Lehen laguntzak

1. Lehen laguntzak

2. Laneko Arriskuen Prebentziorako
Legeak (LAPL) enpresaria lehen
laguntzetako betebeharretara behartzen
du:
● Horretaz arduratuko diren pertsonak
izendatu (borondatezkoak, betiere).
● Sorospen-tekniketan prestakuntza
eman.
1.Lehen laguntzak enpresan

3. A) Enpresako botika-kutxa
● Lantoki orok bere botika-kutxa
eramangarria izan behar du.
● Desinfektatzaileak, antiseptikoak, gaza
esterilak, kotoia, bendak, esparatrapua,
lotura itsaskorrak, artaziak, matxardak eta
eskularruak, gutxienez.
● Aldizkako berrikusteak egin behar zaizkio.

4. ● Lehen laguntzako gela, enpresa hauek izan
behar dute:
● > 50 langileko enpresak
● > 25 langileko enpresak, lan arriskutsuak
egiten baldin badituzte edo osasun-
laguntzako zentrora iristeko zailtasunak
● Seinaleztatuta egon behar du eta edateko
ura, botika-kutxa eta ohatila eduki
B) Lehen laguntzetako gela

5. 2. Jardunbide-oinarriak lehen laguntzetan
2.1. JARDUNBIDE-SEKUENTZIA
1. Lasai egon, baina azkar jardun.
2. Lekuaren azterketa lasterra egin, eta artatu zaurituak beren larritasunaren arabera
3. Ez mugitu zaurituak, nahitaezkoa izan ezik.
4. Ondo aztertu zauritua.
5. Ez badute erantzuten biktimak, oihukatu eta laguntza eskatu.
6. Nahitaezkoa dena bakarrik egin.
7. Bero mantendu zauritua.
8. Ez eman edatekorik inoiz konorterik gabe dagoenari.
9. Lasaitu biktima.
10. Ez utzi bakarrik zauritua.

6. 2.2. BAL jardunbidea
ISTRIPUEN AURREAN
● Deitu 112ra
● Lekua zehaztu
● Istripu mota
● Zauritu kopurua
● Telefonoa eskegi
Zauritua hurrenkera
honetan aztertu:
● Konortea
● Arnasa
● Pultsua

7. 3. OINARRIZKO BIZI-EUSKARRIKO JARDUNBIDE-SEKUENTZIA
SEGURTATU
KONORTERIK BADU?

8. Segurtatu:
● Saihestu norberarentzat edo biktimarentzat
leudekeen arriskuak.
Konorterik duen ala ez egiaztatu
● Belaunikatu sorbalden parean eta pixka bat
astindu.
● Aurpegira hurbildu eta ozenki galdetu: “Ongi
zaude?”.
● Erantzuten badu, utzi biktima aurkitutako
jarreran; egin bigarren mailako balorazioa;
deitu 112ra eta hasi antzemandako arazoei
konponbidea ematen.
● Ez badu erantzuten, jarraitu hurrengo
urratsarekin.
Ongi
zaude?

9. OINARRIZKO BIZI-EUSKARRIKO JARDUNBIDE-SEKUENTZIA
SEGURTATU
KONORTERIK BADU?
KONORTEA BAI
GALDETU
DEITU 112ra ARNASBIDEA IREKI
OIHUKATU
KONORTEA EZ

10. Oihukatu laguntza eskatuz:
● Biktima bakarrik utzi gabe.
Zabaldu arnasbidea:
● Jarri ahoz gora konorterik gabekoa.
Gorputza zuzen eta besoak luzatuak.
● Eutsi kopetari esku batez eta altxatu
kokotsa eta hari bi hatzez bultzatu.
(kopeta-kokotsa maniobra delakoa)
Aztertu arnasketa:
● Ikusi toraxaren mugimenduak.
● Entzun airearen soinua.
● Sentitu botatako airea gure masailean.

