Sem 2/2012

1. SEJARAH PERKEMBANGAN
PROFESIONAL GURU BAHASA
MELAYU
Raja Azleen Binti Raja Anuar
JM40141
Master Pendidikan (Pengajaran Bahasa Melayu Sebagai Bahasa
Pertama)

2. Latar Belakang
• Pada abad ke 19, British telah menjajah di Tanah Melayu, sistem
pelajaran sekular telah diperkenalkan dengan tujuan mengajar
kemahiran bagi tujuan ekonomi dan sosial yang berkembang di
benua Eropah. Sistem pelajaran ini hanya untuk menguasai
ekonomi sahaja.
• Sekolah yang diperkenalkan oleh British bermula pada 1816 ialah
Penang Free School. Kemahiran asas yang diajar di sekolah ialah
membaca, menulis dan mengira. Sekolah itu menggunakan
bahasa pengantar bahasa Inggeris dan guru yang diambil
daripada kalangan orang Eropah.
• The Penang Free School beraliran Melayu ditubuhkan pada tahun
1821 di Gelugor, Pulau Pinang.
• Di Singapura, dua buah sekolah Melayu telah dibuka pada tahun
1856 manakala Melaka pula sembilan buah sekolah Melayu telah
dibuka pada tahun 1858 dengan 1863.

3. • Sistem pelajaran Barat yang telah diperkenalkan di Tanah
Melayu, bahasa pengantar yang digunakan ialah bahasa
Melayu dan bahasa Inggeris. Sekolah Inggeris, Melayu, Cina
dan Tamil telah berkembang pesat maka bilangan sekolah
turut berkembang. Dengan terdiri beberapa sekolah maka
keperluan tenaga guru untuk mengajar di sekolah-sekolah.
Penjajah British mula menyedari bahawa guru memainkan
peranan penting dalam pelajaran Inggeris dan sekolah
vernakular dapat berkembang.
• Pada abad ke-20, guru hanya mengajar kanak-kanak Melayu
menguasai kemahiran asas ialah membaca, menulis dan
mengira. Bahasa Inggeris tidak diperkenalkan di sekolah-
sekolah Melayu hingga tahun 1945.

4. SEJARAH PERKEMBANGAN AWAL LATIHAN
PERGURUAN DI TANAH MELAYU
• Latihan perguruan bertujuan penyediaan guru untuk mengajar di sekolah-sekolah yang telah
diperkenalkan oleh British. Latihan membawa maksud dididikan untuk menjadikan
seseorang itu mahir.
• Latihan perguruan di Malaysia bermula pada tahun 1872 apabila A.M Skinner menggunakan
guru-guru agama sebagai guru di sekolah vernakular. Para mubaligh Islam dan mualim
menerusi pengajian al-Quran dan kitab di rumah, di surau, di masjid, di institusi pondok, di
madrasah dan di maahad (sekolah) telah menjadi guru pelatih setelah agama Islam tersebar
di Nusantara.
• Tahun1878, terdapat sebuah Maktab Melayu yang ditubuhkan di Teluk Belanga, Singapura
telah melatih seramai 10 orang iaitu kumpulan pertama untuk mengajar di sekolah melayu
negeri-negeri Selat. Tujuan melatih guru mengajar di sekolah-sekolah dengan
menggunakan bahasa Inggeris dan bahasa Melayu.
• Maktab Melayu di Teluk Belanga berjaya melatih seramai 95 orang guru sebelum ditutup
pada tahun 1895.
• Pada tahun 1900 iaitu sebelum merdeka, sebuah maktab latihan guru telah ditubuhkan di
Melaka yang dikenali sebagai the Malay Training College yang memberi kursus dua tahun
kepada calon-calon guru terutama untuk Negeri Selat dan Negeri-Negeri Melayu Bersekutu.
Terdapat empat jenis sekolah ialah Sekolah Rendah Kebangsaan, Sekolah Bahasa
Pengantar Cina, Sekolah Bahasa Pengantar Tamil dan Sekolah Pengantar Inggeris.
• Pada tahun 1913, pusat latihan guru juga ditubuhkan di Matang, Perak untuk memenuhi
keperluan tenaga guru terlatih di Perak.

