शिक्षा ऐन आठौं संसोधन पछि पूर्ण दस्तावेज यहाँ छ। डाउनलोड गर्नसक्नुहुन्छ।

1. Edited by Ambika Prasad Regmi
शिक्षा ऐन, २०२८
लालमोहर र प्रकािन शमति २०२८।५।२४
संिोधन गने ऐन शमति
१. शिक्षा (पहिलो संिोधन) ऐन, २०३३ २०३३।७।४
२. शिक्षा (दोस्रो संिोधन) ऐन, २०३६ २०३६।८।५
३. शिक्षा (तेस्रो संिोधन) ऐन, २०३७ २०३७।५।२६
४. के िी नेपाल ऐन संिोधन ऐन, २०४१ २०४१।७।२७
५. न्याय प्रिासन सुधार (चौथो संिोधन) ऐन, २०४३ २०४३।७।२४
६. शिक्षा (चौथो संिोधन) ऐन, २०४५ २०४५।७।१०
७. शिक्षा (पााँचौं संिोधन) ऐन, २०४९ २०४९।७।१३
८. शिक्षा (छैठौ संिोधन) ऐन, २०५५ २०५५।१०।१
९. शिक्षा (सातौं संिोधन) ऐन, २०५८ २०५८।१०।२५
१० शिक्षा तथा खेलकु द सम्बन्धी के िी नेपाल ऐन संिोधन गने ऐन, २०६३ २०६३।९।१४
११. शिक्षा (आठौं संिोधन) ऐन, २०७३ २०७३।३।१५
२०२८ सालको ऐन नं. ८
.......1
राष्ट्रिय शिक्षा पद्धततको योजना अनुरुप विद्यालयिरुमा हदइने शिक्षाको व्यिस्था गनन बनेको ऐन
2
प्रस्तािना : राष्ट्रिय विकासको लागग आिश्यक जनिष्ट्तत तयार गनन संघीय लोकताष्ट्न्िक गणतन्िात्मक
व्यिस्था अनुकू ल सिनसाधारण जनताको सदाचार, शिरटाचार र नैततकता कायम राख्न मुलुकशिि स्थापना
िुने तथा स्थापना िई सञ्चालन िइरिेका विद्यालयको व्यिस्थापनमा सुधार गदै गुणस्तरयुतत शिक्षाको
विकास गनन िाञ्छनीय िएकाले”
श्री ५ मिाराजागधराज मिेन्र िीर विक्रम िािदेिबाट राष्ट्रिय पञ्चायतको सल्लाि र सम्मततले यो ऐन
बनाइबतसेको छ ।
१. संक्षक्षप्ि नाम, विस्िार र प्रारम्भः (१) यस ऐनको नाम “शिक्षा ऐन, २०२८” रिेको छ ।
1 गणतन्ि सुदृढीकरण तथा के िी कानुन संिोधन गने ऐन २०६६ द्िारा ऐनको प्रिष्ट्स्त झिककएको ।
2 आठौं संिोधनद्िारा पररितनन

2. Edited by Ambika Prasad Regmi
(२) यो ऐन नेपाल ...3
िर लागू िुनेछ ।
(३) यो ऐन नेपाल सरकारले नेपाल राजपिमा सूचना प्रकाशित गरी तोके को
क्षेिमा तोके को शमततदेझख प्रारम्ि िुनेछ ।4
२. पररभाषा पररभाषाः विषय िा प्रसंगले अको अथन नलागेमा यस ऐनमा,–
5
(क) “पूिनप्राथशमक विद्यालय” िन्नाले चार िषन उमेर पूरा गरेका बालबाशलकालाई एक िषनको
6
प्रारष्ट्म्िक बाल शिक्षा हदने विद्यालय सम्िनु पछन ।
7
(ख) “प्राथशमक शिक्षा” िन्नाले कक्षा एकदेझख कक्षा पााँचसम्म हदइने शिक्षा सम्िनु पछन ।
8
(ख१) “आधारिूत शिक्षा” िन्नाले प्रारष्ट्म्िक बाल शिक्षादेझख कक्षा आठसम्म हदइने शिक्षा
सम्िनुपछन ।
9
(ग) ............
10
(घ) “माध्यशमक शिक्षा” िन्नाले कक्षा नौ देझख कक्षा बाह्रसम्म हदइने शिक्षा सम्िनु पछन ।
3 गणतन्ि सुदृढीकरण तथा के िी कानुन संिोधन गने ऐन २०६६ द्िारा झिककएको ।
4 यो ऐन श्री ५ को सरकारले देिायका शमततदेझख देिायका ष्ट्जल्लामा लागू गरेको छः–
शमतत लागू िएका ष्ट्जल्ला :
२०२८।७।१५ गचतिन, कास्की,
२०२९।६।१५ दाङ, बांके , बाग्लुङ, रुपन्देिी, धनुषा, काभ्रे, सप्तरी, धनकु टा, मोरङ, िापा, जुम्ला, कै लाली, कञ्चनपुर ।
२०३०।७।१ इलाम, पााँचथर, ताप्लेजुङ, तेह्रथुम, संखुिासिा, सुनसरी, शसन्धुपाल्चोक, काठमाडौं, िततपुर, लशलतपुर,
गोखान, मनाङ, लमजुङ, तनिुं, स्याङजा, सुखेत ।
२०३१।६।२१ सोलुखुम्बु, ओखलढुंगा, खोटाङ, िोजपुर, उदयपुर, शसरािा, दोलखा, रामेछाप, शसन्धुली, सलानिी, मिोत्तरी,
नुिाकोट, मुस्ताङ, म्याग्दी, पिनत, गुल्मी, अधानखांची, पाल्पा, निलपरासी, कवपलिस्तु ।
२०३२।६।२० दाचुनला, बैतडी, डडेलधुरा, बिाङ, बाजुरा, अछाम,बारा, पसं, रौतिट, मकिानपुर, रसुिा, धाहदङ, डोल्पा,
प्युठान, सल्यान, रुकु म, रोल्पा, ततब्रिकोट, मुगु, िुम्ला, बहदनया, दैलेख, जाजरकोट, डोटी।
5 सातौं संिोधनद्िारा संिोगधत ।
6 आठौं संिोधनद्िारा िब्द रूपान्तररत ।
7 चौथो संिोधनद्िारा संिोगधत ।
8 आठौं संिोधनद्िारा संिोगधत ।
9 आठौं संिोधनद्िारा संिोगधत ।
10 आठौं संिोधनद्िारा संिोगधत ।

