Kimyasal bağlara ait temeller

1. Kimyasal Bağlar

2. Apolar Kovalent bağ
Polar Kovalent bağ
Metalik bağ
Kovalent bağ
İyonik bağ
Atomları birarada tutan kuvvetlere kimyasal bağ denir
Kimyasal Bağ

3. Lewis bağ teorisi
• Kimyasal bağlanma için atomun valens (dış yörünge)
elektronları önemlidir.
• Atomlar arası e- transferi sonucu iyonik bağ oluşur
• e- ların ortaklaşa kullanımı soncu kovalent bağ oluşur.
• Atomlar soy gazların elektron dizilişine sahip olma
eğilimindedirler (oktet kuralı)

4. valens (dış yörünge) elektronları: atomun son yörüngesindeki elektronlardır.
Lewis sembolleri : (elektron nokta gösterimi) atomların valens
elektronlarının basit olarak gösterimidir.
Si
•
•
•
•
N
••
•
•
• P
••
•
•
• As
••
•
•
• Sb
••
•
•
• Bi
••
•
•
•
••
Al
•
•
• Se
•
•
•
••
Ar
••
••
••
I •
••
••
••

5. Lewis yapısına göre İyonik Bileşikler
Ba
•
• O
•
••
•
••
••
O
•
•
••
••
Ba
2+ 2-
BaO

6. Mg
•
•
Cl
•
••
••
••
Cl
•
••
••
••
••
Cl
••
••
••
Mg
2+ -
2
MgCl2

7. • Suda çözünürler
• Yüksek kaynama noktasına sahiptirler - iyonlar arası
çekim kuvveti yüksektir
• Eritilmiş halleri veya sulu çözeltileri elektriği iletir. İyonik
bileşikler katı halde elektriği iletmez.
İyonik Bileşikler

8. Lewis yapısına göre kovalent bağ
Lone pair elektronlar (bağ yapmamış/paylaşılmamış elektron çiftleri)

10. H
N
••
H
H
H
N
H
H
H
H
+
Cl
Koordinatif Kovalent Bağ
Bir kimyasal bağda, bağı oluşturan elektronların her ikisi birden aynı atom tarafından
veriliyorsa bu tür bağlar koordinatif kovalent (koordinasyon) bağı olarak adlandırılır.
Bu tür bileşiklerede kompleks denir.
Cu2+ + 4 NH3 → Cu(NH3)4

11. • En temel yapıtaşları moleküllerdir
• Erime ve kaynama noktaları düşüktür
• Elektrik akımını iletmezler
• Çoğu suda çözünmez
Kovalent Bileşikler

12. • Bağ uzunluğu kovalent bağ yapan iki atomun çekirdekleri
arasındaki mesafedir. Paylaşılan elektron çifti sayısı arttıkça bağ
uzunluğu kısalır.
• Bağ enerjisi atomlar arasındaki kovalent bağı kırmak için
gerekli enerji
• Bağ derecesi
– Tekli bağ, bağ derecesi = 1 Çift bağ, bağ derecesi = 2
• Atomlar arası bağ sayısı arttıkça
– Daha kısa bağ - daha kuvvetli bağ

14. •Bağ enerjisi atomlar arasındaki kovalent bağı kırmak için gerekli enerji

16. Bağ enerjisi ve Reaksiyon Entalpisi
∆Hreak= ∆H(ürünler bağ enerjisi) - ∆H(reaktiflerin bağ enerjisi)

17. ∆Hreak= ∆H(ürünler bağ enerjisi) - ∆H(reaktiflerin bağ enerjisi)
= ∆H oluşan bağlar - ∆H kopan bağlar
= -114 kJ/mol

18. Bağ polaritesi
Elektronegativite:
atomlardan biri elektronlar üzerinde
daha fazla çekim kuvvetine sahiptir.
bağı oluşturan elektronlar atomlar
tarafından eşit oranda paylaşılır
polar covalent bond
Apolar kovalent bağ
Kovalent bağda elektronlar atomlar tarafından eşit olarak paylaşılmazlar.
Elektronegativitesi yüksek olan atom elektronlara daha fazla çekim kuvveti
uygular.

19. Atomlar arasındaki elektronegativite farkı 0 ise, bağ apolar kovalenttir.
Atomlar arasındaki elektronegativite farkı 0 ile 2.0 arasında ise, bağ polar kovalenttir,
Atomlar elektronegativite arasındaki farkı 2.0 den büyük ise, bağ iyoniktir.

