1. ชื่อ.......................................................................................................
. เลขที่.................. ห้อง...................
1
บทปฏิบัติการที่ 1
เรื่อง กล้องจุลทรรศน์
บทนำา
เซลล์เป็นหน่วยโครงสร้างพื้นฐานที่มีชีวิตที่เล็กที่สุดของสิ่งมีชีวิต ดังนั้นการที่จะ
ทำาความเข้าใจสมบัติของสิ่งมีชีวิตให้ได้อย่างลึกซึ้ง เนื่องจากเซลล์ส่วนใหญ่มีขนาดเล็กมาก
ไม่สามารถสังเกตด้วยตาเปล่า การศึกษาเกี่ยวกับเซลล์จึงต้องอาศัยกล้องจุลทรรศน์ ซึ่ง
กล้องจุลทรรศน์เป็นสิ่งประดิษฐ์ที่มีความสำาคัญต่อการศึกษาสิ่งมีชีวิตขนาดเล็ก ไม่ว่าจะเป็น
สาหร่าย โปรโตซัว แบคทีเรีย เห็ด รา ซึ่งทำาให้การศึกษาทางด้านชีววิทยามีความก้าวหน้า
ไปอย่างรวดเร็ว
วัตถุประสงค์
1. เพื่อให้นักเรียนสามารถใช้กล้องจุลทรรศน์ใช้แสงได้อย่างถูกต้อง
2. เพื่อให้นักเรียนสามารถหากำาลังขยายและวัดขยาดของตัวอย่างศึกษาภายใต้
กล้องจุลทรรศน์ใช้แสงได้
วัสดุและอุปกรณ์
1. ……………………………………. 2.
…………………………………………….
3. ……………………………………. 4.
…………………………………………….
5. ……………………………………. 6.
…………………………………………….
วิธีทดลอง
ตอนที่ 1 การคำานวณหากำาลังขยายของภาพจากกล้องจุลทรรศน์ที่นักเรียนใช้
1. อ่านค่ากำาลังขยายของเลนส์ใกล้ตา และเลนส์ใกล้วัตถุ
2. คำานวณกำาลังขยายของกล้องจุลทรรศน์โดยคิดจาก ผลคูณระหว่างกำาลังขยายของ
เลนส์ใกล้ตากับเลนส์ใกล้วัตถุ
3. วางไม้บรรทัดพลาสติกใสอย่างบางโดยที่ด้านเซนติเมตรอยู่ตรงช่องกลมของแท่น
วางวัตถุของกล้องจุลทรรศน์ ปรับให้มองเห็นสเกลชัดเจนด้วยกำาลังขยายตำ่า ดังภาพ นับ
จำานวนมิลลิเมตรจากขอบด้านหนึ่งจนถึงขอบอีกด้านหนึ่งจากภาพทีมองเห็นภายใต้
กล้องจุลทรรศน์ซึ่งก็คือความยาวของเส้นผ่านศูนย์กลางของจอภาพจากกล้องจุลทรรศน์
ขณะที่ใช้กำาลังขยายตำ่า