3. Edited by Ambika Prasad Regmi
11
(घ१) “वििेष शिक्षा” िन्नाले दृष्ट्रटवििीन, बहिरा, अहटज्म, बौद्गधक अपाङ्गता, सुस्त श्रिण िा
अतत अितत िारीररक अपाङ्गता िएका बालबाशलकालाई छु ट्टै समूिमा राखी वििेष प्रकार
र तनष्ट्श्चत माध्यमबाट हदइने शिक्षा सम्िनु पछन ।
12
(घ१क) “समािेिी शिक्षा” िन्नाले देिायको शिक्षा सम्िनु पछन :–
(१) दृष्ट्रटवििीन, न्यून दृष्ट्रटयुतत, बहिरा, सुस्त श्रिण, अहटज्म, बौद्गधक, िारीररक िा
अन्य अपाङ्गता िएका बालबाशलकालाई तनयशमत िैक्षक्षक पद्धततको अधीनमा रिी
हदइने शिक्षा,
(२) सामाष्ट्जक, आगथनक िा िौगोशलक कारणले पछाडड पाररएका व्यष्ट्ततलाई वििेदरहित
िातािरणमा हदइने शिक्षा ।”
13
(घ२) “सामुदातयक विद्यालय” िन्नाले नेपाल सरकारबाट तनयशमत रुपमा अनुदान पाउने गरी
अनुमतत िा स्िीकृ तत प्राप्त विद्यालय सम्िनु पछन ।
14
(घ३) “संस्थागत विद्यालय” िन्नाले नेपाल सरकारबाट तनयशमत रुपमा अनुदान नपाउने गरी
अनुमतत िा स्िीकृ तत प्राप्त विद्यालय सम्िनु पछन ।
15
(घ४) “आधारिूत विद्यालय” िन्नाले खण्ड (ख१) बमोष्ट्जम शिक्षा हदइने विद्यालय सम्िनु
पछन ।”
16
(घ५) “विद्यालय शिक्षा” िन्नाले आधारिूत र माध्यशमक शिक्षा सम्िनु पछन ।
17
(घ६) “बोडन” िन्नाले दफा ४क. बमोष्ट्जम गहठत राष्ट्रिय परीक्षा बोडन सम्िनु पछन ।
18
(घ७) “पररषद् ” िन्नाले दफा ७क. बमोष्ट्जम गहठत राष्ट्रिय शिक्षा पररषद् सम्िनुपछन ।”
19
(ङ) “विद्यालय” िन्नाले सामुदातयक विद्यालय िा संस्थागत विद्यालय सम्िनु पछन ।
11 आठौं संिोधनद्िारा संिोगधत ।
12 आठौं संिोधनद्िारा थप ।
13 सातौं संिोधनद्िारा थप ।
14 सातौं संिोधनद्िारा थप ।
15 आठौं संिोधनद्िारा संिोगधत
16 आठौं संिोधनद्िारा थप ।
17 आठौं संिोधनद्िारा थप ।
18 आठौं संिोधनद्िारा थप ।
19 सातौं संिोधनद्िारा संिोगधत ।

4. Edited by Ambika Prasad Regmi
20
(ङ१) “प्राथशमक विद्यालय” िन्नाले खण्ड (ख) बमोष्ट्जमको शिक्षा हदइने विद्यालय सम्िनु पछन
।
21
(ङ२) .........
22
(ङ३) “माध्यशमक विद्यालय” िन्नाले खण्ड (ख१) र (घ) िा खण्ड (घ) बमोष्ट्जमको शिक्षा हदइने
विद्यालय सम्िनु पछन ।”
23(ङ४).........
(च) “शिक्षक” िन्नाले विद्यालयको अध्यापक सम्िनु पछन र सो िब्दले प्राधानाध्यापक समेतलाई
जनाउाँ छ ।
24
(च१) “आयोग” िन्नाले दफा ११ख. बमोष्ट्जम गठन िएको 25
......... शिक्षक सेिा आयोग सम्िनु
पछन ।
26
(च२) “सगचिालय” िन्नाले आयोगको सगचिालय सम्िनु पछन ।
27
(च३) “अध्यक्ष” िन्नाले आयोगको अध्यक्ष सम्िनु पछन ।
28
(च४) “सदस्य” िन्नाले आयोगको सदस्य सम्िनुपछन र सो िब्दले आयोगको अध्यक्ष समेतलाई
जनाउाँ छ ।
29
(च५) “अशििािक” िन्नाले विद्यालयमा अध्ययनरत विद्याथीको अशििािक िनी विद्यालयको
अशिलेखमा जतनएको व्यष्ट्तत सम्िनु पछन र सो िब्दले दफा १२ को प्रयोजनको लागग
विद्याथीको बाबु, आमा, बाजे िा बज्यै र त्यस्ता अशििािक निएका विद्याथीको िकमा
त्यस्तो विद्याथीलाई संरक्षकत्ि प्रदान गने व्यष्ट्ततलाई समेत जनाउाँ छ ।
20 पााँचौं संिोधनद्िारा थप ।
21 आठौं संिोधनद्िारा खारेज ।
22 आठौं संिोधनद्िारा संिोगधत ।
23 आठौं संिोधनद्िारा खारेज ।
24 छैठौं संिोधनद्िारा थप ।
25 सातौं संिोधनद्िारा झिककएको ।
26 छैठौं संिोधनद्िारा थप ।
27 छैठौं संिोधनद्िारा थप ।
28 छैठौं संिोधनद्िारा थप ।
29 आठौं संिोधनद्िारा संिोगधत ।

5. Edited by Ambika Prasad Regmi
30
(च६) “कमनचारी” िन्नाले सामुदातयक विद्यालयमा कायनरत शिक्षक बािेकका अन्य कमनचारी
सम्िनु पछन ।
(छ) “माध्यशमक शिक्षा उत्तीणन परीक्षा” (स्कू ल शलशिङ सहटनकफके ट एतजाशमनेिन) िन्नाले माध्यशमक
शिक्षाको अन्त्यमा िुने परीक्षा सम्िनु पछन ।
31
(छ१) “आधारिूत शिक्षा उत्तीणन परीक्षा” िन्नाले आधारिूत तिको अन्त्यमा िुने परीक्षा सम्िनु
पछन ।
(ज) “तोककएको” िा “तोककए बमोष्ट्जम” िन्नाले यस ऐन अन्तगनत बनेका तनयममा तोककएको िा
तोककए बमोष्ट्जम सम्िनु पछन ।
32
(ि) “अनुमतत” िन्नाले नेपाल सरकारले स्थायी स्िीकृ तत र सिायता प्रदान गररनसके को कु नै
तोककएको ठाउाँ िा क्षेिमा विद्यालय खोल्न िा कक्षा थप गनन हदएको अस्थायी स्िीकृ ततलाई
जनाउाँ छ ।
33
(ञ) “स्िीकृ तत” िन्नाले तोककएबमोष्ट्जमको ितन पूरा गरेको विद्यालयलाई नेपाल सरकारले हदएको
स्थायी स्िीकृ ततलाई जनाउाँ छ ।
34
(ट) “आिासीय विद्यालय” िन्नाले नेपाल सरकारबाट आिासीय विद्यालयको रुपमा स्िीकृतत
प्रदान गररएको विद्यालयलाई जनाउाँ छ ।
35
(ठ) “िैक्षक्षक गुठी” िन्नाले विद्यालय सञ्चालन गननको लागग कु नै व्यष्ट्ततले नाफा नशलने
उद्देश्यले स्थापना गरेको सािनजतनक िा तनजी गुठी सम्िनु पछन ।
36
(ठ१) “मन्िालय” िन्नाले शिक्षा मन्िालय सम्िनु पछन ।
37
(ठ२) “स्थायी आिासीय अनुमतत” िन्नाले विदेिी मुलुकले कु नै ितन तोकी िा सो मुलुकमा स्थायी
रुपले बसोबास गनन पाउने गरी नेपाली नागररकलाई उपलब्ध गराएको डाइिशसनटी इशमग्रेन्ट
शिसा (डड.िी), पमाननेन्ट रेष्ट्जडेन्ट शिसा (वप.आर.) िा गग्रन काडन सम्िनुपछन र सो िब्दले
30 शिक्षा तथा खेलकु द सम्बन्धी के िी नेपाल ऐन संिोधन गने ऐन, २०६३ द्िारा थप ।
31 आठौं संिोधनद्िारा संिोगधत ।
32 दोस्रो संिोधनद्िारा थप ।
33 दोस्रो संिोधनद्िारा थप ।
34 दोस्रो संिोधनद्िारा थप ।
35 सातौं संिोधनद्िारा संिोगधत ।
36 आठौं संिोधनद्िारा थप ।
37 आठौं संिोधनद्िारा थप ।

