©n ®îc s¸p nhËp ®îc chuyÓn giao cho ph¸p
nh©n s¸p nhËp.
§iÒu 96. Chia ph¸p nh©n
1. Mét ph¸p nh©n cã thÓ chia thµnh nhiÒu ph¸p nh©n theo quy ®Þnh
cña ®iÒu lÖ hoÆc theo quyÕt ®Þnh cña c¬ quan nhµ níc cã thÈm
quyÒn.

24. 24
2. Sau khi chia, ph¸p nh©n bÞ chia chÊm døt; quyÒn, nghÜa vô d©n
sù cña ph¸p nh©n bÞ chia ®îc chuyÓn giao cho c¸c ph¸p nh©n míi.
§iÒu 97. T¸ch ph¸p nh©n
1. Mét ph¸p nh©n cã thÓ t¸ch thµnh nhiÒu ph¸p nh©n theo quy ®Þnh
cña ®iÒu lÖ hoÆc theo quyÕt ®Þnh cña c¬ quan nhµ níc cã thÈm
quyÒn.
2. Sau khi t¸ch, ph¸p nh©n bÞ t¸ch vµ ph¸p nh©n ®îc t¸ch thùc hiÖn
quyÒn, nghÜa vô cña m×nh phï hîp víi môc ®Ých ho¹t ®éng cña c¸c ph¸p
nh©n ®ã.
§iÒu 98. Gi¶i thÓ ph¸p nh©n
1. Ph¸p nh©n cã thÓ bÞ gi¶i thÓ trong c¸c trêng hîp sau ®©y:
a) Theo quy ®Þnh cña ®iÒu lÖ;
b) Theo quyÕt ®Þnh cña c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn;
c) HÕt thêi h¹n ho¹t ®éng ®îc ghi trong ®iÒu lÖ hoÆc trong quyÕt
®Þnh cña c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn.
2. Tríc khi gi¶i thÓ, ph¸p nh©n ph¶i thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c nghÜa vô
tµi s¶n.
§iÒu 99. ChÊm døt ph¸p nh©n
1. Ph¸p nh©n chÊm døt trong c¸c trêng hîp sau ®©y:
a) Hîp nhÊt, s¸p nhËp, chia, gi¶i thÓ ph¸p nh©n theo quy ®Þnh t¹i c¸c
®iÒu 94, 95, 96 vµ 98 cña Bé luËt nµy;
b) BÞ tuyªn bè ph¸ s¶n theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ ph¸ s¶n.
2. Ph¸p nh©n chÊm døt kÓ tõ thêi ®iÓm xo¸ tªn trong sæ ®¨ng ký
ph¸p nh©n hoÆc tõ thêi ®iÓm ®îc x¸c ®Þnh trong quyÕt ®Þnh cña c¬
quan nhµ níc cã thÈm quyÒn.
3. Khi ph¸p nh©n chÊm døt, tµi s¶n cña ph¸p nh©n ®îc gi¶i quyÕt
theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
Môc 2
C¸C LO¹I PH¸P NH©N
§iÒu 100. C¸c lo¹i ph¸p nh©n
1. C¬ quan nhµ níc, ®¬n vÞ vò trang nh©n d©n.
2. Tæ chøc chÝnh trÞ, tæ chøc chÝnh trÞ - x· héi.
3. Tæ chøc kinh tÕ.
4. Tæ chøc chÝnh trÞ x· héi - nghÒ nghiÖp, tæ chøc x· héi, tæ chøc
x· héi - nghÒ nghiÖp.

25. 25
5. Quü x· héi, quü tõ thiÖn.
6. Tæ chøc kh¸c cã ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn quy ®Þnh t¹i §iÒu 84 cña Bé
luËt nµy.
§iÒu 101. Ph¸p nh©n lµ c¬ quan nhµ níc, ®¬n vÞ vò trang nh©n d©n
1. C¬ quan nhµ níc, ®¬n vÞ vò trang nh©n d©n ®îc Nhµ níc giao tµi
s¶n ®Ó thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý nhµ níc vµ thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng
kh¸c kh«ng nh»m môc ®Ých kinh doanh lµ ph¸p nh©n khi tham gia quan
hÖ d©n sù.
2. C¬ quan nhµ níc, ®¬n vÞ vò trang nh©n d©n chÞu tr¸ch nhiÖm
d©n sù liªn quan ®Õn viÖc thùc hiÖn chøc n¨ng, nhiÖm vô cña m×nh
b»ng kinh phÝ ®îc cÊp tõ ng©n s¸ch nhµ níc.
3. Trong trêng hîp c¬ quan nhµ níc, ®¬n vÞ vò trang nh©n d©n thùc
hiÖn c¸c ho¹t ®éng cã thu theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt th× ph¶i chÞu
tr¸ch nhiÖm d©n sù liªn quan ®Õn ho¹t ®éng cã thu b»ng tµi s¶n cã ®îc tõ
ho¹t ®éng nµy.
§iÒu 102. Ph¸p nh©n lµ tæ chøc chÝnh trÞ, tæ chøc chÝnh trÞ - x· héi
1. Tæ chøc chÝnh trÞ, tæ chøc chÝnh trÞ - x· héi qu¶n lý, sö dông,
®Þnh ®o¹t tµi s¶n thuéc së h÷u cña m×nh nh»m thùc hiÖn môc tiªu chÝnh
trÞ, x· héi theo ®iÒu lÖ lµ ph¸p nh©n khi tham gia quan hÖ d©n sù.
2. Tµi s¶n cña tæ chøc chÝnh trÞ, tæ chøc chÝnh trÞ - x· héi kh«ng
thÓ ph©n chia cho c¸c thµnh viªn.
3. Tæ chøc chÝnh trÞ, tæ chøc chÝnh trÞ - x· héi chÞu tr¸ch nhiÖm
d©n sù b»ng tµi s¶n cña m×nh, trõ tµi s¶n mµ theo quy ®Þnh cña ph¸p
luËt kh«ng ®îc sö dông ®Ó chÞu tr¸ch nhiÖm d©n sù.
§iÒu 103. Ph¸p nh©n lµ tæ chøc kinh tÕ
1. Doanh nghiÖp nhµ níc, hîp t¸c x·, c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n,
c«ng ty cæ phÇn, doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi vµ c¸c tæ chøc
kinh tÕ kh¸c cã ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn quy ®Þnh t¹i §iÒu 84 cña Bé luËt nµy lµ
ph¸p nh©n.
2. Tæ chøc kinh tÕ ph¶i cã ®iÒu lÖ.
3. Tæ chøc kinh tÕ chÞu tr¸ch nhiÖm d©n sù b»ng tµi s¶n cña m×nh.
§iÒu 104. Ph¸p nh©n lµ tæ chøc chÝnh trÞ x· héi - nghÒ nghiÖp, tæ
chøc x· héi, tæ chøc x· héi - nghÒ nghiÖp
1. Tæ chøc chÝnh trÞ x· héi - nghÒ nghiÖp, tæ chøc x· héi, tæ chøc
x· héi - nghÒ nghiÖp ®îc c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn cho phÐp thµnh
lËp, c«ng nhËn ®iÒu lÖ vµ cã héi viªn lµ c¸ nh©n, tæ chøc tù nguyÖn
®ãng gãp tµi s¶n hoÆc héi phÝ nh»m phôc vô môc ®Ých cña héi vµ nhu
cÇu chung cña héi viªn lµ ph¸p nh©n khi tham gia quan hÖ d©n sù.

