3. O.D.C.: 411.12
AVCI BÖCEK Calosoma Sycophanta
COLEOPTERA:CARABİDAE)’NIN
YETİŞTİRİLMESİNDE
SPODOPTERA LITTORALIS’İN
KULLANIM OLANAKLARININ
BELİRLENMESİ
Determination of Usage Possibilities of
Spodoptera litoralis on rearing predator
Calosoma sycophanta
(Coleoptera : Carabidae)
Dr. Seren CEYLAN
Ziraat Yüksek Mühendisi
Dr. Nihan ARGUN Nurettin CENGİZ
Ziraat Yüksek Mühendisi Biyolog
İÇ ANADOLU ORMANCILIK ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ YAYINLARI
Central Anatolia Forestry Research Institute
Teknik Bülten / Technical Bulletin No: 294

4. ISBN 978-605-393-118-8

5. İÇİNDEKİLER
Sayfa
ÖNSÖZ ...........................................................................................................II
ÖZ..................................................................................................................III
ABSTRACT ..................................................................................................IV
1. GİRİŞ ........................................................................................................1
2. LİERATÜR ÖZETİ ..................................................................................3
3. MATERYAL VE YÖNTEM ....................................................................6
3.1 MATERYAL.....................................................................................6
3.1.1 Spodoptera littoralis’in yetiştirilmesi için gerekli
malzemeler.............................................................................6
3.1.2 Calosoma sycophanta’n›n yetiştirilmesi için gerekli
malzemeler:............................................................................6
3.2 YÖNTEM..........................................................................................6
3.2.1 Spodoptera littoralis’in yetiştirilme yöntemi ........................6
3.2.2 Calosoma sycophanta’n›n yetiştirilme yöntemi ....................9
4. BULGULAR VE TARTIŞMA ...............................................................12
4.1 Calasoma sycophanta ergini - Spodoptera littoralis larvas› ..........12
4.1.1 Tüketilen besin miktar›........................................................12
4.1.2 Yumurta say›s› .....................................................................14
4.2 Calasoma sycophanta ergini - Spodoptera littoralis pupas› ..........16
4.2.1 Tüketilen besin miktar›........................................................17
4.2.2 Yumurta Say›s› ....................................................................18
4.3 Calasoma sycophanta larvas› - Spodoptera littoralis larvas›.........21
4.3.1 Birinci dönem Calosoma sycophanta larvas› ......................23
4.3.1.1. Tüketilen besin miktar›...........................................23
4.3.1.2. Gelişme süresi.........................................................24
4.3.2 İkinci dönem Calosoma sycophanta larvas›........................26
4.3.2.1. Tüketilen besin miktar›...........................................26
4.3.2.2. Gelişme süresi.........................................................27
4.3.3 Üçüncü dönem Calosoma sycophanta larvas›.....................29
4.3.3.1. Tüketilen besin miktar›...........................................29
4.3.3.2. Gelişme süresi.........................................................30
4.3.4 Pupa dönemi ........................................................................32
4.4 Calasoma sycophanta Larvas› - Spodoptera littoralis Pupas› .......33
5. SONUÇ VE ÖNERİLER ........................................................................34
ÖZET .............................................................................................................37
SUMMARY...................................................................................................38
KAYNAKLAR .............................................................................................39
I

6. ÖNSÖZ
Bu çalışma ile, avcı böcek Calosoma sycophanta’nın laboratuarda
yetiştirilmesi sırasında kullanılan çam kese böceği yerine altenatif av olarak
Spodoptera littoralis isimli Lepidopter türü kullanılmıştır.
Çalışma sırasında; laboratuar işlerine yardımcı olan sayın İlhan
ARSLAN’a, fotoğraf çekimlerini yapan sayın Dr. Akın SEMERCİ’ye, ista-
tiksel değerlendirmeleri yapan sayın Dr. Eren CEYLAN‘a teşekkür ederiz.
Ayrıca vakit ayırıp bilgi ve tecrübelerinden yararlanma fırsatı veren
sayın Dr. Dilan ÖZMEN’e ve Spodoptera littoralis kültürünün
oluşturulmasında katkı sağlayan sayın Doç. Dr. Cem ÖZKAN, Sayn Dr. Işıl
ÖZDEMİR ve sayın Tülay TATLI’ya teşekkürü borç biliriz.
Çalışmanın öncelikle araştırıcılara olmak üzere tüm ormancılık
çalışanlarına faydalı olmasını diler emeği geçen tüm İç Anadolu Ormancılık
Araştırma Müdürlüğü personeline ve Ankara Orman Bölge Müdürlüğü
Biyolojik mücadele laboratuarı çalışanlarına teşekkür ederiz.
II

7. ÖZ
Yapılan bu çalışma ile, avcı böcek Calosoma sycophanta’nın laboratuar
koşullarında yetiştirilmesinde alternatif av arayışına gidilmiş ve çam kese
böceği yerine Spodoptera littoralis isimli tür kullanılmıştır. Besin olarak kul-
lanılan Spodoptera littoralis İç Anadolu Ormancılık Araştırma Müdürlüğü
Entomoloji laboratuarındaki iklim odasında çoğaltılarak Ankara Orman
Bölge Müdürlüğü Biyolojik Mücadele laboratuarında yetiştirilen Calosoma
sycophanta’ya besin olarak verilmiştir. Çalışmada Calosoma sycophanta
ergin ve larvalarına Spodoptera littoralis’in hem larva hem de pupa dönemi
verilerek Calosoma sycophanta tarafından tüketilen besin miktarı, bırakılan
yumurta sayısı ve larvaların gelişme süreleri hesaplanmıştır. Çalışmada 1 ile
8 farklı besin grubu oluşturulmuş ve çalışma 3 tekerrürlü olarak
yürütülmüştür. Elde edilen veriler istatistik analizi yapılarak sonuçlar
değerlendirilmiştir.
Yeni besin avcı böcek tarafından kabul edilmiş ve tüketilmiştir. Besinin
tüketilmesinin yanında bu besin ile beslenen ergin erkek ve dişi bireyler çift-
leşebilmiş ve dölün devamını sağlayacak olan yumurta verme işlemini ba-
şarmışlardır. Yumurtadan çıkan larvalarda yine Spodoptera littoralis larva-
larıyla beslenmiş ve 1., 2. ve 3. larva dönemlerini başarıyla tamamlamışlardır.
Pupa dönemine geçiş ise sağlanamamıştır.
Spodoptera littoralis insan sağlığı açısından da zararsız olup laboratuar
şartlarında yetiştirilmesi kolay bir türdür. Bundan sonra yapılacak olan
Calosoma sycophanta üretim çalışmalarında çam kese böceğine alternatif
besin olarak Spodoptera littoralis’in kullanılması için yapılacak arazi
çalışmalarına ihtiyaç duyulmaktadır.
III

8. ABSTRACT
In this study Spodoptera littoralis was used instead of Thaumetopoea
pityocampa as alternative food for Calosoma sycophanta in laboratory
conditions. Spodoptera littoralis grown in Entomology Laboratory of Central
Anatolia Forestry Research Institute was given Calosoma sycophanta grown
in Ankara Bölge Müdürlüğü Biyolojik Mücadele Laboratuarı. Amount of
food consumption, total number of egg and larval devolopment period were
calculated by giving larvae and pupae of Spodoptera littoralis to Calosoma
sycophanta adults and larvae. Different food groups were formed 1 to 8 and
study was carried out as 3 replications. Data were evaluated by statistical
analysis.
New food was consumed by predator insect. In addition feeding, mating
and egg laying were occured in male and female Calosoma sycophanta
adults. New larvae from eggs consumed Spodoptera littoralis larvae and
completed 1.,2. and 3. larval period successfully. It was not provided to shift
larvae to pupae period.
There is a need to field studies to use Spodoptera littoralis. It is not
harmful for human health and also can be grown easily in laboratory
conditions.
IV

9. 1. GİRİŞ
Ormanlarımızın korunması ve daha kaliteli orman ürünlerinin elde
edilebilmesi ormanlarımızı tehdit eden zararlı ve hastalık etmenleriyle
mücadele etmeyi gerektirmektedir. Zararlı faktörlerle yapılacak olan
mücadele yöntemlerinin belirlenmesi gerek orman ekosistemlerinin korun-
ması ve gerekse insan ve çevre sağlığının korunması açısından oldukça önem-
lidir. Çevreye karşı meydana gelen hassasiyet zararlılarla yapılacak olan
mücadele yöntemlerinin yeniden gözden geçirilmesini gerektirmektedir.
Zararlılarla mücadelede genel yaklaşım insan, hayvan, bitki ve çevreye en az
zarar veren yöntemlerin kullanılmasıdır. Fakat bunları kapsayacak tek bir
yöntem bulmak henüz mümkün olmamıştır. Bu nedenle böceklerle savaşımda
entegre bir yaklaşım ve biyolojik mücadele yöntemlerinin kullanımının özel-
likle de doğal düşmanlardan en üst düzeyde yararlanılmasının gerekli olduğu
düşünülmektedir.
Biyolojik mücadele yöntemleri, uzun yıllardır gerek orman zararlılarıyla
mücadelede gerekse tarım zararlılarıyla mücadelede kullanılan bir yöntemdir.
Zararlı böceğe karşı, faydalı türler olan avcı (predatör) ve parazitoit böcek
kullanımı çalışmaları ise çok eski yıllara dayanmaktadır. Bu yöntemde, za-
rarlı böcek türüne karşı faydalı böcek kullanılarak zararlı böcek popülasyonu-
nun ekonomik zarar seviyesinin altında tutulması hedeflenmektedir. Biyolo-
jik mücadele ajanı olarak kullanılacak olan faydalı böcek türünün ise insan
eliyle kolay ve ekonomik olarak yetiştiriliyor olması bu mücadele yöntemi-
nin önemli unsurlarından biridir. Yani zararlı böcek ile mücadele ederken kul-
lanılacak olan faydalı böcek türü laboratuar ortamında kolay ve hızlı yetişti-
riliyor olmalıdır. Çünkü kitle halinde üretim yaparak doğaya salım yapmak
biyolojik mücadele çalışmalarının önemli aşamalarındandır.
Çam kese böceği Türkiye ve Akdeniz iklimine sahip pek çok ülkede
yaygın ve zararlıdır. Türkiye’de özellikle Marmara, Ege, Akdeniz ve Karade-
niz bölgelerinde bulunan bu zararlı başta çam ve sedir olmak koşuluyla bazen
ardıç ve maki bitkilerinde zarar yapar. Asıl zararı ibreleri yiyen tırtıllar ta-
rafından meydana gelir. Bu nedenle fizyolojik ve primer bir zararlıdır.
Tırtıllar ibreleri yemeleri sırasında ince ağlardan bir yuva yaparlar. Eğer za-
rar süreklilik gösterirse bu yuvaların bulunduğu ağaçlar uzun süre dayana-
mazlar (Çanakçıoğlu 1998). Tırtıllar tarafından oluşturulan bu ağdan yapılmış
yuvalar sebebiyle zararlıyı ilaçlı bir mücadele ile baskı altında tutmak zor ve
masraflı olmaktadır. Bu sebeplerden dolayı çam kese böceğine karşı mücade-
lede son yıllarda biyolojik mücadele çalışmaları ağırlık kazanmaya başlamış
ve araştırmalar artırılmıştır (Weseloh 1988).
1

