Xuong o rang (alveolar bone)

1. Bs. Leâ Haûi Trieàu

2. I. ÑAÏI CÖÔNG VEÀ MOÂ XÖÔNG.
1.1 Chaát neàn xöông.
1.2 Caùc loaïi teá baøo xöông.
1.3 Maøng xöông vaø tuûy xöông.
1.4 Caùc loaïi xöông.
II. XÖÔNG OÅ RAÊNG.
2.1 Xöông oå chính danh.
2.2 Xöông naâng ñôõ.
2.3 Ñaëc ñieåm X quang cuûa xöông oå R.
2.4 Maøo xöông oå R.
2.5 Thaàn kinh chi phoái xöông oå R.
2.6 Söï cung caáp maùu cho xöông oå R.
2.7 Heä thoáng baïch huyeát cuûa xöông oå R.
NOÄI DUNG

3. III. CAÁU TRUÙC HOÙA & TAÙI CAÁU TRUÙC XÖÔNG.
IV. ÑIEÀU HOØA TAÏO XÖÔNG, HUÛY XÖÔNG.
V. NHÖÕNG THAY ÑOÅI CUÛA XÖÔNG OÅ R THEO TUOÅI TAÙC.
VI. XÖÔNG OÅ R TRONG BEÄNH LYÙ.
VII. THUÛ THUAÄT TAÙI TAÏO XÖÔNG.
TAØI LIEÄU THAM KHAÛO.
NOÄI DUNG

4.  Xöông laø moät moâ lieân keát ñaëc bieät ñaõ bò canxi hoùa vaø
coù caáu truùc daïng laù.
 Caáu taïo goàm: teá baøo (TB) &ø chaát neàn ngoaïi baøo xöông.
o TB xöông: taïo coát baøo, coát baøo, huûy coát baøo.
o Chaát neàn ngoaïi baøo xöông = chaát neàn xöông = chaát caên
baûn xöông: chaát caên baûn + sôïi lieân keát.
 Laù xöông (Lamella) laø ñôn vò caáu taïo cuûa moâ xöông,
goàm TB xöông vaø chaát neàn xöông. Xöông luoân ñöôïc taïo
bôûi caùc laù xöông xeáp song song vaø dính chaët nhau cho
duø caáu taïo ñaïi theå laø ñaëc hay xoáp.
I. ÑAÏI CÖÔNG VEÀ MOÂ XÖÔNG

5. 1.1 CHAÁT NEÀN XÖÔNG
Thaønh phaàn hoùa hoïc:
Voâ cô (65%): thaønh phaàn voâ ñònh hình laø muoái
Phosphate canxi Ca9(PO4)6 vaø thaønh phaàn tinh theå
Hydroxyapatite Ca5(PO4)3OH.
Höõu cô (35%):
o Collagen (chuû yeáu laø sôïi collagen Type I): 88% - 89%.
o Khoâng collagen: 11% - 12%.
-Glycoproteins 6.5% - 10%
-Proteoglycans 0.8%
-Sialoproteins - 0.35%
-Lipids - 0.4%

6.  Chæ moät nhoùm nhoû caùc BMPs (Bone morphogenetic
proteins), ñaùng chuù yù laø BMP 2,4,6,7,9 coù hoaït tính
kích taïo xöông (osteoinductive activity).
 Maëc duø möùc ñoä khoaùng hoùa cao nhöng xöông luoân
ñoåi môùi veà thaønh phaàn caùc chaát, luoân luoân coù hieän
töôïng huûy xöông vaø taïo xöông trong cô theå ôû moïi
thôøi ñieåm, keå caû khi lôùn tuoåi.

7. Osteocalcin – coøn ñöôïc goïi laø Bone gamma-carboxyglutamate
protein (BGLAP hoaëc BGP), laø moät protein khoâng collagen
ñöôïc tìm thaáy trong xöông vaø ngaø R. Noù ñöôïc tieát ra duy nhaát
bôûi taïo coát baøo.
 Söï toång hôïp cuûa noù phuï thuoäc vaøo vitamin K.
 Quan troïng trong quaù trình khoaùng hoùa xöông vaø caân baèng noäi
moâi ion canxi.
Osteonectin – moät glycoprotein trong xöông, lieân keát vôùi canxi.
Noù ñöôïc tieát ra bôûi taïo coát baøo trong söï hình thaønh xöông, khôûi
ñaàu söï khoaùng hoùa vaø thuùc ñaåy hình thaønh caùc tinh theå chaát
khoaùng.
 Osteonectin cuõng laøm taêng saûn xuaát vaø taêng hoaït ñoäng cuûa
matrix metalloproteinases (MMP), moät hoï enzyme quan troïng
ñeå caùc teá baøo ung thö lan traøn vaø di caên trong xöông.
Osteopontin (OPN) - coøn ñöôïc goïi laø bone sialoprotein I (BSP-1
hoaëc BNSP) – coù vai troø trong khoaùng hoùa & taùi caáu truùc xöông.

8.  Caùc TB tieàn taïo xöông (Osteoprogenitor cells): caùc TB
trung moâ chöa bieät hoùa vaø caùc TB goác taïo maùu – trong
moät soá tröôøng hôïp chuùng phaân chia vaø bieán ñoåi thaønh taïo
coát baøo/nguyeân baøo xöông (osteoblasts) vaø huûy coát baøo
(osteoclasts).
1.2 CAÙC LOAÏI TEÁ BAØO XÖÔNG

9. TB lieân keát xöông
TB taïo cô
TB môõ
Tieàn nguyeân
baøo suïn
TB goác
trung moâ
TB goác
taïo maùu
Tieàn taïo
coát baøo Taïo coát baøo
Coát baøo
Tieàn huûy
coát baøo
TB tieàn thaân
huûy coát baøo
Huûy coát baøo
khoâng hoaït ñoäng
Huûy coát baøo hoaït ñoäng

10.  TB goác trung moâ caàn 2 yeáu toá ñeå bieät hoùa thaønh taïo coát
baøo laø Runx2 vaø osterix.
 Runx2 laø moät yeáu toá phieân maõ chính, lieân quan ñeán söï bieät
hoùa cuûa taïo coát baøo.
 β-catenin laø moät tieåu ñôn vò cuûa cadherin protein complex,
hoaït ñoäng nhö moät chaát daãn truyeàn tín hieäu noäi baøo theo
con ñöôøng tín hieäu Wnt.
 Colony stimulating factor 1 (CSF1) coøn ñöôïc goïi laø
macrophage colony-stimulating factor (M-CSF), laø moät
cytokine, coù aûnh höôûng ñeán caùc TB goác taïo maùu ñeå bieät
hoùa thaønh ñaïi thöïc baøo hoaëc caùc loaïi TB khaùc coù lieân
quan.