26. 26
2. Tæ chøc chÝnh trÞ x· héi - nghÒ nghiÖp, tæ chøc x· héi, tæ chøc
x· héi - nghÒ nghiÖp chÞu tr¸ch nhiÖm d©n sù b»ng tµi s¶n cña m×nh.
3. Trong trêng hîp tæ chøc chÝnh trÞ x· héi - nghÒ nghiÖp, tæ chøc x·
héi, tæ chøc x· héi - nghÒ nghiÖp chÊm døt ho¹t ®éng th× tµi s¶n cña tæ
chøc ®ã kh«ng ®îc ph©n chia cho c¸c héi viªn mµ ph¶i ®îc gi¶i quyÕt theo
quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
§iÒu 105. Ph¸p nh©n lµ quü x· héi, quü tõ thiÖn
1. Quü x· héi, quü tõ thiÖn ®îc c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn cho
phÐp thµnh lËp, c«ng nhËn ®iÒu lÖ, ho¹t ®éng v× môc ®Ých khuyÕn
khÝch ph¸t triÓn v¨n ho¸, khoa häc, tõ thiÖn vµ c¸c môc ®Ých x· héi, nh©n
®¹o kh¸c kh«ng nh»m môc ®Ých thu lîi nhuËn lµ ph¸p nh©n khi tham gia
quan hÖ d©n sù.
2. Tµi s¶n cña quü x· héi, quü tõ thiÖn ®îc qu¶n lý, sö dông vµ ®Þnh
®o¹t theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vµ phï hîp víi môc ®Ých ho¹t ®éng cña
quü do ®iÒu lÖ quy ®Þnh.
3. Quü x· héi, quü tõ thiÖn chØ ®îc phÐp tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng quy
®Þnh trong ®iÒu lÖ ®îc c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn c«ng nhËn,
trong ph¹m vi tµi s¶n cña quü vµ ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm d©n sù b»ng tµi
s¶n ®ã.
4. Tæ chøc ®· lËp quü x· héi, quü tõ thiÖn kh«ng ph¶i chÞu tr¸ch
nhiÖm d©n sù b»ng tµi s¶n thuéc së h÷u cña m×nh vÒ c¸c ho¹t ®éng cña
quü vµ kh«ng ®îc ph©n chia tµi s¶n cña quü trong qu¸ tr×nh quü ho¹t
®éng.
Trong trêng hîp quü x· héi, quü tõ thiÖn chÊm døt ho¹t ®éng th× tµi
s¶n cña quü kh«ng ®îc ph©n chia cho c¸c s¸ng lËp viªn mµ ph¶i ®îc gi¶i
quyÕt theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
Ch¬ng V
Hé gia ®×nh, tæ hîp t¸c
Môc 1
hé gia ®×nh
§iÒu 106. Hé gia ®×nh
Hé gia ®×nh mµ c¸c thµnh viªn cã tµi s¶n chung, cïng ®ãng gãp c«ng
søc ®Ó ho¹t ®éng kinh tÕ chung trong s¶n xuÊt n«ng, l©m, ng nghiÖp
hoÆc mét sè lÜnh vùc s¶n xuÊt, kinh doanh kh¸c do ph¸p luËt quy ®Þnh
lµ chñ thÓ khi tham gia quan hÖ d©n sù thuéc c¸c lÜnh vùc nµy.
§iÒu 107. §¹i diÖn cña hé gia ®×nh
1. Chñ hé lµ ®¹i diÖn cña hé gia ®×nh trong c¸c giao dÞch d©n sù v×
lîi Ých chung cña hé. Cha, mÑ hoÆc mét thµnh viªn kh¸c ®· thµnh niªn cã

27. 27
thÓ lµ chñ hé.
Chñ hé cã thÓ uû quyÒn cho thµnh viªn kh¸c ®· thµnh niªn lµm ®¹i
diÖn cña hé trong quan hÖ d©n sù.
2. Giao dÞch d©n sù do ngêi ®¹i diÖn cña hé gia ®×nh x¸c lËp, thùc
hiÖn v× lîi Ých chung cña hé lµm ph¸t sinh quyÒn, nghÜa vô cña c¶ hé
gia ®×nh.
§iÒu 108. Tµi s¶n chung cña hé gia ®×nh
Tµi s¶n chung cña hé gia ®×nh gåm quyÒn sö dông ®Êt, quyÒn sö
dông rõng, rõng trång cña hé gia ®×nh, tµi s¶n do c¸c thµnh viªn ®ãng
gãp, cïng nhau t¹o lËp nªn hoÆc ®îc tÆng cho chung, ®îc thõa kÕ chung
vµ c¸c tµi s¶n kh¸c mµ c¸c thµnh viªn tho¶ thuËn lµ tµi s¶n chung cña hé.
§iÒu 109. ChiÕm h÷u, sö dông, ®Þnh ®o¹t tµi s¶n chung cña hé gia ®×nh
1. C¸c thµnh viªn cña hé gia ®×nh chiÕm h÷u vµ sö dông tµi s¶n
chung cña hé theo ph¬ng thøc tho¶ thuËn.
2. ViÖc ®Þnh ®o¹t tµi s¶n lµ t liÖu s¶n xuÊt, tµi s¶n chung cã gi¸ trÞ
lín cña hé gia ®×nh ph¶i ®îc c¸c thµnh viªn tõ ®ñ mêi l¨m tuæi trë lªn ®ång
ý; ®èi víi c¸c lo¹i tµi s¶n chung kh¸c ph¶i ®îc ®a sè thµnh viªn tõ ®ñ mêi
l¨m tuæi trë lªn ®ång ý.
§iÒu 110. Tr¸ch nhiÖm d©n sù cña hé gia ®×nh
1. Hé gia ®×nh ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm d©n sù vÒ viÖc thùc hiÖn
quyÒn, nghÜa vô d©n sù do ngêi ®¹i diÖn cña hé gia ®×nh x¸c lËp, thùc
hiÖn nh©n danh hé gia ®×nh.
2. Hé gia ®×nh chÞu tr¸ch nhiÖm d©n sù b»ng tµi s¶n chung cña hé;
nÕu tµi s¶n chung kh«ng ®ñ ®Ó thùc hiÖn nghÜa vô chung cña hé th×
c¸c thµnh viªn ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm liªn ®íi b»ng tµi s¶n riªng cña m×nh.
Môc 2
tæ hîp t¸c
§iÒu 111. Tæ hîp t¸c
1. Tæ hîp t¸c ®îc h×nh thµnh trªn c¬ së hîp ®ång hîp t¸c cã chøng
thùc cña Uû ban nh©n d©n x·, phêng, thÞ trÊn cña tõ ba c¸ nh©n trë lªn,
cïng ®ãng gãp tµi s¶n, c«ng søc ®Ó thùc hiÖn nh÷ng c«ng viÖc nhÊt
®Þnh, cïng hëng lîi vµ cïng chÞu tr¸ch nhiÖm lµ chñ thÓ trong c¸c quan
hÖ d©n sù.
Tæ hîp t¸c cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó trë thµnh ph¸p nh©n theo quy ®Þnh
cña ph¸p luËt th× ®¨ng ký ho¹t ®éng víi t c¸ch ph¸p nh©n t¹i c¬ quan nhµ
níc cã thÈm quyÒn.
2. Hîp ®ång hîp t¸c cã c¸c néi dung chñ yÕu sau ®©y:

28. 28
a) Môc ®Ých, thêi h¹n hîp ®ång hîp t¸c;
b) Hä, tªn, n¬i c tró cña tæ trëng vµ c¸c tæ viªn;
c) Møc ®ãng gãp tµi s¶n, nÕu cã; ph¬ng thøc ph©n chia hoa lîi, lîi tøc
gi÷a c¸c tæ viªn;
d) QuyÒn, nghÜa vô vµ tr¸ch nhiÖm cña tæ trëng, cña c¸c tæ viªn;
®) §iÒu kiÖn nhËn tæ viªn míi vµ ra khái tæ hîp t¸c;
e) §iÒu kiÖn chÊm døt tæ hîp t¸c;
g) C¸c tho¶ thuËn kh¸c.
§iÒu 112. Tæ viªn tæ hîp t¸c
Tæ viªn tæ hîp t¸c lµ c¸ nh©n tõ ®ñ mêi t¸m tuæi trë lªn, cã n¨ng lùc
hµnh vi d©n sù ®Çy ®ñ.
Tæ hîp t¸c cã quyÒn giao kÕt hîp ®ång lao ®éng víi ngêi kh«ng ph¶i
lµ tæ viªn ®Ó thùc hiÖn nh÷ng c«ng viÖc nhÊt ®Þnh.
§iÒu 113. §¹i diÖn cña tæ hîp t¸c
1. §¹i diÖn cña tæ hîp t¸c trong c¸c giao dÞch d©n sù lµ tæ trëng do
c¸c tæ viªn cö ra.
Tæ trëng tæ hîp t¸c cã thÓ uû quyÒn cho tæ viªn thùc hiÖn mét sè
c«ng viÖc nhÊt ®Þnh cÇn thiÕt cho tæ.
2. Giao dÞch d©n sù do ngêi ®¹i diÖn cña tæ hîp t¸c x¸c lËp, thùc
hiÖn v× môc ®Ých ho¹t ®éng cña tæ hîp t¸c theo quyÕt ®Þnh cña ®a sè
tæ viªn lµm ph¸t sinh quyÒn, nghÜa vô cña c¶ tæ hîp t¸c.
§iÒu 114. Tµi s¶n cña tæ hîp t¸c
1. Tµi s¶n do c¸c tæ viªn ®ãng gãp, cïng t¹o lËp vµ ®îc tÆng cho
chung lµ tµi s¶n cña tæ hîp t¸c.
2. C¸c tæ viªn qu¶n lý vµ sö dông tµi s¶n cña tæ hîp t¸c theo ph¬ng
thøc tho¶ thuËn.
3. ViÖc ®Þnh ®o¹t tµi s¶n lµ t liÖu s¶n xuÊt cña tæ hîp t¸c ph¶i ®îc
toµn thÓ tæ viªn ®ång ý; ®èi víi c¸c lo¹i tµi s¶n kh¸c ph¶i ®îc ®a sè tæ viªn
®ång ý.
§iÒu 115. NghÜa vô cña tæ viªn
Tæ viªn cã c¸c nghÜa vô sau ®©y:
1. Thùc hiÖn sù hîp t¸c theo nguyªn t¾c b×nh ®¼ng, cïng cã lîi, gióp
®ì lÉn nhau vµ b¶o ®¶m lîi Ých chung cña tæ hîp t¸c;
2. Båi thêng thiÖt h¹i cho tæ hîp t¸c do lçi cña m×nh g©y ra.

29. 29
§iÒu 116. QuyÒn cña tæ viªn
Tæ viªn cã c¸c quyÒn sau ®©y:
1. §îc hëng hoa lîi, lîi tøc thu ®îc tõ ho¹t ®éng cña tæ hîp t¸c theo tho¶
thuËn;
2. Tham gia quyÕt ®Þnh c¸c vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng cña
tæ hîp t¸c, thùc hiÖn viÖc kiÓm tra ho¹t ®éng cña tæ hîp t¸c.
§iÒu 117. Tr¸ch nhiÖm d©n sù cña tæ hîp t¸c
1. Tæ hîp t¸c ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm d©n sù vÒ viÖc thùc hiÖn
quyÒn, nghÜa vô d©n sù do ngêi ®¹i diÖn x¸c lËp, thùc hiÖn nh©n danh
tæ hîp t¸c.
2. Tæ hîp t¸c chÞu tr¸ch nhiÖm d©n sù b»ng tµi s¶n cña tæ; nÕu tµi
s¶n kh«ng ®ñ ®Ó thùc hiÖn nghÜa vô chung cña tæ th× tæ viªn ph¶i
chÞu tr¸ch nhiÖm liªn ®íi theo phÇn t¬ng øng víi phÇn ®ãng gãp b»ng tµi
s¶n riªng cña m×nh.
§iÒu 118. NhËn tæ viªn míi
Tæ hîp t¸c cã thÓ nhËn thªm tæ viªn míi, nÕu ®îc ®a sè tæ viªn ®ång
ý, trõ trêng hîp cã tho¶ thuËn kh¸c.
§iÒu 119. Ra khái tæ hîp t¸c
1. Tæ viªn cã quyÒn ra khái tæ hîp t¸c theo c¸c ®iÒu kiÖn ®· tho¶
thuËn.
2. Tæ viªn ra khái tæ hîp t¸c cã quyÒn yªu cÇu nhËn l¹i tµi s¶n mµ
m×nh ®· ®ãng gãp vµo tæ hîp t¸c, ®îc chia phÇn tµi s¶n cña m×nh trong
khèi tµi s¶n chung vµ ph¶i thanh to¸n c¸c nghÜa vô cña m×nh ®èi víi tæ
hîp t¸c theo tho¶ thuËn; nÕu viÖc ph©n chia tµi s¶n b»ng hiÖn vËt mµ
¶nh hëng ®Õn viÖc tiÕp tôc ho¹t ®éng cña tæ th× tµi s¶n ®îc trÞ gi¸ b»ng
tiÒn ®Ó chia.
§iÒu 120. ChÊm døt tæ hîp t¸c
1. Tæ hîp t¸c chÊm døt trong c¸c trêng hîp sau ®©y:
a) HÕt thêi h¹n ghi trong hîp ®ång hîp t¸c;
b) Môc ®Ých cña viÖc hîp t¸c ®· ®¹t ®îc;
c) C¸c tæ viªn tho¶ thuËn chÊm døt tæ hîp t¸c.
Trong trêng hîp chÊm døt, tæ hîp t¸c ph¶i b¸o c¸o cho Uû ban nh©n
d©n x·, phêng, thÞ trÊn ®· chøng thùc hîp ®ång hîp t¸c.
2. Tæ hîp t¸c chÊm døt theo quyÕt ®Þnh cña c¬ quan nhµ níc cã
thÈm quyÒn trong nh÷ng trêng hîp do ph¸p luËt quy ®Þnh.
3. Khi chÊm døt, tæ hîp t¸c ph¶i thanh to¸n c¸c kho¶n nî cña tæ; nÕu
tµi s¶n cña tæ kh«ng ®ñ ®Ó tr¶ nî th× ph¶i lÊy tµi s¶n riªng cña c¸c tæ

30. 30
viªn ®Ó thanh to¸n theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 117 cña Bé luËt nµy.
Trong trêng hîp c¸c kho¶n nî ®· ®îc thanh to¸n xong mµ tµi s¶n cña
tæ vÉn cßn th× ®îc chia cho c¸c tæ viªn theo tû lÖ t¬ng øng víi phÇn
®ãng gãp cña mçi ngêi, trõ trêng hîp cã tho¶ thuËn kh¸c.
Ch¬ng VI
GIAO DÞCH d©n sù
§iÒu 121. Giao dÞch d©n sù
Giao dÞch d©n sù lµ hîp ®ång hoÆc hµnh vi ph¸p lý ®¬n ph¬ng lµm
ph¸t sinh, thay ®æi hoÆc chÊm døt quyÒn, nghÜa vô d©n sù.
§iÒu 122. §iÒu kiÖn cã hiÖu lùc cña giao dÞch d©n sù
1. Giao dÞch d©n sù cã hiÖu lùc khi cã ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn sau ®©y:
a) Ngêi tham gia giao dÞch cã n¨ng lùc hµnh vi d©n sù;
b) Môc ®Ých vµ néi dung cña giao dÞch kh«ng vi ph¹m ®iÒu cÊm
cña ph¸p luËt, kh«ng tr¸i ®¹o ®øc x· héi;
c) Ngêi tham gia giao dÞch hoµn toµn tù nguyÖn.
2. H×nh thøc giao dÞch d©n sù lµ ®iÒu kiÖn cã hiÖu lùc cña giao
dÞch trong trêng hîp ph¸p luËt cã quy ®Þnh.
§iÒu 123. Môc ®Ých cña giao dÞch d©n sù
Môc ®Ých cña giao dÞch d©n sù lµ lîi Ých hîp ph¸p mµ c¸c bªn mong
muèn ®¹t ®îc khi x¸c lËp giao dÞch ®ã.
§iÒu 124. H×nh thøc giao dÞch d©n sù
1. Giao dÞch d©n sù ®îc thÓ hiÖn b»ng lêi nãi, b»ng v¨n b¶n hoÆc
b»ng hµnh vi cô thÓ.
Giao dÞch d©n sù th«ng qua ph¬ng tiÖn ®iÖn tö díi h×nh thøc th«ng
®iÖp d÷ liÖu ®îc coi lµ giao dÞch b»ng v¨n b¶n.
2. Trong trêng hîp ph¸p luËt quy ®Þnh giao dÞch d©n sù ph¶i ®îc thÓ
hiÖn b»ng v¨n b¶n, ph¶i cã c«ng chøng hoÆc chøng thùc, ph¶i ®¨ng ký
hoÆc xin phÐp th× ph¶i tu©n theo c¸c quy ®Þnh ®ã.
§iÒu 125. Giao dÞch d©n sù cã ®iÒu kiÖn
1. Trong trêng hîp c¸c bªn cã tháa thuËn vÒ ®iÒu kiÖn ph¸t sinh
hoÆc hñy bá giao dÞch d©n sù th× khi ®iÒu kiÖn ®ã x¶y ra, giao dÞch
d©n sù ph¸t sinh hoÆc hñy bá.
2. Trong trêng hîp ®iÒu kiÖn lµm ph¸t sinh hoÆc hñy bá giao dÞch
d©n sù kh«ng thÓ x¶y ra ®îc do hµnh vi cè ý c¶n trë cña mét bªn hoÆc
cña ngêi thø ba th× coi nh ®iÒu kiÖn ®ã ®· x¶y ra; nÕu cã sù t¸c ®éng
cña mét bªn hoÆc cña ngêi thø ba cè ý thóc ®Èy cho ®iÒu kiÖn ®Ó lµm

