ਤਰਕਸ਼ੀਲ ਸੁਸਾਇਟੀ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਸੰਵਿਧਾਾਨ

1. óÇòèÅé Áå¶ ÁËñÅé-éÅîÅ
êÌÕÅôÕ:
åðÕôÆñ ðÃÅÇÂàÆ ê³ÜÅì
î°¼Ö çøåð åðÕôÆñ íòé­ åðÕôÆñ Ú½ºÕ­
óضóÅ ìÅÂÆ êÅí ìðéÅñÅ (ê³ÜÅì)
ðÇ÷: é³ìð GF
î¯ì. IHGFI-ECEFA­ @AFGI-BDADFF
-

2. ÇÂÔ Ã³ÇòèÅé C@ ÁêÌËñ B@AG ù ԯ¶ ðìÅÂÆ
âËñÆ׶à ÁÜñÅà Çò¼Ú Ã¯è» Ãî¶å
êÅà ÕÆåÅ Ç×ÁÅÍ

3. ÁËñÅé-éÅîÅ
Áé³å ÕÅñ 寺 î½Ü±ç êçÅðæ ç¶ Õ°¼Þ çÅ èðåÆ Çò¼Ú òàä Ãº 寺 ñË Õ¶
Á¼Ü å¼Õ ÇÂà À°µêð ñ×ÅåÅð í½ÇåÕ­ ðÃÅÇÂäÕ Áå¶ ÜËÇòÕ êÇðòðåé Ô¯ ðÔ¶
Ôé: ÇÜò¶º- îÆºÔ êËäÅ­ Ôé¶ðÆ Ú¼ñäÆ­ í°ÚÅñ ÁÅÀ°äŠܳ×ñ» ù ÁÚÅéÕ Á¼×
ñ¼×äÅ­ ÜòÅñÅî°ÖÆ ÇòÃë¯à ÁÅÇçÍ ê°ðÅåé Ã Çò¼Ú îé°¼Ö é¶ Ü篺 ÁÇÜÔÆÁ»
ØàéÅò» ç¶ÖÆÁ» å» À°Ãù ìÔ°å ÁÜÆì ñ¼×ÆÁ»Í À°Ã Ã Ç×ÁÅé çÆ ØÅà
Ô¯ä ÕÅðé ÇÂÔé» ØàéÅò» ç¶ òÅêðé ç¶ ÁÃñÆ ÕÅðé îé°¼Ö ù ÃîÞ éÔƺ
ÁÅÂ¶Í ÇÜà ÕðÕ¶ îé°¼Ö é¶ ÁÅêäÆ ÁÇå- ÃÆîå ïÚä ôÕåÆ Áé°ÃÅð ÇÂÔé»
ØàéÅò» ç¶ òÅêðé çÅ ÕÅðé ÕñêéÅ Óå¶ ÁèÅÇðå ç¶òÆ-ç¶òÇåÁ» ù Çî¼æ
ÇñÁÅ­ ÇÜò¶º îÆºÔ ñÂÆ Ç³çð ç¶òåÅ­ Á¼× ñÂÆ Á×éÆ ç¶òåÅ ÁÅÇçÍ íÅò ܯ
Õ°Þ òÆ ÁÅñ¶ ç°ÁÅñ¶ òÅêðçÅ ÔË ÇÂÃç¶ Çܳî¶òÅð ò¼Ö-ò¼Ö ÃæÅé» å¶ ðÇÔ³ç¶
îé°¼Ö» é¶ ÁÅê¯-ÁÅêäÆ ÕñêéÅ Áé°ÃÅð ò¼Ö¯-ò¼Ö ôÕñ» òÅñ¶ ç¶òÇåÁ»­ ð¼ì
çÆ ÕñêéÅ ÕÆåÆÍ
ÇÂ¼Õ êóÅÁ 寺 ç±Ãð¶ êóÅÁ ò¼ñ Ü篺 îé°¼Ö ÇòÕÅà ÕðçÅ Ç×ÁÅ å»
À°Ã ÃÅÔîä¶ éòÆÁ» î°ôÕñ» êËçÅ Ô¯ä ñ¼×ÆÁ»Í ÕÂÆ òÅð ÖåðéÅÕ
ÇìîÅðÆÁ» ëËñ Ü»çÆÁ»­ ÇÜé·» ç¶ Çüචòܯº ìÔ°å ÃÅð¶ êô± îÅð¶ Ü»ç¶Í òðÖÅ
éÅ êËä ÕÅðé ëÃñ ÖðÅì Ô¯ Ü»çÆÍ êËçÅòÅð ò¼è ÜÅä éÅñ îé°¼ÖÆ ÕìÆÇñÁ»
Çò¼Ú êËçÅòÅð ò³âä ñÂÆ ñóÅÂÆ-Þ×ó¶ Ô¯ä¶ ô°ð± Ô¯Â¶Í ò¼è ôÕåÆôÅñÆ ÕìÆñÅ
Õî÷¯ð ÕìÆÇñÁ» ù ÁÅêä¶ ×°ñÅî ìéÅÀ°ä ñ¼× ÇêÁÅÍ ÇÂà ÕÅðé À°êð¯Õå
ÁÅøå» Áå¶ ÃîÅÇÜÕ î°ôÕñ» çÅ ÃÅÔîäÅ Õðé ñÂÆ ÇÂé·» ç¶ ÁÃñÆ Ô¼ñ
ñ¼íä çÆ Ãîð¼æÅ éÅ Ô¯ä ÕÅðä îé°¼Ö é¶ ÁÅêäÆ îÅéÇÃÕ åüñÆ Õðé ñÂÆ
ÕñêéÅ Òå¶ ÁÅèÇðå ÕÅñêÇéÕ ç¶òÆ-ç¶òÇåÁ» Áå¶ ð¼ì Á¼×¶ êÌÅðæéÅ ÕðéÆ
ô°ð± Õð Çç¼åÆÍ
ÕìÆñ¶ ç¶ ÇÕö îÔ¼åòê±ðé ÁÅçîÆ ù êÌÅðæéÅ Õðé çÅ Õ³î ýºÇêÁÅ
Ç×ÁÅÍ ÇÂà åð·» âð Áå¶ ÁÇ×ÁÅéåÅ ç¶ ÁÅèÅð Óå¶ èðî çÅ À°ÃÅð À°µÃð
Ç×ÁÅÍ íÅò Õ°¼Þ î°°¼áÆ íð îé°¼ÖÆ Ãî±Ô Çéð¯ñ ÇÂà ÇÕ¼å¶ Çò¼Ú ð°¼Þ Ç×ÁÅÍ ÇÂé·»
ñ¯Õ» é¶ ÁÅêäÆ ÕñêéÅ Áé°ÃÅð òÇÔî-íðî å¶ Á³è-ÇòôòÅà ëËñÅÀ°ä¶ ô°ð±

4. Õð Çç¼å¶Í ÕìÆÇñÁ» ç¶ ò¼Ö-ò¼Ö ÇòÁÕåÆÁ» ç°ÁÅðÅ ÕÆåÆ Ü»çÆ êÌÅðæéÅ ÔÆ
Á¼×¶ ÜÅ Õ¶ ÜÅç°-à±ä¶ Áå¶ åòÆå» ÁÅÇç ç¶ ð±ê Çò¼Ú ìçñ ×ÂÆÍ ÜÅç±-à±ä¶­
èÅ׶-åòÆå» çÅ Õ³î ýÖÅ Áå¶ ñ¯Õ» Çò¼Ú ò¼è ÃÇåÕÅð òÅñÅ ÃÆÍ ÇÂà ñÂÆ
Õ°Þ ñ¯Õ» é¶ ÇÂÃù è³ç¶ òܯº ÁêäÅ ÇñÁÅÍ ÇÂà éÅñ ÃîÅÜ ç¶ Õ°Þ êÖ³âÆ ñ¯Õ
ÇîÔéåÆ ñ¯Õ» çÆ ÕîÅÂÆ Óå¶ ×°ÜÅðÅ Õðé ñ¼× êÂ¶Í ÇÂé·» ñ¯Õ» é¶ ÁÅêäÅ
è³çÅ ñ×ÅåÅð ÚñçÅ ð¼Öä ñÂÆ ÇîÔéåÆ ñ¯Õ» ù åð·»-åð·» ç¶ òÇÔî»-íðî»
Çò¼Ú êÅÇÂÁÅÍ
ò¼Ö-ò¼Ö ÃÇîÁ» Óå¶ Ú¼ñÆÁ» ðèÅðÕ ñÇÔð» Ü» Ã ç¶ ÃîÕÅñÆ
ÇÚ³åÕ» ò¼ñ¯º Çç¼å¶ ׶ ÇòÚÅð ܯ Á¼×¶ ÜÅ Õ¶ ê±Üäï¯× Ü» êÇò¼åðåÅ çÅ
çðÜÅ ÁÖÇåÁÅð Õð ÜÅä Óå¶ èðî» çÅ ð±ê èÅðé Õðç¶ ×Â¶Í Õ¯ÂÆ òÆ ÇòÚÅð
Ü» ñÇÔð Ü篺 Áñ¯ÚéÅ çÆÁ» Ô¼ç» å¯º ìÅÔð ÇéÕñ ÜÅò¶­ Õ°Þ ñ¯Õ À°Ãù
ð°Ü×Åð­ è³ç¶ Çé¼ÜÆ ñÅí ç¶ ð±ê Çò¼Ú ÁêäÅ ñËä å» ÇÕö Ã ÇéíÅÂÆ Ú³×Æ
í±ÇîÕÅ òÆ ÃîÅÇÜÕ ÇòÕÅà Çò¼Ú ñÅíçÅÇÂÕ éÔƺ ðÇÔ³çÆÍ
îé°¼ÖÆ ÇÂåÔÅÃ ç¶ ò¼Ö-ò¼Ö ÃÇîÁ» çÆÁ» ÔÕ±îå» é¶ èðî Áå¶ Ô¯ðé»
òÇÔî»-íðî» ù ÁÅêä¶ Çé¼ÜÆ îé¯ðæ» ñÂÆ ò¼Ö-ò¼Ö ð±ê» Çò¼Ú òðÇåÁÅÍ
ñ°à¶ðÆ ÜîÅå ÇÂÔ ×¼ñ Ú³×Æ åð·» ÜÅäçÆ ÔË ÇÕ Ü¯ Õ³î À°Ôé» çÆ åÅÕå éÔƺ
Õð ÃÕçÆ­ À°Ôé» çÆÁ» ÛÅåð-ÚÅñ» ÁÃÅéÆ éÅñ ÇÃð¶ ÚÅó· ÃÕçÆÁ» ÔéÍ
Á¼Ü ç¶ ï°¼× Á³çð îé°¼ÖÆ ç°éÆÁ» Çò¼Ú ñ°à¶ðÆ ÜîÅå èðî» Áå¶ Ô¯ð Ôð ÇÕÃî
ç¶ Á³è-ÇòÃòÅû ù ÁÅêä¶ ðÅÜ-êÌì³è çÆ À°îð Ô¯ð ñ³ìÆ Õðé ñÂÆ òðå ðÔÆ
ÔËÍ æ»-æ» ÇëðÕ± ç³×¶ íóÕŶ ÜÅ ðÔ¶ ÔéÍ ÇÂà åð·» ÇÂé·» èÅðÇîÕ Á³è-
ÇòôòÅû çÆ ÕÔÅäÆ ÚñçÆ ÁÅ ðÔÆ ÔËÍ
ÇÂà ÕÔÅäÆ ù ê±ðé ð±ê Çò¼Ú Öåî Õðé ñÂÆ ÇÂ¼Õ ÁÇÜÔÆ Çå¼ÖÆ
ÃîÇÜÕ åìçÆñÆ çÆ ñ¯ó ÔË­ ÇÂ¼Õ ÁÇÜÔ¶ ÇÂéÕñÅì çÆ ñ¯ó ÔË Ü¯ ÇÂé·»
èÅðÇîÕ Á³è-ÇòôòÅû çÆ Üó· Áå¶ î½Ü±çÅ îé°¼ÖåÅ ç¯ÖÆ ÇÂà ñ°à¶ð¶ ÃîÅÇÜÕ
ã»Ú¶ ù Öåî Õð ÃÕ¶Í ÁÇèÁÅåîòÅç Çòð°¼è دñ ÜîÅåÆ Ø¯ñ ç¶ ê˺åó¶ 寺 ÔÆ
ñÇóÁÅ ÜÅ ÃÕçÅ ÔËÍ ÇÂà é°Õå¶ ù Û¼â Õ¶ éÅÃÇåÕåÅ çÅ Õ¯ÂÆ òÆ êÌÚÅð
íÅò¶º ÇÕ³éÆ òÆ ÇÂîÅéçÅðÆ éÅñ ÇÕÀ°º éÅ ÕÆåÅ ÜÅò¶ ÁÇèÁÅåîÕ êÌíÅò ù

