Tijdens een studiedag over het opzetten van een lokaal project over de Tweede Wereldoorlog of een deelaspect ervan werden inspirerende voorbeelden gebracht. Deze presentatie vertelt meer over het project van 'Het Kamp van Lokeren' te Lokeren.

1. HET KAMP VAN LOKEREN 1944-1947
OPGESLOTEN TUSSEN ZWART, WIT EN GRIJS
STADSMUSEUM LOKEREN 9/12/17- 14/10/18

2. Stadsmuseum Lokeren
lokaal ingedeeld, lokale missie, zeer diverse collectie, focus op recente geschiedenis
tussen 8000 en 10 000 bezoekers per jaar, Lokeren 41 000 inwoners

3. HET KAMP VAN LOKEREN 1944-1947
• gebouwd in 1941 voor Britse krijgsgevangenen,
Lokerse gevangenen tijdens bezetting
• een van de grootste interneringscentra voor
collaboratieverdachten en –veroordeelden: meer dan
20 000 gevangenen van sept 1944 tot okt 1947
• afgebroken in 1948, moeilijk hergebruik site

4. WAAROM NU?
• 70 jaar na sluiting kamp
• Boek en onderzoek Björn Rzoska
• Geen geïnterneerden meer, wel nog familieleden
• Kantelpunt levende / culturele geschiedenis: laatste kans
• Tijd is rijp: nog steeds gevoelig maar wel bespreekbaar (! goedkeuring bestuur)
• Schakel in breder onderzoek ! Kinderen van de collaboratie

5. DOEL VAN HET PROJECT
• Op een laagdrempelige en heldere manier een correct, genuanceerd en objectief
beeld geven van het hechteniskamp van Lokeren en van de herinneringscultuur die
ermee verbonden is (i.t.t. bepaalde groeperingen die deze geschiedenis vanuit een
zeer specifieke lezing benaderen én claimen)
• Het Kamp van Lokeren kaderen binnen de geschiedenis van de repressie na de
Tweede Wereldoorlog en binnen het kader van de geschiedenis van de stad
Lokeren, voor betrokkenen en ‘leken’
• Het onderzoek over het kamp, het
materiële erfgoed dat ermee verbonden
is en nieuw getuigenmateriaal met
elkaar verbinden tot een visueel
totaalbeeld in de expo

6. WERKWIJZE
• Wat hebben / kunnen we zelf?
- basisonderzoek Rzoska
- getuigenissen
- productie tentoonstelling
- (toegang tot) beeld- en objectmateriaal
• Wat besteden we beter uit?
- synthese alle bronnenmateriaal: Geheugen Collectief
- teksten: Geheugen Collectief i.s.m. wet. comité, museum en archief
- wetenschappelijk comité: UGent, Rijksarchief, ADVN, CEGESOMA, Rzoska
- vormgeving: Graffito

7. TOTAALPROJECT / expo
- 5500 bezoekers vanaf 8/12/17
- Drukbezochte opening
- Bezoekers uit heel Vlaanderen
- Veel groepsbezoeken
- Lovende kritieken
- Totaalbudget 40 000 euro
- 6250 euro subsidie

8. TOTAALPROJECT / Kamperfgoed in de familie
- i.s.m. ADVN en
Stadsarchief
- Toekomstgericht
verzamelen op het
moment dat je de
gemeenschap bereikt
- Verhalen bij de stukken
en contactgegevens voor
latere bruiklenen en
onderzoek
- Sensibilisering
- Doorverwijsfunctie en
luisterend oor voor
kinderen van…

9. TOTAALPROJECT / debat en boekvoorstelling
• Debat i.v.m. beeldvorming en algemeen kader
naoorlogse repressie
- Nood aan stavaza wetenschappelijk onderzoek
- Wetenschappelijk comité + extra experts: Pieter
Lagrou, Herman Balthazar, Helen Grevers,
Chantal Kesteloot, Koen Aerts, Frans-Jos-
Verdoodt, Paul Drossens, Björn Rzoska
- Volle zaal, vol museum, goede kritiek
- Agree to disagree: publiek vs. experts ! scherp
• Boekvoorstelling heruitgave Björn Rzoska
- Aanvulling wetenschappelijk repertoire WOII
- Blijvend resultaat onderzoek expo
- Boekvoorstelling gesprek Rzoska – Aerts
- Goede verkoop, volle zaal, goede recensies

10. TOTAALPROJECT / site
- Informatieplaat met info over site, ook voor en
na kamp
- Zeer feitelijk: ook wie het niet wil weten kan
het lezen / geen politieke recuperatie!
- Lieu de mémoire: even belangrijk bij ‘foute’
historische plaatsen, not done
- Politieke consensus exacte locatie: ingang vs.
begraafplaats
- Samenwerking met school op site en
Vredescentrum: educatief pakket

11. EVALUATIE
Belangrijkste intenties: correctheid en neutraliteit
Aanpak:
- Wetenschappelijk comité
- Teksten uitbesteden
- Duizend keer nalezen en dubbelchecken
- Controle op alles wat in de pers verschijnt
- Selectie gidsen / betrekken van bij het begin
- Sobere vormgeving
- Objectief blijven bij persoonlijke verhalen: historisch
kader vs. persoonlijke beleving
- Altijd bewust zijn van (historische) tendentieuze
beeldvorming: deel van de thematiek!

12. EVALUATIE / tips
- Volledigheid bestaat en hoeft niet: kies representatieve voorbeelden
- Bezoekers lezen nooit alles, ze nemen niet de route die jij uitzet en ze
interpreteren je teksten zoals zij dat willen: wees helder vanuit elk oogpunt!
- Wees realistisch in je verwachtingen i.v.m. extra onderzoek qua tijd en budget en
effectief gebruik (getuigenissen en primaire bronnen!)
- Niet alles moet klaar zijn tegen de opening:
ontwikkel acties cfr. interesse (artikels,
lezingen, rondleidingen, scholenwerking…)
- Een wetenschappelijk comité geeft je naast
een correcter en kwalitatiever eindproduct
ook toegang tot een groter pers- en
bezoekersbereik
- Werk met stagiairs IPG of vrijwilligers voor
transcripties, scans, verslagen, opbouw,…

13. EVALUATIE / tips
- Beeld blijft langer hangen dan
tekst: investeer in goedgekozen
grote beelden die je bezoekers
moeten bijblijven als kapstok voor
het verhaal
- Plan je schoolbezoeken secundair
met de 6de jaars wanneer WOII in
de les aan bod komt: maatwerk
i.s.m. leerkrachten
- Probeer groepen en individuele
bezoekers te scheiden voor een
goede beleving van de expo
- Stel al je vragen aan iedereen:
soms komt de informatie uit
onverwachte hoek (vb.
kroongetuige of topstukken)

14. EVALUATIE / tips
- Jouw eindproduct is het begin
voor je publiek: er komt nog!
Geef de erfgoedgemeenschap
de tijd / mogelijkheid om te
reageren en aan te vullen
- Reserveer tijd om alle verhalen,
acties en objecten die het
project genereren te verwerken
- Maak tijd om te luisteren:
moeilijke geschiedenis vraagt
een begripvolle aanpak
- Scan / fotografeer je stukken in
highres vooraleer je ze inkadert,
dan zijn ze beschikbaar voor
publicaties en promo
- Zorg voor een digitaal
overzichtsdossier voor de
relevante bewaarinstellingen
i.f.v. verder onderzoek

15. Vragen?
Leen Heyvaert, conservator
Stadsmuseum Lokeren
Markt 15a, 9160 Lokeren
Leen.Heyvaert@lokeren.be