11. OINARRIZKO BIZI-EUSKARRIKO JARDUNBIDE-SEKUENTZIA
SEGURTATU
KONORTERIK BADU?
KONORTEA BAI
GALDETU
DEITU 112ra
ARNASBIDEA IREKI
OIHUKATU
KONORTEA EZ
ARNASA HARTZEN DU?
ARNASA BAI
SEGURTASUNEKO
ALBO-POSIZIOA

12. ● Jarri segurtasuneko albo-posizioan.
● Deitu 1-1-2ra.
● Egiaztatu, aldizka, arnasa hartzen jarraitzen duela.
Arnasa hartzen badu

13. SEGURTASUNEKO ALBO-POSIZIOA EDO SUSPERTZE-POSIZIOA
Jarri soroslearengandik hurbilen
dagoen besoa gorputzarekin
angelu zuzenean, ukondoa
tolestuta eta esku-azpia gora
begira duelarik.
Ekarri urrunen dagoen besoa toraxa
gurutzatuz eta jarri eskugaina biktimaren
aurkako aldeko masailean.
Beste eskuarekin, heldu
urrunen dagoen zangoari
belaunaren gainetik eta
altxatu, oina lurreaen
bermatua mantenduz eta
biratu gorputza alboka jarri
arte.
Jarri gainaldeko besoaren
eskugaina masailaren azpian.
1 2 3
4

14. OINARRIZKO BIZI-EUSKARRIKO JARDUNBIDE-SEKUENTZIA
SEGURTATU
KONORTERIK BADU?
KONORTERIK EZ
GALDETU
DEITU 112ra
OIHUKATU
ARNASBIDEA
ARNASA HARTZEN DU?
ARNASA BAI
SEGURTASUNEKO
ALBO-POSIZIOA
ARNASA EZ
BIHOTZ-
BIRIKETAKO
BIZKORTZEA
KONORTEA BAI
DEITU 112ra

15. BIKTIMAK EZ BADU ARNASARIK HARTZEN
Laguntza eskatu:
● Deitu 112ra edo eskatu norbaiti deitu
dezan.
Hasi torax-konpresioak egiten:
● Jarri esku-azpia bularraren erdian,
bularrezurraren parean.
● Besoak luzatuta, presioak egin
gorputzaren pisua baliatuz.
● Egin 30 konpresio.
bularrezurra
BESOAK
ZUZEN
ESKU-AZPIA
BULARREZUR
GAINEAN
GORPUTZAREN PISUA BALIATU
KONPRESIOA EGITEKO
BIZKARRA ZUZEN
MANTENDU
BELAUNIKATU
BIKTIMAREN
ALBO BATEAN

16. Haize-emateak egin:
● Jarri biktima aire-bidea irekita (kopeta-
kokotsa maniobra).
● Itxi sudurra hatz erakusleaz eta lodiaz,
airea irten ez dadin.
● Egin 2 haize-emate.
Egiaztatu airea igarotzen dela :
● Biktimaren bularra altxatzen dela ikusi
behar dugu haize-emateetan.
● Airea igarotzen ez bada, ondo egin
ditugula egiaztatuko behar dugu:
● Kopeta-kokotsa maniobra
● Sudur-hobiak itxita
● Aire-bidea trabatzen duen objekturik ez
egotea

17. Konpresioak eta haize-emateak tartekatu :
● Egin 30/2 sekuentziak (30 konpresio eta 2
haize-emate), minutuko 100
konpresioko erritmoan.
Ez egin etenaldirik:
● Egiteaz, biktima bere kasa arnasa hartzen
hasi delako, soroslea akitu delako edo
laguntza espezializatua badelako.