6. Edited by Ambika Prasad Regmi
नेपाली नागररकलाई विदेिमा स्थायी रुपमा बसोबास गनन हदइएको जुनसुकै नामको स्थायी
आिासीय अनुमततलाई समेत जनाउाँ छ ।
३. विद्यालय खोल्न अनुमति शलनुपने : 38
(१) कु नै नेपाली नागररकले िैक्षक्षक गुठी अन्तगनत विद्यालय
खोल्न चािेमा तोककएको वििरण खुलाई आधारिूत विद्यालयको लागग सम्बष्ट्न्धत गाउाँ शिक्षा सशमतत िा
नगर शिक्षा सशमतत र माध्यशमक विद्यालयको लागग सम्बष्ट्न्धत ष्ट्जल्ला शिक्षा सशमततको शसफाररससहित
तोककएको अगधकारी समक्ष अनुमततको लागग तनिेदन हदनुपनेछ ।
(२) उपदफा (१) बमोष्ट्जम तनिेदन परेमा 39
मन्िालय िा तोककएको अगधकारीले सो तनिेदन
उपर आिश्यक जााँचबुि गनेछ र जााँचबुि गदान विद्यालय खोल्न अनुमतत हदन मनाशसब देझखएमा
तोककएको ितन बन्देज पालना गने गरी अनुमतत हदनेछ ।
(३) उपदफा (२) बमोष्ट्जम अनुमतत शलई खोशलएको विद्यालयले तोककएको ितन बन्देज
पालन गरेको देझखएमा 40
मन्िालय िा तोककएको अगधकारीले स्िीकृ तत प्रदान गनेछ ।
41
(४) यो दफा प्रारम्ि िुाँदाका बखत कम्पनीको रुपमा सञ्चालनमा रिेका विद्यालयले चािेमा
कम्पनी खारेज गरी िैक्षक्षक गुठी अन्तगनत विद्यालय सञ्चालन गनन तोककएको अगधकारी समक्ष
तनिेदन हदन सतनेछ ।
(५) उपदफा (४) बमोष्ट्जम तनिेदन परेमा तोककएको अगधकारीले सो तनिेदन उपर आिश्यक
जााँचबुि गनेछ र जााँचबुि गदान तनिेदन हदने विद्यालयको माग मनाशसब देझखएमा माग बमोष्ट्जम
विद्यालय सञ्चालन गनन स्िीकृ तत हदनेछ ।
(६) उपदफा (२), (३) िा (५) मा जुनसुकै कु रा लेझखएको िए तापतन देिायका विद्यालयलाई
42
िैक्षक्षक गुठीको रुपमा सञ्चालन गनन पाउने गरी अनुमतत िा स्िीकृ तत हदइने छैनः–
(क) सरकारी िा सािनजतनक ििनमा सञ्चालन िएको विद्यालय,
(ख) सरकारी िा सािनजतनक जग्गामा ििन बनाइ सञ्चालन िएको विद्यालय,
(ग) कु नै व्यष्ट्तत िा संस्थाले विद्यालयको नाममा ििन िा जग्गा दान दातव्य हदएकोमा
सो ििनमा िा त्यस्तो जग्गामा ििन बनाई सञ्चालन िएको विद्यालय ।
38 आठौं संिोधनद्िारा संिोगधत ।
39 आठौं संिोधनद्िारा संिोगधत ।
40 आठौं संिोधनद्िारा संिोगधत ।
41 आठौं संिोधनद्िारा संिोगधत ।
42 आठौं संिोधनद्िारा संिोगधत ।

7. Edited by Ambika Prasad Regmi
(७) उपदफा (२), (३) र (५) मा जुनसुकै कु रा लेझखएको िए तापतन आफ्नै स्रोतबाट
पूिनप्राथशमक विद्यालय खोल्ने अनुमतत िा स्िीकृ तत सम्बष्ट्न्धत 43
गाउाँ पाशलका िा नगरपाशलकाले
हदनेछ ।
44
(७क) ..........
45
(७ख) ..........
46
(७ग) यस ऐन िा अन्य प्रचशलत कानूनमा जुनसुकै कु रा लेझखएको िए तापतन िैक्षक्षक
गुठी अन्तगनत विद्यालय सञ्चालन गदान देिायका कु रामा देिाय बमोष्ट्जम गनुन पनेछ :–
(क) िैक्षक्षक गुठी सञ्चालन गने गुठी सञ्चालक (िरटी) सङ्गहठत संस्थाको रूपमा
िुनुपने,
(ख) िैक्षक्षक गुठी सञ्चालन गदान सञ्चालक बोडन (िरटी) मा सािन जतनक गुठी िए
कम्तीमा पााँचजना र तनजी गुठी िए कम्तीमा तीनजना सदस्य िुनुपने,
(ग) िैक्षक्षक गुठीको आय व्ययको लेखा तोककए बमोष्ट्जम खडा गरी मान्यताप्राप्त लेखा
परीक्षकबाट लेखापरीक्षण गराउनु पने,
(घ) िैक्षक्षक गुठीको तत्काल कायम रिेका गुठीका सञ्चालक (िरटी) ले आफ्नो
जीिनकालमै िा िेषपतछ गुठीयारको रुपमा काम गने आफ्नो उत्तरागधकारी तोतन
सतने ।
तर सािनजतनक िैक्षक्षक गुठीको िकमा त्यस्तो उत्तरागधकारी तोतदा
47
मन्िालय को स्िीकृ तत शलनु पनेछ ।
48
(७घ) कु नै सामाष्ट्जक, परोपकारी िा कल्याणकारी संस्थाले मुनाफा नशलने उद्देश्य राखी
विद्यालय सञ्चालन गनन चािेमा तोककएको अगधकारीबाट स्िीकृ तत शलई सािनजतनक िैक्षक्षक गुठी
अन्तगनत विद्यालय सञ्चालन गनन सतनेछ ।
43 आठौं संिोधनद्िारा िब्द रूपान्तररत ।
44 आठौं संिोधनद्िारा झिककएको ।
45 आठौं संिोधनद्िारा झिककएको ।
46 शिक्षा तथा खेलकु द सम्बन्धी के िी नेपाल ऐन संिोधन गने ऐन, २०६३ द्िारा थप ।
47 आठौं संिोधनद्िारा िब्द रूपान्तररत ।
48 शिक्षा तथा खेलकु द सम्बन्धी के िी नेपाल ऐन संिोधन गने ऐन, २०६३ द्िारा थप ।