11. RANKL
(Receptor Activator of Nuclear factor kappa-B Ligand)
Thaønh vieân cuûa gia ñình cytokine
TNF (yeáu toá hoaïi töû u: tumor
necrosis factor).
Coøn ñöôïc goïi laø –
 Tumor necrosis factor ligand superfamily member 11
(TNFSF11),
 TNF-related activation-induced cytokine (TRANCE),
 Osteoprotegerin ligand (OPGL), vaø
 Osteoclast differentiation factor (ODF): yeáu toá bieät
hoùa huûy coát baøo.

12. RANKL
 Laø moät ligand bieåu hieän trong tuûy xöông ôû möùc
thaáp, noù ñoùng vai troø quan troïng ñoái vôùi chuyeån hoùa
xöông, phaân töû gaén treân beà maët naøy (coøn goïi laø
CD254) ñöôïc tìm thaáy treân beà maët taïo coát baøo.
 Kích thích söï bieät hoùa cuûa huûy coát baøo vaø söï huûy
xöông (Lacey vaø cs 1998 , Kong vaø cs1999).
 RANKL khi gaén vôùi receptor RANK (treân beà maët
huûy coát baøo) => kích hoaït hoaït ñoäng huûy xöông.
 Anti-RANKL antibody = Denosumab.

13. RANK
(Receptor Activator of Nuclear factor kappa-B)
 Thaønh vieân cuûa gia ñình
cytokine TNFR (tumor necrosis
factor receptor).
 Coøn ñöôïc goïi laø receptor
TRANCE hoaëc TNFRSF11A.
 RANK laø receptor cuûa ligand RANKL, moät phaàn cuûa
con ñöôøng tín hieäu RANK/RANKL/OPG ñieàu hoøa söï
bieät hoùa vaø hoaït hoùa huûy coát baøo.

14. OSTEOPROTEGERIN (OPG)
 Laø moät receptor cytokine, moät thaønh vieân cuûa gia ñình
receptor TNFR.
 Coøn goïi laø osteoclastogenesis inhibitory factor (OCIF),
hoaëc tumor necrosis factor receptor superfamily member
11B (TNFRSF11B).
 Hoaït ñoäng nhö moài nhöû (decoy) vaø ngaên chaën söï gaén dính
giöõa RANKL vaø RANK, do ñoù ngaên caûn söï huûy xöông.

15. OPG caïnh tranh vôùi RANK trong vieäc lieân keát vôùi RANK
=> ÖÙc cheá huûy xöông.
Taïo xöông Huûy xöông
Beà maët xöông

16. Taïo coát baøo (Osteoblasts):
 Nguoàn goác: töø TB trung moâ ña naêng CHÖA BIEÄT HOÙA hoaëc
töø caùc TB quanh maïch maùu (Pericytes).
 Tieát ra caû khung xöông “collagen (collagen type 1) vaø khoâng
collagen”– OSTEOID . Sau khi ñaõ taïo ra khung xöông, taïo
coát baøo töï naèm trong caùc hoác xöông vaø trôû thaønh coát baøo.
 Osteoblasts coù chöùa 1 löôïng cao alkaline phosphatase (ALP)
treân maøng baøo töông beân ngoaøi cuûa chuùng - ñöôïc cho laø goùp
phaàn vaøo söï khôûi ñaàu khoaùng hoùa xöông.
 Trong quaù trình taïo xöông, osteoblasts tieát ra caùc yeáu toá taêng
tröôûng (GF): BMP, PDG-F, IGF, TGF-β.
1.2 CAÙC LOAÏI TEÁ BAØO XÖÔNG

17. Taïo coát baøo: hình vuoâng, baàu duïc, thaùp, nhaân troøn.
Hieän dieän nhieàu treân beø xöông ñang ñöôïc hình thaønh.

18. Chöùc naêng cuûa taïo coát baøo:
 Ñieàu hoøa (laøm giaûm vaø laøm taêng) huûy xöông vaø taïo ra
khung xöông (Mackie, 2003).
 Taùi caáu truùc xöông (Bone remodeling) vaø chuyeån hoùa
chaát khoaùng.
 Khoaùng hoùa xöông môùi.
 Tieát ra collagen type I, collagen type V, osteonectin,
osteopontin, RANKL, osteoprotegerin, vaø caùc yeáu toá
taêng tröôûng.
 Tieát ra Osteocalcin vaø CBFA1.
 Chöùa chaát alkaline phosphatase .
 Nhaän bieát tín hieäu huûy xöông vaø truyeàn ñeán huûy coát baøo.
 CBFA-1: ñieàu hoøa söï bieåu hieän (expression) cuûa
osteoprotegerin.

19. Coát baøo (Osteocytes) : TB thaàn kinh cuûa xöông
• Soá löôïng nhieàu nhaát. Naèm vuøi hoaøn toaøn trong chaát
neàn xöông.
• Nguoàn goác: töø taïo coát baøo.
• Coù theå noái vôùi nhau vaø
vôùi caùc TB khaùc treân beà
maët xöông bôûi caùc nhaùnh
baøo töông (dendritic
process) naèm trong vi
quaûn xöông (canaliculi).
1.2 CAÙC LOAÏI TEÁ BAØO XÖÔNG

20. Coát baøo (Osteocytes) : TB thaàn kinh cuûa xöông
• Coù vai troø trong caân baèng noäi moâi canxi.
• Trao ñoåi caùc thoâng ñieäp chuyeån hoùa vaø sinh hoùa giöõa
doøng maùu vaø vi quaûn xöông.
• Taùc duïng nhö taùc nhaân thuï
caûm (mechanosensors) chæ
daãn osteoclasts nôi ñeå huûy
xöông vaø osteoblasts nôi
naøo vaø khi naøo taïo xöông
(Boulpaep & Boron 2005,
Manolagas 2000 ).

21. Coát baøo: hình baàu duïc, coù caùc nhaùnh baøo töông, baøo quan
keùm phaùt trieån.

22. Huûy coát baøo (Osteoclasts):
2-10 hoaëc ñeán 50 nhaân.
Ñöôøng kính 40 - 100 microns.
Coù nhieàu ty theå, lysozomes, khoâng
baøo & 1 ít löôùi noäi baøo.
Nguoàn goác: töø moät doøng Mono baøo
trong tuûy xöông.
Hoaït ñoäng döôùi söï kieåm soaùt cuûa
PTH.
Naèm aùp vaøo beà maët xöông, trong
caùc khuyeát Howship.
Loaïi boû khung voâ cô/khoaùng.
Tieâu huûy khung höõu cô.
1.2 CAÙC LOAÏI TEÁ BAØO XÖÔNG

23. Mono baøo moâ
Mono baøo maùu

24. TB lieân keát xöông (Bone lining cells):
Töông töï coát baøo – töùc laø osteoblasts khoâng bò vuøi
trong xöông môùi taïo thaønh, naèm treân maët ngoaøi
cuûa xöông ….. khi söï taïo xöông taïm ngöng.
1.2 CAÙC LOAÏI TEÁ BAØO XÖÔNG

