ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

2.  Το μυθιστόρημα ΜΑΤΩΜΕΝΑ ΧΩΜΑΤΑ της συγγραφέως ΔΙΔΩΣ ΣΩΤΗΡΙΟΥ
επανεκδόθηκε το 2008 στη Αθήνα ,από τον εκδοτικό οίκο Κέδρο και αποτελεί
την 89η έκδοση. Κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 1962 και ανατυπωνόταν
πάνω από μια φορά τον χρόνο και σε 2000-3000 αντίτυπα την φορά. Για τον
λόγο αυτό αποτελεί ένα από τα καλύτερα ελληνικά μπέστ σέλλερς, ενώ θα
ήταν παράλειψη να μη αναφέρουμε την απήχηση που είχε η μετάφραση του
έργου σε μια σειρά από χώρες όπως η Γαλλία, η Ουγγαρία, η Σοβιετική Ένωση,
η Ουγγαρία, τα Βαλκάνια αλλά και η Τουρκία.

3.  Η Διδώ Σωτηρίου, κόρη του Ευάγγελου Παππά και της Μαριάνθης
Παπαδοπούλου, γεννήθηκε στο Αϊδίνι της Μικράς Ασίας τον Φεβρουάριο του
1909. Λίγα χρόνια μετά εγκαταστάθηκε στην Σμύρνη, αλλά με την καταστροφή
του 1922 κατέφυγε με την οικογένειά της στην Αθήνα. Φοίτησε στο Γαλλικό
Ινστιτούτο Αθηνών, ενώ παρακολούθησε και μαθήματα Γαλλικής Λογοτεχνίας
στο πανεπιστήμιο της Σορβόννης. Το 1936 στράφηκε προς την δημοσιογραφία
ενώ στον λογοτεχνικό κόσμο έκανε την εμφάνισή της με το μυθιστόρημα ‘’Οι
νεκροί περιμένουν’’, ενώ με τα ‘’Ματωμένα Χώματα’’ η συγγραφέας έκανε την
απαρχή μιας εξαίρετης συγγραφικής πορείας, που με αριστοτεχνικό τρόπο
συνδύασε την μυθιστορηματική γραφή με την περιγραφή θεμάτων από
ιστορική σκοπιά. Έφυγε από την ζωή στις 23 Σεπτεμβρίου του 2004, σε ηλικία
95 ετών, έχοντας αφήσει σημαντικά λογοτεχνικά έργα πίσω της.

4. Έργα της συγγραφέως είναι:
 Οι νεκροί περιμένουν
 Ηλέκτρα
 Εντολή
 Κατεδαφιζόμεθα
 Η Μικρασιατική Καταστροφή και η στρατηγική του ιμπεριαλισμού στην
Ανατολική Μεσόγειο.
 Μέσα στις φλόγες.
 Επισκέπτες
 Θέατρο
 Τυχαίο συναπάντημα και άλλες ιστορίες.

5.  Τα γεγονότα τοποθετούνται χρονικά από το 1910 έως το 1922,
ξεκινώντας από το χωριό του ήρωα Μανώλη Αξιώτη, το Κιρκιντζέ
της Μικράς Ασίας, όπου ζούσε μαζί με την οικογένειά του
καλλιεργώντας τη γη, την πορεία του στα τάγματα εργασίας, καθώς
και την κατάταξή του στον Ελληνικό στρατό, ζώντας την
Μικρασιατική καταστροφή.

6.  Ο Μανώλης Αξιώτης είναι ένας άνθρωπος με πολλαπλά χαρίσματα.
Παρά την ασχήμια των καταστάσεων που βίωσε, κατάφερε να
κρατήσει υγιή νου και να είναι αισιόδοξος, αποφασιστικός,
βρίσκοντας λύσεις σε δύσκολες καταστάσεις, έντιμος, ξέροντας τις
υποχρεώσεις του και το καθήκον του. ΄Eχοντας πάντα σαν
σύμβουλο την συνείδησή του να του υπενθυμίζει τα λάθη του παρά
τα σωστά του, καταφέρνει έξυπνα να διαχειριστεί το κάθε τι που
προκύπτει.