5. òÕåÆ å½ð Óå¶ ÔÆ Ã¼à îÅð ÃÕçÅ ÔËÍ êð ÇÂÃù Á³åî ð±ê Çò¼Ú Öåî éÔƺ Õð
ÃÕçÅÍ
åðÕôÆñ ðÃÅÇÂàÆ ê³ÜÅì ñ°à¶ðÆ ÜîÅå ò¼ñ¯º ëËñÅÂÆ Ü»çÆ Á³è-
ÇòôòÅû çÆ è°³ç ù ÇòÇ×ÁÅéÕ ÇòÚÅðèÅðÅ çÆ å¶÷ ð¯ôéÆ éÅñ Öåî Õðé
ç¶ À°êðÅñ¶ Õð¶×ÆÍ Ã°ÃÅÇÂàÆ Á¼Ü çÆÁ» ÁÇÜÔÆÁ» ÇÜÀ±ä ÔÅñå» ù ð¼ç
ÕðçÆ ÔË­ ÇÜ¼æ¶ Á³è-ÇòôòÅû­ ÜÅç±-à±ÇäÁ»­ ܯÇåô­ òÇÔî»-íðî» ÁÅÇç ç¶
Ú¼Õð Çò¼Ú ñ¯Õ ÇØð¶ ԯ¶ Ôé Áå¶ ñ°à¶ð¶ ðÅÜ êÌì³è çÆ À°îð ñ³ìÆ Õðé òÅñ¶
êÌÜÆòÆ­ ÃÅè­ Ã³å­ ÇÃÁÅ䶭 íÅÂÆ ÜÆ­ å»åÇðÕ­ ê°ÜÅðÆ­ ܯÇåôÆ­ êÅçðÆ ÁÅÇç
ÃîÅÇÜÕ Ãî¼ÇÃÁÅò» ç¶ ÁÃñ ÕÅðé» Óå¶ êðçÅ êÅ Õ¶ ÇîÔéåÕô ñ¯Õ» ù
ÕðÅîÅå»­ í±å»-ê̶廭 ÁÅåîÅò»­ ÇÕÃîå Áå¶ Õðî» ç¶ Ú¼Õð» Çò¼Ú ëÃÅÂÆ
Çëðç¶ ÔéÍ Ã°ÃÅÇÂàÆ êÅÖ³âÆÁ» ò¼ñ¯º êÌÚÅð¶ Ü»ç¶ Õ±ó êÌÚÅð çÅ êðçÅëÅô
Õð¶×ÆÍ Ã°ÃÅÇÂàÆ ÃðÕÅð ò¼ñ¯º ÕÆåÆÁ» Ü»çÆÁ» ð±óÆòÅçÆ­ ÇëðÕÅêÌÃåÆ Áå¶
ÜÅåÆ í¶ç-íÅò çÆÁ» Çé¼å-êÌåÆ çÆÁ» ØàéÅò» çÅ á¯Ã ð±ê Çò¼Ú
ÇòÇ×ÁÅéÕ ÇçÌôàÆÕ¯ä 寺 Çòð¯è Õð¶×ÆÍ ñ¯Õ» çŠïÚä ã³× ÇòÇ×ÁÅéÕ
ìéÅÀ°ºä ñÂÆ ò¼âÆ ê¼èð å¶ ÃÅÇÔå êÌÕÅÇôå ÕðÕ¶ ñ¯Õ» Çò¼Ú ò³â¶×ÆÍ ÃîÅÜ
Çò¼Ú êÌÚñå í±å»-êÌ¶å» çÆÁ» ØàéÅò» Áå¶ Ô¯ð ÒÕçðåÆÓ ØàéÅò» çÅ
ÇòÇ×ÁÅéÕ Ô¼ñ ê¶ô Õð¶×ÆÍ åðÕôÆñ ðÃÅÇÂàÆ ê³³ÜÅì ðÇÜ: Ôð Ú¶åé
ÇòÁÕåÆ ù À°êð¯Õå ÕÅðÜ Õðé ñÂÆ Á¼×¶ ÁÅÀ°ºä çŠüçÅ Çç³çÆ ÔËÍ

6. óÇòèÅé
èÅðÅ (À) ܼæ¶ì³çÆ-
A. ܼæ¶ì³çÆ çÅ é» åðÕôÆñ ðÃÅÇÂàÆ ê³ÜÅì Ô¯ò¶×Å
B. ܼæ¶ì³çÆ çÆ ìäåð ÜîÔ±ðÆ Ô¯ò¶×ÆÍ
C. ðÃÅÇÂàÆ Ôð îÃñ¶ êÌåÆ ÇòÇ×ÁÅéÕ Ã¯Ú ÁêäŶ×ÆÍ
D. ðÃÅÇÂàÆ ÁÅêä¶ ê̯×ðÅî Áé°ÃÅð Ãð×ðîÆÁ» Õð¶×Æ­ ÇÂÃçÅ ÇÕö ÇÃÁÅÃÆ
êÅðàÆ Ü» ܼæ¶ì³çÆ éÅñ Õ¯ÂÆ Ãì³è éÔƺ Ô¯ò¶×ÅÍ
E. ðÃÅÇÂàÆ ÁÅêä¶ Ã³ÇòèÅé Áå¶ ÁËñÅééÅî¶ Á³çð ðÇÔ Õ¶ Á×»Ôòè± å¶
ÜîÔ±ðÆ Ü¼æ¶ì³çÆ éÅñ ûÞÆÁ» Ãð×ðîÆÁ» Õð¶×ÆÍ
èÅðÅ (Á) çøåð-
î°¼Ö çøåð åðÕôÆñ íòé­ åðÕôÆñ Ú½ºÕ­ óضóÅ ìÅÂÆêÅí ìðéÅñÅ
(ê³ÜÅì) ÇòÖ¶ ÃÇæ¼å ÔËÍ
èÅðÅ (Â) À°ç¶ô-
A. ñ¯Õ» çŠïÚä ã³× ÇòÇ×ÁÅéÕ/åðÕôÆñ ìéÅÀ°äŠðÃÅÇÂàÆ çÅ î°¼Ö
À°ç¶ô Ô¯ò¶×ÅÍ
B. òÇÔî»-íðî» ù Çüè¶-ÁÇÃ¼è¶ ã³× éÅñ ëËñÅÁ ðÔÆ ñ°à¶ðÆ ÜîÅå Áå¶ ÇÂé·»
ç¶ ÃîÅÇÜÕ ÁÅðÇæÕ ÕÅðé» ìÅð¶ ñ¯Õ» ù Ú¶åé Õðé ñÂÆ ê̯×ðÅî À°ñÆÕ¶×ÆÍ
C. Á³è-ÇòôòÅû ç¶ ÇôÕÅð ñ¯Õ» çÆ ï¯× ÃÔÅÇÂåÅ ÕðÕ¶ áÆÕ ÇçôÅ Çò¼Ú
îÅð× çðôé Õð¶×ÆÍ
D. À°êð¯Õå À°ç¶ô çÆ ê±ðåÆ ñÂÆ ÇÕåÅì» çÅ êÌÕÅôé ÕðéÅ­ åðÕôÆñ
îË×÷Æé çÆ êÌÕÅôéÅ ÕðéÅ­ ÃËîÆéÅð åðÕôÆñ î¶ÇñÁ» çÅ Áï¯Üé ÕðéÅ­
Ú¶åéÅ ÕÅëÇñÁ»­ îËÇÜÕ ô¯Á» çÅ ê̯×ðÅî À°ñÆÕäÅ­ îÅéÇÃÕ Ãî¼ÇÃÁÅò» ç¶
Ô¼ñ ðÅÔƺ îÅéÇÃÕ ÇÃÔå Õ¶ºçð» ðÅÔƺ ï¯× Á×òÅÂÆ Õð¶×ÆÍ
E. ÁÅêä¶ À°ç¶ô çÆ ê±ðåÆ ÇÔ¼å ò¼è 寺 ò¼è ÇòÇ×ÁÅéÕ Ã¯Ú ç¶ èÅðéÆÁ» ù
ó×Çáå Õð¶×ÆÍ
èÅðÅ-(Ã) ¶:
A. î˺ìðÇô¼ê ÇÂ¼Õ ôËôé ñÂÆ B@@ ð°ê¶ Ô¯ò¶×Æ Áå¶ Ú¯ä 寺 êÇÔñ» î˺ìðÇô¼ê