25. Maïch maùu
Huûy coát baøo
Taïo coát baøo
Chaát
daïng
xöông
Xöông
khoaùng
hoùa
Coát baøo
TB tieàn taïo xöông
Tieàn huûy
coát baøo
TB lieân keát xöông
1.2 CAÙC LOAÏI TEÁ BAØO XÖÔNG

26. 1.3 MAØNG XÖÔNG VAØ TUÛY XÖÔNG
Maøng xöông:
 Taát caû caùc loaïi xöông ñeàu coù maøng ngoaøi xöông (ngoaïi
coát maïc) bao boïc.
 Maøng trong xöông (noäi coát maïc): loùt loøng oáng tuûy, keå caû
loøng oáng Havers vaø caùc vaùch xöông xoáp.
Tuûy xöông:
 Tuûy taïo coát
 Tuûy taïo maùu
 Tuûy môõ
 Tuûy xô

27. 1.4 CAÙC LOAÏI XÖÔNG (ôû möùc ñoä vi theå)
1. Xöông laù (lamellated bone): xöông tröôûng thaønh.
o Xöông ñaëc (compact bone).
o Xöông xoáp (spongy bone/cancellous bone).
2. Xöông non (woven bone): xöông chöa tröôûng
thaønh khi ñang trong giai ñoaïn laønh thöông hay
taùi sinh.
3. Xöông boù (Bundle bone): chöùa caùc sôïi Sharpey
cuûa daây chaèng nha chu.

28. Xöông non (Woven bone)
Ñöôïc tìm thaáy ôû caùc khu
vöïc maø nôi ñoù xöông ñöôïc
laéng ñoïng laàn ñaàu tieân
trong moät vò trí môùi:
 Xöông cuûa baøo thai
(Embryonic bone).
 Can xöông (callus) cuûa
xöông gaõy.
 OÅ R ñang laønh thöông sau
nhoå R.

29. Xöông non (Woven bone)
 Söï saép xeáp cuûa caùc sôïi collagen khoâng theo quy
luaät.
 Coát baøo: soá löôïng lôùn, kích thöôùc lôùn, saép xeáp khoâng
theo quy luaät.
 Taêng thaønh phaàn höõu cô, giaûm thaønh phaàn voâ cô, do
ñoù noù thaáu quang treân X quang.
 Loaïi xöông naøy bò tieâu hoaøn toaøn vaø ñöôïc thay theá
baèng xöông laù.
 Taïo thaønh vôùi toác ñoä raát nhanh (30-60mm/ngaøy) vaø
tieâu ñi cuõng raát nhanh.
 Giöõ vai troø chuû yeáu trong söï laønh thöông.

30.  Moät thaønh phaàn cuûa xöông haøm, taïo ra vaø naâng ñôõ oå
huyeät R.
(Clinical Periodontology and Implant Dentistry- J. Lindhe)
 Xöông oå R cuøng vôùi xeâ maêng chaân R vaø daây chaèng nha
chu taïo thaønh boä maùy baùm dính (attachment apparatus)
cuûa R.
II. XÖÔNG OÅ R (ALVEOLAR BONE)

31. XÖÔNG OÅ R
XÖÔNG NEÀN
XÖÔNG HAØM
Treân thöïc teá, 2 thaønh phaàn naøy khoâng coù
ranh giôùi.

32. Caáu truùc cuûa xöông oå R goàm 2 thaønh phaàn:
1. Xöông oå chính danh.
2. Xöông naâng ñôõ
o Xöông voû.
o Xöông xoáp.
1 – XƯƠNG Ổ
CHÍNH DANH
2 –XƯƠNG NÂNG
ĐỠ
A –XƯƠNG VỎ
(XƯƠNG ĐẶC)
B –XƯƠNG XỐP
Mào xương ổ
1.5 - 2 mm
C.E.J.

33. 2- Vaùch chaân R
1- Xöông oå chính danh
3- Xöông vaùch R
4

34.  Taïo thaønh khi R moïc ñeå cung caáp söï baùm dính vaøo xöông
cho daây chaèng nha chu ñang hình thaønh, bieán maát daàn sau
khi maát R.
 Phaùt trieån vaø traûi qua taùi caáu truùc (remodeling) cuøng vôùi söï
hình thaønh cuûa R, do ñoù noù laø caáu truùc xöông phuï thuoäc R.
 Hình daïng, kích thöôùc, vò trí vaø chöùc naêng cuûa R quyeát ñònh
hình thaùi hoïc cuûa xöông oå.
 Xöông oå R coøn ñöôïc goïi laø xöông chöùc naêng (functional
bone) do noù nhaïy caûm vôùi nhöõng thay ñoåi chöùc naêng.
Xöông oå R (alveolar bone)

35. Ngoaïi bì cuûa
cung mang 1
Maàm R
Ngoaïi trung moâ
töø maøo TK
Cô quan men
Nhuù raêng
Bao raêng
Chaân R
Men
Thaân R
Ngaø
Tuûy
Xeâ maêng
Xöông oå R
Baùm dính bieåu
moâ
Nguyeân baøo ngaø
Nguyeân baøo
xeâ maêng
Nguyeân baøo xöông
TB trung moâ
chöa bieät hoùa
Nguyeân baøo sôïi
Bao chaân R
Hertwig
BM men
lôùp trong
BM men lôùp
ngoaøi
Löôùi tb sao
Taàng trung
gian
Vaønh coå
BM men
thoaùi hoùa
Nguyeân baøo men
Nguoàn goác Thaønh phaàn cuûa maàm raêng Teá baøo cuûa maàm raêng Saûn phaåm
Daây chaèng NCNguyeân baøo sôïi

36. SÖÏ PHAÙT TRIEÅN CUÛA XÖÔNG OÅ R

37. SÖÏ PHAÙT TRIEÅN CUÛA XÖÔNG OÅ R
TK R döôùi
Xöông haøm
döôùi
Xöông haøm
döôùi
Suïn Meckel
R ñang
phaùt trieån
Gaàn cuoái thaùng thöù 2
cuûa phoâi, xöông haøm
döôùi vaø xöông haøm
treân hình thaønh moät
raõnh, môû veà phía beà
maët xoang mieäng.
Khi maàm R baét ñaàu
phaùt trieån, vaùch xöông
hình thaønh daàn daàn.
Xöông oå R baét ñaàu
phaùt trieån thaät söï trong
luùc moïc R.