5. • Kedua-dua maktab Melaka dan Matang ini ditutup dengan bermula Maktab
Perguruan Sultan Idris pada tahun 1922.
• Pelajar-pelajar lepasan sekolah rendah kebangsaan berpeluang mengikuti
kurikulum latihan perguruan yang tertumpu kepada pengetahuan asas keguruan.
Mereka hanya mengajar secara sambilan dan menghadiri kursus pada hujung
minggu. Mereka perlu menduduki peperiksaan dinamakan Darjah Pelatih selama
tiga tahun. Mereka yang tidak berjaya dalam peperiksaan tahun ketiga akan
mengajar tetapi tidak memperolehi sijil. Bagi mereka yang berjaya, mereka akan
melanjutkan pelajaran di maktab perguruan selama dua tahun di Maktab
Perguruan Sultan Idris atau Maktab Perguruan Melayu Melaka.
• Dalam tempoh 1816 hingga 1922, kebanyakan pertumbuhan sekolah ini berlaku
secara ad hoc maka rancangan penyediaan guru juga dibuat ad hoc.
• Pada tahun 1870, Jawatankuasa Woolley juga ditubuhkan untuk mengkaji
kedudukan pelajaran di Negeri-Negeri Selat.
• Sebelum zaman merdeka, sekolah-sekolah Inggeris telah menjadi institusi untuk
mengembangkan kebudayaan orang Barat terutama Inggeris. Apabila sekolah
bertambah banyak dan murid bertambah ramai, guru-guru telah menjadi keperluan
utama. Penjajah British telah menubuhkan pusat-pusat latihan guru dan maktab-
maktab untuk melatih para guru di Tanah Melayu termasuk di Sabah dan Sarawak

6. SEJARAH PERGURUAN SEBELUM
MERDEKA
• Latihan perguruan untuk sekolah-sekolah Melayu
diutamakan.
• Corak perkembangan latihan perguruan sebelum
tahun 1922 ialah secara ad hoc dan laissez-faire
mengikut perkembangan sekolah-sekolah yang
mengikut aliran bahasa pengantar masing-masing.

7. PUSAT LATIHAN GURU MELAYU SINGAPURA 1878
• Pusat Latihan Guru Melayu Singapura telah ditubuhkan
pada tahun 1878 di Istana Lama, Teluk Belanga.
Kemudian, berpindah ke Teluk Ayer kerana wabak beri-
beri telah merebak ke pusat latihan guru.
• Pusat latihan guru telah melatih guru-guru dari segi
persiapan, penyediaan di sekolah-sekolah vernakular
Melayu.
• Penjajah British telah mengambil guru Melayu yang
berpengetahuan agama Islam untuk mengajar di
semua sekolah vernakular. Kemudian, pusat latihan
guru Melayu Singapura ditutup pada tahun 1895.

8. LATIHAN PERGURUAN TAIPING 1898
• Latihan perguruan Taiping ditubuhkan pada 1898
dengan tujuan memenuhi keperluan guru.
• Sekolah latihan perguruan Taiping dikenali Sekolah
Persediaan Perguruan untuk Guru Lelaki Melayu.
• Akhirnya, sekolah latihan perguruan Taiping ditutup
kerana tiada orang yang mentadbir sekolah itu.

9. MAKTAB LATIHAN MELAYU MELAKA 1898
• Maktab Melayu Melaka ditubuhkan pada 1898 untuk
mengatasi kelemahan yang pelbagai dalam pengajaran
di sekolah-sekolah vernakular.
• Di dalam Maktab Melayu Melaka, semua masalah ini
akan diatasi dengan mengikuti kursus selama dua
tahun. Mata pelajaran yang diajarkan kepada semua
guru ialah bahasa Melayu, senaman dan sebagainya di
dalam kurikulum perguruan.
• R.J Wilkinson mempunyai pandangan bahawa
kesusasteraan Melayu sesuai dijadikan subjek penting
di Maktab Melayu Melaka.
• Hal ini kerana sastera Melayu sungguh klasik. Pusat
Latihan Guru Melayu Melaka ini berjaya melahirkan
guru-guru melayu yang berjaya dalam bidang
kesusasteraan Melayu.

10. MAKTAB LATIHAN MELAYU MATANG 1913
• Maktab Latihan Melayu Matang, Perak yang
ditubuhkan pada 1913 dengan tujuan menarik
perhatian orang ramai berkhidmat sebagai guru
melalui kenaikan gaji.
• Sepanjang berada di Maktab Latihan Melayu
Matang, guru-guru telah dilatih menjadi guru cekap
melalui latihan perguruan.
• Maktab Latihan Melayu Matang ditutup pada tahun
1922 dan semua guru pelatih dipindahkan ke
Maktab Perguruan Sultan Idris.