7. éÇòÁÅÀ°äÆ ÷ð±ðÆ Ô¯ò¶×ÆÍ
B. Õ¯ÂÆ òÆ î˺ìð ÁÅêäÆ ÃÔ±ñå Áå¶ Ü¼æ¶ì³çÆ çÆ ñ¯ó Áé°ÃÅð ÇÕå¶ òÆ
î˺ìðÇô¼ê ñË ÃÕ¶×Å­ êð À°Ô ÇêÛñ¶ ï±Çéà Çò¼Ú¯º ðÃÅÇÂàÆ çÆ î°¼ãñÆ î˺ìðÇô¼ê
寺 ÖÅðÜ éÅ ÕÆåÅ Ô¯ò¶Í
C. Ôð ÇÂ¼Õ ÇòÁÕåÆ ù î˺ìð ìäé ò¶ñ¶ êÌä-ê¼åð íðéÅ Üð±ðÆ Ô¯ò¶×ÅÍ
D. éò» î˺ìð ìäé ò¶ñ¶ Ãì³èå ÇÂÕÅÂÆ ç¶ ÇÂ¼Õ î½Ü±çÅ î˺ìð ò¼ñ¯º åÃçÆÕ
Ô¯äÅ ÚÅÔÆçÅ ÔËÍ
E. Ôð î˺ìð ñÂÆ ÁËñÅééÅ óÇòèÅé Áå¶ êÌä-ê¼åð ù î³éäÅ Üð±ðÆ
Ô¯ò¶×ÅÍ
(Ã) ìÆ: À°îÆçòÅð î˺ìðÇô¼ê
A. À°îÆçòÅð î˺ìðÇô¼ê ëÆà E@ ð°ê¶ ÃñÅéÅ Ô¯ò¶×Æ
B. À°îÆçòÅð î˺ìð åðÕôÆñ îË×÷Æé çÅ ìÕÅÇÂçÅ êÅáÕ Ô¯ò¶×ÅÍ
C. À°îÆçòÅð î˺ìð­ À°îÆçòÅð î˺ìðÇô¼ê òÅñÅ êÌä-ê¼åð íð¶×ÅÍ
D. À°îÆçòÅð î˺ìð ÇܳéÅ Ãî» î˺ìðÇô¼ê òÅñÅ ëÅðî éÔƺ íðçÅ úéÅ Ãî»
À°îÆçòÅð ÔÆ ðÔ¶×ÅÍ
(Ã) ÃÆ: ðÃÅÇÂàÆ À°Ôé» ÇÚ³åÕ» ù ÁÅéð¶ðÆ î˺ìðÇô¼ê ç¶ò¶×Æ Ü¯ ÇÕö éÅ ÇÕö
ð±ê Çò¼Ú ÇòÇ×ÁÅéÕ ÇòÚÅðèÅðÅ ù êÌë°¼ñå ÕÅðé ñÂÆ ïåéôÆñ ÔéÍ ÇÂÔ
ÁÅéð¶ðÆ î˺ìðÇô¼ê òÅêà ñ¶ ÜÅä å¼Õ ÕÅÇÂî ðÔ¶×ÆÍ
èÅðÅ (Ô) î˺ìð» ç¶ ÁÇèÕÅð Áå¶ ëð÷-
A. ÇÂñÅÕ¶ Çò¼Ú Ôð ÇÕÃî çÆ ÕÇæå ×ËðÇòÇ×ÁÅéÕ ÜÅêçÆ ØàéÅ å¶ é÷ð
ð¼Ö¶×ÅÍ
B. ðÃÅÇÂàÆ çÆ Ã»ÞÆ ÃîÞ ç¶ ÇÖñÅë Õ¯ÂÆ Ãð×ðîÆ éÔƺ Õð¶×Å Áå¶ éÅ ÔÆ
ÇÔ¼ÃÅ ñò¶×ÅÍ
C. ðÃÇÂàÆ çÆÁ» Ãð×ðîÆÁ» Çò¼Ú ò¼è-Úó·Õ¶ ÇÔ¼ÃÅ ñò¶×Å Áå¶ ëËÃÇñÁ»
À°µå¶ Áîñ Õð¶×ÅÍ
D. Ôð ÇÂ¼Õ î˺ìð ù ÁÅêä¶ ÁçÅð¶ Çò¼Ú ìÇÔà Õðé­ Ú¯ä Õðé Áå¶ ÁÅê Ú°ä¶
ÜÅä çÅ ÁÇèÕÅð Ô¯ò¶×ÅÍ

8. E. ÇÕö ÇÃÁÅÃÆ Ü¼æ¶ì³çÆ çÅ ÁÔ°ç¶çÅð ðÃÅÇÂàÆ çÅ ÁÔ°ç¶çÅð éÔƺ ìä
ÃÕ¶×Å­ ÇÃðë ÃèÅðä î˺ìð ìäé çÅ ÁÇèÕÅð Ô¯ò¶×ÅÍ êð î°Ô¼ñÅ Õî¶àÆÁ»­
Ãê¯ðàà Õñ¼ì­ ÃÅÇÔåÕ å¶ Ã¼ÇíÁÅÚÅðÕ Õñ¼ì» Áå¶ àð¶â ï±éÆÁé» Óå¶ ÇÂÔ
îç ñÅ×± éÔƺ Ô¯ò¶×ÆÍ
èÅðÅ (Õ) ÁÔ°ç¶çÅð Áå¶ À°Ôé» çÆ Ú¯ä-
A. ñìÅ ê¼èð Óå¶ A@ ÇòíÅ×» ç¶ î°ÖÆÁ» çÆ Ú¯ä Ô¯ò¶×ÆÍ ÇÂÔ Ú¯ä âËñÆ ×¶à
ÇÂÜñÅà Õð¶×ÅÍ ÇòíÅ×» ç¶ î°ÖÆÁ» Óå¶ ÁÅèÅðå ñìÅ ÕÅðÜÕÅðéÆ Ô¯ò¶×ÆÍ
B. ÃÅð¶ ÁÔ°ç¶çÅð» çÆ Ú¯ä ÃðìóîåÆ Ü» ìÔ°ÔóîåÆ ç¶ ÁÅèÅð Óå¶ Ô¯ò¶×ÆÍ
ò¼è ò¯à» êÌÅêå Õðé òÅñ¶ çÆ Ú¯ä ÕÆåÆ ÜÅò¶×ÆÍ
C. ÁÔ°ç¶çÅð» çÆ Ú¯ä ç¯ ÃÅñ ñÂÆ Ô¯ò×ÆÍ
D. ÃËôé ÁêÌËñ 寺 îÅðÚ å¼Õ Ô¯ò¶×ÅÍ
E. ÃËôé ç¶ ÇòÚÕÅð ñìÅ ÁçÅð¶ ç¶ ÇÕö ÁÔ°ç¶çÅð ç¶ Õ³î ù ×Ëð-åüñÆìÖô
êŶ ÜÅä Ü» ÇÕö ÁÔ°ç¶çÅð ç¶ Õ³î Û¼â ÜÅä ÕÅðé­ À°ÃçÆ æ» Óå¶ ê±ðåÆ
Õðé ñÂÆ Ã±ìÅ òðÇÕ³× Õî¶àÆ ÁÇèÕÅðå Ô¯ò¶×ÆÍ ÇÂà åìçÆñÆ ñÂÆ ÔÅ÷ð
î˺ìð» çÅ B/C ÃÇÔîå Ô¯äÅ ÷ð±ðÆ Ô¯ò¶×ÅÍ
F. ܯé Áå¶ ÇÂñÅÕÅ ÇÂÕÅÂÆÁ» î¼ç é³. E Áé°ÃÅð ÁÅêäÆ îÆÇà³× ÕðÕ¶
À°êð¯Õå åìçÆñÆ Õð ÃÕä×ÆÁ»Í
G. ܯé î°ÖÆÁ» çÆ Ú¯ä-
ÇÂÕÅÂÆÁ» ç¶ Ü¼æ¶ì³çÕ Áå¶ Çò¼å 寺 ÇÂñÅòÅ A@ î˺ìð» Çò¼Ú¯º ÇÂ¼Õ âËñÆ׶à
Áé°ÃÅð ÁÅêä¶ Çò¼Ú¯º ê³Ü ܯé î°ÖÆÁ»- ܼæì³çÕ ÇòíÅ×­ Çòå å¶ îË×÷Æé
ò³â­ îÅéÇÃÕ ð¯×­ ÃÇíÁÅÚÅðÕ ÇòíÅ× Áå¶ îÆâÆÁÅ ÇòíÅ× çÆ Ú¯ä
Õðé׶Í
H. ÇÂñÅÕÅ ÇÂÕÅÂÆ ÁÅêä¶ Çò¼Ú¯º Ü¯é» çÆ åð÷ Óå¶ ê³Ü î°ÖÆ Ú°ä¶×ÆÍ ÇÕö òÆ
éòƺ ìäé òÅñÆ ÇÂÕÅÂÆ çÆ Ú¯ä ܯé ç¶ ÇÕö ÁÅ×± çÆ Çé×ðÅéÆ Ô¶á Ô¯ò¶×Æ
Áå¶ ê°ðÅäÆ ÇÂÕÅÂÆ çÆ Ú¯ä ÇÂÃ ç¶ êÇÔñ¶ ÁÅ×±Á» çÆ Çé×ðÅéÆ Ô¶á Ô¯ò¶×ÆÍ
I. ÇÂÕÅÂÆ ò¼ñ¯º ܯé ñÂÆ Ú°ä¶ ×¶ âËñÆ׶à ÔÆ Ã±ì¶ ñÂÆ âËñÆ׶à Ô¯ä׶Í
A@. À°êðñ¶ ÁçÅð¶ å¶ ÁÔ°ç¶çÅð Ô¶áñ¶ ÁçÅð¶ ç¶ ÁÔ°ç¶çÅð éÔƺ ðÇÔä׶Í