38.  Moät phieán xöông ñaëc, moûng xung
quanh chaân R, cho caùc sôïi daây
chaèng nha chu baùm vaøo.
 Giaûi phaãu goïi laø – laù saøng
(cribriform plate) do coù nhieàu loå
thuûng cho daây thaàn kinh vaø maïch
maùu ñi vaøo daây chaèng nha chu.
 Moâ hoïc goïi laø – xöông boù (bundle
bone) do noù bò caùc boù sôïi collagen
cuûa daây chaèng nha chu (sôïi
Sharpey) gaén vaøo.
 X quang goïi laø – phieán (laù) cöùng
(lamina dura) do noù caûn quang hôn
xöông naâng ñôõ xung quanh.
2.1. Xöông oå chính danh (Alveolar bone proper):

39. - Goàm xöông laù (lamellated bone) vaø xöông boù (bundle bone).
2.1. Xöông oå chính danh (Alveolar bone proper):
Gai nöôùu
Vaùch chaân R
Beø xöông
ngang
Sôïi xuyeân
vaùch
Xöông boù
Xöông
vaùch R
Tuûy môõ

40. 2.2. Xöông naâng ñôõ:
Phaàn xöông xung quanh xöông oå
chính danh, naâng ñôõ oå R.
Goàm 2 phaàn:
a. Baûn xöông voû (baûn ngoaøi & trong).
b. Xöông xoáp.
Xöông voû
Xöông xoáp
Beø xöông xoápBaûn xöông trong
Baûn xöông ngoaøi

41. 2.2. Xöông naâng ñôõ:
a. Baûn xöông voû: (daøy 1.5-3mm ôû vuøng R sau vaø ôû vuøng
R tröôùc thì ñoä daøy thay ñoåi)
- Laø xöông ñaëc (compact bone), taïo thaønh baûn ngoaøi vaø
baûn trong cuûa xöông oå R.
- Noù lieân tuïc vôùi xöông neàn cuûa xöông haøm, ôû haøm döôùi
daøy hôn ôû haøm treân. Daøy nhaát laø ôû vuøng R sau haøm döôùi,
ñaëc bieät laø ôû maët ngoaøi.
- ÔÛ haøm treân, baûn xöông ngoaøi coù nhieàu loå thuûng nhoû cho
maïch maùu vaø maïch baïch huyeát ñi qua. ÔÛ haøm döôùi, baûn
naøy daøy ñaëc.

42. Caùc laù xöông (Lamella) saép xeáp theo 3 kieåu :
 Laù voøng (circumferential lamellae):
o Laù voøng ngoaøi: döôùi maøng xöông ngoaøi.
o Laù voøng trong: keá maøng xöông trong.
 Laù keõ (Interstitial lamellae): ngaên caùch caùc heä
thoáng Havers vôùi nhau.
 Heä thoáng Havers (hay osteons).
2.2 Xöông voû naâng ñôõ : moâ hoïc

44.  Heä thoáng Havers: caùc laù xöông xeáp thaønh nhöõng voøng
ñoàng taâm, taïo thaønh nhöõng caáu truùc ñaëc bieät coù daïng
hình truï.
 ÔÛ chính giöõa khoái truï laø oáng Havers chöùa maïch maùu vaø
moâ lieân keát.
 Caùc oáng Havers vaø oáng Volkman taïo thaønh moät keânh
lieân tuïc => caùc keânh nuoâi döôõng.
Laù xöông keõ Maøng xöông ngoaøi
Heä thoáng Havers
Maøng xöông trong
Beø xöông xoáp
Hoác xöông
OÁng Volkmann
OÁng Havers
Mao maïch
Laù xöông ñoàng taâm

45. HOÁC XÖÔNG
(Lacunae)
Heä thoáng Havers
LAÙ XÖÔNG (LAMELLA)
OÁng Havers
Coát baøo
(naèm trong hoác xöông)
Maïch maùu

46. PDL: daây chaèng nha chu.
Sôïi Sharpey (muõi teân).
Bundle bone: xöông boù.
HS: heä thoáng Havers.

47. 2.2. Xöông naâng ñôõ:
b. Xöông xoáp:
- Laáp ñaày vuøng giöõa 2 baûn xöông
voû vaø xöông oå chính danh.
- Xöông naâng ñôõ moûng ôû vuøng R
tröôùc cuûa caû 2 haøm, vì vaäy xöông
xoáp thöôøng khoâng ñöôïc tìm thaáy
ôû ñaây.

48. 2.2. Xöông naâng ñôõ:
b. Xöông xoáp:
 Moâ hoïc:
Xöông xoáp: laù xöông taïo
thaønh moät heä thoáng vaùch
moûng, khoâng ñeàu ñöôïc goïi
laø beø xöông (trabecula),
xeáp theo nhieàu höôùng khaùc
nhau vaø coù theå noái vôùi
nhau.
Giöõa caùc beø xöông coù
nhöõng hoác chöùa tuûy xöông.
Beø
xöông
Khoang
tuûy

49. Xöông xoáp
Xöông voû ngoaøi

50. Xöông xoáp
Xöông boù
Ngaø Daây chaèng
nha chu

51. AB: Xöông oå chính danh.
AC: Maøo xöông oå.
S: Xöông xoáp.
PDL: Daây chaèng nha chu.
C: Raêng nang.
I: Raêng cöûa.
IDS: Xöông vaùch R

52. Xöông vaùch R vaø vaùch chaân R coù
caùc keânh Zuckerkandl vaø
Hirschfeld (caùc keânh nuoâi döôõng),
nôi chöùa caùc ñoäng maïch, tónh
maïch, maïch baïch huyeát vaø daây
thaàn kinh.
Keânh nuoâi döôõng
Raêng

53. X quang cho pheùp phaân loaïi phaàn
xöông xoáp (spongiosa) cuûa xöông oå
R thaønh 2 loaïi chính:
Type I: caùc beø xöông giöõa caùc R vaø
giöõa caùc chaân R saép xeáp ñeàu ñaën
theo chieàu ngang, gioáng nhö caùi
thang (ladder).
Thöôøng thaáy ôû haøm döôùi.
Type II: caùc beø xöông naøy nhieàu,
moûng manh, saép xeáp khoâng ñeàu ñaën.
Thöôøng thaáy ôû haøm treân.
Type II
Type I
2.3 ÑAËC ÑIEÅM X QUANG CUÛA XÖÔNG OÅ R

54. Hình daïng cuûa maøo xöông oå treân X quang phuï thuoäc vaøo tö theá
cuûa caùc R keá beân.
Bình thöôøng, naèm caùch ñöôøng noái men-xeâ maêng 1.5-2mm, khoâng
ñoåi.
Lieân heä giöõa ñöôøng noái men-xeâ maêng cuûa caùc R
keá beân vaø hình daïng cuûa maøo xöông oå.
2.4 MAØO (ÑÆNH) XÖÔNG OÅ R

55. 2.5 Thaàn kinh chi phoái xöông oå R
Thaàn kinh chi phoái cho moä nha chu coù nguoàn goác töø daây thaàn
kinh sinh ba (V).
TK caèm
TK R treân:
Sau
Giöõa
Tröôùc
TK döôùi oå maét
TK sinh ba (V)
TK mieäng
TK löôõi
TK R döôùi