31. 31
ph¸t sinh hoÆc huû bá giao dÞch d©n sù x¶y ra th× coi nh ®iÒu kiÖn ®ã
kh«ng x¶y ra.
§iÒu 126. Gi¶i thÝch giao dÞch d©n sù
1. Trong trêng hîp giao dÞch d©n sù cã thÓ ®îc hiÓu theo nhiÒu
nghÜa kh¸c nhau th× viÖc gi¶i thÝch giao dÞch d©n sù ®ã ®îc thùc hiÖn
theo thø tù sau ®©y:
a) Theo ý muèn ®Ých thùc cña c¸c bªn khi x¸c lËp giao dÞch;
b) Theo nghÜa phï hîp víi môc ®Ých cña giao dÞch;
c) Theo tËp qu¸n n¬i giao dÞch ®îc x¸c lËp.
2. ViÖc gi¶i thÝch hîp ®ång d©n sù ®îc thùc hiÖn theo quy ®Þnh t¹i
§iÒu 409 cña Bé luËt nµy, viÖc gi¶i thÝch néi dung di chóc ®îc thùc hiÖn
theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 673 cña Bé luËt nµy.
§iÒu 127. Giao dÞch d©n sù v« hiÖu
Giao dÞch d©n sù kh«ng cã mét trong c¸c ®iÒu kiÖn ®îc quy ®Þnh t¹i
§iÒu 122 cña Bé luËt nµy th× v« hiÖu.
§iÒu 128. Giao dÞch d©n sù v« hiÖu do vi ph¹m ®iÒu cÊm cña ph¸p
luËt, tr¸i ®¹o ®øc x· héi
Giao dÞch d©n sù cã môc ®Ých vµ néi dung vi ph¹m ®iÒu cÊm cña
ph¸p luËt, tr¸i ®¹o ®øc x· héi th× v« hiÖu.
§iÒu cÊm cña ph¸p luËt lµ nh÷ng quy ®Þnh cña ph¸p luËt kh«ng cho
phÐp chñ thÓ thùc hiÖn nh÷ng hµnh vi nhÊt ®Þnh.
§¹o ®øc x· héi lµ nh÷ng chuÈn mùc øng xö chung gi÷a ngêi víi ngêi
trong ®êi sèng x· héi, ®îc céng ®ång thõa nhËn vµ t«n träng.
§iÒu 129. Giao dÞch d©n sù v« hiÖu do gi¶ t¹o
Khi c¸c bªn x¸c lËp giao dÞch d©n sù mét c¸ch gi¶ t¹o nh»m che giÊu
mét giao dÞch kh¸c th× giao dÞch gi¶ t¹o v« hiÖu, cßn giao dÞch bÞ che
giÊu vÉn cã hiÖu lùc, trõ trêng hîp giao dÞch ®ã còng v« hiÖu theo quy
®Þnh cña Bé luËt nµy.
Trong trêng hîp x¸c lËp giao dÞch gi¶ t¹o nh»m trèn tr¸nh nghÜa vô víi
ngêi thø ba th× giao dÞch ®ã v« hiÖu.
§iÒu 130. Giao dÞch d©n sù v« hiÖu do ngêi cha thµnh niªn, ngêi mÊt
n¨ng lùc hµnh vi d©n sù, ngêi bÞ h¹n chÕ n¨ng lùc hµnh vi
d©n sù x¸c lËp, thùc hiÖn
Khi giao dÞch d©n sù do ngêi cha thµnh niªn, ngêi mÊt n¨ng lùc hµnh
vi d©n sù hoÆc ngêi bÞ h¹n chÕ n¨ng lùc hµnh vi d©n sù x¸c lËp, thùc
hiÖn th× theo yªu cÇu cña ngêi ®¹i diÖn cña ngêi ®ã, Toµ ¸n tuyªn bè giao
dÞch ®ã v« hiÖu nÕu theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt giao dÞch nµy ph¶i do

32. 32
ngêi ®¹i diÖn cña hä x¸c lËp, thùc hiÖn.
§iÒu 131. Giao dÞch d©n sù v« hiÖu do bÞ nhÇm lÉn
Khi mét bªn cã lçi v« ý lµm cho bªn kia nhÇm lÉn vÒ néi dung cña
giao dÞch d©n sù mµ x¸c lËp giao dÞch th× bªn bÞ nhÇm lÉn cã quyÒn
yªu cÇu bªn kia thay ®æi néi dung cña giao dÞch ®ã, nÕu bªn kia kh«ng
chÊp nhËn th× bªn bÞ nhÇm lÉn cã quyÒn yªu cÇu Toµ ¸n tuyªn bè giao
dÞch v« hiÖu.
Trong trêng hîp mét bªn do lçi cè ý lµm cho bªn kia nhÇm lÉn vÒ néi
dung cña giao dÞch th× ®îc gi¶i quyÕt theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 132 cña Bé
luËt nµy.
§iÒu 132. Giao dÞch d©n sù v« hiÖu do bÞ lõa dèi, ®e däa
Khi mét bªn tham gia giao dÞch d©n sù do bÞ lõa dèi hoÆc bÞ ®e
däa th× cã quyÒn yªu cÇu Toµ ¸n tuyªn bè giao dÞch d©n sù ®ã lµ v«
hiÖu.
Lõa dèi trong giao dÞch lµ hµnh vi cè ý cña mét bªn hoÆc cña ngêi
thø ba nh»m lµm cho bªn kia hiÓu sai lÖch vÒ chñ thÓ, tÝnh chÊt cña ®èi
tîng hoÆc néi dung cña giao dÞch d©n sù nªn ®· x¸c lËp giao dÞch ®ã.
§e däa trong giao dÞch lµ hµnh vi cè ý cña mét bªn hoÆc ngêi thø ba
lµm cho bªn kia buéc ph¶i thùc hiÖn giao dÞch nh»m tr¸nh thiÖt h¹i vÒ
tÝnh m¹ng, søc khoÎ, danh dù, uy tÝn, nh©n phÈm, tµi s¶n cña m×nh
hoÆc cña cha, mÑ, vî, chång, con cña m×nh.
§iÒu 133. Giao dÞch d©n sù v« hiÖu do ngêi x¸c lËp kh«ng nhËn thøc
vµ lµm chñ ®îc hµnh vi cña m×nh
Ngêi cã n¨ng lùc hµnh vi d©n sù nhng ®· x¸c lËp giao dÞch vµo ®óng
thêi ®iÓm kh«ng nhËn thøc vµ lµm chñ ®îc hµnh vi cña m×nh th× cã
quyÒn yªu cÇu Toµ ¸n tuyªn bè giao dÞch d©n sù ®ã lµ v« hiÖu.
§iÒu 134. Giao dÞch d©n sù v« hiÖu do kh«ng tu©n thñ quy ®Þnh vÒ
h×nh thøc
Trong trêng hîp ph¸p luËt quy ®Þnh h×nh thøc giao dÞch d©n sù lµ
®iÒu kiÖn cã hiÖu lùc cña giao dÞch mµ c¸c bªn kh«ng tu©n theo th×
theo yªu cÇu cña mét hoÆc c¸c bªn, Toµ ¸n, c¬ quan nhµ níc cã thÈm
quyÒn kh¸c quyÕt ®Þnh buéc c¸c bªn thùc hiÖn quy ®Þnh vÒ h×nh thøc
cña giao dÞch trong mét thêi h¹n; qu¸ thêi h¹n ®ã mµ kh«ng thùc hiÖn th×
giao dÞch v« hiÖu.
§iÒu 135. Giao dÞch d©n sù v« hiÖu tõng phÇn
Giao dÞch d©n sù v« hiÖu tõng phÇn khi mét phÇn cña giao dÞch v«
hiÖu nhng kh«ng ¶nh hëng ®Õn hiÖu lùc cña phÇn cßn l¹i cña giao dÞch.

