1. 2007
ÇAMKESE BÖCEĞĠNE KARġI
HAVADAN BĠYOLOJĠK
MÜCADELE UYGULAMA
PROJESĠ

2. BĠYOLOJĠK
MÜCADELE
PROJESĠNĠN
HAZIRLIKLARI
Biyolojik Mücadele
programın hazırlıkları için
ve uygulama boyunca
Avrupa’ dan ve
Amerika’dan gelen
uzmanlardan kapsamlı
teknik destek alınmıĢtır

3. UYGULAMA
ÖNCESĠ
ÇALIġMALAR

4. ZARAR SEVĠYESĠ VE
ALAN TESPĠTLERĠ
 Uygulama öncesi, orman sahalarımızda çamkese
böceğinden en çok zarar gören ve öncelikle mücadele
edilmesi gereken alanların tespiti, 2003 senesinden
beridir gözlem amaçlı kurulmuĢ olan bilimsel deneme
alanları ile yapılmıĢtır.
 Çamkese böceği zararlarının önceden tespit edilebilmesi
amacıyla, 2002 yılında UNOPS projesi çerçevesinde
“Ağaç sayısı/Yumurta koçanı yoğunluğu” temeline dayalı
matematiksel formüllerle ülkemiz Ģartlarına uygun bilimsel
saptamalar yapılmıĢtır.

5. Yumurta Koçanları ve Ġbrelerde Görülen Zarar Arasındaki ĠliĢki
Değerlendirilmesi Neticesinde Çam Kese Böceği Ġçin Belirlenen
EĢik Değerleri Tablosu
Yumurta Tahmini
Yoğunluğu/ Yoğunluk Tavsiye Edilen Adım
Ağaç Seviyesi
0.0 İhmal Hiçbirşey Yapılmayacak
0.5 edilebilinir
1.0 Hafif Elle Kesilecek veya Bt ile
1.5 İlaçlanacak
2.0 Orta
2.5
3.0
3.5 Fazla Bt ile İlaçlanacak
4.0
4.5 Şiddetli
5.0
5.5

6. SAHA ÇALIġMALARININ AMACI:
 1.POPÜLASYON SAYIMLARIYLA
ZARAR SEVĠYESĠNĠN TESPĠT EDĠLMESĠ
 2.ÖNCELĠKLE MÜCADELE YAPILMASI
GEREKEN ALANLARININ TESPĠTĠ
(UNOPS METODOLOJĠSĠ KULLANARAK)
 3.DOĞRU MÜCADELE ZAMANIN
BELĠRLENMESĠ

7. Deneme alanlarındaki;
1. SAYIMLAR: 15-20 EKĠM
2. SAYIMLAR:12-14 KASIM
SAYIM NETĠCELERĠ YÜKSEK OLAN
BÖLGELERDE EKSTRA 2 ARA SAYIM
YAPILMIġTIR .

8. ÇAM KESE BÖCEĞĠ YUMURTA KOÇANLARI
ARAZĠ BĠLGĠ FORMU
Bölge ġefliği :........................... Plantasyon No :.......................................
Mevkii :........................... Sayım Tarihi : :.......................................
Bölme No :........................... Sayımı Yapanlar:1......................................
Rakım(Metre) :........................... 2.......................................
Ağaçlandırma Yılı :........................... 3.......................................
4.......................................
5.......................................
Yumurta Yumurta
Ağaç Ağaç
Koçanı Koçanı
No No
Sayısı Sayısı
1 31
2 32
3 33
4 34
5 35
6 36
7 37
8 38
9 39
10 40
11 41
12 42
13 43
14 44
15 45
16 46
17 47
18 48
19 49
20 50
21 51
22 52
23 53
24 54
25 55
26 56
27 57
28 58
29 59
30 60
TOPLAM YUMURTA KOÇANI
(Toplam Yumurta Koçanı)
..................
═ ................... (Ağaç baĢına ortalama Yumurta Koçanı)
(Ağaç Sayısı) ..................

9.  Saha tespitleri ve popülasyon sayımları; Müdürlük
teknik personeli, Bölge ġeflikleri ve Fransız uzman
Emilie Smith ile birlikte yapılmıĢtır.

10. SAHA ÇALIġMALARI

11. SAHA ÇALIġMALARI
SAHA ÇALIġMALARI

12. Deneme alanlarındaki sayımlarda yumurta
koçanlarının açılıĢının tespiti,

13. Çamkese böceği larvalarının evrelerinin tespiti

14. GÖSTERGE

15. ve larva kolonileri oluĢumu ile ilgili önemli veriler
toplanmıĢtır.

16.  Deneme alanlarındaki sayımlar
neticesinde çamkese böceğine karĢı
öncelikle mücadele edilmesi gereken
7000 hektar orman alanı belirlenmiĢtir.
UYGULAMA ZAMANI ĠÇĠN:
 Tüm yumurta koçanlarının açılması,
 Larvaların çoğunlukla 2. gömlek evresinde
olması
 ve uygun hava koĢulları beklenmiĢtir

17. UYGULAMA
9-18 ARALIK tarihleri arasında gerçekleĢtirilmiĢtir.

18. 2007 yılında havadan biyolojik mücadele yapılan alanlar
Kantara
1240 ha
Girne:
Güzelyurt: Alevkaya
560 ha
3536 ha 600 ha
LefkoĢa
1064 ha

19.  Amerika’da üretilen ve ormancılık için özellikle
geliĢtirilmiĢ Bacillus Thuringiensis var. kurstaki
ihtiva eden su bazlı Biyolojik Larvasit
kullanılmıĢtır.