21. Atomlar arasındaki elektronegativite farkı 0 ise, bağ apolar kovalenttir.
Atomlar arasındaki elektronegativite farkı 0 ile 2.0 arasında ise, bağ polar kovalenttir,
Atomlar elektronegativite arasındaki farkı 2.0 den büyük ise, bağ iyoniktir.
İyonik
Polar kovalent
Apolar kovalent
Bağ tipi
4.0 - 1.0 = 3.0
4.0 - 2.1 = 1.9
4.0 - 4.0 = 0
Elektronegativite
farkı
LiF
HF
F2
Bileşik

23. Lewis Yapısı Yazma
• İskelet yapı molekülde atomların birbirlerine nasıl
bağlandıklarını gösterir. Genelde 1 merkez atom ve ona
bağlanan çevre atomlar vardır.
• Merkez atomgenelde en düşük elelktronegativiteye sahip olan
diğer atomların kendisi ile bağ yaptıkları atomdur.
• Çevre atom diğer atomlara bağlanan atomdur. H genelde
çevre atomdur

24. Lewis Yapısı Yazma
• İlk olarak molekülü oluşturan atomların toplam valens elektronları
hesaplanır.
• Tahmini bir iskelet yapı çizilir merkez atomla çevre atomlar arasına tekli
bağ çizilir.
• Çevre atomların etrafına oktet kuralına uygun olarak elektronlar
yerleştirilir.
• Toplam valens elektron sayısından fazla kalan elektronlar ile merkez
atomun okteti tamalanır.
• Eğer merkez atomun oktetini tamamlayacak kadar elektron artmaz ise,
merkez atomla çevre atomlar arası çoklu bağ eklenir. Karbon, Azot,
Oksijen ve Kükürt atomları çoklu bağ yapma eğilimindedir.

25. • COCl2 NO3- için Lewis molekülleri
yapılarını çiziniz

26. Formal Yük atomun valens elektronları ile, bağ sayısı ve bağyapmayan elektronları
arasındaki farktır.
FC= (valens elektron sayısı) - ½(number of bağ elektronları sayısı)-(lone pair electron sayısı)
- nötr bir moleküldeki formal yüklerin toplamı 0 eşittir.
-(poliatomik bir iyon için toplam formal yük iyonun yüküne eşit olur.
-Molekülde negatif yükler daha elektronegatif atomlar üzerinde olmalıdır.
- Atomlar genelde formal yüke sahip olmama veya mümkün olan en düşük formal yüke
sahip olma eğilimindedir.
FC = #valens e- - #lone pair e- - #bağ çifti e-
2
1

27. Aşağıdaki molküleler veya iyonlar için Lewis yapılarını
yazıp herbir türün formal yükünü hesaplayınız
NO3-, CO2, NH4+, HNO3, C2H4 SO42- PCl5, SF6
NO SOCl2 ICl4

28. Rezonans
Bazen bir molekül için elektronların farklı dağıldı birden
fazla Lewis yapısı yazılabilir.
Elektronların farklı dağılabileceği yapılar birbirinin
rezonansı olarak adlandırılır.
• O-O=O ⇔ O-O=O

29. oktet kuralında istisnalar
• Tekli sayıda elektron içeren türler NO
• Tamamlanamayan oktetler BF3
• Okteti aşan türler PCl5, SF6

30. H—C—H
H
•
•
O—H
••
••
B
F
F
F
••
••
••
••
•
•
•
•
••
•
•
•
•
B
F
F
F
-
•
•
•
•
•
•
•
•
••
•
•
+
••
••
••
•
•
•
•
B
F
F
F
••
••
•
•
•
•
••
•
•
•• -
+
••
••
•
•
••
•
•
P
Cl
Cl
Cl
••
••
••
••
•
•
•
•
•
•
P
Cl
Cl
••
•
•
Cl
••
••
••
••
•
•
•
•
•
•
••
•
•
Cl
••
•
•
••
Cl
••
S
F
F
••
•
•
F
••
••
••
••
•
•
•
•
•
•
••
•
•
F
••
•
•
••
F
••
F
••
••
••

32. Dipol moment ve molekül yapısı
Bazı durumlarda molekül içindeki bağlar polar olmakla beraber molekül
apolar özellik gösterebilir. Molekülün polar veya apolar olması yük
dağılımına göre açıklanır.
- Molekülün şekli
- Bağların polaritesi
Polar Molekül (dipol)
Moleküldeki artı yük merkezi ile eksi yük merkezi dengede değildir.
Bir tarafı eksi diğer tarafı artı yük özelliği gösteriri
Apolar molekül
Molekülün uçlarında yük taşımayan
Vaya uç kısımlarında aynı işaretli yük olan moleküller
soru CH4, CH3Cl moleküllerinin polaritelerini açıklayınız