7. Η οικογένεια του κεντρικού ήρωα ήταν η απόλυτη πατριαρχική
φαμίλια της εποχής. Ο πατέρας αυταρχικός, αυστηρός χωρίς
να δίνει καμία επιλογή στα παιδιά του για την ζωή τους και
αψηφώντας τις επιθυμίες τους. Η χαροκαμένη μάνα που είναι
απόλυτα υποταγμένη στον άντρα της και από τα δεκατέσσερα
παιδιά της μόνο τα επτά είναι στην ζωή. Τα έξι αδέλφια του που
τα ακολουθεί μια όχι και τόσο αρεστή μοίρα: τα αγόρια
Πανάγος, Μιχάλης Γιώργος, Κώστας και Σταμάτης που
δουλεύουν στα κτήματα και η δυό φορές χήρα αδελφή του
Σοφία.
Η Κατίνα, ανηψιά του παπά του χωριού , που αγαπούσε τον
Μανώλη και ο Νικήτας Δροσάκης , ο μορφωμένος φίλος και
συστρατιώτης του Αξιώτη.

8.  Μέσα από τις σελίδες αυτού του βιβλίου, βλέπουμε από την μια τα
΄΄ματωμένα χώματα΄΄ από τον μόχθο μια οικογένειας να ζήσει
καλλιεργώντας με κόπο την γη, και από την άλλη θα δούμε τα
΄΄ματωμένα χώματα΄΄ που ο ήρωας θα πατήσει ως στρατιώτης, στο
πλευρό ανθρώπων που θα αγωνιστούν για την πατρίδα τους.

9.  Η συγγραφέας ξεκινά θέλοντας τον ήρωα να μας δίνει μια περιγραφή της
οικογενειακής του κατάστασης στο όμορφο χωριό Κιρκιντζέ στην Μικρά Ασία: ο
απόλυτα αυταρχικός πατέρας, η συμπονετική και υποταγμένη μάνα, τα εξαρτημένα
από τον πατέρα αδέλφια και ο ήρωας που θέλει να ξεφύγει από όλα εκείνα που δεν
δίνουν καμία επιλογή για ένα καλύτερο αύριο. Το ‘’ταξίδι’’ του ξεκινά με την εργασία
του στο τσιφλίκι του Μουλά αφέντη από όπου φεύγει εξαιτίας της αδικίας του προς
τους εργαζομένους του. Το Σεπτέμβριο του 1910 πάει στην Σμύρνη που θα την
λατρέψει με την πρώτη ματιά… Οι δουλειές του πολλές και εκεί: σε έναν σταφιδέμπορο,
σε έναν λουλουδά για να καταλήξει στον έμπορο Σεїτάνογλου, όπου θα τον βρει και το
ξέσπασμα του Βαλκανικού πολέμου καθώς και ο ξεσηκωμός των Κρητών και των
Μακεδόνων εναντίον των Τούρκων, ενώ κάνει και την εμφάνισή του και το κίνημα των
Νεότουρκων. Ο θάνατος του πατέρα του δρα καταλυτικά για εκείνον αφού αποφασίζει
να γυρίσει πίσω και να στηρίξει την οικογένειά του.

10.  Ο πόλεμος έχει πια ξεσπάσει για τα καλά. Οι τούρκοι στέλνουν τους
επιστρατευμένους χριστιανούς σε τάγματα εργασίας ή θανάτου όπως τα λένε
οι χριστιανοί, μαζί και τα δυο αδέλφια του Αξιώτη, Κώστα και Πανάγο , ενώ οι
Νεότουρκοι θέλουν την εξόντωση των χριστιανών. Ο ήρωας αναλαμβάνει τη
τροφοδότηση των κυνηγημένων χριστιανών στα βουνά. Συνελήφθη για αυτό
μαζί με τον αδελφό του Γιώργο, δικάστηκαν στην Σμύρνη αλλά αθωώθηκαν.
 Τον Γενάρη του 1915 κατατάσσεται σε τάγμα εργασίας. Πολλά βασανιστήρια
γίνονται και εκεί ενώ είτε φτιάχνει ξυλοκάρβουνο είτε είναι στην κατασκευή
σιδηροδρομικής γραμμής. Αποκορύφωμα της τραγικής κατάστασης είναι ο
τύφος που γονατίζει τους ανθρώπους εκεί…

11. Βαθιά ανάσα για το τάγμα, είναι ο καινούργιος διοικητής ο Σουκρής
αφέντης, ο οποίος δείχνει ένα πιο ανθρώπινο πρόσωπο: αλλάζει τον τρόπο
τροφοδοσίας, στέλνει στο αναρρωτήριο τους βαριά αρρώστους ενώ στους
υπόλοιπους δίνει αναρρωτικές άδειες.
Στέλνεται από το τάγμα σε ένα πλούσιο Τούρκο γαιοκτήμονα ως εργάτης
γης. Ερωτεύεται τη κόρη του αλλά πνίγει την αγάπη του αυτή διότι η έχθρα
ανάμεσα στους δυο λαούς είναι πιο μεγάλη από την αγάπη… Ο θάνατος του
αδελφού του Πανάγου τον κάνει να επιστρέψει για άλλη μια φορά στο
χωριό. Εκεί συλλαμβάνεται ξανά και οδηγείται στη φυλακή όπου δικάζεται
με ποινή έξι μηνών αλλά το σκάει και επιστρέφει στο χωριό του και στις
παλιές του συνήθειες.
Ο χαμός και του αδελφού του Γιώργη τον βρίσκει σπίτι του αυτή την φορά
μαζί με τα άλλα τρία αδέλφια του.