10. Çam kese böceği ile biyolojik mücadelede son yıllarda Calosoma syco-
phanta isimli predatör böcek kullanılmakta ve oldukça başarılı sonuçlar elde
edilmektedir (Kanat ve Toprak 2005). Calosoma sycophanta çam kese böceği
haricinde özellikle Avrupa ve Kuzey Amerika’da Lymantria dispar
(Lepidoptera: Lymantridae) mücadelesinde de kullanılmakta ve bahsedilen
bölgelerde zararlının epidemi yapması bu avcı böceğin kullanımıyla engellen-
mektedir (Weseloh 1993b).
Ülkemizde, avcı böcek Calosoma sycophanta’nın üretilmesi ve çam kese
böceği ile mücadele de kullanılması Orman Genel Müdürlüğüne bağlı Bölge
müdürlüklerinin biyolojik mücadele laboratuarlarında yapılmaktadır.
Biyolojik mücadele laboratuarlarında faydalı böcek üretiminde besin olarak
çam kese böceğinin kendisi kullanılmaktadır. Bu durumun iki önemli
sakıncası bulunmaktadır. Birincisi; çam kese böceğinin besin olarak
kullanılabilmesi için fazla miktarda araziden toplanması gerekmektedir. Bu
durum oldukça ciddi iş gücü ve masraf demektir. İkinci önemli sakıncası ise
çam kese böceği ile çalışmanın özellikle insan sağlığı açısından çok zor ve
sakıncalı olmasıdır. Böcek vücudu üzerinde bulunan zehirli kıllar alerji ve
kaşıntıya sebep olmaktadır. Özel kıyafetler içerisinde çalışılmasına karşın
çalışan kişilerde önemli sağlık sorunlarına yol açmaktadır.
Biyolojik mücadele çalışmalarında, faydalı böceğin kolay ve rahat
yetiştirilerek kitle üretiminin yapılabiliyor olması önemlidir. Kitle üretimi
sırasında besin olarak hedef öncelikle avcı böceğin kendi doğal avıdır. Fakat
yukarıda bahsedilen sebepler gibi yetiştirme sırasında zorluklar meydana
geliyorsa o zaman faydalı böcek için kullanılabilecek yetiştirmesi kolay ve
ekonomik olan alternatif av düşünülmelidir.
Bu amaçla bu projede avcı böcek Calosoma sycophanta’nın laboratuar
ortamında yetiştirilmesinde kullanılabilecek yeni bir av arayışına gidilmiştir.
Projede çam kese böceği yerine Spodoptera littoralis kullanılarak çam kese
böceği ile birebir çalışma zorluğu ortadan kaldırılmaya ya da en az seviyeler-
de kullanma koşulları yaratılmaya çalışılmıştır. Çalışmada kullanılan Spodop-
tera littoralis laboratuar koşullarında kolay ve ekonomik olarak yetiştirilmiş
ve bu süreçte insan sağlığı açısından herhangi bir sakınca oluşmamıştır. Bu
çalışma ile orman zararlıları ile yapılacak biyolojik mücadele çalışmalarında
faydalı böcek üretimi için alternatif av ya da konukçu kullanımı teşvik edil-
miştir.
2

11. 2. LİTERATÜR ÖZETİ
PATEL ve PATEL (1971) Spodoptera littoralis’in yetiştirilmesi ile ilgili
yapmış oldukları çalışmada, plastik küvetler kullanarak larvaları marul
yaprakları ile beslemişlerdir. Küvetlerin tabanında steril toprak yada talaş
kullanılmış böylece enfeksiyon riski azaltılmıştır
ABDEL-FATTAH ve ark. (1977) besin belirlemeyle ilgili yapmış
oldukları çalışmada, Spodoptera littoralis’in en kısa larva döneminin marul,
börülce, hintyağı, tatlı patates yada lahana ile beslendiği zaman elde
edildiğini belirlemişlerdir.
ALLEN T.R (1977) yapmış olduğu çalışmada Calosoma alternans
granulatum’un Alabama argillacea ve Spodoptera frugiperda üzerinde
oldukça etkili olduğunu belirtmektedir. Bu çalışmada bu iki zararlının popu-
lasyon düzeyinin avcı böcek kullanılarak ekonomik zarar seviyesinin altına
düşürülebildiği belirtilmiştir.
WESELOH (1988) çalışmasında avcı böcek Calosoma sycophanta’nın
1. ve 2. dönem larvalarının Lymantria dispar’ın pupalarını ve küçük dönem
larvalarını tercih ettiğini, 3. döneme ait larvalarının ise larvaları ve daha bü-
yük larvaları tercih ettiğini belirtmiştir. Hatta 2. ve 3. Dönem larvaya verile-
cek besin büyüklüğünün önemli olmadığı her büyüklüğü tükettiği belirdmiş-
tir.
WESELOH (1993a) yapmış olduğu çalışmada, avcı böcek Calosama
sycophanta dişilerinin zamanının büyük kısmını toprak yüzeyinde ve yaprak
altlarında gezinerek geçirdiklerini yani çok haraketli olduklarını, erkeklerin
ise daha çok gezinme hareketi yaptıklarını ve muhtemelen çiftleşecek dişiler
aradıklarını belirtmiştir. Ayrıca erginlerin birkaç yıl yaşadığı ve larva ile
beslendiği, larvaların ise genelde pupa ile beslendiği belirtilmiştir.
WESELOH (1993b) beslenmenin önemini vurguladığı çalışmasında
Calosoma sycophanta erginlerini Lymantria dispar ve üzüm ile beslemiştir.
Çalışmada sadece üzüm ile beslenen bireylerin hiç yumurta bırakmadığı,
Lymantria dispar ile beslenenlerin yumurta bırakabildiği, belli dönem üzüm
ile belli dönem larva beslenenlerin ise yumurta sayısında azalma meydana
geldiği belirlenmiştir. Ayrıca yeteri kadar besin bulamazlarsa yumurtlaya-
madıkları toprağa geri döndükleri belirtilmiştir.
3

12. MAHR (1996) çalışmasında Calosoma türlerinin iyi birer tırtıl avcısı
olduğu belirtmekte ve Calosoma cinsinin hem ergin hemde larvalarının avcı
olduğunu vurgulamaktadır. Calosoma sycophanta 1905 yılından beri Avrupa
ve İngilterede Lymantria dispar larvaları üzerinde kullanıldığını ve bu
avcının larvalarının 2 haftalık gelişim peryotlarında yaklaşık 50 tırtıl
tükettiğini belirtmektedir. Erginlerinde yüzlerce tırtıl tüketebilecek kapasit-
ede olduğu belirtilmektedir.
WESELOH (1996) çalışmasında avcı böcek Calosoma sycophanta’nın
laboratuarda yetiştirme metodu hakkında bilgi verilmiştir. Yetiştirmede plas-
tik küvetler kullanılmış tabana ise turba içeren yosun serilmiştir. Larvalar
Lymantria dispar pupaları ile erginler ise larvalar ile beslenmiştir. Yetiştirme
toplu halde yapılmış fakat tek tek yetiştirmede larvaların hayatta kalması
toplu yetiştirmeye göre daha fazla olmuştur.
WESELOH (1997) yapmış olduğu çalışmada, avcı böcek Calosoma
sycophanta’nın pek çok lepidopter türünün avcısı olduğunu fakat esas olarak
Lymantria dispar’ın avcısı olduğunu belirtmektedir.
ÖZMEN (2004) çalışmasında kullandığı laboratuar böceği Spodoptera
littoralis larvalarını hem marul yapraklarıyla hem de suni besin ile
beslemiştir. Suni besin olarak Soutland Product Co. dan alınan genel
Lepidopter diyeti kullanılmıştır. Enfeksiyon riskini azaltmak amacıyla ve
kültürün devamlılığı için bir kısım larva hazırlanan bu diyet kullanılarak
yetiştirilmiştir.
KANAT ve TOPRAK (2005) yapılan çalışmada Calosoma sycophan-
ta’nın bazı biyolojik özelliklerini laboratuar koşullarında incelemişlerdir.
Çalışma 2001-2003 yılları arasında Kahramanmaraş’ta yürütülmüştür. Ergin
avcı böceklerin topraktan çıkışları şubat sonu başlamakta mart ayının ikinci
haftasına kadar sürmektedir. Erginler çamkese böceği larvasıyla beslenmek-
tedir. On günlük beslenmeden sonra erginler çiftleşerek yumurta bırakmak-
tadır. Yumurta bırakma peryodu 20-25 gün sürmekte, yumurtalar 6-13 gün
içinde açılmaktadır. İlk dönem larvalar 7-8 gün mm boy ve kirli sarı renkte
olup, iki saat sonra siyah renge dönüşmektedir. Üç larva dönemi geçirmekte
haziran ayında pupa olmakta ve pupa dönemi 9-16 gün sürmektedir.
KANAT ve ÖZBOLAT (2006) yapmış oldukları çalışmada, kitle üreti-
mi amacıyla Calosoma sycophanta’nın çam kese böceği üzerinde biolojisini
4

13. incelemişlerdir. Çalışmada 23˚C %60-65 nem, 8:16 karanlık: aydınlık
koşulların sağlandığı iklim odasında yürütülmüştür. Erginler topraktan
çıkınca çam kese böceği ile beslenmişlerdir. Yumurta bırakma periyodu
20-25 gün, açılma süresi 6-13gün sürmektedir. Avcı 3 larva dönemi
geçirmektedir. Birinci larva dönemi 7-11 gün, ikinci larva dönemi 8-12 gün,
üçüncü larva dönemi 15-18 gün, pupa dönemi ise 9-12 gün sürmektedir.
YOUNG (2008) çalışmasında 40 adet avcı böcek Calosoma sayi’ye
Spodoptera frugiperda’nın değişik dönemleri verilerek hayatta kalma
sürelerini hesaplamıştır. Buna göre S. frugiperda’nın larva dönemiyle beslen-
mede 122 gün, prepupa dönemiyle 75 gün, ergin dönemiyle 57 gün, pupa
dönemiyle 34 gün ve hiç besin verilmeden 31 gün hayatta kalma sağlanmıştır.
En uzun süre larva dönemiyle beslenmede elde edilmiştir.
EVANS (2009) çalışmasında Calosoma sycophanta’nın 20. yüzyılın
başlarında İngiltereden Amerikaya getirildiğini ve burada Lymantria dispar
ile Euproctis chrysorrhaea’yı kontrol altında tuttuğunu belirtmektedir.
5