11. MAKTAB PERGURUAN SULTAN IDRIS
• Penubuhan Maktab Perguruan Sultan Idris dianggap sebagai suatu era
menyemarakkan alam pemikiran dan pendidikan bangsa Melayu.
• Walaubagaimanapun, pelajaran Inggeris penting bagi mencapai hasrat untuk
memperoleh kedudukan tinggi dalam masyarakat, namun pendidikan dalam
bahasa Melayu merupakan tapak pertama dalam mengenali erti hidup yang
sebenar.
• Kumpulan pertama penuntut adalah seramai 120 orang iaitu 70 orang dari Maktab
Perguruan Melaka (34 penuntut tahun kedua, 36 penuntut tahun pertama) dan 50
orang dari Maktab Perguruan Matang (24 penuntut tahun kedua dan 26 penuntut
tahun pertama). Kumpulan pertama guru pelatih ini sebenarnya terdiri daripada 70
orang dari Maktab Perguruan Melayu Melaka dan 50 orang lagi dari Maktab
Perguruan Matang, Perak Mereka semua telah menerima latihan selama setahun
atau dua tahun sebelumnya di maktab-maktab asal dan dihantar ke Maktab
Perguruan Sultan Idris untuk menerima latihan lanjutan selama setahun atau dua
tahun lagi, bergantung sama ada mereka telah menerima latihan setahun atau dua
tahun di maktab-maktab sebelumnya.

12. • Pada bulan Mac 1924, Maktab Perguruan Sultan Idris telah
mengeluarkan guru terlatih yang pertama seramai 58 orang.
Jumlah guru terlatih yang dikeluarkan terus meningkat dari
setahun ke setahun.
• Dalam era ini, jugalah bermulanya usaha membina peradaban
bangsa menerusi bahasa Melayu. Pejabat Karang-Mengarang
menjadi lidah rasmi yang memartabatkan dan meninggikan
bahasa ibunda
• Pejabat terjemah-Menterjemah pada tahun 1924 ditubuhkan untuk
menerbitkan pelbagai buku yang digunakan di sekolah-sekolah
Melayu.
• Pada tahun 1925, pejabat telah dikemaskini dan dinamakan
Pejabat Karang Mengarang. Zainal Abidin bin Ahmad (Za’ba) telah
menjadi ketua pejabat karang-mengarang. Tugas yang dijalankan
di Pejabat Karang-Mengarang ialah menterjemah surat rasmi
kerajaan, menerbitkan buku teks dalam Bahasa Melayu dan buku-
buku tambahan yang digunakan di sekolah-sekolah.

13. • O.T Dussek berminat untuk mempelajari bahasa
Melayu dan membuat perancangan jangka pendek dan
jangka panjang bagi menghasilkan buku-buku yang
boleh digunakan di sekolah-sekolah Melayu.
• O.T Dussek boleh menterjemahkan buku-buku karya
sastera dalam bahasa Inggeris ke dalam bahasa
Melayu. Akhirnya, beliau diberhentikan pada tahun
1936.
• Haji Hashim Talib yang telah mendapat pendidikan
awal di Maktab Melayu Melaka dan dilantik sebagai
guru besar pada tahun 1922. Beliau menghasilkan buku
karangan yang bertajuk Pelita Mengarang dan Kitab
Pedoman Guru.

14. KURIKULUM LATIHAN PERGURUAN
• Sepanjang menjalani latihan perguruan, guru-guru
telah didedahkan semua aktiviti dan mata pelajaran
sebelum ditempatkan di sekolah-sekolah Melayu.
Subjek utama yang diajarkan kepada guru-guru pelatih
ialah Kesusasteraan Melayu.
• Ini adalah kerana R.J Wilkinson meminati bidang
sastera. Kebanyakan, buku sastera ini dijadikan buku
teks di peringkat maktab. Misalnya, Hikayat Awang
Sulong Merah Muda, Hikayat Malim Deman dan
Hikayat Gul Baka-wali.
• Kurikulum juga menjurus ke arah urusan rumah tangga,
keperluan hidup, kemahiran anyaman dan sebagainya.