18. 4. Lehen laguntzetako teknikak lesioen arabera
4.1. Zauriak
● Larritasuna:
● Arina: Bakarrik azalaren kanpoko geruza dago kaltetua.
● Larriak: Nabarmen kaltetu direnean honako hauek: eskuak, begiak, ahoa,
sudurra edo genitalak. Ebakiak torax, sabel edo artikulazioetan.
Garbitu eskuak eta tresnak. Eskularruak erabili eta material esterila eta behin
erabiltzekoa.
● Zauri arinak garbitu eta desinfektatu egin behar dira. Ingurune garbian eta infekzio-arriskurik gabekoan, estali gabe utzi;
ingurune kutsatuetan, ordea, gazaz estali behar dira.
● Zauri larriak badira, zaurituaren egoera orokorra eta bizi-seinaleak begiratu behar dira, egiaztatu beste kalterik dagoen; estali
zauria apositu batez edo gaza umel batez, eta ospitalera eraman.
● Toraxeko zauri sakonak material ez-transpiragarriaz estali, zauritua erdi-eserita mantendu, eta urgentziaz ospitalera eraman.
● Sabeleko zauri sakonak bustitako oihalez estali behar dira; zauritua ahoz gora jarri zangoak tolestuta dituela, eta urgentziaz
ospitalera eraman.

19. SAILKAPENA
● Sakoneraren arabera:
● Lehen mailakoak: gorritasuna (eritema)
● Bigarren mailakoak: babak (fliktena)
● Hirugarren mailakoak: muskulu-ehunen nekrosia eta zarakar belztua (eskara)
● Hedaduraren arabera, “9”en erregela erabiltzen da:
● Burua eta lepoa: % 9
● Goiko gorputz-adar bakoitza: % 9
● Beheko gorputz-adar bakoitza: % 18
● Toraxaren aurrealdea eta sabelaldea: % 18
● Bizkar eta ipurmasailak: % 18
● Genitalak: % 1
● Larritasunaren arabera:
● Arina, % 10etik beherakoa eta ez du 2. mailakoa gainditzen
● Larria, % 10-30 bitartekoa. Edozein dela ere hedadura, eskuak, oinak, aurpegia, begiak edo genitalak
● Oso larria, % 30a baino gehiago
4.2. Erredurak

20. Jardunbidea
Urrundu erretakoa bero-iturritik.
Jarri jarrera horizontalean eta ahoz gora eta bildu manta batez; beste
kasu hauetan, berriz:
Segurtasuneko albo-posizioan (SAP), bizkarra erreta badauka.
Ahoz behera etzanda, bizkarra edo eta alboak erreta badauzka.
Egin larritasunaren balorazioa.
Garbitu erretako gunea ur fresko ugarirekin 10 minutuan eta estali.
Eraman zauritua urgentziaz osasun-zentrora.

21. 4.3. Odoljarioak
SAILKAPENA:
Kanpokoa: kanpora ateratzen da.
Barnekoa: odola zainetik ateratzen
da, baina organismoaren barnean
gelditzen da.
Kanporatua: odola gorputzeko zulo
naturaletatik (sudurra, belarria...)
ateratzen da.

22. Konpresio zuzena
Arteriaren konpresioa
Torniketea
JARDUNBIDE-SEKUENTZIA ODOLJARIOEN
AURREAN

23. Egin presio zuzena
apositudun zauriaren
gainean
Jarri apositu bat
gehiago, beharrezkoa
bada
Eutsi aposituari konpresio-hesgailuaz
A) Jardunbidea kanpoko odoljarioetan
● Konpresio zuzena egin zauriaren gainean, 10
minutuan, apositu garbi batekin.
● Gorputz-adarra altxatu (salbu bizkarrezurrean
lesioa duen susmoa badugu).
● 10 minutu igaro ondoren, presio egiteari utzi,
apositua kendu gabe.
● Odoljarioa eteten bada, hesgailua jarri, eta
ospitalera eraman.

24. Humeroko arteriaren konpresioa
Izter-arteriaren konpresioa
● Konpresioa: lesio-gunera odola daraman arteria nagusiarena.
● Torniketea: zauriaren gainetik eta zaurituaren bihotzetik gertuko gorputz-adarraren muturrean.
● Soilik erabili behar da, lehenago aipatutako metodoak eraginkorrak ez direnean edo lesio
larriak dituzten zauritutakoak sorosleak baino gehiago direnean. Idatzia adierazi zer ordutan jarri den
eta ez askatu.
1
43
2