14. 3. MATERYAL VE YÖNTEM
3.1 MATERYAL:
Çalışmanın ana materyalini avcı böcek Calosoma sycophanta ve besin
olarak kullanılacak olan Spodoptera littoralis oluşturmaktadır. Avcı böcek
Calosoma sycophanta, Mersin, Balıkesir ve Adana illerinden toplanarak
Ankara Orman Bölge Müdürlüğü biyolojik mücadele laboratuarında yetiştir-
ilmiştir. Besin olan Spodoptera littoralis ise, Adana ili pamuk ekim
alanlarından toplanarak İç Anadolu Ormancılık Araştırma Enstitüsü ento-
moloji laboratuarında kültüre alınmıştır.
3.1.1 Spodoptera littoralis’in yetiştirilmesi için gerekli malzemeler:
Besin olarak kullanılan Spodoptera littoralis’in yetiştirilmesi için
(20x25x10 cm) ebatlarında 5 litrelik plastik kaplar, tülbent, talaş, pekmez,
etüv ve böceklerin beslenmesi için marul kullanılmıştır. Böceklerin yetiştiril-
mesi ise kontrollü koşulların sağlandığı iklim odasında gerçekleştirilmiştir.
3.1.2 Calosoma sycophanta’nın yetiştirilmesi için gerekli malzemeler:
Avcı böcek Calosoma sycophanta’nın yetiştirilmesi için 100 cc’lik plas-
tik analiz kapları, (25x35x15 cm) ebatlarında 13 litrelik plastik kaplar, toprak,
etüv kullanılmıştır. Böceklerin yetiştirilmesi ise kontrollü koşulların
sağlandığı iklim odasında gerçekleştirilmiştir.
3.2. YÖNTEM
3.2.1. Spodoptera littoralis’in yetiştirilme yöntemi
Besin olarak kullanılacak olan Spodoptera littoralis İç Anadolu
Ormancılık Araştırma Müdürlüğü entomoloji laboratuarında 25 ± 2 ˚C
sıcaklık %60-65 orantılı nem ve 16:8 (aydınlık: karanlık) koşullarının
sağlandığı iklim odasında yetiştirilmiştir (Şekil 1). Yumurtadan çıkan larvalar
plastik küvetler içine alınarak marul bitkisiyle beslenmiştir
6

15. Şekil 1: Entomoloji laboratuarı iklim odası
Figure 1: Climate room in entomology laboratory
Plastik küvetlerin üstü tülbent ile kapatılarak böceklerin kaçmaları engel-
lenmiştir. Günlük kontroller yapılarak pörsümüş ve kuru marul yaprakları
yenileriyle değiştirilmiştir. Marul yaprakları böceklere verilmeden önce
yıkanmış ve kurulanmıştır. (Şekil 2).
Şekil 2: Spodoptera littoralis’in marulla beslenmesi
Figure 2: Spodoptera littoralis is feeded by lettuce
7

16. Birinci ve 2. larva döneminden sonra büyüyen Spodoptera larvalarının
beslenmiş oldukları kabın içinde, dışkıları ve marul artıkları sebebiyle sulan-
ma meydana geldiği görülmüştür. Bu durum böceklerin kolayca enfeksiyon
kapmalarına ve ölmelerine sebep olmaktadır. Bunu engellemek amacıyla ste-
ril edilmiş talaş kullanılmıştır. Talaş parçaları böceklerin yetiştirildiği plastik
küvetlerin tabanına serilmiş ve üzerlerine marul yaprakları konularak böcek-
lere verilmiştir. Kapların içinde kirlenen ve ıslanan talaş parçaları 2-3 gün
arayla temizlenmiş ve yenileri konulmuştur. Spodoptera larvalarının 5. dö-
nemden sonra beslenmeyi yavaşlatarak prepupa dönemine geçtikleri görül-
müştür. Bu dönemde larvalar verilen marul yapraklarını yememekte pupa ol-
maya hazırlanmaktadır. Kontrollü koşullarda yetiştirilen Spodoptera littora-
lis larvalarının yumurtadan çıkıp pupa olmaları yaklaşık 15-20 gün arasında
değişmektedir. Pupa’ya giren larvalar kokon örerek pupa olmakta ve tam baş-
kalaşım göstererek 3-5 gün sonra pupadan çıkarak ergin kelebekler meydana
gelmektedir (Şekil 3).
(a) (b)
(c)
Şekil 3: Spodoptera littoralis’in (a) Larva (b) Pupa (c) Ergin dönemi
Figure 3: (a) Larvae (b) Pupae (c) Adult of Spodoptera littoralis
8

17. Çıkan ergin bireylerin vakit geçirmeden çiftleşme kaplarına alınması ve
beslenmesi gerekmektedir. Çünkü çiftleşen bireyler daha sonra yumurta
bırakacaklardır. Ergin kelebekler 20x25x10 cm ebadındaki plastik küvetlere
alınarak üzerleri tülbent ile kapatılmıştır. Ergin kelebeklerin beslenmesi için
pekmez-su karışımı hazırlanmış, hazırlanan bu sıvı pamuk parçalarına
emdirilerek çiftleşme kaplarına konulmuştur. Ayrıca dişi kelebeklerin yumur-
ta bırakması için A4 kağıtları şeritler halinde uzunlamasına kesilmiş yelpaze
şeklinde katlanmış ve çiftleşme kaplarının içine alınmıştır. Hazırlanan küçük
kağıt yelpazelerin üzerine dişi kelebeklerin yumurta bırakması sağlanmıştır.
Yumurta bırakma süresi yaklaşık 1 haftadır. Bırakılan yumurtaların açılımı
ise 2-4 gün arasında gerçekleşmektedir. Küçük kağıt yelpaze parçalarının
üzerine yumurtalar toplu halde bırakılmaktadır. Yumurta paketlerinin bulun-
duğu yelpaze yaprakları kesilerek alınmış ve marul bitkisi üzerine konularak
açılmaları beklenmiştir. Böylece tekrar yumurtaların açılımı sağlanmış ve
yumurtadan çıkan larvaların marul bitkisiyle beslendiği görülmüştür (Özmen
2004).
3.2.2. Calosoma sycophanta’nın yetiştirilme yöntemi
Avcı böcek Calosoma sycophanta (Şekil 4) Mersin, Balıkesir ve Adana
illeri çam ormanlarından toplanmış ve Ankara Bölge Müdürlüğü biyolojik
mücadele laboratuarında yetiştirilmiştir.
Şekil 4: Calosoma sycophanta ergini
Figure 4: Adult of Calosoma sycophanta
9

18. Yetiştirme 23 ± 2 ˚C sıcaklık %60-65 orantılı nem ve 8:16 karanlık:
aydınlık koşullarının sağlandığı iklim odasında gerçekleştirilmiştir. Araziden
getirilen böcekler ergin erkek ve dişi bireyler olarak seçilmişlerdir. Seçilen
erkek ve dişi bireyler, içlerine 4 cm steril elenmiş toprak konulan 100 cc’lik
steril analiz kaplarına alınmıştır. 1-8 lik gruplar halinde ayrılarak bir hafta
boyunca Spodoptera littoralis’in larva ve pupaları ile beslenmişlerdir. Daha
sonra gruplar 25x35x15 cm ebadındaki plastik kaplara alınarak çiftleşmeleri
sağlanmıştır. Çiftleşen gruplardaki erkek ve dişi bireyler ayrılmış olup dişiler
tek tek, içine 4 cm steril elenmiş toprak konulan, 100 cc’lik steril analiz
kaplarına alınarak yumurta vermeleri beklenmiştir. Her bir gruba ait dişilerin
bıraktıkları yumurtalar sayılarak not edilmiştir. Yumurtalar nemli toprak
içerisine alınarak açılmaları beklenmiştir. Açılan yumurtalardan çıkan lar-
vaların birbirlerini yiyerek zarar vermemeleri için tek tek ayrılmış ve içinde
steril nemli toprak bulunan 3x5cm ebadındaki plastik silindir kaplara
alınmıştır (Şekil 5).
Şekil 5: İçinde steril nemli toprak bulunan 3x5cm ebadındaki plastik
silindir kaplar
Figure 5 : Cylindirical plastik cap (3x5 cm) with sterile moisturized soil
Larvaların beslenmesi Spodoptera littoralis larva ve pupası verilerek
sağlanmıştır. Fakat Calosoma sycophanta larvalarının hiçbir larva döneminde
Spodoptera littoralis pupalarıyla beslenmediği ve pupayı yiyemediği gözlen-
miştir. Bu sebeple pupa ile larvalar beslenememiş, Calosoma sycophanta lar-
10

19. valarının sadece Spodoptera littoralis larvalarıyla beslenmesi gerçekleştiril-
miştir. Calosoma sycophanta’nın 1. gömlek larvalarına Spodoptera littoral-
is’in 2. ve 3. dönem larvaları, 2. gömlek larvalarına 4. dönem larvaları,
3. gömlek larvalarına ise 5. dönem larvaları verilerek larvaların beslenmesi
sağlanmıştır. Besleme işlemi günlük yapılmış ve elde edilen veriler sayılarak
not edilmiştir.
11

20. 4. BULGULAR VE TARTIŞMA
Avcı böcek Calasoma sycophanta’nın gelişiminde alternatif av olarak
kullanılan Spodoptera littoralis çalışmaları 4 aşamada gerçekleştirilmiştir.
Çalışmada avcı böceğin ergin ve larva dönemine Spodoptera littoralis veril-
miştir. Besin olarak kullanılan Spodoptera littoralis ise hem larva hemde
pupa döneminde avcı böceğe yedirilmiş ve sonuçlar değerlendirilmiştir.
4.1. Calasoma sycophanta ergini- Spodoptera littoralis larvası
Çalışmada araziden toplanıp laboratuara getirilen dişi ve erkek Calosoma
sycophanta erginlerine Spodoptera littoralis larvası verilerek tüketilen besin
miktarı ve meydana gelen yumurta sayısı belirlenmiştir.
4.1.1. Tüketilen besin miktarı
Avcı böcek Calosoma sycophanta için yeni tanıştırılmış bir besin olan
Spodoptera littoralis’in günlük tüketim miktarının bilinmesi bundan sonra
yapılacak olan uygulama çalışmaları için oldukça önemlidir. Nitekim Weseloh
(1988) laboratuarda yapılan çalışmaların bir bireyin günlük ne kadar av tükete-
bileceği konusunda bilgi verdiğini belirtmektedir. Bu sebeple, tüketilebilen
larva sayısını belirlemek amacıyla 1 ila 8 lik besin grupları oluşturulmuş ve her
grupta 10 böcek kullanılarak günlük besleme yapılmıştır (Şekil 6 ).
Şekil 6 : Spodoptera littoralis larvası ile beslenen Calosoma sycophanta
ergini
Figure 6: Adult of Calosoma sycophanta are feeded by larvae of
Spodoptera littoralis
12

21. Günlük 1, 2, 3 besin verilen gruplardaki ergin bireylerin besinin hepsini
tükettikleri, 4, 5, 6, 7, 8, besin verilen erginlerin ise besinin neredeyse hepsi-
ni tükettikleri görülmektedir. 3 tekerrür halinde yapılan bu çalışmadan elde
edilen ortalama değerlere göre tüketilen besin miktarı aşağıdaki şekildedir
(Şekil 7).
Şekil 7: Calosoma sycophanta erginleri tarafından günlük tüketilen
larva miktarı ortalamaları (Adet).
Figure 7: Means for consuption of larvae amount by Calosoma sycophanta
adults per day(piece)
Şekil 7 de görüldüğü üzere ergin bireyler kendilerine verilen besinin
neredeyse tamamını tüketebilmektedir. Çalışmada günlük 7-8 besin verilen
gruptaki böceklerin dahi bu miktarda besini rahatlıkla tüketebildiği
görülmüştür. Aynı şekilde Kanat ve Özbolat (2005) yapmış oldukları
çalışmada avcı böcek Calosoma sycophanta’nın günlük 7 tane çamkese
böceği larvası tüketebildiğini belirtmektedir. Bizim çalışmamızda da 5 dönem
Spodoptera littoralis larvaları ile beslenen Calosoma sycophanta erginlerinin
günlük 7-8 larva tüketebildiği görülmektedir.
13