2. ชื่อ.......................................................................................................
. เลขที่.................. ห้อง...................
2
4. บันทึกค่าที่ได้ในตารางบันทึกผล
ตอนที่ 2 การคำานวณหาขนาดของวัตถุ หรือขนาดของภาพจากกล้องจุลทรรศน์
1. การหาขนาดของวัตถุจากกำาลังขยายของภาพ
1.1 ถ้าขนาดจริงของพารามีเซียมวัดได้ 100 µm เมื่อนำาไปศึกษาดูด้วยกำาลัง
ขยายของเลนส์ใกล้ตา 10X และกำาลังขยายของเลนส์ใกล้วัตถุ 10X นักเรียนจะเห็นภาพ
พารามีเซียมมีความยาวเพิ่มขึ้นกี่เท่าและภาพของพารามีเซียมมีความยาวกี่ cm
1.2 ถ้าวัตถุมีความยาว 4 µm เมื่อนำามาศึกษาภายใต้กล้องจุลทรรศน์ จะมี
ความยาวประมาณ 4 mm กล้องนี้มีกำาลังขยายเท่าใด
กำาลังขยายของภาพ = ถุขนาดของวัต
ขนาดของภาพ
2. การหาขนาดของวัตถุจากเส้นผ่านศูนย์กลางของจอภาพ
2.1 จากสูตรการหาเส้นผ่านศูนย์กลางของจอภาพ (ขณะที่ศึกษา)
เส้นผ่านศูนย์กลางของจอภาพ =
)ษา(ขณะที่ศึกองเลนส์กำาลังขยายข
ขยายตำ่าสุดจอภาพกำาลังนย์กลางของเส้นผ่านศูสุดองเลนส์ตำ่ากำาลังขยายข ×
ถ้ากล้องจุลทรรศน์ที่ใช้มีกำาลังขยายเป็น 40X, 100X และ 400X เมื่อใช้ไม้บรรทัดใส
วัดเส้นผ่านศูนย์กลางกำาลังขยายตำ่า (40X) ได้ 2.5 mm อยากทราบว่าเส้น
ผ่านศูนย์กลางของจอภาพ เมื่อกำาลังขยายของเลนส์เป็น 100X และ 400X เท่ากับเท่าใด
2.2 เมื่อนำาสาหร่ายหางกระรอกไปตรวจด้วยกล้องจุลทรรศน์ที่มีขนาดเส้นผ่าน
ศูนย์กลางของจอภาพประมาณ 1.6 mm ปรากฏว่ามีเซลล์ของสาหร่ายหางกระรอกเรียงต่อ
กัน 8 เซลล์ จงคำานวณหาความยาวของเซลล์สาหร่ายหางกระรอก 1 เซลล์
ผลการทดลอง
ตอนที่ 1 การคำานวณหากำาลังขยายของภาพจากกล้องจุลทรรศน์ที่นักเรียนใช้
กำาลังขยายของ
เลนส์ใกล้ตา
กำาลังขยายของ
เลนส์ใกล้วัตถุ
กำาลังขยายของ
กล้องจุลทรรศน์
เส้นผ่านศูนย์กลาง
ของจอภาพ (mm)
ตอนที่ 2 การคำานวณหาขนาดของวัตถุ หรือขนาดของภาพจากกล้องจุลทรรศน์
1. การหาขนาดของวัตถุจากกำาลังขยายของภาพ
1.1 แสดงวิธีทำา

3. ชื่อ.......................................................................................................
. เลขที่.................. ห้อง...................
3
...................................................................................................................
.........................................................................................................
...................................................................................................................
.........................................................................................................
...................................................................................................................
.........................................................................................................
...................................................................................................................
.........................................................................................................
1.2 แสดงวิธีทำำ
...................................................................................................................
.........................................................................................................
...................................................................................................................
.........................................................................................................
...................................................................................................................
.........................................................................................................
2. กำรหำขนำดของวัตถุจำกเส้นผ่ำนศูนย์กลำงของจอภำพ
2.1 แสดงวิธีทำำ
...................................................................................................................
.........................................................................................................
...................................................................................................................
.........................................................................................................
...................................................................................................................
.........................................................................................................
2.2 แสดงวิธีทำำ
...................................................................................................................
.........................................................................................................
...................................................................................................................
.........................................................................................................
...................................................................................................................
.........................................................................................................
คำำถำม
ให้นักเรียนเปรียบเทียบกล้องจุลทรรศน์แบบใช้แสงกับกล้องจุลทรรศน์อิเล็กตรอน
ลักษณะที่เปรียบ
เทียบ
กล้องจุลทรรศน์แบบใช้แสง กล้องจุลทรรศน์อิเล็กตรอน

4. ชื่อ.......................................................................................................
. เลขที่.................. ห้อง...................
4
1. แหล่งกำำเนิดแสง
2. ชนิดของเลนส์
3. กำำลังขยำย
4. ขนำดของวัตถุที่
เล็กที่สุดที่มองเห็น
5. อำกำศในตัว
กล้อง
6. ภำพที่ได้
7. วัตถุที่ใช้ส่องดู