Tarihi İpek Yolunda Ege limanları, Avrupa’ya giden malların gemilere yüklendiği noktalardı. Taşımanın, kervanlarla deve sırtlarında yapıldığı dönemlerde bir haberin bir yerden başka bir yere ulaşması bazen aylar bazen yıllar alıyordu. Günümüz internet dünyasında ise yeni iletişim araçlarıyla, lokal veya uluslararası fırsatlar ve sorunlar anında dünyanın dört bir köşesine ulaşabiliyor. HAZAR Strateji Enstitüsü olarak İpek Yolu’nun en kısa ayağını oluşturan, Hazar Transit Koridor üzerinde, bu ülkelere giderek bir saha çalışması başlattık. Bu konuda Genel Sekreterimiz Haldun Bey ile bir soru cevap gerçekleştirdik. http://www.haldunyavas.com/dunyanin-agirlik-merkezi-asyaya-kayiyor/

1. H A L D U N Y A V A Ş
HALDUN YAVAŞ
DÜNYANIN AĞIRLIK MERKEZİ
ASYA’YA KAYIYOR

2. HALDUN YAVAŞ
DÜNYANIN AĞIRLIK MERKEZİ ASYA’YA
KAYIYOR
Tarihi İpek Yolunda Ege limanları, Avrupa’ya giden malların gemilere yüklendiği
noktalardı. Taşımanın, kervanlarla deve sırtlarında yapıldığı dönemlerde bir haberin bir
yerden başka bir yere ulaşması bazen aylar bazen yıllar alıyordu. Günümüz internet
dünyasında ise yeni iletişim araçlarıyla, lokal veya uluslararası fırsatlar ve sorunlar
anında dünyanın dört bir köşesine ulaşabiliyor.
HAZAR Strateji Enstitüsü olarak İpek yolunun en kısa ayağını oluşturan, Hazar Transit
Koridor üzerinde, bu ülkelere giderek bir saha çalışması başlattık. Bu konuda Genel
Sekreterimiz Haldun Bey ile bir soru cevap gerçekleştirdik.

3. HALDUN YAVAŞ
DÜNYANIN AĞIRLIK MERKEZİ ASYA’YA
KAYIYOR
-Öncelikle Hazar Transit Koridor’u bilmeyenler için açar mısınız biraz?
Haldun Yavaş : Hazar Transit Koridor bir doğu batı hattını ifade ediyor. Hazar Denizinin
batısında Türkiye, Gürcistan ve Azerbaycan hattını, hazar deniz geçişini, Hazar Denizinin
Doğusunda ise Kazakistan ve Çin güzergahını veya Türkmenistan üzerinden Hindistan’a
kadar ulaşan hattı ifade etmektedir.

4. HALDUN YAVAŞ
DÜNYANIN AĞIRLIK MERKEZİ ASYA’YA
KAYIYOR
-Yaptığınız çalışma boyunca hangi ülkelere gittiniz ve hangi açılardan konuyu ele
aldınız?
Haldun Yavaş : Yaklaşık 10 ay önce başladığımız çalışmada bu güne kadar Türkiye,
Gürcistan, Azerbaycan ve Kazakistan kısmını bitirdik. Hazar Transit Koridor raporunu
ağustos ayında yayınladık. Hazar Transit Koridor üzerinde diğer ülkeleri de kapsayan
çalışmamız devam ediyor. Bu saha çalışmasında cevap aradığımız birkaç soru vardı:
Hazar Transit Koridoru üzerindeki ülkelerin ulaştırmacılık altyapılarının mevcut durumu
nedir? Ne tip sorunları var? Ulaştırmaya dair Hedefleri nelerdir? Özetle ulaştırma ve
lojistik konularında bugünkü fotoğraflarını çekmeye çalıştık ve gelecek planlarını
anlamaya çalıştık.
Araştırmanın sonunda da diğer doğu batı hatlarıyla olan maliyet, süre ve kapasite
mukayesesini yapmaya çalıştık. Tekrar ediyorum Elinizdeki rapor sadece Türkiye,
Gürcistan, Azerbaycan ve Kazakistan’daki çalışmalarımızı içeriyor.

5. HALDUN YAVAŞ
DÜNYANIN AĞIRLIK MERKEZİ ASYA’YA KAYIYOR
-Ulaştırma ve lojistik konularında son gelişmeleri ve gelecek planlarını anlamaya çalıştığınızı
söylediniz. Peki, Hazar Transit Koridor ile ilgili bizi neler bekliyor ve sizin bu konudaki tespitleriniz
neler?
Haldun Yavaş : Dünya’nın ağırlık merkezi Asya’ya doğru kaymakta. Türkiye’nin doğusundaki tüm Hazar
Transit Koridoru ülkeleri, taşımacılık kapasitelerini arttırabilmek ve transit ülke olabilmek için hummalı bir
çalışma yürütüyorlar. Yani büyük kapasitelere hazırlanıyorlar. Örneğin Çin’e sınırı olan Kazakistan, Rusya ve
Baltık ülkelerine oradan Avrupa’ya kadar olan hattını çok aktif kullanıyor. Sorunları minimize etmek için yoğun
çalışma yapıyor. Ayrıca Basra körfezine inen Kazakistan, Türkmenistan ve İran demir yolu hattını bitirmişler ve
çalıştırıyorlar.
Dolayısıyla Hazar Denizi, hızlı bir otobana dönüşüyor. Kazakistan Azerbaycan ve Türkmenistan Hazar
Denizinde yüksek kapasiteye sahip yeni limanlar inşa ediyor ve mevcut limanların kapasitelerini arttırıyor.
Hazar Denizine yeni gemiler indiriyorlar. Türkmenbaşı limanı, Yeni Bakü limanı veya Alat Limanı, Aktau limanı
Avrasya-Avrupa ticaretinin büyük oranda yükünü taşımaya hazırlanıyorlar. Hatta Gürcistan’ın Anaklia limanı
Karadeniz’in doğusu ile batısı arasındaki tüm kapasiteyi kaldırmayı hedefliyor.
Buna yönelik olarak Hazar ülkeleri, aralarındaki mevzuata dair sıkıntıları ortadan kaldırmak için koordinasyon
toplantıları yapıyorlar ve peyder pey sorunları aşıyorlar.