8. Edited by Ambika Prasad Regmi
49
(७ङ) उपदफा (७घ) बमोष्ट्जम सञ्चाशलत विद्यालयले अध्यापन गराउनुपने विषय, पालन
गनुनपने ितन तथा अन्य व्यिस्था तोककए बमोष्ट्जम िुनेछन् ।
(८) उपदफा (१), (२) र (३) मा जुनसुकै कु रा लेझखएको िए तापतन कु नै विदेिी शिक्षण
संस्थासाँग सम्बन्धन गने गरी कसैलाई पतन विद्यालय खोल्न अनुमतत िा स्िीकृ तत हदइने छैन ।
तर विदेिी शिक्षण संस्थासाँग सम्बन्धन गरी विद्यालय खोल्ने सम्बन्धमा 50
मन्िालय
साँग सम्िौता िएमा िा त्यसरी विद्यालय खोल्न कू टनैततक तनयोगबाट शसफाररस
िएमा 51
मन्िालयले ितन तोकी विद्यालय खोल्न अनुमतत िा स्िीकृ तत हदन सतनेछ
। त्यसरी विद्यालय खोल्नको लागग 52
मन्िालय समक्ष शसधै तनिेदन हदन सककनेछ ।
(९) उपदफा (८) बमोष्ट्जम अनुमतत िा स्िीकृ तत प्राप्त विद्यालयले ितन बमोष्ट्जम विद्यालय
सञ्चालन नगरेमा 53
मन्िालयले जुनसुकै बखत त्यस्तो विद्यालय बन्द गनन सतनेछ ।
(१०) उपदफा (८) बमोष्ट्जम अनुमतत िा स्िीकृ तत प्राप्त विद्यालयको सम्बन्धमा यस ऐन
बमोष्ट्जमको अन्य व्यिस्था लागू िुने छैन ।
४. विद्यालयको सञ्चालन : विद्यालयको सञ्चालन तोककए बमोष्ट्जम िुनेछ ।
54
४क. बोर्डको गठन : (१) माध्यशमक शिक्षा परीक्षाको सञ्चालन, समन्िय र व्यिस्थापन गनन एक राष्ट्रिय
परीक्षा बोडन रिनेछ ।
(२) बोडनको गठन देिाय बमोष्ट्जम िुनेछः–
(क) मान्यताप्राप्त विश्िविद्यालयबाट कम्तीमा स्नातकोत्तर उपागध िाशसल गरेको र
शिक्षा तथा परीक्षा सम्बन्धी क्षेिमा कम्तीमा बाह्र िषनको अनुिि प्राप्त
व्यष्ट्ततिरुमध्येबाट नेपाल सरकारले तनयुतत गरेको व्यष्ट्तत – अध्यक्ष
(ख) मन्िालयको सगचि – उपाध्यक्ष
(ग) मन्िालयको सिसगचि (विद्यालय शिक्षा िेने) – सदस्य
(घ) मिातनदेिक, शिक्षा वििाग – सदस्य
49 शिक्षा तथा खेलकु द सम्बन्धी के िी नेपाल ऐन संिोधन गने ऐन, २०६३ द्िारा थप ।
50 आठौं संिोधनद्िारा संिोगधत ।
51 आठौं संिोधनद्िारा संिोगधत ।
52 आठौं संिोधनद्िारा संिोगधत ।
53 आठौं संिोधनद्िारा संिोगधत ।
54 आठौं संिोधनद्िारा थप ।

9. Edited by Ambika Prasad Regmi
(ङ) कायनकारी तनदेिक, पाठ्यक्रम विकास के न्र – सदस्य
(च) सदस्य–सगचि, प्राविगधक शिक्षा तथा व्यािसातयक ताशलम पररषद् – सदस्य
(छ) परीक्षा तनयन्िक, ब्रििुिन विश्िविद्यालय – सदस्य
(ज) प्राध्यापन, शिक्षा प्रिासन र परीक्षा क्षेिमा कम्तीमा दि िषनको अनुिि प्राप्त गरी
वििेषज्ञता िाशसल गरेका व्यष्ट्ततिरुमध्येबाट बोडनले मनोनीत गरेका कम्तीमा दुईन
जना महिलासहित तीन जना –सदस्य
(ि) सामुदातयक तथा संस्थागत माध्यशमक विद्यालयका प्रधानाध्यापक िरूमध्येबाट
कम्तीमा एक जना महिलासहित मन्िालयले मनोनीत गरेका दुईन जना – सदस्य
(ञ) नेपाल शिक्षा सेिाको राजपिांककत प्रथम श्रेणीको अगधकृ त िा बोडनको िरररठ
कमनचारीिरूमध्येबाट मन्िालयले तोके को कमनचारी – सदस्य–सगचि
(३) बोडनको अध्यक्षको तनयुष्ट्ततको लागग नेपाल सरकारलाई शसफाररस गनन लोक सेिा
आयोगको अध्यक्षको अध्यक्षतामा ख्याततप्राप्त शिक्षाविद्िरु मध्येबाट कम्तीमा
एक जना महिलासहित मन्िालयले मनोनयन गरेका दुईन जना सदस्य रिेको एक
शसफाररस सशमतत गठन गनेछ र सो सशमततले शसफाररस गरेको व्यष्ट्ततलाई नेपाल
सरकारले बोडनको अध्यक्षमा तनयुष्ट्तत गनेछ ।
(४) बोडनका अध्यक्ष तथा मनोतनत सदस्यको पदािगध चार िषनको िुनेछ ।
(५) उपदफा (४) मा जुनसुकै कु रा लेझखएको िए तापतन बोडनको अध्यक्ष िा मनोनीत सदस्यले
आफ्नो पदीय ष्ट्जम्मेिारी इमान्दारीपूिनक पूरा नगरेको िनी तोककए बमोष्ट्जमको सशमततको
शसफाररसमा अध्यक्षको िकमा नेपाल सरकारले र सदस्यको िकमा मन्िालयले तनजलाई जुनसुकै
बखत पदबाट िटाउन सतनेछ ।
तर त्यसरी पदबाट िटाउनुअतघ तनजलाई आफ्नो सफाई पेि गने मनाशसि मौकाबाट
बष्ट्ञ्चत गररने छैन ।
(६) बोडनको बैठक सम्बन्धी कायनविगध तोककए बमोष्ट्जम िुनेछ ।
55
४ख. बोर्ड स्ििाशसि र संगठठि संस्था हुने : (१) बोडन अविष्ट्छछन्न उत्तरागधकारिाला एक स्ििाशसत र
संगहठत संस्था िुनेछ ।
(२) बोडनका सबै काम कारिािीको तनशमत्त आफ्नो एउटा छु ट्टै छाप िुनेछ ।
55 आठौं संिोधनद्िारा थप ।