22. 4.1.2.Yumurta sayısı
Çiftleştirilmiş olan dişi bireylerin, içinde 4 cm steril nemli toprak bulunan
100 cc’lik analiz kaplarına alınarak yumurta bırakmaları beklenmiştir. 1-8
besin grubuna ait dişi bireylerin bırakmış oldukları yumurtalar günlük kontrol
edilerek sayılmıştır. Yumurta bırakma süresi 13-18 gün sürmüştür. Bırakılan
yumurtaların açılma süresi 8 ile 11 gün arasındadır. Kanat ve Özbolat (2005)
yapmış oldukları çalışmada besin olarak çam kese böceği verildiğinde ise
yumurta bırakma süresinin 20-25 gün, yumurta açılma süresinin 6-13 gün,
yumurta açılma oranının ise %85 olduğunu belirtmektedirler. Sekiz gruba ait
40 dişi bireyin bırakmış olduğu yumurta sayısı 1. tekerrürde 374, 2. teker-
rürde 292, 3. tekerrürde ise 335 olarak belirlenmiştir. Bırakılan yumurtaların
ise 1. tekerrürde 315’i, 2. tekerrürde 233’ü, 3 tekerrürde ise 301 tanesi
açılmıştır. Açılma oranı ise sırasıyla %83,%79, %89 olarak belirlenmiştir.
Bir ila 8 farklı besin grubuna ait dişi bireylerin bırakmış olduğu yumurta
sayıları arasında yapılan istatistiksel analiz sonucu gruplar arası farklılık
olduğu görülmüştür (Çizelge 1).
SS DF MS F S
Gruplar arası 1176,400 7 168.057 13,488 ,000
Grup içi 1395,467 112 12.460
Toplam 2571,867 119
Çizelge 1: Larva ile beslenen dişilerin yumurta sayısı varyans analizi.
Table 1: Analysis of varience results for numbers of females eggs feeded
by larvae
Gruplar arasındaki ortalama yumurta sayılarına bakıldığında ise (Şekil 8)
besin sayısının artmasıyla bırakılan yumurta sayısının arttığı görülmektedir.
En fazla yumurta ise günlük 7 ve 8 besin ile beslenen dişiler tarafından
bırakılmıştır.
14

23. Şekil 8: Larva ile beslenen Calosoma sycophanta dişileri tarafından
bırakılan yumurta sayısı ortalamaları (Adet)
Figure 8: Means for egg number of Calosoma sycophanta females feeded
by larvae (piece)
Kanat ve Özbolat (2005) çalışmalarında avcı böcek Calosoma sycophan-
ta’nın topraktan çıkar çıkmaz çiftleşmeden önce ve ovipozisyon sırasında
beslenmelerinin yumurta bırakmaları açısından önemli ve gerekli olduğunu
belirtmektedir. Bizim yapmış olduğumuz bu çalışmada günlük 1, 2, 3, 4, 5 ve
6 larva ile beslenen dişilerin bırakmış olduğu yumurta sayısıyla günlük 7-8
larva ile beslenen dişilerin bırakmış olduğu yumurta sayıları arasında önemli
fark çıkmıştır Yani günlük daha fazla besin tüketen gruplardaki dişiler, daha
fazla yumurta bırakabilmektedir (Çizelge 2).
15

24. 1-2 2-3 3-4 4-5 5-6 6-7 7-8
4.53) (5.93) (5.93) (5.73) (5.73) (8.20) (8.20) (8.46) (8.46) (8.20) (8.20) (10.8) (10.8) (15.06)
p>0.05 p>0.05 p>0.05 p>0.05 p>0.05 p>0.05 p>0.05
1-3 2-4 3-5 4-6 5-7 6-8
(4.53) (5,73) (5.93) (8.20) (5.73) (8.46) (8.20) (8.20) (8.46) (10.8) (8.20) (15.0)
p>0.05 p>0.05 p>0.05 p>0.05 p>0.05 p<0.05
1-4 2-5 3-6 4-7 5-8
(4.53) (8.20) (5.93) (8.46) (5.73) (8.20) (8.20) (10.8) (8.46) (15.0)
p>0.05 p>0.05 p>0.05 p>0.05 p<0.05
1-5 2-6 3-7 4-8
(4.53) (8.46) (5.93) (8.20) (5.73) (10.8) (8.20) (15.0)
p>0.05 p>0.05 p>0.05 p<0.05
1-6 2-7 3-8
(4.53) (8.20) (5.93) (10.8) (5.73) (15.0)
p>0.05 p>0.05 p<0.05
1-7 2-8
(4.53) (10.8) (5.93) (8.36)
p<0.05 p<0.05
1-8
(4.53) (15.0)
p<0.05
Çizelge 2: Yapılan Anova sonucunda Tukey p değerleri ( Larva ile
beslenen dişilerin yumurta sayısı)
Table 2: Tukey p results drived from analysis of varience (Females with
feeded by larvae)
Böceklerde kullanılan besin, onların yumurta bırakma sayısını ve kalitesi-
ni etkilemektedir. Nitekim Weseloh (1993 b) yapmış olduğu çalışmada avcı
böcek Calosoma sycophanta’ya Lymantria dispar larvası ve üzüm vermiştir.
Larva ile beslenen dişilerin yumurta bıraktıkları, üzüm ile beslenenlerin ise
hiç yumurta bırakmadığı belirtilmektedir. Çalışmada besin kalitesinin yumur-
ta bırakmada önemli olduğu vurgulanmaktadır.
Yapılan çalışma göstermektedir ki verilen besin miktarı da yumurta
sayısında etkili olmaktadır (Çizelge 2). Çiftleşme ve yumurta bırakma
sırasında dişi bireylere günlük olarak 7-8 Spodoptera littoralis larvasının ver-
iliyor olması onların bırakacakları yumurta sayısının artmasını sağlayacaktır.
4.2. Calosoma sycophanta ergini-Spodoptera littoralis pupası
Avcı böcek Calosoma sycophanta’nın ergin ve larvası, avı olan böcekle-
rin hem larva hem de pupa döneminde etkili olmaktadır. Weseloh (1988)
çalışmasında Calosoma sycophanta’nın Lymantria dispar’ın hem larvalarını
16

25. hem de pupalarını tükettiğini belirtmektedir. Hatta ergin öncesi dönemde lar-
vaların Lymantria dispar pupaları ile beslenmeyi tercih ettiğini vurgulamak-
tadır. Aynı şekilde Kanat ve Toprak (2004) Calosoma sycophanta’nın çam
kese böceğinin de larva ve pupasını tükettiğini belirtmektedirler. Bu bilgiler
ışığında yapılan çalışmada avcı böceğe larva yanında pupa yedirme işlemi de
yapılmış ve pupa denemesi kurulmuştur. Aynı şekilde besin olarak pupa ve-
rildiğinde tüketilen besin miktarına ve bırakılan yumurta sayısına bakılmıştır.
4.2.1. Tüketilen besin miktarı
Avcı böcek Calosoma sycophanta’ya pupa yedirme denemesinde 1 ila 8
li besin grubu oluşturulmuş, günlük tüketilebilen besin miktarı belirlenmeye
çalışılmıştır. Böcekler tarafından tüketilen günlük besin miktarı Şekil 9 da
gösterilmektedir.
Şekil 9: Calosoma sycophanta erginleri tarafından günlük tüketilen
pupa miktarı ortalamaları (Adet).
Figure 9: Means for cumsuption of pupae amount by Calosoma sycophanta
adults per day (piece)
Günlük 1 besin verilen gruptaki ergin bireylerin besinin tamamını
tüketemediği gruptan bazı böceklerin pupa tüketimi yapmadığı görülmektedir
(Şekil 9). Günlük tüketilen besin miktarının bütün gruplarda birbirine yakın
olduğu 6-7-8 besin verilen gruplarda dahi tüketilen besin miktarının günlük
3 besini geçmediği görülmektedir (Şekil 9).
17

26. 4.2.2. Yumurta Sayısı
Larva denemesinde olduğu gibi pupa denemesinde de 1 ila 8 besin
grubuna ait dişi bireylerin her biri ayrılarak steril nemli toprak içine alınmış
ve günlük bırakılan yumurta miktarı sayılmıştır. Yumurta bırakma süresi 12-
19 gün sürmüştür. Bırakılan yumurtaların açılma süresi ise 7-12 gün
arasındadır. Sekiz gruba ait 40 dişi bireyin bırakmış olduğu yumurta sayısı
1. tekerrürde 149, 2. tekerrürde 145, 3. tekerrürde 138 olarak belirlenmiştir.
Bırakılan yumurtaların 1. tekerrürde 111’i, 2. tekerrürde 115’i, 3. tekerrürde
ise 112’si açılmıştır. Açılma oranları ise sırasıyla %74, %79, %81 olarak
belirlenmiştir.
Gruplar arası yapılan karşılaştırmada ise, yapılan istatistik analizi sonu-
cunda 1-8 besin grubuna ait dişilerin bırakmış olduğu yumurta sayıları
arasında fark olduğu görülmektedir (Çizelge 3).
SS DF MS F S
Gruplar arası 101.658 7 14.523 11,508 ,000
Grup içi 141.333 112 1.262
Toplam 242.992 119
Çizelge 3: Pupa ile beslenen dişilerin yumurta sayısı varyans analizi
Table 3: Analysis of varience results for number of females eggs feeded by
pupae
Gruplar arasındaki ortalama yumurta sayılarına bakıldığında 1 ve 2 besin
ile beslenen dişilerin bırakmış olduğu yumurta sayısının diğer gruplara göre
daha az olduğu görülmektedir (Şekil 10).
18

27. Şekil 10: Pupa ile beslenen Calosoma sycophanta dişileri tarafından
bırakılan yumurta sayısı ortalamaları (Adet).
Figure 10: Means for egg number of Calosoma sycophanta females feeded
by pupae (piece)
Bunun yanında 3, 4, 5, 6, 7, 8 besin ile beslenen dişilerin bıraktıkları
yumurta sayıları arasında ise anlamlı bir farklılık çıkmamıştır (Çizelge 4).
19