33. 33
§iÒu 136. Thêi hiÖu yªu cÇu Toµ ¸n tuyªn bè giao dÞch d©n sù v« hiÖu
1. Thêi hiÖu yªu cÇu Toµ ¸n tuyªn bè giao dÞch d©n sù v« hiÖu ®îc
quy ®Þnh t¹i c¸c ®iÒu tõ §iÒu 130 ®Õn §iÒu 134 cña Bé luËt nµy lµ hai
n¨m, kÓ tõ ngµy giao dÞch d©n sù ®îc x¸c lËp.
2. §èi víi c¸c giao dÞch d©n sù ®îc quy ®Þnh t¹i §iÒu 128 vµ §iÒu
129 cña Bé luËt nµy th× thêi hiÖu yªu cÇu Toµ ¸n tuyªn bè giao dÞch d©n
sù v« hiÖu kh«ng bÞ h¹n chÕ.
§iÒu 137. HËu qu¶ ph¸p lý cña giao dÞch d©n sù v« hiÖu
1. Giao dÞch d©n sù v« hiÖu kh«ng lµm ph¸t sinh, thay ®æi, chÊm
døt quyÒn, nghÜa vô d©n sù cña c¸c bªn kÓ tõ thêi ®iÓm x¸c lËp.
2. Khi giao dÞch d©n sù v« hiÖu th× c¸c bªn kh«i phôc l¹i t×nh tr¹ng
ban ®Çu, hoµn tr¶ cho nhau nh÷ng g× ®· nhËn; nÕu kh«ng hoµn tr¶ ®îc
b»ng hiÖn vËt th× ph¶i hoµn tr¶ b»ng tiÒn, trõ trêng hîp tµi s¶n giao dÞch,
hoa lîi, lîi tøc thu ®îc bÞ tÞch thu theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Bªn cã lçi
g©y thiÖt h¹i ph¶i båi thêng.
§iÒu 138. B¶o vÖ quyÒn lîi cña ngêi thø ba ngay t×nh khi giao dÞch
d©n sù v« hiÖu
1. Trong trêng hîp giao dÞch d©n sù v« hiÖu nhng tµi s¶n giao dÞch
lµ ®éng s¶n kh«ng ph¶i ®¨ng ký quyÒn së h÷u ®· ®îc chuyÓn giao b»ng
mét giao dÞch kh¸c cho ngêi thø ba ngay t×nh th× giao dÞch víi ngêi thø
ba vÉn cã hiÖu lùc, trõ trêng hîp quy ®Þnh t¹i §iÒu 257 cña Bé luËt nµy.
2. Trong trêng hîp tµi s¶n giao dÞch lµ bÊt ®éng s¶n hoÆc lµ ®éng
s¶n ph¶i ®¨ng ký quyÒn së h÷u ®· ®îc chuyÓn giao b»ng mét giao dÞch
kh¸c cho ngêi thø ba ngay t×nh th× giao dÞch víi ngêi thø ba bÞ v« hiÖu,
trõ trêng hîp ngêi thø ba ngay t×nh nhËn ®îc tµi s¶n nµy th«ng qua b¸n
®Êu gi¸ hoÆc giao dÞch víi ngêi mµ theo b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cña c¬
quan nhµ níc cã thÈm quyÒn lµ chñ së h÷u tµi s¶n nhng sau ®ã ngêi nµy
kh«ng ph¶i lµ chñ së h÷u tµi s¶n do b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh bÞ huû, söa.
Ch¬ng VII
§¹I DIÖN
§iÒu 139. §¹i diÖn
1. §¹i diÖn lµ viÖc mét ngêi (sau ®©y gäi lµ ngêi ®¹i diÖn) nh©n danh
vµ v× lîi Ých cña ngêi kh¸c (sau ®©y gäi lµ ngêi ®îc ®¹i diÖn) x¸c lËp, thùc
hiÖn giao dÞch d©n sù trong ph¹m vi ®¹i diÖn.
2. C¸ nh©n, ph¸p nh©n, chñ thÓ kh¸c cã thÓ x¸c lËp, thùc hiÖn giao
dÞch d©n sù th«ng qua ngêi ®¹i diÖn. C¸ nh©n kh«ng ®îc ®Ó ngêi kh¸c
®¹i diÖn cho m×nh nÕu ph¸p luËt quy ®Þnh hä ph¶i tù m×nh x¸c lËp, thùc
hiÖn giao dÞch ®ã.

34. 34
3. Quan hÖ ®¹i diÖn ®îc x¸c lËp theo ph¸p luËt hoÆc theo uû quyÒn.
4. Ngêi ®îc ®¹i diÖn cã quyÒn, nghÜa vô ph¸t sinh tõ giao dÞch d©n
sù do ngêi ®¹i diÖn x¸c lËp.
5. Ngêi ®¹i diÖn ph¶i cã n¨ng lùc hµnh vi d©n sù ®Çy ®ñ, trõ trêng
hîp quy ®Þnh t¹i kho¶n 2 §iÒu 143 cña Bé luËt nµy.
§iÒu 140. §¹i diÖn theo ph¸p luËt
§¹i diÖn theo ph¸p luËt lµ ®¹i diÖn do ph¸p luËt quy ®Þnh hoÆc c¬
quan nhµ níc cã thÈm quyÒn quyÕt ®Þnh.
§iÒu 141. Ngêi ®¹i diÖn theo ph¸p luËt
Ngêi ®¹i diÖn theo ph¸p luËt bao gåm:
1. Cha, mÑ ®èi víi con cha thµnh niªn;
2. Ngêi gi¸m hé ®èi víi ngêi ®îc gi¸m hé;
3. Ngêi ®îc Toµ ¸n chØ ®Þnh ®èi víi ngêi bÞ h¹n chÕ n¨ng lùc hµnh vi
d©n sù;
4. Ngêi ®øng ®Çu ph¸p nh©n theo quy ®Þnh cña ®iÒu lÖ ph¸p nh©n
hoÆc quyÕt ®Þnh cña c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn;
5. Chñ hé gia ®×nh ®èi víi hé gia ®×nh;
6. Tæ trëng tæ hîp t¸c ®èi víi tæ hîp t¸c;
7. Nh÷ng ngêi kh¸c theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
§iÒu 142. §¹i diÖn theo uû quyÒn
1. §¹i diÖn theo uû quyÒn lµ ®¹i diÖn ®îc x¸c lËp theo sù uû quyÒn
gi÷a ngêi ®¹i diÖn vµ ngêi ®îc ®¹i diÖn.
2. H×nh thøc uû quyÒn do c¸c bªn tho¶ thuËn, trõ trêng hîp ph¸p luËt
quy ®Þnh viÖc uû quyÒn ph¶i ®îc lËp thµnh v¨n b¶n.
§iÒu 143. Ngêi ®¹i diÖn theo uû quyÒn
1. C¸ nh©n, ngêi ®¹i diÖn theo ph¸p luËt cña ph¸p nh©n cã thÓ uû
quyÒn cho ngêi kh¸c x¸c lËp, thùc hiÖn giao dÞch d©n sù.
2. Ngêi tõ ®ñ mêi l¨m tuæi ®Õn cha ®ñ mêi t¸m tuæi cã thÓ lµ ngêi
®¹i diÖn theo uû quyÒn, trõ trêng hîp ph¸p luËt quy ®Þnh giao dÞch d©n
sù ph¶i do ngêi tõ ®ñ mêi t¸m tuæi trë lªn x¸c lËp, thùc hiÖn.
§iÒu 144. Ph¹m vi ®¹i diÖn
1. Ngêi ®¹i diÖn theo ph¸p luËt cã quyÒn x¸c lËp, thùc hiÖn mäi giao
dÞch d©n sù v× lîi Ých cña ngêi ®îc ®¹i diÖn, trõ trêng hîp ph¸p luËt cã
quy ®Þnh kh¸c.
2. Ph¹m vi ®¹i diÖn theo uû quyÒn ®îc x¸c lËp theo sù uû quyÒn.