10. Edited by Ambika Prasad Regmi
(३) बोडनले व्यष्ट्तत सरि चल अचल सम्पवत्त प्राप्त गनन, उपिोग गनन, बेचब्रबखन गनन र
अन्य ककशसमले व्यिस्था गनन सतनेछ ।
(४) बोडनले व्यष्ट्तत सरि नाशलस उजुर गनन र बोडनउपर पतन सोिी नामबाट नाशलस उजुर
लाग्न सतनेछ ।
(५) बोडनले व्यष्ट्तत सरि करार गनन, करार बमोष्ट्जमको अगधकार प्रयोग गनन तथा दातयत्ि
तनिानि गनन सतनेछ ।
56
४ग. बोर्डको काम, किडव्य र अधधकार : बोडनको काम, कतनव्य र अगधकार देिाय बमोष्ट्जम िुनेछ :–
(क) मन्िालयले स्िीकृ त गरेको परीक्षासम्बन्धी नीततको अधीनमा रिी बोडनको नीतत तनधानरण गरी
कायानन्ियन गने-गराउने ,
(ख) बोडनको दीघनकालीन योजना तयार गरी कायानन्ियन गने-गराउने,
(ग) विद्यालय शिक्षा परीक्षाको मयानदा र गुणस्तर कायम िए निएको सम्बन्धमा मूल्याङ्कन गने-
गराउने,
(घ) बोडनको िावषनक बजेट तथा कायनक्रम स्िीकृ त गने,
(ङ) बोडनको काम सुचारु रुपले सञ्चालन गनन आिश्यक आगथनक स्रोत जुटाउने,
(च) बोडनको आिगधक तथा िावषनक प्रततिेदन मन्िालयमा पेि गने,
(छ) तोककए बमोष्ट्जमको अन्य कायन गने-गराउने ।
57
४घ. बोर्डको पदाधधकारीको काम, किडव्य र अधधकार िथा सेिाको ििड र सुविधा : (१) बोडनको अध्यक्ष
बोडनको पूणनकालीन काम गने प्रमुख पदागधकारी िुनेछ ।
(२) बोडनको सदस्य–सगचि बोडनको पूणनकालीन काम गने प्रमुख प्रिासकीय पदागधकारी िुनेछ ।
(३) बोडनको अध्यक्षको पाररश्रशमक, सेिाको ितन तथा सुविधा तोककए बमोष्ट्जम िुनेछ ।
(४) बोडनको अध्यक्ष तथा सदस्य–सगचिको काम, कतनव्य र अगधकार तोककए बमोष्ट्जम िुनेछ ।
(५) बोडन को अध्यक्ष, उपाध्यक्ष, सदस्य र सदस्य–सगचिले बोडनको बैठकमा िाग शलए बापत्
अथन मन्िालयको सिमततमा मन्िालयले तोके बमोष्ट्जमको बैठक ित्ता पाउनेछन् ।
58
४ङ. कमडचारी सम्बन्धी व्यिस्था : (१) बोडनमा आिश्यकताअनुसार कमनचारीिरु रिनेछन् ।
56 आठौं संिोधनद्िारा थप ।
57 आठौं संिोधनद्िारा थप ।
58 आठौं संिोधनद्िारा थप ।

11. Edited by Ambika Prasad Regmi
(२) मन्िालयले बोडनको अनुरोधमा नेपाल सरकारको कु नै कमनचारीलाई बोडनमा काम गने गरी
काजमा खटाउन सतनेछ ।
(३) बोडनका कमनचारीको पाररश्रशमक, सेिाको ितन र सुविधा तोककए बमोष्ट्जम िुनेछ ।
(४) उपदफा (३) बमोष्ट्जम सेिाका ितनको व्यिस्था गदान यो दफा प्रारम्ि िुाँदाका बखत
उछचमाध्यशमक शिक्षा पररषद् मा कम्तीमा एक िषन तनरन्तर अस्थायी सेिा गरररिेका कमनचारीको
िकमा यो दफा प्रारम्ि िएपतछ एकपटकको लागग आन्तररक विज्ञापन गरी स्थायी पदपूततनको लागग
िुने प्रततयोगगतात्मक परीक्षामा सििागी िुन पाउने र त्यसरी िुने विज्ञापनमा सििागी िुन नचािेमा
त्यस्तो पररषद् मा कम्तीमा पााँच िषन तनरन्तर अस्थायी सेिा गरररिेका कमनचारीलाई सुविधा हदई
अिकाि हदने व्यिस्था गनुनपनेछ ।
59
४च. बोर्डको कोष : (१) बोडनको नाममा एउटा छु ट्टै कोष रिनेछ ।
(२) उपदफा (१) बमोष्ट्जमको कोषमा देिाय बमोष्ट्जमका रकमिरु रिनेछन् :–
(क) नेपाल सरकारबाट प्राप्त रकम,
(ख) विद्याथीबाट शलइने िुल्कबाट प्राप्त रकम,
(ग) विदेिी व्यष्ट्तत, सरकार, संघ िा संस्थाबाट अनुदान िा ऋण स्िरुप प्राप्त रकम,
(घ) स्िदेिी व्यष्ट्तत, संस्था िा तनकायबाट प्राप्त रकम,
(ङ) अन्य स्रोतबाट प्राप्त रकम ।
(३) बोडनले उपदफा (२) को खण्ड (ग) बमोष्ट्जम कु नै रकम प्राप्त गनुनअतघ अथन मन्िालयको
स्िीकृ तत शलनुपनेछ ।
(४) बोडनको तफन बाट गररने सम्पूणन खचन उपदफा (१) बमोष्ट्जमको कोषबाट व्यिोररनेछ ।
(५) बोडनको कोषमा रिेको रकम बोडनले नेपालको िाझणज्य बककमा खाता खोली जम्मा गनेछ ।
(६) बोडनको कोषको सञ्चालन बोडनको सदस्य–सगचि र लेखा प्रमुखको संयुतत दस्तखतबाट
िुनेछ ।
60
४छ. लेखा र लेखापरीक्षण : (१) बोडनको आय-व्ययको लेखा नेपाल सरकारले अपनाएको ढााँचा बमोष्ट्जम
राझखनेछ ।
(२) बोडनको लेखापरीक्षण मिालेखापरीक्षकबाट िुनेछ ।
59 आठौं संिोधनद्िारा थप ।
60 आठौं संिोधनद्िारा थप ।