28. 1-2 2-3 3-4 4-5 5-6 6-7 7-8
(1.80) (2.60) (2.60) (3.26) (3.26) (4.20) (4.20) (3.66) (3.66) (4.40) (4.40) (4.66) (4.66) (4.13)
p>0.05 p>0.05 p>0.05 p>0.05 p>0.05 p>0.05 p>0.05
1-3 2-4 3-5 4-6 5-7 6-8
(1.80) (3.26) (2.60) (4.20) (3.26) (3.66) (4.20) (4.40) (3.66) (4.40) (4.40) (4.13)
p<0.05 p<0.05 p>0.05 p>0.05 p>0.05 p>0.05
1-4 2-5 3-6 4-7 5-8
(1.80) (4.20) (2.60) (3.66) (3.26) (4.40) (4.20) (4.66) (3.66) (4.13)
p<0.05 p>0.05 p>0.05 p>0.05 p>0.05
1-5 2-6 3-7 4-8
(1.80) (3.66) (2.60) (4.40) (3.26) (4.66) (4.20) (4.13)
p<0.05 p<0.05 p>0.05 p>0.05
1-6 2-7 3-8
(1.80) (4.40) (2.60) (4.66) (3.26) (4.13)
p<0.05 p<0.05 p>0.05
1-7 2-8
(1.80) (4.66) (2.60) (4.13)
p<0.05 p<0.05
1-8
(1.80) (4.13)
p<0.05
Çizelge 4: Yapılan Anova sonucunda Tukey p değerleri (Pupa ile
beslenen dişilerin yumurta sayısı)
Table 4: Tukey p results drived from analysis of varience (Females with
feeded by pupae)
Bu durum ise tüketilen besin miktarı ile açıklanabilmektedir. Dişilerin
tüketebildiği günlük besin miktarı ortalamaları 1 ve 2. gruba ait dişiler hariç
diğer gruplarda yakın değerdedir. Yani 3, 4, 5, 6, 7, 8 besin gruplarındaki
bireyler günlük ortalama (1,76-3) pupa tüketmişlerdir (Şekil 9). Kendilerine
verilen fazla pupa sayısına rağmen tüketmiş oldukları besin miktarı günlük
3 pupayı geçmemiştir. Bu sebeple bırakmış oldukları yumurta sayıları da
almış oldukları besin miktarına paralel olarak bu gruplar arasında farklı
çıkmamıştır (Şekil 10). 1 ve 2. gruplar ile diğer gruplar arasında fark olmasına
rağmen diğer grupların birbirleriyle arasındaki fark önemli bulunmamıştır
(Çizelge 4). Dolayısıyla günlük tüketilen besin miktarı birbirine yakın olduğu
için bırakılan yumurta sayıları arasında da önemli fark görülmemiştir.
Calosoma sycophanta erginine Spodoptera littoralis larvası ve pupası
verilerek yapılan çalışmada görülmüştür ki; Calosoma sycophanta erginleri
larva yemeyi pupa yemeye tercih etmişlerdir. Ergin bireylerin günlük tükete-
bildikleri larva sayısı 7-8 adet olurken, pupa tüketimi 3 adeti geçmemektedir
(Şekil 7, 9). Deneme sırasında yapılan gözlemlerde ise, ergin bireylere larva
20

29. verildiğinde avlarına hemen saldırdıkları, pupa verildiğinde ise yemek için
çok aceleci davranmadıkları görülmüştür. Nitekim Weseloh (1993) da yapmış
olduğu çalışmada ergin bireylerin larva yemeyi tercih ettiğini vurgulamıştır.
Tüketilen besin miktarına paralel olarak, bırakılan yumurta sayısı da larva
tüketen dişilerle pupa tüketen dişiler arasında farklı olmuştur. Yapılan t testi
sonucunda yumurta sayısı bakımından larva tüketen dişiler ile pupa tüketen
dişiler arasında istatiksel olarak anlamlı bir farklılık vardır (Çizelge 5).
Grup N M F DF S
Yum say. larva 120 8,3667 40,950 238 ,000
Yum. say. pupa 120 3,5917
Çizelge 5: Larva ve pupa yiyen dişilerin yumurta sayısı bakımından
t testi ile yapılan istatiksel analizi
Table 5: T tests analysis results with respect to number of eggs of females
with feeded larvae and pupae
Larva tüketen dişilerin bırakmış olduğu ortalama yumurta sayısı, pupa
tüketen dişilerden daha fazladır. Weseloh (1993b) yapmış olduğu çalışmada
ergin bireylere üzüm ve larva yedirmiş yüksek oranda yumurta sayısı elde
edebilmenin yüksek kalitede besin ile olacağını bununda larva yiyerek
olduğunu vurgulamıştır. Yapılan bu çalışmada da Spodoptera littoralis lar-
valarının, Calosoma sycophanta erginleri için pupaya göre daha uygun
olduğu düşünülmektedir.
4.3. Calosoma sycophanta larvası- Spodoptera littoralis larvası
Yumurtadan çıkan Calosoma sycophanta larvaları içinde steril toprak
bulunan kaplara tek tek ayrılmış ve 1ila 8 li besin grupları oluşturularak
Spodoptera littoralis larvaları verilmiştir. Nitekim Weseloh (1996), tek tek
yetiştirmede larvaların hayatta kalmasının toplu yetiştirmeye göre daha fazla
olduğunu belirtmiştir.
21

30. Şekil 11: Spodoptera littoralis larvası ile beslenen Calosoma sycophanta
larvası
Figure 11: Calosoma sycophanta larvae is feeded by Spodoptera littoralis
larvae
Yumurtadan çıkan ilk dönem Calosoma sycophanta larvaları küçük
olduğundan Spodoptera littoralis’in 2.ve 3. dönem larvaları verilmiştir. İkinci
dönem Calosoma sycophanta larvalarına ise 4. dönem Spodoptera littoralis
larvaları, 3. dönem Calosoma sycophanta larvalarınada 5. dönem Spodoptera
littoralis larvaları verilmiştir. Çünkü Spodoptera littoralis larvalarının avcı
böcek larvalarına saldırması söz konusu olmuştur. Yani ilk dönem avcı böcek
larvasına Spodoptera littoralis’in 4. yada 5. dönemi verildiğinde Spodoptera
littoralis larvalarının kendinden oldukça küçük olan 1. dönem Calosoma
sycophanta larvalarına zarar verdiği görülmüştür. Bu dönemdeki larvaların
zarar görmemesi için Spodoptera littoralis larvaları dönemlerine göre
ayrılmış ve yukarıda belirtildiği şekilde avcı böceğe verilmiştir. Weseloh
(1988) da Lymantria dispar kullanarak yapmış olduğu çalışmada Calosoma
sycophanta’nın 1. ve 2. dönem larvalarının daha küçük larvaları tercih ettiğini,
3. dönem larvanın ise daha büyük bireyleri tercih ettiğini belirtmektedir.
22

31. Avcı böcek Calosoma sycophanta larvalarına Spodoptera littoralis lar-
vası yedirilerek yapılan çalışmada her bir larva döneminin tükettiği besin
miktarı ve gelişme süreleri besin grupları dikkate alınarak incelenmiştir.
4.3.1. Birinci dönem Calosoma Sycophanta larvası
Yumurtadan çıkmış olan Calosoma sycophanta’nın ilk dönem larvaları
birbirlerine zarar vermemeleri için içinde steril toprak bulunan kaplara tek tek
ayrılmış ve 1-8 besin grubu meydana getirilmiştir. Her bir avcı böcek
larvasına Spodoptera littoralis’in 2. ve 3. dönem larvası yedirilmiş tüketilen
besin miktarı ve gelişme süresi belirlenmiştir.
4.3.1.1. Tüketilen besin miktarı
Günlük tüketilebilen besin miktarını hesaplamak için 1-8 besin grubu
meydana getirilmiştir. 3 tekerrürlü olarak yapılan çalışmada ortalama
tüketilen besin miktarı hesaplanmıştır. Günlük ortalama 1 ve 2 besin verilen
gruptaki larvaların besinin hepsini tükettikleri, Besin sayısı artırıldıkça
tüketilen besin miktarında da artış olduğu ve verilen miktarda besinin bu lar-
valar tarafından neredeyse tamamen tüketildiği görülmüştür Şekil 12.
Şekil 12: Birinci dönem Calosoma sycophanta larvası tarafından
tüketilen larva miktarı ortalamaları (Adet).
Figure 12: Means for cumsuption of larvae amount by first instar larvae of
Calosoma sycophanta (piece)
23

32. Verilen maksimum besin sayısı günlük 8 tane olmuştur ve bu miktarın
ortalama 6,3 lük kısmı avcı böcek larvaları tarafından tüketilmiştir. Yani 2. ve
3. dönem Spodoptera littoralis larvalarıyla beslenen 1. dönem Calosoma
sycophanta larvalarına günlük ortalama 6 larva verildiğinde bu değerin hep-
sini tüketebildikleri görülmektedir.
4.3.1.2. Gelişme süresi
Avcı böcek Calosoma sycophanta’nın 1. dönem larvasının gelişme
süresinin besin olarak Spodoptera littoralis larvası verildiğinde 12-16 gün
arasında olduğu belirlenmiştir. Kanat ve Toprak (2004) yapmış oldukları
çalışmada avcı böceğe çam kese böceği verdiklerinde 1. larva döneminin
7-11 gün sürdüğünü belirlemişlerdir. Besin olarak Spodoptera littoralis veril-
diğinde gelişme süresi biraz daha uzamaktadır.
Yapılan çalışmada 8 farklı besin grubunda verilen besin miktarının
böceklerin gelişme dönemi üzerinde etkili olduğu ve besin gruplarına göre
gelişme süreleri bakımından gruplar arasında istatiksel olarak anlamlı bir
farklılık olduğu ortaya çıkmıştır (Çizelge 6).
SS DF MS F S
Gruplar arası 233,196 7 33,314 82,779 ,000
Grup içi 93,367 232 402
Toplam 326,563 239
Çizelge 6: Calosoma sycophanta’nın 1. larva dönemi gelişme süresi
varyans analizi
Table 6: Analysis of varience results for developmental time of first
instars larvae of Calosoma sycophanta
Bir besin ile beslenen larvaların gelişme süreleri ortalama 15,6 iken, 8
besin ile beslenen larvaların gelişme süreleri daha da kısalmış, 12,4 gün
olarak belirlenmiştir. Besin gruplarına göre gelişme süreleri aşağıdaki Şekil
13 de verilmiştir.
24

33. Şekil 13: Calosoma sycophanta’nın 1. larva döneminin ortalama
gelişme süresi (gün).
Figure 13: Means for developmental time (day) of first instar larvae of
Calosoma sycophanta
1-2 2-3 3-4 4-5 5-6 6-7 7-8
(15.6) (14.8) (14.8) (14.3) (14.3) (13.9) (13.9) (13.3) (13.3) (13.1) (13.1) (12.9) (12.9) (12.4)
p<0.05 p<0.05 p>0.05 p<0.05 p>0.05 p>0.05 p>0.05
1-3 2-4 3-5 4-6 5-7 6-8
(15.6) (14.3) (14.8) 13.9) (14.3) (13.3) (13.9) (13.1) (13.3) (12.9) (13.1) (12.4)
p<0.05 p<0.05 p<0.05 p<0.05 p>0.05 p<0.05
1-4 2-5 3-6 4-7 5-8
(15.6) (13.9) (14.8) (13.3) (14.3) (13.1) (13.9) (12.9) (13.3) (12.4)
p<0.05 p<0.05 p<0.05 p<0.05 p<0.05
1-5 2-6 3-7 4-8
(15.6) (13.3) (14.8) (13.1) (14.3) (12.9) (13.9) (12.4)
p<0.05 p<0.05 p<0.05 p<0.05
1-6 2-7 3-8
(15.6) (13.1) (14.8) (12.9) (14.3) (12.4)
p<0.05 p<0.05 p<0.05
1-7 2-8
(15.6) (12.9) (14.8) (12.4)
p<0.05 p<0.05
1-8
(15.6) (12.4)
p<0.05
Çizelge 7: Yapılan Anova sonucunda Tukey p değerleri (1. dönem
Calosoma sycophanta larvası gelişme süresi)
Table 7: Tukey p results drived from analysis of varience (Developmental
time of first instar larvae of Calosoma sycophanta)
25