25. B) Jardunbidea barneko odoljarioetan
Odol-hodietatik ateratzen da odola, baina organismoaren barruan geratzen da.
Traumatismo garrantzitsuek eragiten dituzte, eta shocka eragin dezakete.
Seinaleengatik antzematen diogu, hala nola asaldura, konorte makala, konorterik
eza, izerdia, larruazal hotza, zurbiltasuna, pultsu ahula eta lasterra.
Jardunbidea:
● Saihestu mugitzea
● Babestu manta batez
● Zaindu bizi-funtzioak
● Altxatu zangoak
● Eraman osasun-zentrora

26. SUDURRA
BELARRIA
C) Jardunbidea odoljario kanporatuen aurrean
1. Eseri zauritua eta egin presioa sudur-trenkadan 5 minutuan.
2. Makurtu burua aurrealdera, arnasa hartzerekin batera odolbilduak ez
irensteko.
3. Bost minutu igarota, odoljarioa amaitu bada, sartu, ur oxigenatuan bustitako
gaza odola darion sudur-hobian.
4. Odoljarioa amaitzen ez bada, eraman zauritua ospitalera.
1. Jarri zauritua segurtasuneko albo-posizioan, jarioa duen belarria beherantz
duela odola irteera errazteko.
2. Begiratu bizi-funtzioak, eta eraman ospitalera.

27. 4.4. Hausturak
Haustura itxia Haustura irekia
MOTAK
● Irekiak: zauria dago eta
infektatzeko arriskua du
● Itxiak: estaltzen duen
larruazala osorik dago

28. JARDUNBIDEA
● Ukondoa: jarri irudian bezala.
● Immobilizatu haustura:
○ Bildu inprobisatutako ferulak (egurrak, enborrak…) ehun edo babesgarriren
batez.
○ Immobilizatu artikulazio bat haustura-puntuaren gainetik eta, bestea, azpitik.
○ Ez jarri hezurra bere tokian.
● Sorbalda-haustura: jarri beso-euskarria (tokan) toraxaren kontra.
● Beso-haustura: jarri irudian bezala.

29. ● Eskua: jarri eskua ferula baten gainean, besaurrea tokan ipiniz.
● Zango-belaunen hausturak: jarri irudietan bezala

30. ● Orno-hausturak: utzi zauritua bizkarra azpira eta etzanda, bero
mantendu eta zain egon zerbitzu espezializatuak eraman
arte. Ez mugitu, ez altxatu, eta ez eseri zauritua.
● Burezur-haustura: zaurituak konorterik ez badu, jarri segurtasuneko
albo-posizioan, berogarriak jarri eta zaintzapean egon.

31. ERABILITAKO IRUDIAK:
Diversas imágenes obtenidas de la web Instituto Nacional de Seguridad e Higiene en el
Trabajo: http://www.insht.es/portal/site/Insht/
First Aid Dummy Imagen
de Shaun Wood Fuente:
Flickr
Licencia Creative Commons (CCBY-NC-SA 3.0)
Medical emergency personnel after attackImagen de
Shaun Wood
U.S. Navy Photo by Journalist 1st Class Mark D. Faram
Public domain
Erste-Hilfe-Schrank
Mattes
Public domain
Triage.
Ventforet Kofu. Permitido Uso no comercial
CPR training
Rama
Creative Commons Attribution-Share Alike
2.0
Miniesterio de Educación de Argentina
Hemorragia
Pizarros
Fuego en una chimenea
Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0
Bandage to treat an abdominal wound
Matthew Leistikow
Public domain
Colles fracture
Ashish j29
Creative Commons Attribution 3.0

32. ESKERRIK ASKO!
DIAPOSITIBAK EGITEKO ANTONIO GUIRAO LPO KO IRAKASLEAREN
MATERIALA ERABILI DUT, BERAK IRAKASLEEKIN ELKARBANATZEKO
BAIMENA EMAN DUELAKO.

33. Aitortu - EzKomertziala - Partekatu Berdin (by-nc- sa): ez da
onartzen jatorrizko lanaren erabilera komertzialik, ez eta bertatik
eratorri daitezkeen lanenak ere; horien banaketa jatorrizkoak
arautzen dituen lizentzia berdinarekin egin behar da.