12. Edited by Ambika Prasad Regmi
(३) मन्िालयले चािेमा जुनसुकै बखत बोडनको हिसाब-ककताब जााँच गनन िा गराउन सतनेछ ।
61
४ज. तनदेिन ठदन सक्ने : (१) मन्िालयले बोडनलाई आिश्यक तनदेिन हदन सतनेछ ।
(२) उपदफा (१) बमोष्ट्जम हदइएको तनदेिनको पालना गनुन बोडनको कतनव्य िुनेछ ।
62
४झ. अधधकार प्रत्यायोजन : बोडनले यो ऐन िा यस ऐन अन्तगनत बनेका तनयम बमोष्ट्जम आफू लाई प्राप्त
अगधकारमध्ये आिश्यकता अनुसार के िी अगधकार बोडनको अध्यक्ष, उपाध्यक्ष, सदस्य, सदस्य–सगचि,
नेपाल सरकारको कु नै अगधकृ त िा बोडनको अगधकृ त कमनचारीलाई प्रत्यायोजन गनन सतनेछ ।
63
४ञ. बोर्डको कायाडलय : (१) बोडनको कायानलय काठमाडौं उपत्यकाशिि रिनेछ ।
(२) बोडनले मन्िालयको स्िीकृ तत शलई आिश्यकता अनुसार नेपालको अन्य क्षेिमा समेत
िाखा कायानलय खोल्न सतनेछ ।
64
४ट. परीक्षाको सञ्चालन र व्यिस्थापन सम्बन्धी व्यिस्था : (१) माध्यशमक शिक्षाको कक्षा दि र
माध्यशमक तिको अन्त्यमा िुने परीक्षा बोडनबाट सञ्चालन िुनेछ ।
तर आधारिूत तिको परीक्षा ष्ट्जल्ला शिक्षा कायानलयबाट सञ्चालन िुनेछ ।
(२) कक्षा दिको अन्त्यमा िुने परीक्षा क्षेिीयस्तरमा र आधारिूत तिको अन्त्यमा िुने
परीक्षा ष्ट्जल्लास्तरमा सञ्चालन गररनेछ ।
(३) परीक्षा सञ्चालन सम्बन्धी अन्य व्यिस्था तोककए बमोष्ट्जम िुनेछ ।
65
४ठ. नेपाल सरकारसँग सम्पकड : बोडनले नेपाल सरकारसाँग सम्पकन राख्दा मन्िालय माफन त् राख्नु पनेछ ।
66
४र्. माध्यशमक शिक्षाको मान्यिा : माध्यशमक शिक्षा परीक्षा उत्तीणन प्रमाणपिको मान्यता प्रिीणता प्रमाणपि
ति िा उछचमाध्यशमक ति उत्तीणन गरे सरि िुनेछ ।
67
५. ...........
६. माध्यशमक शिक्षाको प्रकार : माध्यशमक शिक्षा देिायका प्रकारका िुनेछन्ः–
(क) साधारण माध्यशमक शिक्षा ।
61 आठौं संिोधनद्िारा थप ।
62 आठौं संिोधनद्िारा थप ।
63 आठौं संिोधनद्िारा थप ।
64 आठौं संिोधनद्िारा थप ।
65 आठौं संिोधनद्िारा थप ।
66 आठौं संिोधनद्िारा थप ।
67 आठौं संिोधनद्िारा खारेज ।

13. Edited by Ambika Prasad Regmi
68
(ख) ............
(ग) संस्कृ त माध्यशमक शिक्षा ।
69
(घ) प्राविगधक तथा व्यािसातयक माध्यशमक शिक्षा ।
तर त्यस्तो शिक्षामा थप एक िषन तोककए बमोष्ट्जम व्याििाररक अभ्यास गराइनेछ ।
70
६क. वििेष शिक्षा, समािेिी शिक्षा, अनौपचाररक शिक्षा, तनरन्िर शिक्षा, दूर शिक्षा िथा खुला शिक्षा
सञ्चालन सम्बन्धी व्यिस्था : (१) मन्िालयले आिश्यक पूिानधारको व्यिस्था गरी कु नै सामुदातयक
विद्यालयमा वििेष शिक्षा, समािेिी शिक्षा, अनौपचाररक शिक्षा, तनरन्तर शिक्षा, दूर शिक्षा िा खुला
शिक्षा सञ्चालनको व्यिस्था गनन सतनेछ ।
(२) कु नै विद्यालयले वििेष शिक्षा, समािेिी शिक्षा, अनौपचाररक शिक्षा, तनरन्तर शिक्षा,
दूर शिक्षा तथा खुला शिक्षा सञ्चालन गनन चािेमा मन्िालयले सो सम्बन्धमा आिश्यक जााँचबुि
गरी सो विद्यालयलाई त्यस्तो शिक्षा सञ्चालन गनन तोककए बमोष्ट्जम स्िीकृ तत हदन सतनेछ ।
(३) दूर शिक्षा, वििेष शिक्षा र समािेिी शिक्षाको सञ्चालन साधारण शिक्षा सरि िुनेछ ।
(४) उपदफा (३) मा जुनसुकै कु रा लेझखएको िएता पतन दृष्ट्रटवििीन, न्यून दृष्ट्रटयुतत, पूणन
दृष्ट्रटवििीन, बहिरा, सुस्त श्रिण, अहटज्म, बौद्गधक अपाङ्गता तथा श्रिण दृष्ट्रटवििीन िएका
बालबाशलकाको लागग पाठ्यक्रम, पाठ्यपुस्तक र शिक्षण शसकाइ र मूल्याङ्कन प्रणालीमा फरक
व्यिस्था गनन सककनेछ ।
(५) अनौपचाररक शिक्षा, तनरन्तर शिक्षा र दूर तथा खुला शिक्षाको सञ्चालन तोककए
बमोष्ट्जम िुनेछ ।”
71
७. शिक्षाको माध्यम : (१) विद्यालयमा शिक्षाको माध्यम नेपाली िाषा, अंग्रेजी िाषा िा दुबै िाषा िुनेछ ।
(२) उपदफा (१) मा जुनसुकै कु रा लेझखएको िए तापतन देिायको अिस्थामा विद्यालयमा
शिक्षाको माध्यम देिाय बमोष्ट्जम िुन सतनेछ :–
(क) प्राथशमक 72
........... शिक्षा मातृिाषामा हदन सककनेछ,
68 चौथो संिोधनद्िारा झिककएको ।
69 आठौं संिोधनद्िारा थप ।
70 आठौं संिोधनद्िारा संिोगधत ।
71 शिक्षा तथा खेलकु द सम्बन्धी के िी नेपाल ऐन संिोधन गने ऐन, २०६३ द्िारा संिोगधत ।
72 आठौं संिोधनद्िारा झिककएको ।

14. Edited by Ambika Prasad Regmi
(ख) गैरनेपाली नागररकले नेपालको विद्यालयमा अध्ययन गदान 73
अतनिायन नेपाली
विषयको सट्टा अन्य कु नै िाषाको विषय अध्ययन गनन सतनेछ,
(ग) िाषा विषयमा अध्ययन गराउाँ दा शिक्षाको माध्यम सोिी िाषा िुन सतनेछ,
(घ) अतनिायन अंग्रेजी विषय अध्ययन गराउाँ दा अंग्रेजी िाषामा नै गराउनु पनेछ ।
74
७क. पररषद् सम्बन्धी व्यिस्था : (१) शिक्षा सम्बन्धी नीतत तनधानरण गने सम्बन्धमा नेपाल सरकारलाई
सल्लाि तथा सुिाि हदने काम समेतको लागग एक राष्ट्रिय शिक्षा पररषद् रिनेछ ।
(२) पररषद् को गठन देिाय बमोष्ट्जम िुनेछः–
(क) शिक्षा मन्िी िा राज्य मन्िी –
अध्यक्ष
(ख) सदस्य, राष्ट्रिय योजना आयोग (शिक्षा िेने) –
सदस्य
(ग) अध्यक्ष, विश्िविद्यालय अनुदान आयोग–
सदस्य
(घ) उपाध्यक्ष, प्राविगधक शिक्षा तथा व्यािसातयक ताशलम पररषद् –
सदस्य
(ङ) विश्िविद्यालयका पदागधकारीिरुमध्येबाट एक जना महिलासहित
मन्िालयबाट मनोतनत तीन जना –
सदस्य
(च) मन्िालयको सगचि –
सदस्य
(छ) सगचि, अथन मन्िालय –
सदस्य
(ज) मिातनदेिक, शिक्षा वििाग –
सदस्य
73 आठौं संिोधनद्िारा संिोगधत ।
74 आठौं संिोधनद्िारा थप ।