9. ÃÔÅÇÂÕ î°ÖÆ ÁçÅÇðÁ» ç¶ î°ÖÆ ðÇÔ ÃÕç¶ ÔéÍ
AA ܯé Ü» Ã±ì¶ ç¶ ÁÔ°ç¶çÅð» çÆ Ú¯ä ÕÅðä ÖÅñÆ Ô¯Â¶ ÁÔ°ç¶ Ã±ìÅ âËñÆ׶à
ÇÂÜñÅà 寺 ìÅÁç Ú¯ä ÕðÕ¶ ê±ð¶ ÜÅä׶Í
èÅðÅ (Ö) ܼæ¶ì³çÕ ã»ÚÅ-
òåðîÅé ÔÅñå» Çò¼Ú ðÃÅÇÂàÆ Çå³é êóÅòÆ Ô¯ò¶×ÆÍ
ñìÅ Õî¶àÆ-
A. ñìÅ ÁË×ÜËÕÇàò- Ã±ì¶ ç¶ çû ÇòíÅ×» ç¶ î°ÖÆ ÇÂÃç¶ î˺ìð Ô¯ä׶Í
B. ñìÅ òðÇÕ³× Õî¶àÆ- Ã±ì¶ ç¶ ÇòíÅ×» ç¶ î°ÖÆÁ» 寺 ÇÂñÅòÅ Ü¯é» ç¶
ܼæ¶ì³çÕ î°ÖÆ ÇÂÃç¶ î˺ìð Ô¯ä׶Í
C. ñìÅ Üéðñ ìÅâÆ- ñìÅ ÁË×ÜËÕÇàò Õî¶àÆ­ Ü¯é» ç¶ ê³Ü¶ ÇòíÅ× î°ÖÆ Áå¶
ÇÂÕÅÂÆÁ» ç¶ Ü¼æ¶ì³çÕ î°ÖÆÁ» Óå¶ ÁÅèÅðå Ô¯ò¶×ÆÍ
÷¯é Õî¶àÆ-
ܯé ÁË×ÜËÕÇàò- ܯé ç¶ Ú°ä¶ ê³Ü¶ î°ÖÆÁ» å¶ ÁÅèÅðå Ô¯ò¶×ÆÍ
ܯé òðÇÕ³× Õî¶àÆ- ܯé ç¶ ê³Ü» ÇòíÅ×Æ î°ÖÆÁ» 寺 ÇÂñÅòÅ ÷¯é Çò¼Ú
ê˺çÆÁ» ÇÂÕÅÂÆÁÅ ç¶ Ü¼æ¶ì³çÕ î°ÖÆ ÇÂÃç¶ î˺ìð Ô¯ä×¶Í Ü¯é Õî¶àÆ çÆ îÆÇà³×
Ã ܼæ¶ì³çÕ î°ÖÆ çÆ ×Ëð-ÔÅ÷ðÆ Çò¼Ú À°Ãç¶ ÃÅð¶ ÁÇèÕÅð ܯé ç¶ Çò¼å-
ÇòíÅ× î°ÖÆ Õ¯ñ Ô¯ä׶Í
ÇÂñÅÕÅ Õî¶àÆ-
ÇÂà ù ìäÅÀ°ºä ñÂÆ Ø¼à¯ Ø¼à A@ î˺ìð» çÆ ÷ð±ðå Ô¯ò¶×ÆÍ ÇÂÕÅÂÆ çÆ Ú¯ä
Ã A@ î˺ìð» çÅ ÔÅ÷ð Ô¯äÅ ÷ð±ðÆ ÔËÍÍ ò¼è î˺ìð» çÆ ÔÅñå Çò¼Ú E@
êÌåÆôå î˺ìð» çÅ ÔÅ÷ð Ô¯äÅ ÷ð±ðÆ ÔËÍ ÇÂ¼Õ Çê³â Ü» ôÇÔð Çò¼Ú ÇÂ¼Õ ÔÆ
ÇÂÕÅÂÆ Ô¯ò¶×ÆÍ
ÇÂÕÅÂÆ çÆ ÁË×ÜËÕÇàò- ÇÂà Çò¼Ú ê³Ü ÇòíÅ×» ç¶ î°ÖÆ ôÅîñ Ô¯ä׶Í
Üéðñ ìÅâÆ- ÇÂà Çò¼Ú ÇÂÕÅÂÆ çÆ Ãî°¼ÚÆ î˺ìðÇô¼ê ôÅîñ Ô¯ò¶×ÆÍ ÇÂÕÅÂÆ ç¶
ܼæ¶ì³çÕ î°ÖÆ çÆ ×Ëð-ÔÅ÷ðÆ Çò¼Ú À°Ã ç¶ ÃÅð¶ ÁÇèÕÅð Çòå ÇòíÅ× ç¶ î°ÖÆ
Õ¯ñ Ô¯ä׶Í
èÅðÅ (×) ÁÔ°ç¶çÅð å¶ À°é·» ç¶ Õ³î-

10. î½Ü±çÅ ñ¯ó» Áé°ÃÅð ñìÅ ê¼èð ç¶ A@ ÇòíÅ× Ô¯ä×¶Í ñ¯ó Áé°ÃÅð Ôð ÇòíÅ×
Çò¼Ú ÃÔÅÇÂÕ î°ÖÆ Ô¯ä×¶Í ÇÂé·» ÃÔÅÇÂÕ î°ÖÆÁ» ù ñìÅ ÁË×ÜËÕÇàò Çéï°Õå
Õð¶×ÆÍ Ôð ÇòíÅ× ÁÅêä¶ å½ð å¶ ÁÅêä¶ Õ³î-ÕÅð ù ÇìÔåð ìäÅÀ°ºä ñÂÆ
ïåé Ü°àŶ×ÅÍ êð À°ñÆÕ¶ ê̯×ðÅî ñìÅ- ÁË×ÜËÕÇàò 寺 ñò¶×ÅÍ ÇòíÅ×»
ç¶ î°ÖÆ ê¼åð- ÇòÔÅð çÅ ðÆÕÅðâ/éÕñ î°¼Ö çëåð Çò¼Ú ç¶ä×¶Í Ôð åð·» çÅ
ê¼åð-çëåðÆ ðÆÕÅðâ Çò¼Ú çðÜ Ô¯ò¶×ÅÍ ÇòíÅ× Áå¶ À°é·» çÆ Õ³î-ò³â Ô¶á
ÇñÖ¶ Áé°ÃÅð ÔËÍ
A. ܼæ¶ì³çÕ ÇòíÅ×- ðÃÅÇÂàÆ çÅ î°¼Ö å½ð Óå¶ Ã³ÚÅñé Õð¶×ÅÍ îÆÇà³×»
ì°ñŶ×Å­ îÆÇà³×» çÆ ÕÅðòÅÂÆ çÅ ÇðÕÅðâ ð¼Ö¶×Å å¶ îÆÇà³×» ÇÂà çÆ
Çé×ðÅéÆ ÓÚ Ô¯ä×ÆÁ»Í ÇÕö Ã ò¯à» ìðÅìð ðÇÔä çÆ Ã±ðå ÓÚ Ü¼æ¶ì³çÕ
î°ÖÆ Õ¯ñ âÆÃÅÂÆÇâ³× ò¯à çÅ ÁÇèÕÅð Ô¯ò¶×ÅÍ ÃÅð¶ ÇòíÅ× Õ³î»­ êÌÅêåÆÁ»
å¶ Ãî¼ÇÃÁÅò» ù ÇÂà ÇòíÅ× Õ¯ñ ð¼Öä׶ å» ÇÕ ñ¯ó Áé°ÃÅð Áܳⶠñ¼×
ÃÕäÍ
ܼæ¶ì³çÕ î°ÖÆ
* ܼæ¶ì³çÆ çÅ ëËñÅÁ î÷ì±åÆ ñÂÆ ÇçôÅ- Çéðç¶ô åÇÔ Õð¶×ÅÍ
* ܼæ¶ì³çÆ çÅ ëËñÅÁ Õðé Áå¶ ÜÅìåÅ ÕÅÇÂî ð¼Öä çÅ ÁÇèÕÅð Ô¯ò¶×ÅÍ
* Üæ¶ì³çÆ ÓÚ­ Á½ðå» çÆ ôî±ñÆÁå ñÂÆ Çòô¶ô À°êðÅñ¶ Õð¶×ÅÍ
* Üæ¶ì³çÆ ç¶ çëåð­ ÇðÕÅðâ Áå¶ ÜÅÇÂçÅç ç¶ ð¼Ö-ðÖÅÁ ñÂÆ Ç÷³î¶òÅð
Ô¯ò¶×ÅÍ
B. Çòå î°ÖÆ- çëåð­ êËö Áå¶ êÌÅêðàÆ çÅ Ãà¶à ê¼èð å¶ ÇÔÃÅì-ÇÕåÅì
ð¼Ö¶×ÅÍ ÁÅîçé ç¶ éò¶º òÃÆÇñÁ» çÆ Ö¯Ü ÕðéÅ Áå¶ Ã°ÃÅÇÂàÆ ù ÁÅðæÕ
ê¼Ö¯º î÷ì±å Õðé ñÂÆ éÆåÆÁ» ÇåÁÅð Õð¶×ÅÍ
ìËºÕ ÖÅåÅ- ìËºÕ ÖÅåÅ Çò¼å ÇòíÅ× ç¶ î°ÖÆ­ ܼæ¶ì³çÕ î°ÖÆ Áå¶ ÇêÌÇà³×
ÇòíÅ× ç¶ î°ÖÆÁ» ç¶ é» Óå¶ Ú¼ñ¶×ÅÍ ÇÂé·» î°ÖÆÁ» Çò¼Ú¯º ÇÕö ç¯é» ç¶
çÃåÖå» ç¶ éÅñ êËö ÕãòŶ ÜÅ ÃÕä׶Í
C. üÇíÁÅÚÅðÕ ÇòíÅ×- ðÃÅÇÂàÆ çÆ ÇòÚÅðèÅðÅ ç¶ êÌÚÅð-êÌÃÅð ÇÔ¼å
éÅàÕ­ Õ¯ðÆú×ÌÅëÆ­ ×Æå ÁÅÇç ÇñÖä¶-ÇñÖÅÀ°ºä¶­ ÇåÁÅðÆ ÕðÅÀ°ä ÁÅÇç