35. 35
3. Ngêi ®¹i diÖn chØ ®îc thùc hiÖn giao dÞch d©n sù trong ph¹m vi
®¹i diÖn.
4. Ngêi ®¹i diÖn ph¶i th«ng b¸o cho ngêi thø ba trong giao dÞch d©n
sù biÕt vÒ ph¹m vi ®¹i diÖn cña m×nh.
5. Ngêi ®¹i diÖn kh«ng ®îc x¸c lËp, thùc hiÖn c¸c giao dÞch d©n sù
víi chÝnh m×nh hoÆc víi ngêi thø ba mµ m×nh còng lµ ngêi ®¹i diÖn cña
ngêi ®ã, trõ trêng hîp ph¸p luËt cã quy ®Þnh kh¸c.
§iÒu 145. HËu qu¶ cña giao dÞch d©n sù do ngêi kh«ng cã quyÒn ®¹i
diÖn x¸c lËp, thùc hiÖn
1. Giao dÞch d©n sù do ngêi kh«ng cã quyÒn ®¹i diÖn x¸c lËp, thùc
hiÖn kh«ng lµm ph¸t sinh quyÒn, nghÜa vô ®èi víi ngêi ®îc ®¹i diÖn, trõ
trêng hîp ngêi ®¹i diÖn hoÆc ngêi ®îc ®¹i diÖn ®ång ý. Ngêi ®· giao dÞch
víi ngêi kh«ng cã quyÒn ®¹i diÖn ph¶i th«ng b¸o cho ngêi ®îc ®¹i diÖn
hoÆc ngêi ®¹i diÖn cña ngêi ®ã ®Ó tr¶ lêi trong thêi h¹n Ên ®Þnh; nÕu
hÕt thêi h¹n nµy mµ kh«ng tr¶ lêi th× giao dÞch ®ã kh«ng lµm ph¸t sinh
quyÒn, nghÜa vô ®èi víi ngêi ®îc ®¹i diÖn, nhng ngêi kh«ng cã quyÒn ®¹i
diÖn vÉn ph¶i thùc hiÖn nghÜa vô ®èi víi ngêi ®· giao dÞch víi m×nh, trõ
trêng hîp ngêi ®· giao dÞch biÕt hoÆc ph¶i biÕt vÒ viÖc kh«ng cã quyÒn
®¹i diÖn.
2. Ngêi ®· giao dÞch víi ngêi kh«ng cã quyÒn ®¹i diÖn cã quyÒn ®¬n
ph¬ng chÊm døt thùc hiÖn hoÆc huû bá giao dÞch d©n sù ®· x¸c lËp vµ
yªu cÇu båi thêng thiÖt h¹i, trõ trêng hîp ngêi ®ã biÕt hoÆc ph¶i biÕt vÒ
viÖc kh«ng cã quyÒn ®¹i diÖn mµ vÉn giao dÞch.
§iÒu 146. HËu qu¶ cña giao dÞch d©n sù do ngêi ®¹i diÖn x¸c lËp, thùc
hiÖn vît qu¸ ph¹m vi ®¹i diÖn
1. Giao dÞch d©n sù do ngêi ®¹i diÖn x¸c lËp, thùc hiÖn vît qu¸ ph¹m
vi ®¹i diÖn kh«ng lµm ph¸t sinh quyÒn, nghÜa vô cña ngêi ®îc ®¹i diÖn
®èi víi phÇn giao dÞch ®îc thùc hiÖn vît qu¸ ph¹m vi ®¹i diÖn, trõ trêng
hîp ngêi ®îc ®¹i diÖn ®ång ý hoÆc biÕt mµ kh«ng ph¶n ®èi; nÕu kh«ng
®îc sù ®ång ý th× ngêi ®¹i diÖn ph¶i thùc hiÖn nghÜa vô ®èi víi ngêi ®·
giao dÞch víi m×nh vÒ phÇn giao dÞch vît qu¸ ph¹m vi ®¹i diÖn.
2. Ngêi ®· giao dÞch víi ngêi ®¹i diÖn cã quyÒn ®¬n ph¬ng chÊm døt
thùc hiÖn hoÆc huû bá giao dÞch d©n sù ®èi víi phÇn vît qu¸ ph¹m vi ®¹i
diÖn hoÆc toµn bé giao dÞch d©n sù vµ yªu cÇu båi thêng thiÖt h¹i, trõ
trêng hîp ngêi ®ã biÕt hoÆc ph¶i biÕt vÒ viÖc vît qu¸ ph¹m vi ®¹i diÖn
mµ vÉn giao dÞch.
3. Trong trêng hîp ngêi ®¹i diÖn vµ ngêi giao dÞch víi ngêi ®¹i diÖn cè
ý x¸c lËp, thùc hiÖn giao dÞch d©n sù vît qu¸ ph¹m vi ®¹i diÖn mµ g©y
thiÖt h¹i cho ngêi ®îc ®¹i diÖn th× ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm liªn ®íi båi thêng
thiÖt h¹i.

36. 36
§iÒu 147. ChÊm døt ®¹i diÖn cña c¸ nh©n
1. §¹i diÖn theo ph¸p luËt cña c¸ nh©n chÊm døt trong c¸c trêng hîp
sau ®©y:
a) Ngêi ®îc ®¹i diÖn ®· thµnh niªn hoÆc n¨ng lùc hµnh vi d©n sù ®·
®îc kh«i phôc;
b) Ngêi ®îc ®¹i diÖn chÕt;
c) C¸c trêng hîp kh¸c do ph¸p luËt quy ®Þnh.
2. §¹i diÖn theo uû quyÒn cña c¸ nh©n chÊm døt trong c¸c trêng hîp
sau ®©y:
a) Thêi h¹n uû quyÒn ®· hÕt hoÆc c«ng viÖc ®îc uû quyÒn ®· hoµn
thµnh;
b) Ngêi uû quyÒn huû bá viÖc uû quyÒn hoÆc ngêi ®îc uû quyÒn tõ
chèi viÖc uû quyÒn;
c) Ngêi uû quyÒn hoÆc ngêi ®îc uû quyÒn chÕt, bÞ Toµ ¸n tuyªn bè
mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n sù, bÞ h¹n chÕ n¨ng lùc hµnh vi d©n sù, mÊt
tÝch hoÆc lµ ®· chÕt.
Khi chÊm døt ®¹i diÖn theo uû quyÒn, ngêi ®¹i diÖn ph¶i thanh to¸n
xong c¸c nghÜa vô tµi s¶n víi ngêi ®îc ®¹i diÖn hoÆc víi ngêi thõa kÕ cña
ngêi ®îc ®¹i diÖn.
§iÒu 148. ChÊm døt ®¹i diÖn cña ph¸p nh©n
1. §¹i diÖn theo ph¸p luËt cña ph¸p nh©n chÊm døt khi ph¸p nh©n
chÊm døt.
2. §¹i diÖn theo uû quyÒn cña ph¸p nh©n chÊm døt trong c¸c trêng
hîp sau ®©y:
a) Thêi h¹n uû quyÒn ®· hÕt hoÆc c«ng viÖc ®îc uû quyÒn ®· hoµn
thµnh;
b) Ngêi ®¹i diÖn theo ph¸p luËt cña ph¸p nh©n huû bá viÖc uû quyÒn
hoÆc ngêi ®îc uû quyÒn tõ chèi viÖc uû quyÒn;
c) Ph¸p nh©n chÊm døt hoÆc ngêi ®îc uû quyÒn chÕt, bÞ Toµ ¸n
tuyªn bè mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n sù, bÞ h¹n chÕ n¨ng lùc hµnh vi d©n
sù, mÊt tÝch hoÆc lµ ®· chÕt.
Khi chÊm døt ®¹i diÖn theo uû quyÒn, ngêi ®¹i diÖn ph¶i thanh to¸n
xong c¸c nghÜa vô tµi s¶n víi ph¸p nh©n uû quyÒn hoÆc ph¸p nh©n kÕ
thõa.
Ch¬ng VIII
Thêi h¹n