6. HALDUN YAVAŞ
DÜNYANIN AĞIRLIK MERKEZİ ASYA’YA KAYIYOR
-Anlattıklarınızdan yola çıkarsak; Transit koridoruyla birlikte Asya, özellikle Hazar bölgesi
giderek gelişiyor. Bölge ülkeleriyse bu gelişimden pay çıkarmak için büyük yatırımlar
yapıyorlar. Sizce Türkiye bu durumdan olumlu etkilenmek için ne yapmalı?
Haldun Yavaş : Transit Koridoru daha aktif kullanıldığında sadece Orta Asya ve Hazar bölgesi ülkeleri
değil aynı zamanda Türkiye de çok büyük kazanç elde edecektir.
Tekrar edecek olursak dünyanın ağırlık merkezi Asya’ya kaymakta ve global ticaret yeni bir yön
kazanmakta. Hazar Transit Koridoru üzerinde Asya ve Avrupa arasında doğu batı arası ticaret hacmi
iki yönlü olarak artmaktadır. Öyle ki bugün Avrupa ve Asya arasında yaklaşık 117 milyon TEU olan çift
yönlü mal trafiğinin 170 milyon TEU’ ya çıkması hedefleniyor.
Bu ticaret bağlantısı içerisinde Türkiye’nin de daha aktif bir rol alabilmesi için Hazar Denizine
ulaşmamızı sağlayacak Bakü Tiflis Kars Demiryolu hattının bir an evvel bitirilmesi, İzmir’in Asya’yla
tarihi ipek yolundaki gibi büyük yük kapasitesi ile buluşturulması gerekiyor.

7. HALDUN YAVAŞ
DÜNYANIN AĞIRLIK MERKEZİ ASYA’YA KAYIYOR
-Türkiye daha aktif olması durumunda nasıl bir fayda elde edebilir?
Haldun Yavaş : Şu anda Türkiye limanlarının kapasitesi 11 milyon TEU yük akışını sağlayabilirken
gerçekleştirilen yük akışı yalnızca 8,3 milyon TEU’ dur. Gelecekte planlanan kapasite artışıyla beraber
toplam kapasite ise 32 milyon TEU’ ya çıkacak.
Asya ve Avrupa arasındaki yük miktarının sadece yüzde 10’luk kısmı Hazar Transit Koridor’una kaysa
Türkiye 17 milyon TEU ek transit kapasite elde edecek.
Asya ve Avrupa arasındaki mal trafiğinin sadece %10’unu bile Türkiye taşıma kapasitesinin yüzde
80’ini doldurmuş olacak. Bu durum, pozitif ekonomik büyümeye, sektörel istihdamın artmasına ve
liman şehirlerinin birer ticaret merkezi olmasına büyük katkı sağlayacak.

8. HALDUN YAVAŞ
DÜNYANIN AĞIRLIK MERKEZİ ASYA’YA KAYIYOR
-İzmir’in Asya’yla buluşturulması gerektiğini söylediniz. İzmir neden önemli?
Haldun Yavaş : İzmir, Türkiye’nin Avrupa, Kuzey Afrika ve Orta Doğu pazarları başta olmak üzere
dünyaya açılan kapısıdır. Ege bölgesinde bulunan konteyner limanlarının tamamı İzmir ve yakın
çevresinde bulunmaktadır. 2014 yılında Türkiye’de konteyner ticaretinin yüzde 15’i Ege Bölgesi’nde
gerçekleşti. Büyük potansiyele sahip İzmir hinterlandında bulunan ve yakın zamanda faaliyete açılacak
olan konteyner limanları ile yük kapasitesi artacak ve Türkiye’nin lojistik üs olmasına katkı sağlanacak
ve İzmir limanların tam kapasiteyle çalışmasına olanak sağlayacak.
Bu limanlarla birlikte Türkiye kendi ürünlerini de en düşük maliyetle Avrupa ve dünya pazarına İzmir
üzerinden ulaştıracak, Batı Anadolu’daki sanayi mallarının Marmara bölgesindeki limanlara bağımlılığı
azalacak. Bölgedeki istihdama olumlu katkı sağlayacak ve bu şekilde İzmir tarihi İpek Yolu’nda sahip
olduğu misyonu yeniden kazanacak.

9. HALDUN YAVAŞ
DÜNYANIN AĞIRLIK MERKEZİ ASYA’YA KAYIYOR
HALDUN YAVAŞ
DÜNYANIN AĞIRLIK MERKEZİ ASYA’YA
KAYIYOR