11. ñÂÆ Á×òÅÂÆ ç¶ò¶×ÅÍ
* ؼà ÖðÚ å¶ ñ¯óò³ç ñ¯Õ» Çò¼Ú ÇñÜÅä ñÂÆ ÇòÀ°ºåì³çÆ ìäŶ×ÅÍ
* ÇòÇ×ÁÅéÕ å¶ À°ÃÅð± üÇíÁÅÚÅð êËçÅ Õðé Áå¶ ì¶ñ¯óÆÁ» Áå¶ ÖðÚÆñÆÁ»
ðÃî»­ ò¶ñÅ-ÇòÔÅ Ú°¼ÕÆÁ» Õçð»-ÕÆîå» ù ìçñä ñÂÆ ÇçôÅ-Çéðç¶ô
ÇåÁÅð ÕðéÅ Áå¶ À°Ãç¶ Áîñ ñÂÆ ÃîÅÇÜÕ ñÇÔð êËçÅ Õð¶×ÅÍ
* àÆ. òÆ. ÚËéñ» Áå¶ ð¶âÆú ðÅÔƺ ðÃÅÇÂàÆ çÆ ÃîÞ éÅñ ñËà ê̯×ðÅî ê¶ô
Õðé ñÂÆ ïåé Ü°àŶ×ÅÍ
* êÇÔñ» 寺 ÇåÁÅð éÅàÕ» å¶ ×Æå» çÆÁ» òÆ. âÆ ú., ÃÆ. âÆ. ÁÅâÆú ÁÅÇç
ù ÇÂÕ¼áÅ ÕðéÅÍ ÁËâÆÇà³× ÁÅÇç ÕðÕ¶ ñ¯Õ» Çò¼Ú ÇñÜÅä ñÂÆ ÃàÅÕ ÇåÁÅð
ÕðéÅ å¶ ò³âäÅÍ
* Ô¼æ çÆ ÃëÅÂÆ òÅñ¶ àÇð¼Õ» ç¶ êÌçðôé ñÂÆ àÆî» ÇòÕÃå ÕðéÅÍ
D. îÆâÆÁÅ ÇòíÅ×- ÇÂñËÕàð½ÇéÕ å¶ Çê̳à îÆâƶ Çò¼Ú ðÃÅÇÂàÆ çÆ ÃîÞ
Áå¶ Ãð×ðîÆÁ» çÆ Çðê¯ðÇà³× å¶ êÌÃÅðå ÕðÅÀ°ºä ñÂÆ ïåé Ü°àÅÀ°ä¶Í
ÁÖìÅð»­ ð¶âÆú å¶ àÆ. òÆ. ÚËéñ» À°µêð ÁÅ ðÔ¶ ×Ëð-ÇòÇ×ÁÅéÕ êÌÚÅð-
êÌÃÅð ù ð¯Õä ñÂÆ î¯óòƺ êÌÚÅð Ãî¼×ðÆ ÇåÁÅð ÕðÕ¶ ÜòÅì ç¶äÅÍ
* ðÃÅÇÂàÆ Ãì³èÆ Ü» Çòð¯èÆ ÛêçÆ å¶ êÌÃÅÇðå Ô°³çÆ Ãî¼×ðÆ çÅ ðÆÕÅðâ
ð¼ÖäÅÍ Ã³êÅçÕ»­ âÅÇÂðËÕàð» éÅñ óêðÕ ÃæÅêå ÕðéÅÍ
E. îË×÷Æé óêÅçÕÆ ÇòíÅ×- îË×÷Æé ñÂÆ îËàð ÇåÁÅð ÕðéÅ­ ÁËÇâà Õðé­
ÇñÖå» ÇñÖäÅ-ÇñÖÅÀ°äÅ­ Õ³ê¯Ü ÕðÅÀ°äÅ­ êð±ë ç¶ÖäÅ­ âÆ÷ÅÂÆé ÕðéÅ
ÁÅÇçÍ îË×÷Æé çÅ ê¼èð À°¼ÚÅ Ú°¼Õä­ ñ¯Õ–ÇêÌÁåÅ òèÅÀ°ä ñÂÆ ïåé
Ü°àÅÀ°äÅÍ
F. ÃÅÇÔå ÇòíÅ×- Üæ¶ì³çÆ ç¶ ì½ÇèÕ ÇòÕÅà ñÂÆ ò¼Ö¯-òÖð¶ ÇòÇôÁ» å¶
ÇÕåÅì» ÇñÖäÅ­ ÇñÖÅÀ°äÅ­ Áé°òÅç ÕðéÅ-ÕðòÅÀ°äÅ­ ê˺ëÇñà ÇåÁÅð
ÕðéÅ­ Õñ³âð- âÅÇÂðÆ ÁÅÇç ÇåÁÅð ÕðéÅ ÕðòÅÀ°ºäÅÍ
* Ôð åð·» çÆ Ûêä Ãî×ðÆ ù î°Õ³îñ å¯ð Óå¶ Õ³ê¯Ü ÕðÅÀ°ºä å¼Õ çÆ ÇâÀ±àÆ
ÇéíÅÀ°äÅÍ
* êÇÔñ» 寺 ÇåÁÅð ÛêÆÁ» ðÃÅÇÂàÆ çÆ ÃîÞ òèÅÀ°ºçÆÁ» ê°ÃåÕ» çÆ

12. ñÅÇÂìð¶ðÆ ÇåÁÅð ÕðéÅÍ
* òËé ÃÅÇÔå ÇòíÅ× ç¶ î°ÖÆ çÆ ç¶Ö-ð¶Ö ÓÚ Ú¼ñ¶×ÆÍ ñ¯ó Áé°ÃÅð ÃÔÅÇÂÕ
ñ×Ŷ ÜÅä×¶Í Ôð îÔÆé¶ ÇÔÃÅì çëåð Çò¼Ú Üî·» Ô¯ò¶×ÅÍ
G. Çê̳Çà³× ÇòíÅ×- Ôð åð·» ç¶ Ôð ê¼Ö¯º ÇåÁÅð îËàð ù Çê̳à ÕðòÅÀ°ºäÅ­ ò³â
ÕðéÅ­ Õ°¼ñ ÃàÅÕ çÅ ÇÔÃÅì ð¼ÖäÅ­ Çê̳Çà³× Ãî¼×ðÆ å¶ ÁÅÀ°ä òÅñ¶ ÖðÇÚÁ»
ù ØàÅÀ°ä ñÂÆ ïåé Ü°àÅÀ°äÅÍ
* êÌåÆ ï±Çéà öñ ð¶à åÇÔ ÕðéÅ å¶ Ã-Ã ÇÃð òèÅÀ°äÅ- ØàÅÀ°äÅÍ
H. Õ½îÆ å¶ Õ½î»åðÆ åÅñî¶ñ ÇòíÅ×- ðÃÅÇÂàÆ ç¶ êÌÚÅð-êÌÃÅð ÇÔ¼å ê³ÜÅì­
íÅðå Áå¶ ç°éÆÁ» ê¼èð å¶ Ã³êðÕ ÃæÅêå Õðé¶Í ÃîÅé ÇòÚÅð» òÅñÆÁ»
ܼæ¶ì³çÆÁ» éÅñ Õ½îÆ å¶ Õ½î»åðÆ ê¼èð çÆ Ã»Þ ÇòÕÃå Õðé ñÂÆ ïåé
Ü°àÅÀ°äÅÍ
* ç±ð ìËᶠÔîçðç­ ÇÚ³åÕ­ ÇòÁÕåÆÁ» éÅñ ê¼åð- ÇòÔÅð ðÅÔƺ åÅñî¶ñ
ÕðéÅ å¶ À°Ôé» çÆÁ» öòÅò» ܼæ¶ì³çÆ ñÂÆ êÌÅêå ÕðéÅÍ
* ðÃÅÇÂàÆ ò¼ñ¯º ÛÅêÆ Ãî×ðÆ ù ç±Ãð¶ Ö¶åð» Çò¼Ú êÔ°³ÚÅÀ°ºäÅ å¶ Ô¯ðé» ò¼ñ¯º
ÛÅêÆ Ü»çÆ Ãî¼×ðÆ ù ðÃÅÇÂàÆ òÅÃå¶ À°êñ¼ìè ÕðÅÀ°äÅÍ
I. îÅéÇÃÕ ÇÃÔå îôòðÅ ÇòíÅ×- îÅéÇÃÕ Ãî¼ÇÃÁÅò» ç¶ ÃñÅÔ Õ¶ºçð»
Á³çð ÁÅÀ°ºç¶ ÇòÁÕåÆÁ» Ãì³èÆ î˺ìð» ù àð¶Çé³× ç¶ä ñÂÆ òðÕôÅê»
ñ×ÅÀ°äÅ­ ï¯× âÅÕàð» ù üç Õ¶ òðÕôÅê» å¶ ÃËîÆéÅð Õðé¶Í ê³ÜÅì Çò¼Ú
îÅéÇÃÕ ÇÃÔå îôòðÅ Õ¶ºçð ÃæÅêå ÕðéÅ å¶ ìÕÅÇÂç××Æ éÅñ À°é·» çÅ
ÇéðÆÖä ÕðéÅÍ
A@. ÕÅùé ÇòíÅ×- ðÃÅÇÂàÆ ù ÕÅùéÆ îÃÇñÁ» Óå¶ ÃñÅÔ ç¶äÅÍ Ã°ÃÅÇÂàÆ
çÆ ÃîÞ Áå¶ Õ³î-ÕÅð À°µêð ÇÕö òÆ åðÆÕ¶ éÅñ êÌíÅò êÅÀ°ºä òÅñ¶ ÕÅùé»­
Çéïî»­ Ô°Õî»­ ÁçÅñåÆ ëËÃÇñÁ» ÁÅÇç ìÅð¶ ðÃÅÇÂàÆ ç¶ î˺ìð» ù ÜÅ×ð±Õ
ÕðéÅÍ
èÅðÅ (Ø) îÆÇà³×»-
A. Ôð ÁçÅð¶ çÆ îÆÇà³× ç¯ îÔÆé¶ Çò¼Ú ÇÂ¼Õ òÅð ì°ñÅÀ°äÆ ñÅ÷îÆ Ô¯ò¶×ÆÍ
B. Ôð ê¼èð Óå¶ îÆÇà³× çÅ Õ¯ðî E@ êÌåÆôå ê±ðÅ î³ÇéÁÅ ÜÅò¶×ÅÍ