34. Gruplar arası kıyaslama yapıldığında ise, 1 ve 2 besin ile beslenen lar-
vaların gelişme sürelerinin diğer tüm gruplarla beslenen larvaların gelişme
süreleriyle aralarında önemli fark olduğu görülmektedir (Çizelge 7). Çünkü
tüketilen besin miktarı diğer gruplara göre azdır ve tüketilen besin miktarı
azaldıkça larvaların gelişme süreleri uzamaktadır. Tüketilen besin miktarına
göre gelişme süresi değişmektedir. Örneğin 5 ve 6 besin ile beslenen lar-
vaların tüketmiş olduğu besin miktarları birbirine yakın olduğundan gelişme
süreleri arasında da bir fark olmadığı görülmektedir (Şekil 12, Çizelge 7).
Bunun yanında günlük 8 besin ile beslenen larvaların gelişme süreleri günlük
1 yada 2 besinle beslenen larvaların gelişme süresine göre daha kısadır.
4.3.2. İkinci dönem Calosoma sycophanta larvası
İkinci. döneme ulaşan Calosoma sycophanta larvalarına 4. dönem
Spodoptera littoralis larvası yedirilmiştir. Tüketilen besin miktarı ile gelişme
süresi belirlenmiştir.
4.3.2.1. Tüketilen besin miktarı
Günlük tüketilen besin miktarı hesaplamak için 1 ila 8 arasında değişen
besin grupları meydana getirilmiş ve çalışma 3 tekerrürlü olarak
yürütülmüştür. Günlük ortalama tüketilen besin miktarı aşağıdaki grafikte
belirtilmiştir (Şekil 14).
Şekil 14: İkinci dönem Calosoma sycophanta larvalarının tükettiği
larva miktarı ortalamaları (Adet).
Figure 14: Means for cumsuption of larvae amount by second instar larvae
of Calosoma sycophanta (piece)
26

35. Günlük 1 ve 2 besin verilen gruplardaki bireyler besinin tamamını tüke-
tirken diğer gruplardaki bireyler verilen besinin hepsini tüketmemişlerdir.
Günlük maksimum 8 besin verilen gruptaki bireylerinde tıpkı 1. dönem
Calosoma sycophanta larvalarında olduğu gibi ortalama 6,2 adet larva tüket-
tiği saptanmıştır. 4. dönem Spodoptera littoralis larvalarıyla beslenen 2. dö-
nem Calosoma sycophanta larvalarına günlük ortalama 6 besin verildiğinde
bu değeri tüketebildikleri görülmüştür.
4.3.2.2. Gelişme süresi
Besin olarak Spodoptera littoralis’in 4. dönem larvası verilen 2. dönem
Calosoma sycophanta larvalarının gelişme süresi 9-14 gün arasında değiş-
mektedir. Kanat ve Toprak (2004)’ta yapmış oldukları çalışmada, 2. dönem
Calosoma sycophanta larvalarını 2. dönem çam kese böceği ile beslemişler ve
2. larva dönemini 8-12 gün arasında olduğunu saptamışlardır. Bu değer, lar-
valar Spodoptera littoralis ile beslendiğinde elde edilen sonuçlara yakın bu-
lunmuştur.
Farklı miktarlarda besin verilerek (1-8) gelişme süresine bakılan 2. dö-
nem Calosoma sycophanta larvalarında meydana getirilen gruplar arasında
istatistiksel olarak farklılık olduğu ortaya çıkmıştır (Çizelge 8).
SS DF MS F S
Gruplar arası 516,629 7 73,804 176,947 ,000
Grup içi 96,767 232 ,417
Toplam 613,396 239
Çizelge 8: Calosoma sycophanta’nın 2. larva dönemi gelişme süresi
varyans analizi
Table 8: Analysis of varience results for developmental time of second
instars larvae of Calosoma sycophanta
Besin miktarı artırıldıkça gelişme süresinde kısalma meydana gelmiştir.
1 larva ile beslenen larvaların ortalama gelişme süresi 13,56 gün iken 8 besin
ile beslenen larvaların gelişme süresi 9,4 gün olarak belirlenmiştir (Şekil 15).
27

36. Şekil 15: Calosoma sycophanta’nın 2. larva döneminin ortalama
gelişme süresi (gün).
Figure15: Means for developmental time (day) of second instar larvae of
Calosoma sycophanta
Gruplar arası kıyaslama yapıldığında ise 1 ve 2 besin ile beslenen grup-
larla diğer gruplar arasında fark olduğu görülmektedir (Çizelge 9). 1ve 2 be-
sin ile beslenen gruplardaki bireylerin tüketmiş olduğu besin miktarı diğer
gruplardaki bireylerden daha az olduğu için gelişme süreleri de en uzun ol-
muştur (Şekil14). Tüketilen besin miktarı fazlalaştıkça gelişme süresi kısal-
maktadır. En kısa gelişme süresi günlük 8 larva ile beslenen bireylerden elde
edilmiştir.
28

37. 1-2 2-3 3-4 4-5 5-6 6-7 7-8
(13.5) (13.4) (13.4) (12.8) (12.8) (12.3) (12.3) (11.4) (11.4) (10.7) (10.7) (10.0) (10.0) (09.4)
p>0.05 p<0.05 p>0.05 p<0.05 p<0.05 p<0.05 p<0.05
1-3 2-4 3-5 4-6 5-7 6-8
(13.5) (12.8) (13.4) (12.3) (12.8) (11.4) (12.3) (10.7) (11.4) (10.0) (10.7) (09.4)
p<0.05 p<0.05 p<0.05 p<0.05 p<0.05 p<0.05
1-4 2-5 3-6 4-7 5-8
(13.5) (12.3) (13.4) (11.4) (12.8) (10.7) (12.3) (10.0) (11.4) (09.4)
p<0.05 p<0.05 p<0.05 p<0.05 p<0.05
1-5 2-6 3-7 4-8
(13.5) (11.4) (13.4) (10.7) (12.8) (10.0) (12.3) (09.4)
p<0.05 p<0.05 p<0.05 p<0.05
1-6 2-7 3-8
(13.5) (10.7) (13.4) (10.0) (12.8) (09.4)
p<0.05 p<0.05 p<0.05
1-7 2-8
(13.5) (10.0) (13.4) (09.4)
p<0.05 p<0.05
1-8
(13.5) (09.4)
p<0.05
Çizelge 9: Yapılan Anova sonucunda Tukey p değerleri (2. dönem
Calosoma sycophanta larvası gelişme süresi)
Table 9: Tukey p results drived from analysis of varience (Developmental
time of second instar larvae of Calosoma sycophanta)
4.3.3. Üçüncü dönem Calosoma sycophanta larvası
3. dönemde bulunan Calosoma sycophanta larvalarına Spodoptera lit-
toralis larvalarının en büyük dönemi olan 5. larva dönemi verilmiştir. Çünkü
avcı böcek larvaları büyümüştür ve daha büyük besin tüketebilmektedirler.
Nitekim Weseloh (1988) yapmış olduğu çalışmada, besin olarak Lymantria
dispar larvalarını kullanmış ve çalışmasında 1. ve 2. döneme ait Calosoma
sycophanta larvalarının daha küçük bireyleri tercih ettiğini, 3. larva dönem-
ine ait bireylerin ise daha büyük larvaları tüketebildiğini belirtmiştir.
5. dönem Spodoptera littoralis larvası verilen 3. dönem avcı böcek lar-
valarının tüketmiş oldukları günlük besin miktarı ve gelişme süresi belirlen-
miştir.
4.3.3.1. Tüketilen besin miktarı
Günlük tüketilen besin miktarını belirlemek için 1 ila 8’li gruplar mey-
dana getirilmiş ve çalışma 3 tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Günlük ortala-
ma tüketilen besin miktarı gruplara göre aşağıdaki (Şekil 16) da belirtilmiştir.
29

38. Şekil 16: Üçüncü dönem Calosoma sycophanta larvalarının tükettiği
larva miktarı ortalamaları (Adet).
Figure 16: Means for cumsuption of larvae amount by third instar larvae of
Calosoma sycophanta (piece)
Günlük 1 besin verilen gruptaki bireylerin hepsi 1 besini tüketirken diğer
gruptakilerin besininin tamamını tüketmediği görülmüştür. Günlük maksi-
mum 8 besin verilen gruptaki bireylerin ise ortalama 6,6 birey tüketebildiği
görülmüştür. Spodoptera littoralis’in 5. larva dönemiyle beslenen Calosoma
sycophanta’nın 3. dönem larvalarına günlük 8 besin verildiğinde bunun
6,6 lık kısmının tüketilebildiği kaydedilmiştir
4.3.3.2. Gelişme süresi
Spodoptera littoralis’in 5. dönem larvalarıyla beslenen 3. dönem
Calosoma sycophanta larvalarının gelişme süresi 15-22 gün arasında
değişmektedir. Larva dönemleri arasında en uzun gelişme süresi 3. larva
döneminde elde edilmiştir. Kanat ve Toprak (2004) ise yapmış oldukları
çalışmada, çam kese böceği ile beslenmiş oldukları Calosoma sycophanta lar-
valarında gelişme süresini 15-18 gün olarak belirlemişlerdir. Bizim
çalışmamızda Spodoptera littoralis ile beslendiğinde bu süre birkaç gün daha
uzamıştır.
30

39. Farklı miktarda besin verilerek gelişme süresine bakılan 3. dönem
Calosoma sycophanta larvalarında meydana getirilen gruplar arasında istatis-
tiksel olarak anlamlı farklılık olduğu ortaya çıkmıştır (Çizelge 10).
SS DF MS F S
Gruplar arası 1035,583 7 147,940 282,255 ,000
Grup içi 121,600 232 ,524
Toplam 1157,183 239
Çizelge 10: Calosoma sycophanta’nın 3. larva dönemi gelişme süresi
varyans analizi
Table 10 : Analysis of varience results for developmental time of third
instars larvae of Calosoma sycophanta
Tıpkı 1. ve 2. larva döneminde olduğu gibi, 3. larva döneminde de besin
miktarı arttıkça gelişme süresinde kısalma meydana gelmiştir. 1 larva ile besle-
nen bireylerin ortalama gelişme süresi 21,5 gün iken, 8 larva ile beslenen birey-
lerin ortalama gelişme süresi 15,3 gün olarak belirlenmiştir (Şekil 17).
Şekil 17: Calosoma sycophanta’nın 3. larva döneminin ortalama
gelişme süresi (gün).
Figure 17: Means for developmental time (day) of third instar larvae of
Calosoma sycophanta
31