12.  Η αγάπη έχει για άλλη μια φορά κυριέψει τον Αξιώτη στα μάτια της Κατίνας της
ανηψιάς του παπά του χωριού του, που όμως δεν τον θέλει διότι δεν τον θεωρεί
πως είναι αντάξιος της. Τελικά καταφέρνει να τον χωρίσει από την Κατίνα ενώ
εκείνη αναγκάζεται να παντρευτεί ένα λοχαγό.…
 Γίνεται επιστράτευση. Πηγαίνει στην Πέργαμο στην υπηρεσία ασφαλείας.
Γίνονται συνέχεια αποστολές εναντίον των Τούρκων, τραυματίζεται στο πόδι
και νοσηλεύεται για λίγο στο νοσοκομείο της Σμύρνης. Κατόπιν στέλνεται στο
4ο τάγμα και εκεί γνωρίζει έναν γενναίο κρητικό, τον Νικήτα Δροσάκη. Η
εντολή είναι πια σαφής: επίθεση σε όλα τα μέτωπα.
 Το 1922 στρατοπεδεύουν στο Αφιόν Καραχισάρ και με τους δυο φίλους
τραυματισμένους.

13.  Η απόλυτη καταστροφή είναι γεγονός… 15-8-1922 ανήμερα της Παναγίας οι Τούρκοι
σπάνε το ελληνικό μέτωπο. Ο στρατός ακέφαλος πια… Το τάγμα διαλύεται. Ο Αξιώτης
μαζί με τον Δροσάκη προσπαθούν να φτάσουν στη Θεσσαλία αλλά το τρένο που
επιβιβάζονται εκτροχιάζεται από το βάρος των ανθρώπων…
 Μετά από ώρες με τα πόδια, φτάνουν στην Σμύρνη. Τα μαγαζιά κλειστά, πρόσφυγες
παντού. Βρίσκει την οικογένειά του αλλά σε πλήρη ανέχεια. Τα ξένα πλοία δεν βοηθούν,
μόνο επιτηρούν, ενώ οι Τούρκοι σκοτώνουν, βιάζουν και καταστρέφουν ολόκληρα
χωριά, όπως εκείνο τον Αρμενίων. Οι Τούρκοι μαζεύουν αιχμαλώτους για να
αναστυλώσουν όλα όσα εκείνοι κατέστρεψαν…
 Ο Αξιώτης μαζί με τον αδελφό του Κωστή το σκάνε αλλά χωρίζουν τους δρόμους τους.
Ο ήρωας φτάνει με μια βάρκα στη Σάμο και σε όλη την διάρκεια αυτού του τελευταίου
ταξιδιού του, σκέφτεται τον θάνατο… τον θάνατο που προκάλεσε ως στρατιώτης, τον
θάνατο που έζησε ως άνθρωπος…
 Εύχεται όλα να ήταν ένα ψέμα… εύχεται να γυρνούσε ξανά στην παλιά του ζωή ..

16. Τα Ματωμένα χώματα είναι ένα εξαιρετικά καλογραμμένο βιβλίο, το οποίο μας δίνει αριστοτεχνικά να
καταλάβουμε μέσα από τη ιστορία ενός υπαρκτού προσώπου τα συμβάντα της ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗΣ
ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗΣ και να αξιολογήσουμε τα ιστορικά γεγονότα.
Μοναδικό το ηθικό δίδαγμα που βγαίνει από τις σελίδες αυτού του βιβλίου:
η ματαιότητα του πολέμου… δεν υπάρχει νικητής και κανένα όφελος σε ένα
πόλεμο που γίνεται μόνο και μόνο για να αφανιστεί ένας λαός, ένα πολιτισμός,
ένα γένος.
Την ιστορία όμως δεν μπορούμε να την αλλάξουμε. Τουλάχιστον ας μην ξεχάσουμε ποτέ…
Κλειώ Παπαναστασίου
Γ2
1ο Γυμνάσιο Μαραθώνα
Έτος 2016