37. 37
§iÒu 149. Thêi h¹n
1. Thêi h¹n lµ mét kho¶ng thêi gian ®îc x¸c ®Þnh tõ thêi ®iÓm nµy
®Õn thêi ®iÓm kh¸c.
2. Thêi h¹n cã thÓ ®îc x¸c ®Þnh b»ng phót, giê, ngµy, tuÇn, th¸ng,
n¨m hoÆc b»ng mét sù kiÖn cã thÓ sÏ x¶y ra.
§iÒu 150. ¸p dông c¸ch tÝnh thêi h¹n
1. C¸ch tÝnh thêi h¹n ®îc ¸p dông theo quy ®Þnh cña Bé luËt nµy, trõ
trêng hîp cã tho¶ thuËn kh¸c hoÆc ph¸p luËt cã quy ®Þnh kh¸c.
2. Thêi h¹n ®îc tÝnh theo d¬ng lÞch.
§iÒu 151. Quy ®Þnh vÒ thêi h¹n, thêi ®iÓm tÝnh thêi h¹n
1. Trong trêng hîp c¸c bªn cã tho¶ thuËn vÒ thêi h¹n lµ mét n¨m, nöa
n¨m, mét th¸ng, nöa th¸ng, mét tuÇn, mét ngµy, mét giê, mét phót mµ
kho¶ng thêi gian diÔn ra kh«ng liÒn nhau th× thêi h¹n ®ã ®îc tÝnh nh sau:
a) Mét n¨m lµ ba tr¨m s¸u m¬i l¨m ngµy;
b) Nöa n¨m lµ s¸u th¸ng;
c) Mét th¸ng lµ ba m¬i ngµy;
d) Nöa th¸ng lµ mêi l¨m ngµy;
®) Mét tuÇn lµ b¶y ngµy;
e) Mét ngµy lµ hai m¬i t giê;
g) Mét giê lµ s¸u m¬i phót;
h) Mét phót lµ s¸u m¬i gi©y.
2. Trong trêng hîp c¸c bªn tho¶ thuËn vÒ thêi ®iÓm ®Çu th¸ng, gi÷a
th¸ng, cuèi th¸ng th× thêi ®iÓm ®ã ®îc quy ®Þnh nh sau:
a) §Çu th¸ng lµ ngµy ®Çu tiªn cña th¸ng;
b) Gi÷a th¸ng lµ ngµy thø mêi l¨m cña th¸ng;
c) Cuèi th¸ng lµ ngµy cuèi cïng cña th¸ng.
3. Trong trêng hîp c¸c bªn tho¶ thuËn vÒ thêi ®iÓm ®Çu n¨m, gi÷a
n¨m, cuèi n¨m th× thêi ®iÓm ®ã ®îc quy ®Þnh nh sau:
a) §Çu n¨m lµ ngµy ®Çu tiªn cña th¸ng mét;
b) Gi÷a n¨m lµ ngµy cuèi cïng cña th¸ng s¸u;
c) Cuèi n¨m lµ ngµy cuèi cïng cña th¸ng mêi hai.
§iÒu 152. Thêi ®iÓm b¾t ®Çu thêi h¹n
1. Khi thêi h¹n ®îc x¸c ®Þnh b»ng phót, giê th× thêi h¹n ®îc b¾t ®Çu
tõ thêi ®iÓm ®· x¸c ®Þnh.
2. Khi thêi h¹n ®îc x¸c ®Þnh b»ng ngµy, tuÇn, th¸ng, n¨m th× ngµy

38. 38
®Çu tiªn cña thêi h¹n kh«ng ®îc tÝnh mµ tÝnh tõ ngµy tiÕp theo cña ngµy
®îc x¸c ®Þnh.
3. Khi thêi h¹n b¾t ®Çu b»ng mét sù kiÖn th× ngµy x¶y ra sù kiÖn
kh«ng ®îc tÝnh mµ tÝnh tõ ngµy tiÕp theo cña ngµy x¶y ra sù kiÖn ®ã.
§iÒu 153. KÕt thóc thêi h¹n
1. Khi thêi h¹n tÝnh b»ng ngµy th× thêi h¹n kÕt thóc t¹i thêi ®iÓm kÕt
thóc ngµy cuèi cïng cña thêi h¹n.
2. Khi thêi h¹n tÝnh b»ng tuÇn th× thêi h¹n kÕt thóc t¹i thêi ®iÓm kÕt
thóc ngµy t¬ng øng cña tuÇn cuèi cïng cña thêi h¹n.
3. Khi thêi h¹n tÝnh b»ng th¸ng th× thêi h¹n kÕt thóc t¹i thêi ®iÓm kÕt
thóc ngµy t¬ng øng cña th¸ng cuèi cïng cña thêi h¹n; nÕu th¸ng kÕt thóc
thêi h¹n kh«ng cã ngµy t¬ng øng th× thêi h¹n kÕt thóc vµo ngµy cuèi cïng
cña th¸ng ®ã.
4. Khi thêi h¹n tÝnh b»ng n¨m th× thêi h¹n kÕt thóc t¹i thêi ®iÓm kÕt
thóc ngµy, th¸ng t¬ng øng cña n¨m cuèi cïng cña thêi h¹n.
5. Khi ngµy cuèi cïng cña thêi h¹n lµ ngµy nghØ cuèi tuÇn hoÆc ngµy
nghØ lÔ th× thêi h¹n kÕt thóc t¹i thêi ®iÓm kÕt thóc ngµy lµm viÖc tiÕp
theo ngµy nghØ ®ã.
6. Thêi ®iÓm kÕt thóc ngµy cuèi cïng cña thêi h¹n vµo lóc hai m¬i t
giê cña ngµy ®ã.
Ch¬ng IX
THêI HIÖU
§iÒu 154. Thêi hiÖu
Thêi hiÖu lµ thêi h¹n do ph¸p luËt quy ®Þnh mµ khi kÕt thóc thêi h¹n
®ã th× chñ thÓ ®îc hëng quyÒn d©n sù, ®îc miÔn trõ nghÜa vô d©n sù
hoÆc mÊt quyÒn khëi kiÖn vô ¸n d©n sù, quyÒn yªu cÇu gi¶i quyÕt viÖc
d©n sù.
§iÒu 155. C¸c lo¹i thêi hiÖu
1. Thêi hiÖu hëng quyÒn d©n sù lµ thêi h¹n mµ khi kÕt thóc thêi h¹n
®ã th× chñ thÓ ®îc hëng quyÒn d©n sù.
2. Thêi hiÖu miÔn trõ nghÜa vô d©n sù lµ thêi h¹n mµ khi kÕt thóc
thêi h¹n ®ã th× ngêi cã nghÜa vô d©n sù ®îc miÔn viÖc thùc hiÖn nghÜa
vô.
3. Thêi hiÖu khëi kiÖn lµ thêi h¹n mµ chñ thÓ ®îc quyÒn khëi kiÖn
®Ó yªu cÇu Toµ ¸n gi¶i quyÕt vô ¸n d©n sù b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých hîp
ph¸p bÞ x©m ph¹m; nÕu thêi h¹n ®ã kÕt thóc th× mÊt quyÒn khëi kiÖn.
4. Thêi hiÖu yªu cÇu gi¶i quyÕt viÖc d©n sù lµ thêi h¹n mµ chñ thÓ