56. 2.6 Söï cung caáp maùu cho xöông oå R
ÑM caûnh ngoaøi
ÑM maët
ÑM löôõi
ÑM R döôùi
ÑM haøm treân
ÑM maù
ÑM khaåu caùi lôùn ÑM döôùi oå maét
ÑM caèm
ÑM döôùi löôõi
ÑM döôùi caèm
ÑM R treân sau

57. 2.7 Heä thoáng baïch huyeát cuûa xöông oå R
Haïch coå
saâu
Haïch coå
saâu Haïch döôùi caèm
Haïch döôùi haøm
Haïch nhò thaân-
tónh maïch caûnh

58. III. CAÁU TRUÙC HOÙA XÖÔNG (BONE MODELING) &
TAÙI CAÁU TRUÙC XÖÔNG (BONE REMODELING)
 Xöông laø moät moâ ñoäng (dynamic tissue), luoân luoân
thay ñoåi ñeå thích nghi vôùi caùc löïc chöùc naêng, di gaàn
vaø moïc R.
 Söï taïo xöông vaø huûy xöông xaûy ra lieân tuïc.
 Xöông traûi qua 2 quaù trình caáu truùc vaø taùi caáu truùc
vôùi nhöõng cô cheá rieâng bieät ñeå bieät hoùa caùc TB
xöông, giuùp ñaït ñöôïc söï taïo xöông vaø/hoaëc laøm môùi
xöông.
 Hai quaù trình naøy phoái hôïp nhau trong quaù trình phaùt
trieån cuûa xöông ñeå ñònh daïng xöông thích hôïp, duy
trì noàng ñoä huyeát thanh cuûa caùc ion, vaø söûa chöõa caùc
vuøng caáu truùc xöông bò toån thöông.

59. Caáu truùc (modeling) Taùi caáu truùc (remodeling)
Huûy xöông vaø taïo xöông
xaûy ra ñoäc laäp.
Huûy xöông vaø taïo xöông
xaûy ra song song.
Aûnh höôûng ñeán kích
thöôùc, hình daïng cuûa
xöông.
Aûnh höôûng ñeán maät ñoä,
khoaùng hoùa vaø vi caáu truùc
cuûa xöông.
Xaûy ra trong thôøi gian raát
daøi (khoaûng 18 naêm) vaø
haøn gaén xöông khoaûng 1
naêm.
Xaûy ra trong thôøi gian ngaén:
huûy xöông caàn khoaûng 3
tuaàn, taïo xöông caàn ñeán 13
tuaàn.
Döøng laïi ôû tuoåi 18-20
(tröôùc khi tröôûng thaønh).
Dieãn ra lieân tuïc, suoát ñôøi,
nhöng toác ñoä taùi caáu truùc
giaûm daàn theo tuoåi taùc.

60. Taùi caáu truùc xöông (chu chuyeån xöông)
 Söï chuyeån hoùa vaø ñoåi môùi xöông (huûy xöông cuõ/
xöông bò toån haïi, thay baèng xöông môùi) lieân tuïc,
dieãn ra suoát caû ñôøi ngöôøi.
 Xaûy ra theo trình töï 4 giai ñoaïn:
o Khôûi ñoäng (Activation) .
o Huûy xöông (Bone Resorption).
o Taïm ngöøng (Reversal): ngaén.
o Taïo xöông (Bone Formation).
Khi giai ñoaïn taïo xöông hoaøn taát, xöông coù khoaûng
thôøi gian baát ñoäng (Quiescence).

61. Khoaûng thôøi
gian baát ñoäng
(Quiescence)
Caùc TB lieân
keát xöông
Taïo xöông môùi
Khôûi ñoäng
Huûy xöông
Chaát daïng xöông
Xöông môùi
Xöông cuõ
Taùi caáu truùc xöông (chu chuyeån xöông)
Osteoclasts
Osteoblasts Pre-osteoclasts

62. Caùc TB tham gia taùi caáu truùc xöông:
 Huûy coát baøo
 Taïo coát baøo
 Coát baøo
 TB lieân keát xöông vaø
 Ñôn vò taùi caáu truùc (basic multicellular unit- BMU):
moät nhoùm caùc huûy coát baøo vaø taïo coát baøo lieân quan
ñeán quaù trình taùi caáu truùc xöông.

63. BONE COUPLING
 Bone Coupling: laø quaù trình lieân keát söï huûy xöông
vôùi söï taïo xöông theo khoâng gian vaø thôøi gian trong
chu kì taùi caáu truùc xöông.
 Söï taïo xöông xaûy ra ôû vò trí huûy xöông trong moãi chu
kì taùi caáu truùc xöông ñeå duy trì vi caáu truùc caàn cho
caùc tính chaát cô hoïc cuûa xöông. Ñieàu naøy ñaït ñöôïc
thoâng qua söï truyeàn ñaït thoâng tin TB (cellular
communication) ôû caùc möùc ñoä khaùc nhau.

64. Mesenchymal stem cell (MSC): TB goác trung moâ.
Osteoclast-Osteoblast
communication
through Sema4D-
Plexin B1

65. Caùc yeáu toá ñieàu hoøa taïo xöông
1. Yeáu toá taêng tröôûng coù nguoàn goác tieåu caàu (PDGF).
2. Yeáu toá taêng tröôûng gaén heparin (HBGF).
3. Yeáu toá taêng tröôûng gioáng insulin (IGF).
4. Yeáu toá taêng tröôûng chuyeån daïng (TGF).
5. Protein sinh hình thaùi xöông (BMP: Bone
morphogenic protein).
IV. ÑIEÀU HOØA TAÏO XÖÔNG, HUÛY XÖÔNG

66. 1. Interleukin -1 (IL -1).
2. IL- 6.
3. Yeáu toá hoaïi töû u (TNF) & Lymphotoxins.
4. Gamma interferon.
5. CSF (Colony stimulating factors).
6. Prostaglandin & chaát chuyeån hoùa khaùc cuûa
Arachidonic acid.
Caùc yeáu toá ñieàu hoøa huûy xöông
IV. ÑIEÀU HOØA TAÏO XÖÔNG, HUÛY XÖÔNG

67. Ñieàu hoøa chuyeån hoùa xöông bôûi hormones
1. PTH (Parathyroid hormone).
2. Calcitriol (1,25- Dihydroxy vitamin D3).
3. Calcitonin.
4. Estrogen.