40. Gruplar arası kıyaslama yapıldığında ise tıpkı 1.ve 2. dönem Calosoma
sycophanta larvalarında olduğu gibi 1ve 2 besin ile beslenen bireylerin
gelişme süreleriyle diğer gruplar arsında fark önemli görülmüştür (Çizelge
11). Yani 1ve 2 besin ile beslenen bireyler az besin tükettikleri için gelişme
süreleri uzamıştır. Tüketilen besin miktarı fazlalaştıkça gelişme süresi
kısalmaktadır.
1-2 2-3 3-4 4-5 5-6 6-7 7-8
(21.5) (21.1) (21.1) (19.3) (19.3) (18.2) (18.2) (18.0) (18.0) (17.3) (17.3) (16.0) (16.0) (15.3)
p>0.05 p<0.05 p<0.05 p<0.05 p<0.05 p<0.05 p<0.05
1-3 2-4 3-5 4-6 5-7 6-8
(21.5) (19.5) (21.1) (18.2) (19.5) (18.0) (18.2) (17.3) (18.0) (16.0) (17.3) (15.3)
p<0.05 p<0.05 p<0.05 p<0.05 p<0.05 p<0.05
1-4 2-5 3-6 4-7 5-8
(21.5) (18.2) (21.1) (18.0) (19.5) (17.3) (18.2) (16.0) (18.0) (15.3)
p<0.05 p<0.05 p<0.05 p<0.05 p<0.05
1-5 2-6 3-7 4-8
(21.5) (18.0) (21.1) (17.3) (19.5) (16.0) (18.2) (15.3)
p<0.05 p<0.05 p<0.05 p<0.05
1-6 2-7 3-8
(21.5) (17.3) (21.1) (16.0) (19.5) (15.3)
p<0.05 p<0.05 p<0.05
1-7 2-8
(21.5) (16.0) (21.1) (15.3)
p<0.05 p<0.05
1-8
(21.5) (15.3)
p<0.05
Çizelge 11: Yapılan Anova sonucunda Tukey p değerleri (3. dönem
Calosoma sycophanta larvası gelişim süresi )
Table 11: Tukey p results drived from analysis of varience
(Developmental time of third instar larvae of Calosoma
sycophanta )
4.3.4. Pupa dönemi
Üçüncü larva dönemini de maksimum 22 günde tamamlamış olan
Calosoma sycophanta larvaları beslenmeyi durdurarak pupa dönemine geçm-
eye hazırlanmışlardır. Fakat 3 tekerrür olarak yürütülen çalışmada 3 dönemi
tamamlamış olan larvaların hiçbiri pupa olmayı başaramamışlardır. Ne yazık
ki bu çalışmamızda Spodoptera littoralis larvalarıyla beslenen Calosoma
sycophanta larvaları pupa dönemini tamamlayamamışlardır. Halbuki Kanat ve
Toprak (2004), yapmış oldukları çalışmada Calosoma sycophanta larvalarını
32

41. çamkese böceği ile beslemişler ve 3. larva döneminden sonra pupa dönemine
geçişi sağlamışlardır. Pupa döneminin ise 9-16 gün arasında sürdüğünü belirt-
mişlerdir.
Avcı böcek erginlerinin yumurta vermesi, bu yumurtalardan larvaların
çıkması ve çıkan larvaların beslenmesi, besin olarak verilen Spodoptera
littoralis ile sağlanmıştır. Fakat son dönem larvaları pupa olamamıştır. Bunun
sebebinin Spodoptera littoralis ile beslemede larvalarının pupa aşamasınday-
ken yeterli başkalaşımı sağlayacak besin içeriğini depolayamamış olmaları
olarak düşünülmektedir. Larvalar hareketsiz döneme geçmiş fakat başka-
laşımı tamamlayamamıştır. Bu sebeple pupa dönemi incelenememiş, pupa ge-
lişme süresi tespit edilememiştir. Dolayısıyla bu pupalardan çıkacak yeni er-
gin bireylerde elde edilememiştir.
4.4. Calosoma sycophanta Larvası - Spodoptera littoralis Pupası
Yumurtadan çıkmış olan Calosoma sycophanta’nın 1. dönem larvalarına
Spodoptera littoralis pupaları verilmiştir. Fakat larvaların pupayı yiyemedik-
leri ve beslenemedikleri gözlenmiştir. Oysaki Weseloh (1988), Calosoma lar-
valarının ergin öncesi dönemde pupa ile beslenmeyi tercih ettiğini belirtmek-
tedir. Ayrıca, özellikle 1. ve 2. dönem larvaların Lymantria dispar pupalarını
tercih ettiğini, 3. dönem larvaların ise larva ile beslenmeyi tercih ettiğini
bildirmektedir. Fakat bizim çalışmamızda Calosoma sycophanta larvaları
hangi dönemde olursa olsun Spodoptera littoralis pupalarıyla beslenmeyi red-
detmişlerdir. Young (2008) ise yapmış olduğu çalışmada avcı böcek
Calosoma sayi’ye Spodoptera frugiperda’nın larva, pupa, prepupa ve ergin-
lerini besin olarak vermiştir. En uzun hayatta kalma süresini 122 gün ile larva
yiyen avcı bireylerden elde etmiştir. Pupa tercihi az olmuş ve pupa ile besle-
nen bireyler sadece 34 gün hayatta kalabilmişlerdir.
Ergin öncesi larva döneminde pupa tercih edilmiştir. Larvaların pupayı
yeme denemesinde bulunduğu fakat başarılı olamadıkları gözlenmiştir.
Bunun sebebinin Spodoptera littoralis pupalarındaki kokonun yoğun kitin
içeriğinde olmasından kaynaklandığı düşünülmüştür. Larvalar pupayı
parçalayamamış ve beslenememişlerdir.
33

42. 5. SONUÇ VE ÖNERİLER
Yapılan çalışmada, avcı böcek Calosoma sycophanta’ ya alternatif av ola-
rak Spodoptera littoralis isimli Lepidopter türü verilmiştir. Spodoptera
littoralis laboratuar şartlarında kolayca üretilebilen ve insan sağlığı açısından
zararlı olmayan bir türdür. Avcı böcek Calosoma sycophanta ile ilk kez bu
çalışmada tanıştırılan Spodoptera littoralis avcı böcek tarafından kabul gör-
müş ve besin olarak tüketilmiştir. Çalışmada Calosoma sycophanta’ nın hem
erginlerine hem de larvalarına Spodoptera littoralis’ in larva ve pupası veril-
miştir. Calosoma sycophanta erginleri Spodoptera littoralis larva ve pupasını
tüketmiş, çiftleşmiş ve yumurta bırakmışlardır. Fakat avcı böcek larvaları
Spodoptera littoralis’ in larvalarıyla beslenip gelişim gösterdikleri halde pu-
pa ile beslenememiş pupa yemeyi reddetmişlerdir. Bu sebeple Calosoma
sycophanta larvalarına Spodoptera littoralis pupası yedirme işlemi yapıla-
mamıştır.
Calosoma sycophanta erginleri, Spodoptera littoralis’ in larvalarıyla
beslendiklerinde günlük 7 ila 8 besin tüketebildikleri belirlenmiştir. En fazla
yumurta günlük 7 ve 8 besin ile beslenen gruplardan elde edilmiştir (Ortalama
10,8 ve 15,06). Diğer besin gruplarıyla beslenen dişilerin bırakmış olduğu
yumurta sayıları 7 ve 8 besin ile beslenen dişilerin bıraktığı yumurtadan daha
azdır. Örneğin 1 ve 2 besin ile beslenen bireylerin bırakmış olduğu yumurta
sayısı ortalama 4,53 ve 5,93’tür. Bu sebeple ergin Calosoma sycophanta
bireylerine günlük beslemede 7 veya 8 larva verilmesi uygun olacaktır.
Pupa ile yapılan beslemede ise, günlük ortalama 3 pupa tüketebilmişlerdir.
Günlük 8 pupa dahi verilmiş ama 3 pupadan fazla tüketim olmamıştır. Pupa ile
beslemede bırakılan yumurta sayıları bakımından kıyaslandığında, sadece 1 ve
2 besin ile beslenen grupların diğer gruplarla arasında fark görülmüştür. Diğer
grupların ise kendi aralarında fark görülmemiştir. Çünkü günlük kaç besin ve-
rilirse verilsin bütün diğer grupların (3, 4, 5, 6, 7, 8) tükettikleri pupa sayısı 3’ü
geçmemiştir. Bu sebeple bırakılan yumurta sayıları arasında da gruplar arası
fark görülmemiştir (örneğin, 6,7,8 besinli grupların ortalama yumurta sayıları
4,4; 4,66; 4,13’tür).Tüketilen besin sayısı aynı olduğundan bırakılan yumurta
sayısı da 1 ve 2. grup hariç diğer gruplar arasında farklı olmamıştır.
Calosoma sycophanta erginleri larva ile beslenmeyi pupa ile beslenmeye
tercih etmişlerdir. Larva ile beslendiklerinde günlük 7 veya 8 besin tüke-
tirken, pupa ile beslenmede günlük ancak 3 pupa tüketebilmişlerdir. Larva ile
34

43. beslenen bireylerin bırakmış olduğu yumurta sayısı da pupa ile beslenen
dişilerden daha fazla olmuştur. Larva ile beslenen 40 dişi birey 1. tekerrürde
374, 2. tekerrürde 292, 3. tekerrürde 335 yumurta bırakırken , pupa ile besle-
nen dişilerin yumurta sayıları 1. tekerrürde 111, 2. tekerrürde 115 ve 3. teker-
rürde 112 olmuştur. Bu sebeple Calosoma sycophanta erginlerinin laboratuar
ortamında yetiştirilen Spodoptera littoralis larvası ile beslenmesi daha uygun
olacaktır.
Yumurtadan çıkmış olan Calosoma sycophanta larvaları 2. ve 3. dönem
Spodoptera littoralis larvalarıyla beslenmişlerdir. Spodoptera littoralis lar-
valarıyla beslenen avcı böceklerin 1. larva dönemi 12-16 gün sürmüştür.
Larvalara 1’den 8’e kadar farklı sayıda besin verilmiş ve larvaların günlük
ortalama 6,3’lük miktarda besin tüketebildiği görülmüştür. Tüketilen besin
miktarı arttıkça 1. dönem larvada gelişme süresi azalmaktadır. 1 ve 2 besin ile
beslenen larvaların ortalama gelişme süresi 15,6 gün iken 8 besin ile beslenen
larvaların gelişme süresi 12, 4 gün olarak belirlenmiştir. 8 besin verilen grup-
taki böcekteki böceklerin tüketebildiği maksimum tüketim miktarı ise 6,3’tür.
Bu sebeple daha kısa gelişme süresi elde edebilmek için Calosoma syco-
phanta’nın 1. dönem larvalarının günlük 6 besin ile beslenmesinin uygun
olacağı düşünülmektedir.
Avcı Calosoma sycophanta’nın 2. larva dönemine besin olarak
Spodoptera littoralis’in 4. dönem larvası verildiğinde gelişme süresi 9-14 gün
arasında değişmektedir. Aynen 1. larva döneminde olduğu gibi 2. larva döne-
minde de tüketilen besin miktarı arttıkça gelişme süresi kısalmaktadır. En
uzun gelişme süresi 1 larva ile beslenen gruplarda 13,56 gün ile, en kısa
gelişme süresi 8 besin verilen gruplarda 9,40 gün ile elde edilmiştir. Günlük
8 besin verilen gruplarda ise tüketilebilen maksimum besin sayısı 6,2 olarak
belirlenmiştir. Bu sebeple 4. dönem Spodoptera littoralis larvası ile günlük
6 adet besin verilerek beslenmesi uygun görülmektedir.
Calosoma sycophanta’nın 3. larva dönemine besin olarak Spodoptera
littoralis’in 5. dönem larvası verildiğinde gelişme süresi 15-22 gün arasında
değişmektedir. 1. ve 2. larva dönemindeki Calosoma sycophanta gibi 3. dö-
nem Calosoma sycophanta larvalarında da tüketilen besin miktarı arttıkça
gelişme süresi kısalmaktadır. En uzun gelişme süresi 21,53 gün ile 1. larva ile
beslenen gruplardan elde edilirken, en kısa gelişme süresi 15,36 ile 8 besin ile
beslenen gruplardan elde edilmiştir. Günlük 8 besin verilen gruplardaki
35