15. ZAMAN PRA MERDEKA (Sebelum 1957)
• Semasa pentadbiran British, sekolah-sekolah di Tanah Melayu dipecahkan kepada
empat aliran , iaitu Sekolah Inggeris, Sekolah Melayu, Sekolah Cina dan sekolah
Tamil. Setiap sekolah mempunyai bahasa penghantarnya sendiri dan kurikulum
yang berbeza di antara satu sama lain.
• Namun menjelang kemerdekaan, timbul kesedaran untuk mewujudkan satu sistem
persekolahan. Beberapa jawatankuasa telah ditubuhkan untuk mengkaji sistem
persekolahan pada masa itu dan menghasilkan laporan-laporan berikut:
– Laporan Barnes (1951) – menyemak dan memperbaiki keadaan pendidikan kaum
Melayu;
– Laporan Fenn-Wu (1951) – menyemak pendidikan kaum Cina;
– Ordinan Pelajaran (1952) – mengesyorkan sekolah kebangsaan sebagai corak sistem
persekolahan kebangsaan
– Laporan Razak (1956) – meletakkan asas bagi perkembangan sistem pendidikan untuk
memupuk perpaduan melalui Sistem Pelajaran Kebangsaan untuk semua, Bahasa
Melayu sebagai bahasa pengantar utama serta kurikulum kebangsaan, sukatan
pelajaran dan sistem peperiksaan yang sama bagi semua sekolah.

16. LAPORAN BARNES 1951
• Pada tahun 1948, Jawatankuasa Barnes telah dibentuk dan dipengerusikan
oleh L.J Barnes. Tujuan untuk menyiasat dan memperbaiki pendidikan
orang Melayu. Cadangan laporan ini ialah :
• Dua jenis sistem sekolah hendaklah ditubuhkan.
• Satu jenis sekolah menggunakan bahasa Melavu sebagai bahasa
pengantar.
• Pelajaran bahasa Cina dan bahasa Tamil akan disediakan jika terdapat 15
orang murid atau lebih yang ingin mempelajari bahasa ibunda mereka.
• Bahasa Melayu wajib diajar di Sekolah Inggeris dan bahasa lnggeris wajib
diajar di Sekolah Melayu.
• Sekolah dwibahasa diadakan dan bahasa pengantar yang digunakan
ialah bahasa Inggeris dan bahasa Melayu.
• Sekolah-sekolah vernakular dalam bahasa Melayu, bahasa
Cina dan bahasa Tamil ditukarkan kepada Sekolah kebangsaan. Sekolah-
sekolah ini akan menggunakan bahasa kebangsaan, iaitu bahasa Melayu.
• Walaubagaimanapun, laporan Barnes ditentang oleh kaum Cina dan kaum
India, maka hasilnya Laporan Fenn Wu 1951

17. LAPORAN FENN-WU 1951
• Jawatankuasa Fenn ditubuhkan di bawah pimpinan Dr Fenn dan
Dr Wu. Tujuan untuk mengkaji pendidikan vernacular Cina di
Tanah Melayu. Masyarakat Cina menganggap Laporan Barnes
berhasrat untuk menghapuskan bahasa dan budaya kaum Cina.
• Terdapat beberapa cadangan yang dibuat, kemudiannya menjadi
asas kepada Ordinan Pelajaran 1952. Terdapat beberapa syor di
dalam Laporan Fenn Wu. Antaranya ialah
– Sekolah vernakular dibenarkan berfungsi dan menggunakan tiga
bahasa iaitu Melayu, Cina dan Tamil dan bahasa kebangsaan juga
diadakan.
– Sekolah-sekolah aliran jenis kebangsaan (Inggeris) dikekalkan
– Sekolah-sekolah vokasional terus dikembangkan untuk menampung
keperluan tenaga pekerja mahir yang diperlukan untuk pembangunan
negara.

18. ORDINAN PELAJARAN 1952
– Sebuah jawatankuasa telah ditubuhkan oleh kerajaan
British untuk mengkaji Laporan Barnes dan Fenn Wu.
– Laporan jawatankuasa ini dikenali sebagai Ordinan
Pelajaran 1952. Sekolah kebangsaan – corak sistem
persekolahan kebangsaan iaitu Sekolah Vernakular
Cina dan Tamil tidak diterima sebagai sistem
persekolahan kebangsaan.
– Bahasa Cina dan Tamil diajar sebagai bahasa ketiga.
• Ordinan Pelajaran 1952 tidak menjadi kenyataan
kerana masalah kewangan.