68. V. THAY ÑOÅI THEO TUOÅI TAÙC CUÛA XÖÔNG OÅ R
Nhöõng thay ñoåi ôû xöông oå R theo
tuoåi taùc cuõng gioáng nhö caùc
xöông coøn laïi cuûa boä xöông.
 Beà maët xöông khoâng ñeàu ñaën.
 Caùc sôïi collagen gaén vaøo xöông
oå R ít hôn.
 Loaõng xöông.
 Maùu nuoâi döôõng keùm.
 Xöông xoáp naâng ñôõ: beø xöông
moûng, khoang tuûy roäng.
 Tuûy xöông thaâm nhieãm môõ.
BEØ XÖÔNG
TUÛY MÔÕ

69.  Maøo xöông oå coù höôùng
doác veà phía xa do R coù
xu höôùng nghieâng gaàn
(R sau).
V. THAY ÑOÅI THEO TUOÅI TAÙC CUÛA XÖÔNG OÅ R

70.  Maát R => tieâu xöông oå
o TK R döôùi gaàn bôø treân cuûa
xöông haøm döôùi hôn.
o Saøn xoang haøm gaàn vôùi
xoang mieäng.
V. THAY ÑOÅI THEO TUOÅI TAÙC CUÛA XÖÔNG OÅ R

72. Caùc tình traïng coù lieân quan ñeán tieâu xöông oå :
1. Söï môû roäng cuûa vieâm nöôùu.
2. Chaán thöông khôùp caén.
3. Caùc yeáu toá toaøn thaân.
4. Vieâm nha chu.
5. AÙp xe nha chu.
6. Nhoài nheùt thöùc aên.
7. Phuïc hoài dö.
8. Nhoå R keá beân.
9. Haøm giaû khoâng khít saùt.

73. TIEÂU XÖÔNG DO SÖÏ MÔÛ ROÄNG CUÛA VIEÂM NÖÔÙU :
 Nguyeân nhaân thöôøng gaëp nhaát cuûa tieâu xöông oå trong
beänh nha chu laø söï môû roäng cuûa vieâm nöôùu vaøo trong
moâ nha chu naâng ñôõ.
Ñöôøng ñi cuûa vieâm nhieãm töø
nöôùu vaøo trong moâ nha chu trong
vieâm nha chu.
A. (1) Nöôùu  xöông.
(2) Xöông  daây chaèng NC.
(3) Nöôùu  daây chaèng NC.
B. (1) Nöôùu  maøng xöông.
(2) Maøng xöông  xöông.
(3) Nöôùu  daây chaèng NC.

74.  Söï lan traøn cuûa vieâm nhieãm töø nöôùu tröïc tieáp vaøo daây
chaèng nha chu ít gaëp hôn.
 Söï bieán ñoåi töø vieâm nöôùu thaønh vieâm nha chu coù lieân
quan ñeán nhöõng thay ñoåi trong thaønh phaàn cuûa maûng
baùm vi khuaån.
 Trong giai ñoaïn tieán trieån, soá löôïng vi khuaån taêng leân.

75. Baùn kính hoaït ñoäng (Radius of action) cuûa maûng baùm
 Garant & Cho: maûng baùm vi khuaån coù theå gaây ra
tieâu xöông trong khoaûng töø 1.5 - 2.5 mm.
Toác ñoä tieâu xöông
 Loe & cs nghieân cöùu treân ngöôøi lao ñoäng Sri Lanka
khoâng coù veä sinh R mieäng & khoâng coù chaêm soùc nha
khoa thaáy raèng toác ñoä tieâu xöông trung bình laø khoaûng
0.2mm/naêm ôû maët ngoaøi & khoaûng 0.3mm/naêm ôû
maët beân.

76. Caùc kieåu phaù huûy xöông trong beänh nha chu
Tieâu xöông theo chieàu ngang
(Horizontal bone loss)
 Kieåu tieâu xöông thöôøng gaëp
nhaát trong beänh nha chu.
 Xöông giaûm chieàu cao nhöng
ñöôøng vieàn vaãn gaàn vuoâng
goùc vôùi beà maët R.

77. Caùc kieåu phaù huûy xöông trong beänh nha chu
Bieán daïng xöông (Bone deformities)
 Thaêm doø caån thaän & boäc loä baèng phaãu thuaät laø caàn
thieát ñeå xaùc ñònh chính xaùc kích thöôùc cuûa khieám
khuyeát.

78. Three wall
defect
Two wall
defect
One wall
defect
Combined defect
Khieám khuyeát naøy ñöôïc phaân loaïi döïa vaøo soá löôïng vaùch xöông
hieän dieän.
Soá löôïng vaùch ôû phaàn
choùp cuûa khieám khuyeát
lôùn hôn phaàn nhai.
Tieâu xöông theo chieàu doïc / daïng goùc

79. Tieâu xöông theo chieàu doïc / daïng goùc

80. Tieâu xöông kieåu mieäng nuùi löûa (Osseous craters).
Loõm ôû ñænh xöông oå vuøng keõ R.
Giôùi haïn ôû vaùch ngoaøi vaø vaùch
trong.
Nguyeân nhaân:
- Tích tuï maûng baùm khoù laøm
saïch ôû keõ R.
- Ñoä loõm töï nhieân cuûa vaùch keõ R
ôû R coái lôùn döôùi taïo thuaän lôïi
cho söï hình thaønh maûng baùm.
- Caáu truùc maïch maùu töø nöôùu
ñeán maøo xöông oå – ñöôøng laây
lan cuûa vieâm nhieãm.Thöôøng gaëp nhaát ôû xöông
haøm döôùi– 62%.
Ñöôøng vieàn xöông vuøng keõ R.
A. Bình thöôøng.
B. Daïng mieäng nuùi löûa.
A B

81. Vieàn xöông loài (Bulbous bone contour)
Loài xöông do söï thích nghi vôùi chöùc naêng.
Thöôøng gaëp ôû xöông haøm treân.

82. Reverse Architecture
Gaây ra do tieâu vaùch beân, vaùch ngoaøi vaø/hoaëc vaùch
trong maø khoâng tieâu xöông vaùch R (radicular
bone).

83. Gôø xöông (Ledges):
 Bôø xöông daïng cao nguyeân (Plateau), gaây ra do tieâu
caùc baûn xöông daøy.

84. Tieâu xöông vuøng cheõ

85. Phaân loaïi cuûa Glickman (1953)
Ñoä I:
 Coøn goïi laø sang thöông sôùm.
 Tuùi treân xöông.
 X quang: khoâng coù thay ñoåi khi
tieâu xöông toái thieåu.
Ñoä II:
 Xöông bò phaù huûy ôû 1 hoaëc nhieàu
maët cuûa vuøng cheõ.
 Moät phaàn daây chaèng nha chu vaø
xöông oå vaãn coøn nguyeân veïn.
 X quang: coù hoaëc khoâng theå hieän.

86. Phaân loaïi cuûa Glickman (1953)
Ñoä III:
 Vaùch chaân R bò tieâu hoaøn toaøn.
 Laâm saøng: khoâng nhìn thaáy caùc loå
phía ngoaøi, phía trong hoaëc caû 2 ôû
vuøng cheõ do ñöôïc moâ meàm phuû.
 Tieâu xöông daïng mieäng nuùi löûa hoaëc
daïng goùc
 X quang: tieâu xöông vuøng cheõ.
Ñoä IV:
 Coù theå thaáy treân laâm saøng neáu coù tuït
nöôùu.
 X quang: tieâu xöông vuøng cheõ.