13. C. ܯé ê¼èð Óå¶ ÇÂÜñÅà 寺 Û¶ îÔÆé¶ ìÅÁç ÇÛîÅÔÆ ÇÂÕ¼åðåÅ Ô¯ò¶×ÆÍ ÇÜÃ
Çò¼Ú ܯé ç¶ ê³Ü» î°ÖÆÁ» 寺 ÇÂñÅòÅ Ôð ÇÂÕÅÂÆ ç¶ Ø¼à¯-ؼà ê³Ü î˺ìð ôÅîñ
Ô¯ä׶Í
D. ÇÂÜñÅà 寺 ÇÂ¼Õ ÃÅñ ìÅÁç ñìÅ ê¼èð Óå¶ ÇÂÕ¼åðåÅ Ô¯ò×Æ ÇÜà Çò¼Ú
çà ñìÅ î°¼ÖÆ­ Ü¯é» ç¶ ê³Ü¶ î°ÖÆÁ» 寺 ÇÂñÅòÅ ÇÂÕÅÂÆ ç¶ Üæ¶ì³çÕ å¶ Çò¼å
î°ÖÆ ÇÂÃç¶ î˺ìð Ô¯ä׶Í
èÅðÅ (Ù) âËñÆ׶à ÁÜñÅÃ-
A. ÇÂÔ ç¯ ÃÅñ Çò¼Ú ÇÂ¼Õ òÅð Ô¯ò¶×ÅÍ
B. Ôð ÇÂÕÅÂÆ çŠܼæ¶ì³çÕ î°ÖÆ Áå¶ Çò¼å ÇòíÅ× çÅ î°ÖÆ ÇÂÃ ç¶ î˺ìð
Ô¯ä׶Í
C. A@ îËìð» î×ð ÇÂ¼Õ âËñÆ׶à Ô¯ò¶×Å íÅò A@ Çò¼Ú¯º Ǽխ B@ Çò¼Ú¯º 篭 C@
Çò¼Ú¯º Çå³é ÁÅÇçÍ
D. ÁÜñÅà çÅ Õ¯ðî 򡊦 ׶ âËñÆ׶໠çÅ E@ êÌåÆôå ê±ðÅ î³ÇéÁÅ ÜÅò¶×ÅÍ
E. ÁÜñÅà Çò¼Ú ÇêÛñ¶ ÃÅñ çÅ ñ¶ÖÅ-ܯÖÅ­ ÁÅîçé ÖðÚ çÅ ÇÔÃÅì-ÇÕåÅì
Áå¶ ÁÅÀ°ä òÅñ¶ Ã ñÂÆ ê̯×ðÅî åÇÔ Õð¶×ÅÍ
F. ÇÂÔ Ã°ÃÅÇÂàÆ çÅ ÃðòÀ°µÚ ÁçÅðÅ Ô¯ò¶×ÅÍ
G. óÇòèÅé Áå¶ ÁËñÅééÅî¶ Çò¼Ú ïè âËñÆ׶à ÁÜñÅà ÔÆ Õð¶×ÅÍ Ã¯è Õðé
ñÂÆ ÔÅ÷ð î˺ìð» çÅ B/C çÅ ÃÇÔîå Ô¯äÅ Üð±ðÆ ÔËÍ
èÅðÅ (Ú) ëËÃñ¶-
A. Ôð ëËÃñÅ Õðé ñÂÆ­ ÃðìóîåÆ å¶ êÔ°³Úä ñÂÆ ìÇÔà ԯò¶×ÆÍ ÃðìóîåÆ
éÅ Ô¯ä çÆ ÔÅñå Çò¼Ú ì԰óîåÆ ç¶ ëËÃñ¶ ù î³éäÅ å¶ ñÅ×± ÕðéÅ ñÅ÷îÆ
Ô¯ò¶×ÅÍ
B. À°êðñ¶ ÁçÅð¶ ç¶ ëËÃÇñÁ» ù ñÅ×± Õðé ñÂÆ Ô¶áñ¶ ÁçÅð¶ êÅì³ç Ô¯ä׶Í
C. Ôð î˺ìð ÁÅêä¶ ÁçÅð¶ Á³çð ÔÆ ìÇÔà Õð ÃÕ¶×Å Áå¶ ÁÅêä¶ ÇòÚÅð òÆ
Ãì³èå ÁçÅð¶ Çò¼Ú ÔÆ ð¼Ö ÃÕ¶×ÅÍ ÇÕö îÃñ¶ ìÅð¶ ìÇÔÃ-ÇòÚÅð Ãì³èå
ÁçÅð¶ Çò¼Ú ÔÆ Ô¯ò¶×ÆÍ
èÅðÅ (Û) Õ³î

14. A. Õ³î çÅ Ö¶åð ÃÆÇîå éÔƺ Ô¯ò¶×ÅÍ Ã°ÃÅÇÂàÆ ç¶ î˺ìð ù ÇÜ¼æ¶ ÇÕå¶ òÆ ÇÕö
T×Ëð ÇòÇ×ÁÅéÕU ÜÅêçÆ ØàéÅ çÅ êåÅ ñ¼×¶ À°Ô ÁÅêä¶ å½ð Óå¶ À°ÃçÆ
êóåÅñ Õð¶×ÅÍ ÁÃîðæ Ô¯ä Óå¶ ÁÅêäÆ ÇÂÕÅÂÆ Çò¼Ú ð¼Ö¶×ÅÍ ÇÂÕÅÂÆ
ÁÃîðæ Ô¯ä å¶ Ü¯é Õî¶àÆ Ô¼ñ Õð¶×ÆÍ Ü¯é Õî¶àÆ ç¶ ÁÃîðæ Ô¯ä Óå¶ Õ¶Ã
ñìÅ Õî¶àÆ Õ¯ñ ÜÅò¶×ÅÍ
B. ñìÅ Õî¶àÆ Õ¯ñ ÇÃ¼è¶ ÁŶ նà ÇÂñÅÕÅ Õî¶àÆ éÅñ åÅñî¶ñ ÕðÕ¶ Ô¼ñ ÕÆå¶
ÜÅä׶
C. ÇÂÕÅÂÆÁ» Ôð åð·» çÆ Ãî¼×ðÆ Ü¯é» å¯º êÌÅêå Õðé×ÆÁ»Í
D. ܯé ñÂÆ êÌÅêåÆ ÕÆåÆ Ãî¼×ðÆ çÆ Ç÷³î¶òÅðÆ Ü¼æ¶ì³çÕ î°ÖÆ Áå¶ Çò¼å î°ÖÆ
çÆ Çé¼ÜÆ Ô¯ò¶×ÆÍ
E. îÅéÇÃÕ Ãî¼ÇÃÁÅò» ç¶ ÃñÅÔ Õ¶ºçð Ãì³Çèå ÇòíÅ× åËÁ Õð¶×ÅÍ
èÅðÅ (Ü) ë³â-
A. î˺ìðÇô¼ê Áå¶ Ú³ç¶ ÛêÆÁ» Ô¯ÂÆÁ» ðÃÆç ì°¼Õ» 寺 ռචÜÅä×¶Í ðÃÆç ì°¼Õ»
ñìÅ Õî¶àÆ ÛÅê¶×ÆÍ
B. ñ¯ó êËä Óå¶ Ã°ÃÅÇÂàÆ Çòô¶ô ë³â ǼÕáÅ Õð¶×ÆÍ
C. ÇÂÕÅÂÆÁ» ÁÅêäÅ ÖðÚ ÇÂÕ¼áÆ Ô¯ÂÆ ëÆà Áå¶ Ú³ÇçÁ» 寺 ÚñÅÀ°ä×ÆÁ»Í
ØÅàÅ êËä çÆ Ã±ðå Çò¼Ú ÕÅðé ç¼Ã Õ¶ À°êðñ¶ ÁçÅð¶ 寺 îçç ñÂÆ ÜÅ ÃÕçÆ
ÔËÍ
D. ñìÅ Õî¶àÆ êÌÚÅð Ãî¼×ðÆ Áå¶ Ô¯ð ÖðÇÚÁ» ñÂÆ ÇÂÕÅÂÆÁ» 寺 ë³â
ñò¶×ÆÍ
E. ÇÂÕÅÂÆÁ» çÆ Õ°¼ñ î˺ìðÇô¼ê çÅ F@ êÌåÆôå ñìÅ Õî¶àÆ Õ¯ñ­ B@ êÌåÆôå
ܯé Õî¶àÆ Õ¯ñ Áå¶ B@ êÌåÆôå ÇÂÕÅÂÆ Õ¯ñ ðÔ¶×ÅÍ
F. ÇÔÃÅì-ÇÕåÅì ç¶ Á³çð±éÆ ÁÅÇâà ñÂÆ Ã±ìÅ ÁË×ÜËÕÇàò ñ¯ó Áé°ÃÅð
Çå³é î˺ìðÆ ÁÅð÷Æ Õî¶àÆ Çéï°Õå Õð¶×Æ ÇÜà Çò¼Ú ñìÅ Õî¶àÆ çÅ Õ¯ÂÆ î˺ìð
ôÅîñ éÔƺ Ô¯ò¶×ÅÍ
èÅðÅ (Þ) ÜÅìå¶ çÆ ÕÅðòÅÂÆ-
A. Çìé» ÇÕö ÜÅÇÂ÷ ÕÅðé ç¶ ñ×ÅåÅð Çå³é îÆÇà³×» Çò¼Ú ×ËðÔÅ÷ð ðÇÔä å¶