20.  Uygulamada MI-2 model helikopter kullanılmıĢtır

21. Helikopterde; hedef alana uygun dozların ulaĢması
ve uygulamanın etkinliğinin sağlaması için, doğru
damlacık boyutunu ve yoğunluğunu üreten 6 adet

22.  Uygulama esnasında, Orman Dairesi
araçlarından 2 kamyon, 1 arazöz ve diğer araç
gereç kullanılmıĢtır.

23. Helikopterin püskürteceği damlacık boyutu ve yoğunluğunun
ayarlanması için uçuĢ öncesi yerde kalibrasyon çalıĢmaları
yapılmıĢtır.

24.  Uygulama oranı; 2,5 Lt/ha ve 18,75 Lt/dak
olacak Ģekilde kalibrasyon ayarları yapılmıĢtır.

25.  Kullanılan larvasit seyreltilmeden direk olarak
kullanılmıĢtır.

26.  Helikopter ağaç tepelerine 10 metre mesafeye
kadar alçalmıĢtır.
Güzelyurt – TepebaĢı

27.  Birbirine paralel Ģeritler halinde uygulama
yapılmıĢtır.

28. Güzelyurt – Bademli köy

29. Uygulama ekibinin alanındaki program
koordinasyonu çalıĢmaları

31. Uygulamanın 3. ve 4. günlerinde Kanadalı uzman
Stephen Nicholson katılmıĢtır.

32. HAVA
KOġULLARI
 Arazide sürekli rüzgar,
sıcaklık ve nispi nem
ölçümleri yapılarak
uygulamanın doğru
hava Ģartlarında
gerçekleĢtirildiği garanti
edilmiĢtir.

33. UYGULAMA KONTROL ÇALIġMALARI
Uygulamadan önce araziye yerleĢtirilen özel spreyleme
kartları ile hedef alanlara düĢen damlacık yoğunluğu ve
boyutları kontrol edilmiĢtir

34. UYGULAMA KONTROL ÇALIġMALARI

35. UYGULAMA KONTROL ÇALIġMALARI
Btk Depozitini kontrol eden Elisa analizleri için
uygulama alanından rasgele örnek çam ibrelerinin
toplanmıĢtır.

36. UYGULAMA KONTROL ÇALIġMALARI
Btk nin aktif proteinini tespit eden Elisa
teknolojisi ile yapılan analizlerde, hedef
alanlarda yeterli btk depoziti bulunduğu
tespit edilmiĢtir

37. Güzelyurt’ta proje ekibi

38. Alevkaya’da Proje Ekibi

39. UYGULAMA
SONRASI
DEĞERLENDĠRME
ÇALIġMALARI

40. Uzman Jean-Claude MARTIN (Fransa Akdeniz
Orman Deneysel Birimi) tarafından geliĢtirilen
Çamkese böceğine karĢı Biyolojik Mücadelede
Bacillus Thuringiensis var Kurstaki
Uygulama Etkinliği Değerlendirme
Metodolojisi
kullanılarak uygulama programının etkinliği
değerlendirilmiĢtir

41. Uygulamadan 1 ay sonra gözlem istasyonlarında teknik ekip tarafından
kontrol çalıĢmaları yapılmıĢtır ve metodolojinin gerektirdiği tüm saha
verileri toplanmıĢtır ve istatistiksel hesaplamalar yapılmıĢtır.

42. Saha inceleme çalıĢmaları.

43.  Ġstatistik değerlendirmesi
 ÖRNEK:Akdeniz gözlem istasyonun değerlendirmesi
2007 Çamkese böceğine karşı uygulama programın değerlendirme tablosu
Değerlendirme aracı Gözlem İstasyon Akdeniz
Minimum Ölüm Oranı 98,00 % Bölge Şefliği: Güzelyurt
Potensyiel Ölüm Oranı99,00 % Gözlemcinin adı: Emilie Smith
Etkinlik Oranı 99.00 % İnceleme tarihi : 22.01.2008
Ağaç türü: Kızılçam
Ortalama Ağaç yükseklik: 2.5 m
Uygulama tarihi: 15.12.2007
Sonuçlar MÜKEMMEL
Canlı Ölü veya Ölü Dışkı Göstergesi Koloni büyüklüğü Göstergesi
Koloni
koloniler az aktif Kolonile Yeşil Kuru Büyük Orta Küçük Larva
veya olan r Evresi
Ağaç No
larvalar
1 1 1 1 L1
2 1 1 1 L2
3 1 1 1 L2
4 1 1 1 L1
5 1 1 1 L2
6 1 1 1 L2
7 1 1 1 L1
8 1 1 1 L2
9 1 1 1 L2
10 1 1 1 L1
11 1 1 1 L1
12 1 1 1 L2
13 1 1 1 L2
14 1 1 1 L1
15 1 1 1 L1
16 1 1 1 L1

44. ETKĠNLĠK SONUÇLARI
TOPLAM ETKĠNLĠK SONUCU: ORTALAMA %99
ORANINDA BAġARILI OLDUĞU TESPĠT EDĠLDĠ

45. ETKĠNLĠK SONUÇLARI
Uygulama alanında kolonilerin ölümünden dolayı defolyasyon
durdurulmuştur (Güzelyurt 22.01.08)

46. Kontrol alanında ileri derecede tahribat
meydana gelmiĢtir
Alevkaya –Arıdamı

47. Hedef dıĢı canlılar üzerindeki
gözlemler
 Uygulama sonrasında arazide yapılan
gözlemlerde diğer hedef dıĢı canlıların
etkilenmediği tespit edilmiĢtir.

53. DĠNLEDĠĞĠNĠZ ĠÇĠN
TEġEKKÜRLER
GÜLİZ KUSET
ORMAN DAİRESİ MÜDÜRLÜĞÜ