87. Phaân loaïi cuûa Hamp, Nyman & Lindhe (1975)
 Ñoä I: tieâu xöông theo chieàu ngang ≤ 3mm.
 Ñoä II: tieâu xöông theo chieàu ngang > 3mm.
 Ñoä III: toån thöông ngang, xuyeân qua vuøng cheõ.

88. Phaân loaïi cuûa Tarnow & Fletcher (1984):
 A: phaù huûy xöông theo chieàu doïc ñeán 1/3 chieàu cao chaân
R (1-3mm).
 B: phaù huûy xöông theo chieàu doïc ñeán 2/3 chieàu cao chaân
R (4-6mm).
 C: phaù huûy huûy xöông vaùch chaân R ñeán 1/3 choùp (>7mm).
(Tieâu xöông theo chieàu doïc ñöôïc tính töø traàn cuûa vuøng cheõ.)

89. Phaù huûy xöông do chaán thöông khôùp caén
 Khi löïc nhai vöôït quaù khaû naêng thích öùng
cuûa moâ, daãn ñeán chaán thöông moâ: chaán
thöông khôùp caén.
 Chaán thöông nguyeân phaùt töø khôùp caén:
Söï thay ñoåi löïc nhai trong moâ nha chu
bình thöôøng vôùi chieàu cao xöông bình
thöôøng.
 Chaán thöông thöù phaùt töø khôùp caén:
Do moâ giaûm khaû naêng ñeà khaùng vôùi löïc
nhai, trong tröôøng hôïp: moâ nha chu bình
thöôøng vôùi chieàu cao xöông giaûm & vieâm
nha chu vôùi chieàu cao xöông giaûm.

90.  Caùc nghieân cöùu veà chaán thöông töø khôùp caén
 Miyata T, Kobayashi Y, Araki H. The influence of
controlled occlusal overload on periimplant tissue; A
histologic study in monkey, 2000.
 Isidor F. Loss of ossiointegraion by occlusal load of
oral implants;A clinical & radiographic study in
monkeys, 1996.
 Harrel SK, Nunn ME. The effect of occlusal
discrepancies on peridontitis, 2001.

91. Phaù huûy xöông do beänh toaøn thaân
 Thieáu Vitamin D.
 Ñaùi thaùo ñöôøng.
 Cöôøng caän giaùp.
 Leukemia
 Beänh Paget xöông.
 Loaïn saûn sôïi (Fibous dysplasia).
 Beänh moâ baøo X (Histiocytosis X)
 Vieâm coát tuûy.
 U haït TB khoång loà trung taâm.
 Nang xöông phình maïch.

92. Thieáu Vitamin D:
 Vitamin D hay calciferol – haáp thu canxi töø ñöôøng tieâu hoùa vaø
duy trì caân baèng canxi phospho.
 Nghieân cöùu thöïc nghieäm treân ñoäng vaät: trong beänh nhuyeãn
xöông (osteomalacia), coù söï tieâu xöông oå R nhanh, ôû möùc ñoä
traàm troïng, lan toûa, taêng sinh fibroblasts thay theá xöông vaø
tuûy xöông, & söï taïo xöông môùi xung quanh caùc beø xöông
khoâng bò tieâu coøn soùt laïi.
 X quang: tieâu phieán cöùng moät phaàn hoaëc
toaøn boä, lan toûa vaø giaûm maät ñoä xöông
naâng ñôõ, tieâu caùc beø xöông. Taêng thaáu
quang ôû caùc keõ giöõa caùc beø xöông vaø laøm
noåi baät caùc beø xöông coøn laïi.

93. Thieáu vaø thöøa vitamin D
 Vitamin D ôû möùc sinh lyù coù taùc duïng treân nieâm maïc ruoät
non vaø oáng löôïn xa cuûa thaän ñeå laøm taêng söï haáp thu
canxi. Löôïng canxi naøy sau ñoù seõ ñöôïc söû duïng ñeå
khoaùng hoùa xöông môùi hình thaønh.
 Do ñoù neáu thieáu Vitamin D seõ daãn ñeán coøi xöông (ôû treû
em) hoaëc thieáu xöông (osteopenia) (ôû ngöôøi lôùn).
 Neáu thöøa Vitamin D, noù seõ taùc duïng treân caùc receptors
nhaân trong osteoblasts vaø thuùc ñaåy huûy xöông. – chuùng
gaén vôùi vitamin D receptor (VDR) treân osteoblasts
vaø kích thích söï bieåu hieän cuûa RANK-L => gaây ra
huûy xöông.
- Kaplans Textbook of physiology.

94. Tieâu xöông oå R trong beänh ñaùi thaùo ñöôøng:
 Taylor vaø cs: kieåm soaùt ñöôøng huyeát khoâng toát seõ daãn tôùi
taêng nguy cô tieâu xöông oå vaø tieán trieån cuûa tình traïng naøy seõ
traàm troïng hôn.
 Caùc yeáu toá coù khaû naêng goùp phaàn vaøo söï phaùt trieån cuûa beänh
nha chu:
 1. Chöùc naêng baïch caàu ña nhaân trung tính.
 2. Chuyeån hoùa collagen vaø caùc saûn phaåm cuoái cuøng cuûa phaûn
öùng gaén glycosyl – protein (advanced glycation end products:
AGEs, laø nhöõng saûn phaåm cuûa ñöôøng vaø caùc dö löôïng lysine
hoaëc arginine).

95. Taêng ñöôøng huyeát & söï hoaït hoùa huûy coát baøo
 Taêng ñöôøng huyeát gaây ra – söï saûn xuaát M-CSF,
TNF–α vaø RANKL, taát caû ñeàu coù nguoàn goác töø taïo
coát baøo, coù taùc duïng hoaït hoùa söï taêng sinh vaø bieät
hoùa huûy coát baøo.
 Söï öùc cheá taêng sinh taïo coát baøo xaûy ra do giaûm
osteocalcin vaø osteopontin (moät protein caáu truùc
ngoaïi baøo cuûa xöông).
 Chaát löôïng xöông cuõng giaûm do AGEs, cuoái cuøng
daãn ñeán gaõy xöông.

96. Cöôøng caän giaùp:
 Nhöõng thay ñoåi ôû mieäng nhö sai khôùp caén, R lung lay,
baèng chöùng loaõng xöông oå R treân X quang, daøy lamina
dura, vaø caùc hoác thaáu quang gioáng nang.
 Caùc nang xöông ñöôïc laáp ñaày bôûi moâ sôïi vôùi nhieàu
hemosiderin- laden macrophages vaø caùc TB khoång loà.
Chuùng ñöôïc goïi laø caùc böôùu naâu (brown tumors), maëc duø
khoâng thaät söï laø böôùu maø laø u haït TB khoång loà.
 Beänh naøy ñöôïc goïi laø vieâm xöông xô nang (osteitis
fibrosa cystica) hay beänh Von Recklinghausen.
 Noù coù theå xaûy ra trong caùc beänh khaùc nhö beänh Paget
xöông, loaïn saûn sôïi, vaø nhuyeãn xöông (osteomalacia).