15. Edited by Ambika Prasad Regmi
(ि) सिापतत, नेपाल प्राध्यापक संघ –
सदस्य
(ञ) अध्यक्ष, नेपाल शिक्षक मिासंघ –
सदस्य
(ट) शिक्षाविद् िरुमध्येबाट कम्तीमा एकजना महिला सहित पररषद्बाट
मनोनीत दुईन जना –
सदस्य
(ठ) प्रचशलत कानून बमोष्ट्जम दतान िएका अशििािक संघ िा संगठनका पदागधकारीिरु
मध्येबाट कम्तीमा एकजना महिलासहित पररषद्बाट मनोनीत दुईजना–सदस्य
(ड) सामुदातयक विद्यालयका व्यिस्थापन सशमततका अध्यक्षिरूमध्येबाट एकजना
महिला सहित मन्िालयबाट मनोतनत दुई जना –
सदस्य
(ढ) संस्थागत विद्यालयका सञ्चालकिरुमध्येबाट एकजना महिलासहित
मन्िालयबाट मनोतनत दुई जना –
सदस्य
(ण) संस्थागत विद्यालयका शिक्षक पेिागत संघ,संगठनका प्रतततनगधिरुमध्येबाट
एकजना –
सदस्य
(त) प्रतततनगध, राष्ट्रिय अपाङ्ग मिासंघ –
सदस्य
(थ) मन्िालयको योजना मिािाखाको सिसगचि
सदस्य–सगचि
(३) उपदफा (२) बमोष्ट्जम मनोतनत सदस्यको पदािगध तीन िषनको िुनेछ ।
(४) उपदफा (३) मा जुनसुकै कु रा लेझखएको िए तापतन पररषद्को कु नै मनोतनत सदस्यले
आफ्नो पदीय ष्ट्जम्मेिारी इमान्दारीपूिनक पूरा नगरेको िनी पररषद्बाट गहठत छानब्रबन सशमततले
शसफाररस गरेमा मन्िालयले तनजलाई जुनसुकै बखत सदस्यको पदबाट िटाउन सतनेछ ।
तर त्यसरी पदबाट िटाउनुअतघ तनजलाई आफ्नो सफाई पेि गने मनाशसि मौकाबाट
िष्ट्ञ्चत गररने छैन ।

16. Edited by Ambika Prasad Regmi
(५) पररषद्को सगचिालय मन्िालयमा रिनेछ ।
(६) पररषद्को अन्य काम, कतनव्य र अगधकार तोककए बमोष्ट्जम िुनेछ ।
(७) पररषद्को बैठक सम्बन्धी कायनविगध पररषद् आफक ले तनधानरण गरे बमोष्ट्जम िुनेछ ।
75
७ख. िैक्षक्षक गुणस्िर परीक्षण के न्र : (१) विद्यालय शिक्षाको गुणस्तर परीक्षण गने काम समेतको लागग
एक िैक्षक्षक गुणस्तर परीक्षण के न्र रिनेछ ।
(२) िैक्षक्षक गुणस्तर परीक्षण के न्रको प्रमुखको रुपमा काम गनन नेपाल सरकारले एकजना
प्रमुख शिक्षा परीक्षक तनयुतत गनेछ ।
(३) प्रमुख शिक्षा परीक्षकको तनयुष्ट्ततको लागग नेपाल सरकार समक्ष शसफाररस गनन लोक
सेिा आयोगको अध्यक्षको अध्यक्षतामा राष्ट्रिय योजना आयोगका शिक्षा िेने सदस्य र मन्िालयको
सगचि रिेको एक सशमतत रिनेछ ।
(४) उपदफा (३) बमोष्ट्जमको सशमततले नेपाल शिक्षा सेिाको कम्तीमा राजपिाङ्ककत प्रथम
श्रेणीको पदमा काम गरेका व्यष्ट्ततिरुमध्येबाट प्रमुख शिक्षा परीक्षकको पदमा तनयुष्ट्ततको लागग
नाम शसफाररस गनेछ ।
(५) प्रमुख शिक्षा परीक्षकको तनयुष्ट्तत, पाररश्रशमक र सेिाको अन्य ितनिरु तोककए बमोष्ट्जम
िुनेछन् ।
(६) िैक्षक्षक गुणस्तर परीक्षण के न्रको अन्य काम, कतनव्य र अगधकार तोककए बमोष्ट्जम
िुनेछ ।
८. विद्यालयको पाठ्यक्रमम र पाठ्यपुस्िक : विद्यालयले नेपाल सरकारबाट स्िीकृ त पाठ्यक्रम र पाठ्यपुस्तक
लागू गनुन पछन ।
76
८क. शिक्षा विभाग : (१) शिक्षा तथा खेलकू द मन्िालय अन्तगनत शिक्षा वििाग रिनेछ ।
(२) उपदफा (१) बमोष्ट्जमको शिक्षा वििागको प्रमुखको रुपमा मिातनदेिक रिनेछ ।
(३) मिातनदेिकको काम, कतनव्य र अगधकार तोककए बमोष्ट्जम िुनेछ ।
77
९. क्षेत्रीय शिक्षा तनदेिनालय : (१) नेपाल सरकारले प्रत्येक विकास क्षेिमा क्षेिीय शिक्षा तनदेिनालय
स्थापना गनन सतनेछ ।
75 आठौं संिोधनद्िारा थप ।
76 सातौं संिोधनद्िारा थप ।
77 चौथो संिोधनद्िारा संिोगधत ।

17. Edited by Ambika Prasad Regmi
(२) उपदफा (१) बमोष्ट्जम स्थापना िुने 78
तनदेिनालयको प्रमुखको रुपमा क्षेिीय शिक्षा
तनदेिक रिनेछ ।
(३) क्षेिीय शिक्षा तनदेिकको काम, कतनव्य र अगधकार तोककएबमोष्ट्जम िुनेछ ।
79
१०. जजल्ला शिक्षा कायाडलयः (१) नेपाल सरकारले प्रत्येक ष्ट्जल्लामा एक ष्ट्जल्ला शिक्षा कायानलय स्थापना
गनन सतनेछ ।
(२) उपदफा (१) बमोष्ट्जम स्थापना िुने कायानलयको प्रमुखको रुपमा ष्ट्जल्ला शिक्षा अगधकारी
रिनेछ ।
(३) ष्ट्जल्ला शिक्षा अगधकारीको काम, कतनव्य र अगधकार तोककए बमोष्ट्जम िुनेछ ।
80
११. जजल्ला शिक्षा सशमतिको गठनः (१) ष्ट्जल्लाशििका विद्यालयको रेखदेख र व्यिस्थापन गने काम
समेतको लागग प्रत्येक ष्ट्जल्लामा एक ष्ट्जल्ला शिक्षा सशमततको गठन िुनेछ ।
(२) उपदफा (१) बमोष्ट्जमको ष्ट्जल्ला शिक्षा सशमततमा देिायका सदस्यिरु रिनेछन्ः–
(क) 81
ष्ट्जल्ला समन्िय सशमततको सिापतत िा सिापततको काम गनन तोककएको व्यष्ट्तत
अध्यक्ष
82
(ख) प्रमुख ष्ट्जल्ला अगधकारी सदस्य
(ग) 83
ष्ट्जल्ला समन्िय सशमततको सगचि सदस्य
84
(ग१)..........
85
(घ) ........
(ङ) ष्ट्जल्लाशििका सामुदातयक विद्यालयका विद्यालय व्यिस्थापन सशमततका
अध्यक्षिरुमध्येबाट ष्ट्जल्ला शिक्षा सशमततले मनोनीत गरेको एकजना सदस्य
78 पााँचौं संिोधनद्िारा संिोगधत ।
79 चौथो संिोधनद्िारा संिोगधत ।
80 सातौं संिोधनद्िारा संिोगधत ।
81 आठौं संिोधनद्िारा िब्द रूपान्तररत ।
82 शिक्षा तथा खेलकु द सम्बन्धी के िी नेपाल ऐन संिोधन गने ऐन, २०६३ द्िारा संिोगधत ।
83 आठौं संिोधनद्िारा िब्द रूपान्तररत ।
84 शिक्षा तथा खेलकु द सम्बन्धी के िी नेपाल ऐन संिोधन गने ऐन, २०६३ द्िारा झिककएको ।
85 आठौं संिोधनद्िारा झिककएको ।