44. tüketilen maksimum besin sayısı ise 6,6 olarak saptanmıştır. Bu sebeple
3. dönem avcı böcek larvalarına 5. dönem Spodoptera littoralis bireylerinden
günlük 6 ya da 7 tane verilmesi uygun olacaktır.
3. dönem larvadan sonra larvaların pupa dönemine geçmesi sağlana-
mamıştır. Spodoptera littoralis ile beslenen larvaların hiçbiri pupa olmamış
veya pupa dönemi tamamlanamamıştır. Dolayısıyla beslenen bu larvalardan
yeni ergin bireylerde elde edilememiştir. Bu durumun şöyle bir sakıncası ola-
bilir. 3. larva döneminin sonuna kadar Spodoptera littoralis larvası ile besle-
nen Calosoma sycophanta larvalarının 3. dönemden sonra pupa olamamaları
onların araziye salım yapıldıktan sonra pupa olup olamayacağı konusunda
şüphe uyandırmaktadır. Dolayısıyla Calosoma sycophanta larvaları araziye
salınmış olsalar bile, bu larvaların arazi koşullarında pupa olup olmayacakları
yapılacak başka alternatif araştırmalara ihtiyaç duymaktadır. Yani laboratuar-
da Spodoptera littoralis larvasıyla beslenerek 3. larva dönemine getirilmiş
olan Calosoma sycophanta larvalarının araziye salım yapıldıktan sonra pupa
olup olmadıklarının yapılacak alternatif çalışmalarla takip edilmesi gerek-
mektedir.
Calosoma sycophanta larvalarına Spodoptera littoralis pupası yedirme
işleminde sonuç alınamamıştır. Yumurtadan çıkan larvalar Spodoptera lit-
toralis pupası ile beslenmemişlerdir. Diğer larva dönemleri de pupa ile koko-
nun yoğun kitin içeriğinde olması sebebi ile beslenmeyi reddetmişlerdir. Bu
sebeple larvaların beslenmesinde pupaların kullanılmaması, Spodoptera lit-
toralis larvalarının kullanılması gerektiği tespit edilmiştir.
36

45. ÖZET
Orman Genel Müdürlüğüne bağlı Bölge Müdürlükleri Biyolojik
Mücadele laboratuarlarında, ormanlarda zarar yapan çam kese böceği
mücadelesi için kullanılacak olan faydalı tür Calosoma sycophanta yetiştir-
ilmektedir. Laboratuarda yetiştirme sırasında Calosoma sycophanta’ya besin
olarak çam kese böceğinin kendisi verilmektedir. Fakat bu böcek laboratuar-
da çalışan görevliler için çalışılması oldukça zor bir türdür. Çünkü böcek
vücudu üzerindeki zehirli kıllar alerjiye sebep olmaktadır. Bu durum, laborat-
uar koşullarında çam kese böceği yerine Calosoma sycophanta’ya
yedirilebilecek bir başka türün olup olmadığı sorusunu akla getirmiş ve bu
çalışmanın planlanmasını sağlamıştır.
Yapılan bu çalışmada , Calosoma sycophanta’ya besin olarak verilecek
alternatif av arayışına gidilmiş ve yeni besin olarak Spodoptera littoralis
(Pamuk yaprak kurdu) seçilmiştir. Spodoptera littoralis laboratuar şartlarında
kolayca yetiştirilebilen ve insan sağlığı açısından alerjik olmayan bir türdür.
Çalışma dört ana başlık altında planlanmış, Calosoma sycophanta’nın
hem ergin hem de avcı olan larvalarına Spodoptera littoralis larva ve pupaları
verilerek yürütülmüştür. Ergin dişi ve erkek Calosoma sycophanta bireyleri,
Spodoptera littoralis’in hem larva dönemiyle hem de pupa dönemiyle beslen-
miş, çiftleşmiş ve yumurta bırakmışlardır. Yumurtadan çıkan larvalar 1., 2. ve
3. larva dönemlerini başarıyla tamamlamışlardır.
Yumurtadan çıkan 1., 2. ve 3. dönem larvalarda besin olan Spodoptera lit-
toralis’in hem larva hem de pupalarıyla beslenmişlerdir. Spodoptera littoralis
larvası ile beslenen Calosoma sycophanta larvaları pupa ile beslenmeyi pupa
kokonları üzerinde bulunan sert kitin maddesi sebebiyle ret etmişlerdir.
Spodoptera littoralis larvalarıyla beslenen 3. dönem Calosoma sycophan-
ta larvalarının 3. larva döneminden sonra pupa olması beklenmiş ama pupa
dönemine geçiş başarılı olamamıştır. Bunun sebebinin larva döneminde
Spodoptera littoralis ile beslenen Calosoma sycophanta larvalarının
başkalaşımı sağlayacak yeterli besin içeriğini alamamış olmaları olduğu
düşünülmektedir.
Laboratuar koşullarında pupa dönemine geçişin başarısız olması araziye
salınacak olan 3. dönem Calosoma sycophanta larvalarının da durumu
hakkında bilgi verememektedir. Pupa dönemine geçişin olup olmayacağının
arazi koşullarında incelenmesi gerekmektedir. Bu durum ise yapılacak alter-
natif çalışmalara ihtiyaç duymaktadır.
37

46. SUMMARY
Calosoma sycophanta is grown to control Thaumetopoea pityocampa at
Biological Laboratories of General Directorate of Forestry. Thaumetopoea
pityocampa is given to Calosoma sycophanta as food in laboratory.
Thaumetopoea pityocampa is very harmful for workers because of allergy.
In this study Spodoptera littoralis was used instead of Thaumetopoea
pityocampa as alternative food for Calosoma sycophanta in laboratory
conditions. Spodoptera littoralis is not harmful for human health and also can
be grown easily in laboratory conditions.
Larvae and pupae of Spodoptera littoralis were given to Calosoma
sycophanta adults and larvae. Larvae and pupae of Spodoptera littoralis were
consumed by male and female Calosoma sycophanta adults. Mating and egg
laying were occured in male and female Calosoma sycophanta adults. New
larvae from eggs consumed Spodoptera littoralis larvae and completed 1., 2.
and 3. larval period successfuly.
Larvae and pupae of Spodoptera littoralis were given to Calosoma
sycophanta larvae. Calosoma sycophanta larvae fed on Spodoptera littoralis
larvae but they did not feed on pupae because of chitin on pupae.
Calosoma sycophanta larvae in 3. larval period which were fed on
Spodoptera littoralis larvae couldn’t be pupae since larvae of Calosoma
sycophanta fed on Spodoptera littoralis couldn’t take enough food for
changing. It is not a trouble for mass rearing because larvae of Calosoma
sycophanta were released in 3. larval period. Calosoma sycophanta larvae
have reached to 3. larval period successfully.
The failure of shifting pupae period under the laboratories conditions it
does not give any information about the released 3rd period. Calosoma
sycophanta larvae. It should be evaluated under field condiotion to
understand whether it will shift pupa period or not. There is a need to
alternative studies to prove this situation.
38

47. KAYNAKÇA
ABDEL-FATTAH , M.L., SALEM, Y.S. AND ABDEL-MEGEED, M.I.,
1977: Effect of larval diet on the development and fecundity of the cot-
ton leafworm, Spodoptera littoralis (Boisd.). Z. ang Ent.,84; 311-315
ALLEN T. ROBERT, 1977. Calosoma (castrıda) alternans granulatum
Perty: A Predator of cotton leaf worms in Bolivia (Coleoptera:
Carabidae;Carabini). The Col eopterists Bulletin 31(1).
ÇANAKÇIOĞLU, H. VE MOL, T., 1998. Orman Entomolojisi. İstanbul
Üniversitesi Orman Fakültesi Yayınları No 4063.
EVANS V. ARTHUR, The Forest Caterpillar Hunter, Calosoma sycophan-
ta, An Old World Species Confirmed as Part of the Virginia Betle Fauna
(Coleoptera: Carabidae). Banisteria Number 34, pages 33-37.
KANAT, M. VE TOPRAK, Ö. 2005. Determination of Some Biological
Characteristics of Calosoma sycophanta L. (Coleoptera: Carabidae).
Turk. J. Zool. 29. 71-75.
KANAT, M. VE ÖZBOLAT, M. 2006. Mass Production and release of
Calosoma sycophanta L. (Coleoptera: Carabidae) Used against the Pine
Processionary Moth, Thaumetopoea pityocampa(Schiff.) (Lepidoptera.
Thaumetopoediae), in Biological Control. Turk. J. Zool. 30. 181-185.
MAHR, S. 1996 Know Your Friends Ground Beetles. Special Home
Gardening Issue April Volume 3, Number 4.
ÖZMEN, D. 2004. Chelonus oculator Panzer (Hymenoptera: Braconidae) ile
Konukçuları Spodeptera littoralis(Boisduval) ve Ephestia kuehniella
Zeller Arasındaki Biyolojik İlişkiler ve Aldicarb’ın Radyoizotop İzleme
Tekniği ile Araştırılması. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri
Enstitüsü.150 sayfa. Doktora Tezi.
PATEL, J. C. VE PATEL, R. C. 1971. Studies on the biology of Chelonus
heliope Gupta, an egg-larval parasite of Spodoptera litura (F.) Indian
J.Ent 33(1).50-54.
WESELOH, R. M., 1988. Prey Preferences of Calosoma sycophanta L.
(Coleoptera:Carabidae) Larvae and Relationship of Prey Consumptıon to
Pradatör Size. Can. Ent. 120: 873-880.
39

48. WESELOH, R. M., 1993A. Behavior of the Gypsy Moth Predator,
Calosoma sycophanta L. (Carbidae: Coleoptera), as Influenced by Time
of Day and Reproductive Status. The Canadian Entomologist. 125. 887-
894.
WESELOH, R. M., 1993B. Adult Feeding Affects Fecundity of The
Predator, Calosoma sycophanta (Col.: Carabidae). Entomophaga. 38(4),
435-439.
WESELOH, R. M. 1996. Rearing the Cannibalitic Larvae of Calosoma
sycophanta (Coleoptera: Carabidae) in Groups. J. Entomol. Sci.31(1):
33-38.
WESELOH, R.M. 1997. Orientatıon of Calosoma sycophanta L.
(Coleoptera: Carabidae) in Forests: Insıghts from Vısual Responses to
Objects. The Canadian Entomologst 129: 347-354.
YOUNG, P. ORREY. 2008. Body Weight and Survival of Calosoma sayi
(Coleoptera Carabidae) During Laboratory Feding Regimes. Ann.
Entomol. Soc. Am. 101(1): 104-112.
40