15. Ãê¼ôàÆÕðé çÅ î½ÕÅ ç¶ Õ¶ À°Ã Çòð°¼è ÷Åìå¶ çÆ ÕÅðòÅÂÆ ÕÆåÆ ÜÅò¶×ÆÍ
B. ê̯×ðÅî­ Ã³ÇòèÅé­ ÁËñÅééÅ Áé°ôÅÃé çÆ À°ñ³ØäÅ Õðé òÅñ¶ ç¶
ÇÖñÅë ÷Åìå¶ çÆ ÕÅðòÅÂÆ ÕÆåÆ ÜÅò¶×ÆÍ
C. ÇÂÔ ÕÅðòÅÂÆ ÇÚåÅòéÆ ç¶ä­ ÁÇèÕÅð ØàÅÀ°ä­ î˺ìðÇô¼ê ÖÅðÜ Õðé
Áå¶ ÜéåÕ ÇéÖ¶èÆ Õðé å¼Õ Ô¯ ÃÕçÆ ÔËÍ
D. î˺ìðÇô¼ê ÖÅðÜ Õðé Ü» ÜéåÕ ÇéÖ¶èÆ Õðé ñÂÆ Ã±ìÅ ÁË×ÜËÕÇàò çÆ
îéܱðÆ ñËäÆ Üð±ðÆ Ô¯ò¶×ÆÍ
Ú°ä½åÆ
åðÕôÆñ ðÃÅÇÂàÆ ê³ÜÅì (ðÇÜ:) ÇÂÔ ÁËñÅé ÕðçÆ ÔË ÇÕ ÇÂÔ ê³Ü
ñ¼Ö ð°ê¶ çÅ ÇÂéÅî ç°éÆÁ» ç¶ ÇÕö ÁÇÜÔ¶ ÇòÁÕåÆ ù ç¶ä ñÂÆ ÇåÁÅð ÔË­
ÇÜÔóÅ è¯ÖÅ-ðÇÔå ÔÅñå» Çò¼Ú­ Õ¯ÂÆ ÁÖ½åÆ ÚîåÕÅðÆ Ü» ÁÖ½åÆ Áñ½ÇÕÕ
ôÕåÆ çÅ ÇòÖÅòÅ Õð ÃÕçÅ Ô¯ò¶Í ÇÂÔ ê¶ôÕô ðÃÅÇÂàÆ ù êÇÔñÅ ÇÂéÅî ܶå±
ç¶ Çîñä å¼Õ Ö°¼ñ·Æ ðÔ¶×ÆÍ
ç¶ò-ê°ðô­ Ã³å­ ï¯×Æ­ ÇÃ¼è­ ×°ð±­ ÃòÅîÆ Áå¶ Ô¯ð ç±Ãð¶ ð±ÔÅéÆ
ÕÃðå» ðÅÔƺ Ü» êÌîÅåîÅ çÆ í×åÆ ðÅÔƺ Õ¯ÂÆ Áé¯ÖÆ ôÕåÆ êÌÅêå Õðé çÅ
çÅÁòÅ Õðç¶ Ôé­ À°Ô­ ÇÂà ÇÂéÅî ù Ô¶á ÇñÖ¶ ÚîåÕÅð» ÇòÚ¯º ÇÕö ÇÂ¼Õ çÅ
ÇòÖÅòÅ ÕðÕ¶ Çܼå ÃÕç¶ Ôé:-
A. ÇÜÔóÅ ÃÆñì³ç Õð³ÃÆ é¯à çÅ ñóÆ é³ìð êó· ÃÕçÅ Ô¯ò¶Í
B. ÇÜÔóÅ Õð³ÃÆ é¯à çÆ áÆÕ éÕñ À°Ã¶ Ã êËçÅ Õð ÃÕçÅ Ô¯ò¶Í
C. ÇÜÔóÅ ìñçÆ Ô¯ÂÆ Á¼× Ó嶭 ÁÅêä¶ ç¶òÆ-ç¶òå¶ çÆ ÃÔÅÇÂåÅ éÅñ Á¼è¶
Çî³à ñÂÆ Çìé» Üñ¶ é³×¶ êËðÆ Öó ÃÕçÅ Ô¯ò¶Í
D. ÁÇÜÔÆ òÃå± Ü¯ ÁÃƺ î³×ƶ­ ÔòÅ ÇòÚ¯º ê¶ô Õð ÃÕçÅ Ô¯ò¶Í
E. îé¯-ÇòÇ×ÁÅéÕ ôÕåÆ éÅñ ÇÕö òÃå± ù ÇÔñÅ ç¶ò¶ Ü» î¯ó ç¶ò¶Í
F. àËñÆêËæÆ ðÅÔƺ ÇÕö ç±Ãð¶ ÇòÁÕåÆ ç¶ ÇòÚÅð êó· Õ¶ ç¼Ã ÃÕçÅ Ô¯ò¶Í
G. êÌîÅåîÅ Ü» çËòÆ-ôÕåÆ ç°ÁÅðÅ­ ׳×Å Üñ éÅñ Ü» êÇò¼åð ðÅÖ éÅñ
ÁÅêä¶ ÃðÆð ç¶ Õ¼à¶ Ô¯Â¶ Á³× ù ÇÂ¼Õ ÇÂ³Ú òèÅ ÃÕ¶Í

16. H. ÇÜÔóÅ ï¯Ç×Õ ôÕåÆ éÅñ ÔòÅ Çò¼Ú À°µâ ÃÕ¶Í
I. ï¯Ç×Õ ôÕåÆ éÅñ ê³Ü Çî³à ñÂÆ ÁÅêäÆ éì÷ ð¯Õ ÃÕ¶Í
A@. êÅäÆ À°µå¶ êËçñ å°ð ÃÕ¶Í
AA. ÁÅêäÅ ÃðÆð ÇÂ¼Õ æ» Û¼â Õ¶ ç±ÃðÆ æ» ÜÅ ÔÅ÷ð Ô¯ò¶Í
AB. ï¯Ç×Õ ôÕåÆ éÅñ C@ Çî³à ñÂÆ ÃÅÔ-ÇÕÌÁÅ ð¯Õ ÃÕ¶Í
AC. í×åÆ Ü» ÇÂñÅÔÆ ôÕåÆ ðÅÔƺ Ç×ÁÅé ÔÅÃñ Õð ÃÕ¶ Áå¶ ðÚéÅåîÕ
ì°¼èÆ çÅ ÇòÕÅà Õð¶Í
AD. ê°éð-Üéî ç¶ å½ð Óå¶ Õ¯ÂÆ Áé¯ÖÆ íÅôÅ ì¯ñ ÃÕ¶Í
AE. ÁÇÜÔÆ ÁÅåîÅ Ü» ê̶å ù ÔÅ÷ð Õð¶ ÇÜÃçÆ ë¯à¯ ÇÖ¼ÚÆ ÜÅ ÃÕçÆ Ô¯ò¶Í
AF. ë¯à¯ ÇÖ¼Ú ñËä Çê¼Û¯º ÁÅåîÅ Ü» ê̶å ë¯à¯ 寺 Áñ¯ê Ô¯ ÃÕ¶Í
AG. ÇܳçÅ ñ¼×¶ Õîð¶ Çò¼Ú¯º Áñ½ÇÕÕ ôÕåÆ éÅñ ìÅÔð ÇéÕñ ÃÕ¶Í
AH. ÇÕö òÃå± çÅ íÅð òèÅ ÃÕ¶Í
AI. Û°êÆ Ü» Û°êÅÂÆ Ô¯ÂÆ òÃå± ñ¼í ÃÕ¶Í
B@. êÅäÆ ù ôðÅì Ü» êàð½ñ Ü» Ö±é Çò¼Ú ìçñ ÃÕ¶Í
BA. ÁÅçîÆ ù Õ°¼å¶ Çò¼Ú Ü» Õ°¼å¶ ù ÇÕö Ô¯ð ÜÅéòð Çò¼Ú ï¯Ç×Õ ôÕåÆ éÅñ
ìçñ ÃÕ¶Í
BB. ÇÕö ó×Æå êËçÅ Õðé òÅñ¶ ï³åð­ ìÆé­ òÅܶ­ ì³ÃðÆ­ ã¯ñ ÁÅÇç ù î³åð
ðÅÔƺ ì³ç Õð ç¶ò¶Í
BC. Øð» Çò¼Ú Ǽ໠Çâ¼×ä­ Õ¼êÇóÁ» ù Á¼× ñ¼×ä çÆÁ» ØàéÅò» Çê¼Û¶
öËìÆ ôÕåÆ çÅ Ô¼æ Çüè Õð ÃÕ¶Í
BD. ÁÇÜÔ¶ ܯåôÆ Áå¶ ê»â¶ ÇÜÔó¶ ÇÂÔ ÕÇÔ Õ¶ ñ¯Õ» ù ×°³îðÅÔ Õðç¶ Ôé ÇÕ
ܯÇåô Áå¶ Ô¼æ ð¶ÖÅ ÇòÇ×ÁÅéÕ Ôé­ ÃÅⶠÇÂéÅî ù Çܼå ÃÕç¶ Ôé­ Ü¶Õð
À°Ô çà Üéî ê¼åðÆÁ» Ü» çà Լæ ÇÚ¼åð ò¶Ö Õ¶ ÁÅçîÆÁ» å¶ Á½ðå» çÆ ò¼Ö
ò¼Ö Ç×äåÆ­ îÇðÁ» Áå¶ ÇÜÀ°ºÇçÁ» çÆ Ç×äåÆ ç¼Ã ÃÕä Ü» Üéî çÅ áÆÕ
Ãî» Áå¶ ÃæÅé Ãî¶å ÁÖôÅô» å¶ ð¶ÖÅô» ç¶ Çîñä å¶ áÆÕ áÆÕ ç¼Ã ÃÕäÍ
ÇÂà Çò¼Ú ê³Ü êÌåÆôå öñåÆ î°ÁÅë Ô¯ò¶×ÆÍ
ÇÂÔ Ú°ä½åÆ Á¼×¶ ÇñÖÆÁ» ôðå» éÅñ ñÅ×± Ô¯ò¶×Æ:

17. A. ÇÂÔóÅ ÁÅçîÆ ÃÅâÆ ÇÂà ڰä½åÆ ù Õì±ñ ÕðçÅ ÔË­ ì¶ô¼Õ À°Ô ÇÂéÅî
ÇܼåäÅ ÚÅÔ°³çÅ ÔË Ü» éÔƺ­ À°Ãù ÃÅⶠկñ Ü» ÃÅⶠéÅî÷ç ÕÆå¶ ÁÅçîÆ
Õ¯ñ ê³Ü Ô÷Åð ð°ê¶ ìå½ð ÷îÅéå Üî» ÕðÅÀ°ä¶ êËä×¶Í ÇÂÔ ðÕî Çܼåä çÆ
ÔÅñå Çò¼Ú òÅêà Õð Çç¼åÆ ÜÅò¶×ÆÍ ÇÂÔ êËö ÁÇÜÔ¶ ñ¯Õ» ù ç±ð íÜÅÀ°ä
ñÂÆ Ôé­ ÇÜÔó¶ ÇÕ ÃÃåÆ ô¯Ôðå íÅñç¶ ÔéÍ éÔƺ å» ÁÇÜÔ¶ ñ¯Õ ÃÅⶠð°ê¶­
åÅÕå Áå¶ ÕÆîåÆ Ã ù ë÷±ñ éôà Õðé׶Í
B. ÇÕö ÁÅçîÆ çÆ Úä½åÆ À°Ã¶ ÔÅñå Çò¼Ú ÔÆ ÃòÆÕÅð ÕÆåÆ ÜÅò¶×Æ­ Ü篺
À°Ô ÷îÅéå ç¶ êËö Üî·» ÕðòÅ ç¶ò¶×ÅÍ Ü¶ À°Ô ÁÇÜÔÅ Õðé Çò¼Ú Ãëñ éÔƺ
Ô°³çÅ­ À°Ã éÅñ ÇÕö ÇÕÃî çÅ ê¼åð ÇòÔÅð éÔƺ ÕÆåÅ ÜÅò¶×ÅÍ
C. ÷îÅéå Üî·» ÕðòÅÀ°ä 寺 ìÅÁç ÇÕö ÁÅçîÆ ç¶ ÚîåÕÅð» ù êÇÔñ»
ðÃÅÇÂàÆ ç¶ ÇéôÇÚå î˺ìð ÇÕö Çéïå Ççé å¶ êðÖä׶Í
D. ܶ Ú°ä½åÆ Õì±ñ Õðé òÅñÅ êðÖ çÅ ÃÅÔîäÅ éÔƺ ÕðçÅ Ü» î°ãñÆ êðÖ
Çò¼Ú ÔÆ ÁÃëñ Ô¯ Ü»çÅ ÔË å» À°Ã çÆ ÷îÅéå ÷ìå Ô¯ ÜÅò¶×ÆÍ
E. ܶÕð ÁÅçîÆ î°¼ãñÆ êðÖ Çò¼Ú Çܼå Ü»çÅ ÔË å» ÁÅÖðÆ êðÖ Ãà¶à Õî¶àÆ
ç°ÁÅðÅ ñ¯Õ» çÆ ÔÅ÷ðÆ Çò¼Ú ÕÆåÆ ÜÅò¶×ÆÍ
F. ܶÕð Õ¯ÂÆ ÁÅçîÆ ÁÅÖðÆ êðÖ Çò¼Ú òÆ Çܼå Ü»çÅ ÔË å» À°Ã ù ê³Ü ñ¼Ö
ð°ê¶ çÅ ÇÂéÅî Ãî¶å ÷îÅéå ç¶ Çç¼åÅ ÜÅò¶×ÅÍ
G. ÃÅðÆÁ» êðÖ»­ è¯ÖÅ éÅ Ô¯ä òÅñÆÁ» ÔÅñå» Çò¼Ú ÃÅâÆ ê±ðä åüñÆ å¼Õ
ÕÆåÆÁ» ÜÅä×ÆÁ»Í

18. ðÅî Ãòðé ñ¼Ö¶òÅñÆ­ î°¼ÖÆ ÃÅÇÔå ÇòíÅ× é¶ Á¼ê± ÁÅðà
êÌËí ôÅÔկୠÇ÷ñ·Å Üñ³èð 寺 ÛêòÅÕ¶ åðÕôÆñ ðÃÅÇÂàÆ
ê³ÜÅì ç¶ î°¼Ö çëåð åðÕôÆñ íòé­ åðÕôÆñ Ú½ºÕ
óضóÅ ìÅÂÆêÅí ìðéÅñÅ (ê³ÜÅì) 寺 êÌÕÅÇôå ÕÆåÅÍ

19. êÌä-ê¼åð
î˺ åðÕôÆñ ðÃÅÇÂàÆ ê³ÜÅì çÆ..................................ÇÂÕÅÂÆ çÅ î˺ìð
ÇÂÔ êÌä ÕðçÅ/ ÕðçÆ Ô» ÇÕ-
A. î˺ ÇòÇ×ÁÅéÕ Ã¯Ú çÅ/çÆ èÅðéÆ Ô» Áå¶ ÇòÇ×ÁÅéÕ Ã¯Ú ù êÌë°¼ñå Õðé
ñÂÆ ò¼è 寺 ò¼è Õ¯Çôô ÕðçÅ ðÔ»×Å/ðÔ»×ÆÍ
B. î˺ éËÇåÕ Õçð»-ÕÆîå» çÅ/çÆ èðéÆ ðÔ»×Å/ðÔ»×ÆÍ
C. î˺ ÇÕö èÅðÇîÕ Ã³ÃæÅ Ü» ÜÅå-êÅå å¶ ÁèÅÇðå óÃæÅ çÅ/çÆ î˺ìð éÔƺ
ìä»×Å/ìä»×ÆÍ
D. î˺ Ôð ÇÕÃî ç¶ êֳ⻭ èðî»­ í±å-êÌ¶å­ ÁÅåîÅ-êÌîÅåîÅ­ ܯÇåô­ ÜÅå-
êÅå Áå¶ Ô¯ð ×Ëð ÇòÇ×ÁÅéÕ ×¼ñ» Çò¼Ú ÇòôòÅà éÔƺ ð¼ÖçÅ/ð¼ÖçÆ Ô» Áå¶
éÅ ÔÆ ð¼Ö»×Å/ð¼Ö»×ÆÍ
E. î˺ êÖ³â» ç¶ èÅðéÆÁ» ÃÅè»­ ó廭 ÇðôÆÁ»­ ÃòÅîÆÁ» ç°ÁÅðÅ í¯ñ¶-íÅñ¶
ñ¯Õ» çÆ ÕÆåÆ ÜÅ ðÔÆ ñ°¼à çÅ Çòð¯è ÕðçÅ Ô»/ÕðçÆ Ô» Áå¶ ÇÂÔé»
ñ°à¶ÇðÁ» çÅ ÁÅêäÆ Ãîð¼æÅ Áé°ÃÅð êðçÅëÅô ÕðçÅ ðÔ»×Å/ÕðçÆ ðÔ»×ÆÍ
F. î˺ åðÕôÆñ ðÃÅÇÂàÆ ê³ÜÅì çÅ òëÅçÅð î˺ìð ðÔ»×Å/ðÔ»×ÆÍ
G. î˺ åðÕôÆñ ðÃÅÇÂàÆ ê³ÜÅì ù ÇÕö òÆ ÇÃÁÅÃÆ/Çé¼ÜÆ î³åò ñÂÆ éÔƺ
òðå»×Å/òðå»×ÆÍ
ÔÃåÅÖð
éÅî ...........................................
ÇêåÅ çÅ éÅî ..............................
î½Ü±çÅ êåÅ .................................
.................................................
ê¼ÕÅ êåÅ ....................................
.................................................
À°îð..............ÇÕ¼åÅ.........ï¯×åÅ...
Ô¯ð ò¶ðòÅ ............
ÇîåÆ .......... ÔÃåÅÖð (.................)

20. À°îÆçòÅð î˺ìð ìäé ñÂÆ êÌä-ê¼åð
î˺ åðÕôÆñ ðÃÅÇÂàÆ ê³ÜÅì çÆ.........................ÇÂÕÅÂÆ çÅ À°îÆçòÅð
î˺ìð åðÕôÆñ ðÃÅÇÂàÆ ê³ÜÅì ç¶ Õ³î-ÕÅÜ ù ÃîÅÜ Çò¼Ú Á×»òè± ÃîÞçÅ/
ÃîÞçÆ Ô»Í
B. î˺ ÁêäÆ ì¯ÇèÕåÅ ù Ô¯ð À°¼ÚÅ Ú°¼Õä Áå¶ êÕ¶ðÅ Õðé ñÂÆ Ã°ÃÅÇÂàÆ çÅ
À°îÆçòÅð î˺ìð ìäéÅ ÚÅÔ°³çÅ/ÚÅÔ°³çÆ Ô»Í
C. î˺ ÁÅêäÆ Ãîð¼æÅ Áé°ÃÅð ðÃÅÇÂàÆ ç¶ ÕÅðÜ Çò¼Ú ÇÔ¼ÃÅ êÅò»×Å/
êÅò»×ÆÍ
D. î˺ éËÇåÕ Õçð»-ÕÆîå» çÅ/çÆ èðéÆ ðÔ»×Å/ðÔ»×ÆÍ
E. î˺ êÖ³âÆÁ» ò¼ñ¯º í¯ñ¶-íÅñ¶ ñ¯Õ» çÆ ÕÆåÆ Ü»çÆ ñ°¼à çÅ Çòð¯è ÕðçÅ/
ÕðçÆ Ô» Áå¶ À°Ôé» çÅ ÁÅêäÆ Ãîð¼æÅ Áé°ÃÅð êðçÅëÅô ÕðçÅ ðÔ»×Å/
ÕðçÆ ðÔ»×ÆÍ
F. î˺ åðÕôÆñ ðÃÅÇÂàÆ ê³ÜÅì ù ÇÕö òÆ ÇÃÁÅÃÆ/Çé¼ÜÆ î³åò ñÂÆ éÔƺ
òðå»×Å/òðå»×ÆÍ
G. Ü篺 î˺ ê±ðé å½ð Óå¶ ÇòÇ×ÁÅéÕ Ã¯Ú çÅ èÅðéÆ ìä Ç×ÁÅ å» î˺ î˺ìð
ìäé ñÂÆ î˺ìðÇô¼ê òÅñÅ êÌä ê¼åð íð ç¶ò»×Å/ç¶ò»×Æ
ÔÃåÅÖð
éÅî ...........................................
ÇêåÅ çÅ éÅî ..............................
î½Ü±çÅ êåÅ .................................
.................................................
ê¼ÕÅ êåÅ ....................................
.................................................
À°îð..............ÇÕ¼åÅ.........ï¯×åÅ...
Ô¯ð ò¶ðòÅ ............
ÇîåÆ .......... ÔÃåÅÖð (.................)