98. Caùc roái loaïn huyeát hoïc:
 Leukemia: coù söï thaâm nhieãm vaøo trong
khoang tuûy xöông vaø daây chaèng nha chu
daãn ñeán loaõng xöông (osteoporosis) oå
R, söï phaù huûy xöông naâng ñôõ vaø caùc sôïi
daây chaèng nha chu bieán maát. (Caùc TB
lymphocytes T aùc tính saûn xuaát ra chaát
gioáng yeáu toá hoaït hoùa huûy coát baøo, gaây
ra söï taêng sinh huûy coát baøo vaø taêng
canxi maùu).
 Thieáu maùu hoàng caàu hình lieàm: loaõng
xöông toaøn boä xöông haøm, söï saép xeáp
cuûa caùc beø xöông vaùch R gioáng nhö caùi
thang (stepladder) vaø nieâm maïc mieäng
maøu vaøng, nhôït nhaït.

99. Beänh Paget:
 Trong beänh Paget, caùc huûy coát baøo vaø tieàn huûy coát baøo
coù chöùa baûn sao cuûa paramyxovirus (paramyxoviral
transcripts) vaø cho ñaùp öùng quaù möùc
(hyperresponsive) vôùi 1,25-(OH)2D3 vaø RANKL.
 Caùc huûy coát baøo taêng caû soá löôïng laãn kích thöôùc.

100. VII. TAÙI TAÏO XÖÔNG
 Söï taïo xöông (Osteogenesis) laø khaû naêng cuûa mieáng gheùp
taïo ra xöông môùi, vaø quaù trình naøy phuï thuoäc vaøo söï hieän
dieän cuûa caùc TB xöông coøn soáng beân trong mieáng gheùp.
 Daãn taïo xöông (Osteoconduction) laø ñaëc tính vaät lyù cuûa
mieáng gheùp, coù taùc duïng nhö moät caùi khung cho söï laønh
thöông xöông. Daãn taïo xöông cho pheùp söï taêng tröôûng vaøo
beân trong (ingrowth) cuûa caùc maïch maùu môùi vaø söï thaâm nhaäp
cuûa caùc TB tieàn thaân cuûa taïo coát baøo vaøo trong vò trí gheùp.
 Kích taïo xöông (Osteoinduction) laø khaû naêng cuûa vaät lieäu
gheùp kích thích laøm cho caùc TB goác bieät hoùa thaønh caùc TB
xöông tröôûng thaønh. Quaù trình naøy thöôøng lieân quan ñeán söï
hieän dieän cuûa caùc yeáu toá taêng tröôûng trong vaät lieäu gheùp.

102. CAÙC LOAÏI XÖÔNG GHEÙP
• Mieáng gheùp töï thaân (Autografts).
• Mieáng gheùp ñoàng chuûng (Allografts/ Homografts).
• Mieáng gheùp dò chuûng (Xenografts/ Hetrografts).
• Vaät lieäu gheùp dò chaát (Alloplasts).

104. Coù söï lieân heä giöõa bisphosponates vaø
hoaïi töû xöông haøm do xaï trò khoâng ?
Moái lieân quan tröïc tieáp giöõa hoaïi töû xöông haøm do xaï trò vaø
bisphosphonates laø khoâng theå choái caõi ñöôïc, cô cheá chính xaùc
chöa ñöôïc ghi nhaän ñaày ñuû.

105. Q1: xöông voû ñoàng nhaát.
Q2: moät lôùp xöông voû daøy bao quanh xöông xoáp daøy ñaëc.
Q3: moät lôùp xöông voû moûng bao quanh xöông xoáp daøy ñaëc.
Q4: moät lôùp xöông voû moûng bao quanh moät loõi xöông xoáp loûng leõo.
Lekholm U, Zarb GA: Patient selection and preparation. In Branemark P-I, Zarb
GA, Albrektsson T, editors: Tissue integrated protheses: osseintegration in clinical
denistry, Chicago, 1985, Quintessence.)
PHAÂN LOAÏI MAÄT ÑOÄ XÖÔNG CUÛA
LEKHOLM & ZARB (1985)

106. D1: chuû yeáu laø xöông voû daøy ñaëc.
D2: xöông voû töø daøy ñaëc (dense) ñeán xoáp daøy (thick
porous) treân maøo xöông vaø xöông beø daøy ñaëc.
D3: maøo xöông voû xoáp, moûng hôn vaø xöông beø loûng leûo.
D4: haàu nhö khoâng coù maøo xöông voû. Xöông beø loûng leûo.
PHAÂN LOAÏI MAÄT ÑOÄ XÖÔNG CUÛA MISCH (1990)

107. Maät ñoä
xöông
Xuùc giaùc Vò trí Ñôn vò
Hounsfield
D1 Goã soài Vuøng R tröôùc HD. > 1250
D2 Goã thoâng traéng
HD.
Vuøng R tröôùc HT.
850 - 1250
D3 Goã Balsa
Vuøng R sau HD.
HT.
350 - 850
D4 Goã Styrofoem Vuøng R sau HT. 150 - 350
PHAÂN LOAÏI MAÄT ÑOÄ XÖÔNG CUÛA MISCH (1990)

108. 1. G. S. Kumar, Orban’s Oral Histology & Embryology.
2. Thomas G. Wilson Jr, Kenneth S. Kornman, Fundamentals
of periodontics, 2nd edition, Quintessence Publishing Co,
New Malden, Surrey, UK .2003.
3. Newman MG, Takei HH, Klokkevold PR, Carranza FA.
Carranza's Clinical Periodontology, 12th edition.
Philadelphia, PA, USA: WB Saunders, 2006.
4. Robert J. Genco; Henry M. Goldman, D.Walter Cohen.
Contemporary Periodontics, St. Louis : Mosby, 1990.
5. Crispian Scully, Clinical Dentistry in Health & Disease, vol-
2 The Mouth & Perioral tissues. Butterworth-Heinemann
Ltd, 1989.
Taøi lieäu tham khaûo:

109. 6. Irving Glickman, Jerome B. Smulow. Periodontal Disease:
Clinical, Radiographic and Histopathologic features.
Philadelphia: WB. Saunders Company, 1974.
7. Victor P. Eroschenko. diFiore's Atlas of Histology: with
Functional Correlations, 12th Edition, Lippincott Williams &
Wilkins, 2013.
8. Baøi giaûng Moâ Xöông, boä moân Moâ- Phoâi- Di truyeàn, ñaïi hoïc
Y Phaïm Ngoïc Thaïch, 2009.
9. Hoà Phaïm Thuïc Lan, Nguyeãn Vaên Tuaán, Sinh lyù hoïc loaõng
xöông, thôøi söï y hoïc 07/2011, soá 62.

110. Thank you !