39. 39
®îc quyÒn yªu cÇu Toµ ¸n gi¶i quyÕt viÖc d©n sù ®Ó b¶o vÖ quyÒn vµ
lîi Ých hîp ph¸p cña c¸ nh©n, c¬ quan, tæ chøc, lîi Ých c«ng céng, lîi Ých
cña Nhµ níc; nÕu thêi h¹n ®ã kÕt thóc th× mÊt quyÒn yªu cÇu.
§iÒu 156. C¸ch tÝnh thêi hiÖu
Thêi hiÖu ®îc tÝnh tõ thêi ®iÓm b¾t ®Çu ngµy ®Çu tiªn cña thêi
hiÖu vµ chÊm døt t¹i thêi ®iÓm kÕt thóc ngµy cuèi cïng cña thêi hiÖu.
§iÒu 157. HiÖu lùc cña thêi hiÖu hëng quyÒn d©n sù, miÔn trõ nghÜa
vô d©n sù
1. Trong trêng hîp ph¸p luËt quy ®Þnh cho c¸c chñ thÓ ®îc hëng
quyÒn d©n sù hoÆc ®îc miÔn trõ nghÜa vô d©n sù theo thêi hiÖu th×
chØ sau khi thêi hiÖu ®ã kÕt thóc, viÖc hëng quyÒn d©n sù hoÆc miÔn
trõ nghÜa vô d©n sù míi cã hiÖu lùc.
2. Thêi hiÖu hëng quyÒn d©n sù kh«ng ¸p dông trong c¸c trêng hîp
sau ®©y:
a) ChiÕm h÷u tµi s¶n thuéc h×nh thøc së h÷u nhµ níc kh«ng cã c¨n
cø ph¸p luËt;
b) ViÖc hëng quyÒn nh©n th©n kh«ng g¾n víi tµi s¶n.
3. Thêi hiÖu miÔn trõ nghÜa vô d©n sù kh«ng ¸p dông trong viÖc
thùc hiÖn nghÜa vô d©n sù ®èi víi Nhµ níc, trõ trêng hîp ph¸p luËt cã quy
®Þnh kh¸c.
§iÒu 158. TÝnh liªn tôc cña thêi hiÖu hëng quyÒn d©n sù, miÔn trõ
nghÜa vô d©n sù
1. Thêi hiÖu hëng quyÒn d©n sù, miÔn trõ nghÜa vô d©n sù cã tÝnh
liªn tôc tõ khi b¾t ®Çu cho ®Õn khi kÕt thóc; nÕu cã sù kiÖn lµm gi¸n
®o¹n th× thêi hiÖu ph¶i ®îc tÝnh l¹i tõ ®Çu, sau khi sù kiÖn lµm gi¸n ®o¹n
chÊm døt.
2. Thêi hiÖu hëng quyÒn d©n sù, miÔn trõ nghÜa vô d©n sù bÞ gi¸n
®o¹n khi cã mét trong c¸c sù kiÖn sau ®©y:
a) Cã sù gi¶i quyÕt cña c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn ®èi víi
quyÒn, nghÜa vô d©n sù ®ang ®îc ¸p dông thêi hiÖu;
b) QuyÒn, nghÜa vô d©n sù ®ang ®îc ¸p dông thêi hiÖu mµ bÞ ngêi
cã quyÒn, nghÜa vô liªn quan tranh chÊp.
3. Thêi hiÖu còng ®îc tÝnh liªn tôc trong trêng hîp viÖc hëng quyÒn
d©n sù, miÔn trõ nghÜa vô d©n sù ®îc chuyÓn giao hîp ph¸p cho ngêi
kh¸c.
§iÒu 159. B¾t ®Çu thêi hiÖu khëi kiÖn vô ¸n d©n sù, thêi hiÖu yªu cÇu
gi¶i quyÕt viÖc d©n sù
1. Thêi hiÖu khëi kiÖn vô ¸n d©n sù ®îc tÝnh tõ ngµy quyÒn, lîi Ých

40. 40
hîp ph¸p bÞ x©m ph¹m, trõ trêng hîp ph¸p luËt cã quy ®Þnh kh¸c.
2. Thêi hiÖu yªu cÇu gi¶i quyÕt viÖc d©n sù ®îc tÝnh tõ ngµy ph¸t
sinh quyÒn yªu cÇu, trõ trêng hîp ph¸p luËt cã quy ®Þnh kh¸c.
§iÒu 160. Kh«ng ¸p dông thêi hiÖu khëi kiÖn vô ¸n d©n sù
Thêi hiÖu khëi kiÖn vô ¸n d©n sù kh«ng ¸p dông trong nh÷ng trêng
hîp sau ®©y:
1. Yªu cÇu hoµn tr¶ tµi s¶n thuéc h×nh thøc së h÷u nhµ níc;
2. Yªu cÇu b¶o vÖ quyÒn nh©n th©n bÞ x©m ph¹m, trõ trêng hîp
ph¸p luËt cã quy ®Þnh kh¸c;
3. C¸c trêng hîp kh¸c do ph¸p luËt quy ®Þnh.
§iÒu 161. Thêi gian kh«ng tÝnh vµo thêi hiÖu khëi kiÖn vô ¸n d©n sù,
thêi hiÖu yªu cÇu gi¶i quyÕt viÖc d©n sù
Thêi gian kh«ng tÝnh vµo thêi hiÖu khëi kiÖn vô ¸n d©n sù, thêi hiÖu
yªu cÇu gi¶i quyÕt viÖc d©n sù lµ kho¶ng thêi gian x¶y ra mét trong c¸c
sù kiÖn sau ®©y:
1. Sù kiÖn bÊt kh¶ kh¸ng hoÆc trë ng¹i kh¸ch quan lµm cho chñ thÓ
cã quyÒn khëi kiÖn, quyÒn yªu cÇu kh«ng thÓ khëi kiÖn, yªu cÇu trong
ph¹m vi thêi hiÖu.
Sù kiÖn bÊt kh¶ kh¸ng lµ sù kiÖn x¶y ra mét c¸ch kh¸ch quan kh«ng
thÓ lêng tríc ®îc vµ kh«ng thÓ kh¾c phôc ®îc mÆc dï ®· ¸p dông mäi
biÖn ph¸p cÇn thiÕt vµ kh¶ n¨ng cho phÐp.
Trë ng¹i kh¸ch quan lµ nh÷ng trë ng¹i do hoµn c¶nh kh¸ch quan t¸c
®éng lµm cho ngêi cã quyÒn, nghÜa vô d©n sù kh«ng thÓ biÕt vÒ viÖc
quyÒn, lîi Ých hîp ph¸p cña m×nh bÞ x©m ph¹m hoÆc kh«ng thÓ thùc
hiÖn ®îc quyÒn hoÆc nghÜa vô d©n sù cña m×nh;
2. Cha cã ngêi ®¹i diÖn trong trêng hîp ngêi cã quyÒn khëi kiÖn, ngêi
cã quyÒn yªu cÇu cha thµnh niªn, mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n sù hoÆc bÞ
h¹n chÕ n¨ng lùc hµnh vi d©n sù;
3. Cha cã ngêi ®¹i diÖn kh¸c thay thÕ hoÆc v× lý do chÝnh ®¸ng kh¸c
mµ kh«ng thÓ tiÕp tôc ®¹i diÖn ®îc trong trêng hîp ngêi ®¹i diÖn cña ngêi
cha thµnh niªn, ngêi mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n sù, ngêi bÞ h¹n chÕ n¨ng
lùc hµnh vi d©n sù chÕt.
§iÒu 162. B¾t ®Çu l¹i thêi hiÖu khëi kiÖn vô ¸n d©n sù
1. Thêi hiÖu khëi kiÖn vô ¸n d©n sù b¾t ®Çu l¹i trong trêng hîp sau
®©y:
a) Bªn cã nghÜa vô ®· thõa nhËn mét phÇn hoÆc toµn bé nghÜa vô
cña m×nh ®èi víi ngêi khëi kiÖn;
b) Bªn cã nghÜa vô thùc hiÖn xong mét phÇn nghÜa vô cña m×nh