19. SEJARAH PERGURUAN SELEPAS
MERDEKA
• Menteri Pelajaran telah menubuhkan Jawatankuasa Pelajaran dan
mengesyorkan beberapa perubahan dalam sistem pendidikan. Laporan ini
dikenali sebagai Laporan Penyata Razak 1956. Antara cadangan-cadangan
dalam penyata tersebut telah dimaktubkan dalam Ordinan Pelajaran 1957.
• Tujuan Penyata Razak ialah menjadikan bahasa Melayu sebagai bahasa
kebangsaan, bahasa perpaduan dan bahasa pengantar di sekolah,
mengeratkan perpaduan antara kaum Melayu, Cina dan India sebagai satu
rumpun bangsa di Tanah Melayu, mengembangkan sistem pendidikan agar
jurang perbezaan antara kaum dapat dikurangkan. Oleh itu, guru bahasa
Melayu memainkan peranan penting dalam bahasa pengantar di sekolah.
• Perkembangan perguruan di Malaysia selepas merdeka menunjukkan satu
pengembangan yang jauh berbeza daripada perkembangannya pada
zaman penjajah British. Jika pada zaman penjajahan, perkembangan
perguruan lebih bersifat perkauman tetapi dengan terbentuknya Penyata
Razak 1956, perkembangan perguruan yang bercorak kebangsaan telah
wujud.

20. • Pendidikan guru merupakan salah satu bahagian
yang terpenting dalam sistem pendidikan. Peranan
guru semakin mencabar berikutan perkembangan
bidang pendidikan yang begitu pesat sekali. Oleh
itu Kementerian Pendidikan Malaysia akan
menyediakan kursus teknik pengajaran secara
formal dan kaedah kepada semua bakal guru, sama
ada di maktab-maktab perguruan, pusat pengajian
tinggi awam bagi menyesuaikan bakal guru dengan
tugas apabila berada di bilik darjah nanti.

21. • Perubahan dan perkembangan kurikulum pendidikan guru di
Malaysia berlaku ekoran usaha untuk menjadikan bahasa Melayu
sebagai bahasa pengantar dalam sistem pendidikan dari peringkat
sekolah rendah hingga ke peringkat universiti.
• Tumpuan kepada professional guru bahasa Melayu bermula pada
tahun 1956 selepas laporan Penyata Razak 1956. Bagi melatih
guru-guru yang dianggap sebagai pakar bahasa, jawatankuasa
telah mencadangkan Maktab Perguruan Bahasa (MPB) yang
bekerjasama dengan Dewan Bahasa dan Pustaka ditubuhkan
pada tahun 1958 di Bukit Senyum, Johor Bahru dan dipindahkan
ke Lembah Pantai.
• Maktab Perguruan Bahasa akan mengadakan kursus khas selama
setahun bagi guru-guru Melayu supaya mereka boleh bertugas
dengan lebih berkesan sebagai guru bahasa Melayu di sekolah-
sekolah menengah jenis kebangsaan dan di maktab-maktab.

22. KELEBIHAN
• Semangat guru-guru untuk mendidik anak-anak bangsa Melayu yang bakal menjadi
pemimpin harapan bangsa.
• Perancangan bahasa menjadi sebahagian penting daripada perjuangan kebangsaan orang-
orang Melayu
• Mereka mengarang buku, menubuhkan pelbagai persatuan dan mengadakan pelbagai
aktiviti untuk menegakkan kedaulatan bahasa Melayu.
• Guru-guru berjuang untuk membela bangsa Melayu melalui pendidikan dengan bahasa
pengantar bahasa Melayu.
• Guru-guru Melayu dalam perjuangan memerdekakan tanah air di samping mempelopori
pemikiran baru mendidik anak bangsa untuk menjadi bangsa berilmu.
• Kesedaran orang Melayu terhadap bahasanya menyebabkan mereka bertindak memajukan
pengajaran bahasa Melayu dan memperjuangkan kedudukannya di dalam masyarakat
Semenanjung.
• Selepas negara Malaysia mencapai kemerdekaan, laporan-laporan turut diperkenalkan
untuk menjadikan bahasa Melayu sebagai bahasa pengantar utama di peringkat sekolah,
universiti dan maktab.
• Guru-guru memainkan peranan penting dalam pendidikan bahasa Melayu.

23. KELEMAHAN
• Pada peringkat awal, latihan perguruan ini
dijalankan secara ad hoc dan laissez-faire mengikut
perkembangan sekolah-sekolah yang mengikut
aliran bahasa pengantar masing-masing. Terdapat
beberapa sekolah yang ditubuhkan mengikut
perkauman ialah sekolah Inggeris, sekolah Cina
dan sekolah India. Bahasa pengantar yang
digunakan ialah bahasa perkauman masing-masing
sebelum laporan diperkenalkan.