18. Edited by Ambika Prasad Regmi
(च) ष्ट्जल्लाशििका संस्थागत विद्यालयका विद्यालय व्यिस्थापन सशमततका
अध्यक्षिरुमध्येबाट ष्ट्जल्ला शिक्षा अगधकारीले मनोनीत गरेको एकजना सदस्य
86
(छ) .........
87
(ज) अशििािक िा शिक्षाविद्िरुमध्येबाट ष्ट्जल्ला शिक्षा सशमततले मनोतनत गरेको
कम्तीमा एकजना दशलत र एकजना महिला सहित तीन जना –सदस्य”
(ि) ष्ट्जल्ला 88
नेपाल शिक्षक मिासंघको अध्यक्ष सदस्य
(ञ) ष्ट्जल्ला शिक्षा अगधकारी सदस्य–सगचि
(३) उपदफा (२) बमोष्ट्जम मनोनीत सदस्यको पदािगध दुई िषनको िुनेछ । मनोनीत सदस्यले
आफ्नो पद अनुसारको आचरण नगरेको देझखएमा मनोनयन गने पदागधकारी िा तनकायले तनजलाई
जुनसुकै बखत िटाउन सतनेछ ।
तर यसरी पदबाट िटाउनु अतघ तनजलाई आफ्नो सफाई पेि गने मौकाबाट बष्ट्ञ्चत गररने छैन ।
89
(४) ......
(५) ष्ट्जल्ला शिक्षा सशमततको काम, कतनव्य र अगधकार देिाय बमोष्ट्जम िुनेछः–
(क) शिक्षा सम्बन्धी ष्ट्जल्लास्तरीय योजना तजुनमा गने,
90
(क१) ........
(ख) सामुदातयक विद्यालयलाई आगथनक सियोग पुयानउन 91
गाउाँ पाशलका तथा
नगरपाशलकालाई अशिप्रेररत गने,
(ग) ष्ट्जल्लाशिि मयानहदत र स्िछछ िातािरणमा परीक्षा सञ्चालनगनन सियोग गने,
(घ) ष्ट्जल्लाको िैक्षक्षक गुणस्तर विकासको लागग स्रोत जुटाउन व्यिस्था गने,
(ङ) सामुदातयक विद्यालयिरुको लेखापरीक्षकको पाररश्रशमक तनधानरण गने,
86 आठौं संिोधनद्िारा झिककएको ।
87 आठौं संिोधनद्िारा संिोगधत ।
88 आठौं संिोधनद्िारा िब्द रूपान्तररत ।
89 गणतन्ि सुदृढीकरण तथा के िी कानुन संिोधन गने ऐन २०६६ द्िारा झिककएको ।
90 आठौं संिोधनद्िारा झिककएको ।
91 आठौं संिोधनद्िारा िब्द रूपान्तररत ।

19. Edited by Ambika Prasad Regmi
92
(च) ष्ट्जल्लाशििका सामुदातयक विद्यालय अन्तगनतका कक्षा पााँचसम्मका आधारिूत
विद्यालयमा दुगनम ष्ट्जल्लािरुको िकमा िौगोशलक विकटताको आधारमा र अन्य
ष्ट्जल्लाको िकमा विद्याथी संख्याको आधारमा न्यूनतम कक्षागत दरबन्दी कायम
गरी र आधारिूत विद्यालयको कक्षा छदेझख आठसम्म तथा माध्यशमक
विद्यालयलाई विषयगत आधारमा नेपाल सरकारद्िारा उपलब्ध दरबन्दी वितरण
र शमलान गने,
(छ) विद्यालय व्यिस्थापन सशमततलाई आिश्यक तनदेिन हदने ।
(६) ष्ट्जल्ला शिक्षा सशमततको अन्य काम, कतनव्य, अगधकार र बैठक सम्बन्धी कायनविगध
तोककए बमोष्ट्जम िुनेछ ।
93
११क. जजल्ला शिक्षा सशमति विघटन गनड सककने : (१) कु नै ष्ट्जल्लाका ष्ट्जल्ला शिक्षा सशमततले तोककए
बमोष्ट्जमको ष्ट्जम्मेिारी पूरा गनन नसके मा नेपाल सरकारले त्यस्तो ष्ट्जल्ला शिक्षासशमततलाई विघटन गनन
सतनेछ ।
(२) उपदफा (१) बमोष्ट्जम ष्ट्जल्ला शिक्षा सशमतत विघटन िएपतछ अको ष्ट्जल्ला शिक्षा
सशमतत गठन निएसम्म ष्ट्जल्ला शिक्षा सशमततको काम गनन नेपाल सरकारले एक अस्थायी सशमतत
गठन गनन सतनेछ ।
94
११क१. जजल्ला शिक्षा पररषद् सम्बन्धी व्यिस्था : (१) ष्ट्जल्लास्तरमा िैक्षक्षक विकासका लागग आिश्यक
नीतत तजुनमा गनन तोककए बमोष्ट्जमको एक ष्ट्जल्ला शिक्षा पररषद् रिनेछ ।
(२) ष्ट्जल्ला शिक्षा पररषद्को गठन, काम, कतनव्य, अगधकार र बैठक सम्बन्धी कायनविगध
तोककए बमोष्ट्जम िुनेछ ।
95
११ख. आयोगको गठनः 96
(१) सामुदातयक विद्यालयमा नेपाल सरकारबाट स्िीकृ त दरबन्दी अनुसार ररतत
शिक्षक तथा कमनचारी पदको तनयुष्ट्तत तथा त्यस्तो पदमा तनयुतत शिक्षक तथा कमनचारीको बढुिाको लागग
शसफाररस गनन एक शिक्षक सेिा आयोग गठन िुनेछ ।
92 आठौं संिोधनद्िारा संिोगधत ।
93 तेस्रो संिोधनद्िारा थप ।
94 आठौं संिोधनद्िारा थप ।
95 छैटौं संिोधनद्िारा संिोगधत ।
96 आठौं संिोधनद्िारा संिोगधत ।

20. Edited by Ambika Prasad Regmi
तर दफा ११थ. बमोष्ट्जम स्थानीय तनकाय िा व्यिस्थापन सशमततले व्यिस्थापन ष्ट्जम्मा शलएको
सामुदातयक विद्यालयको शिक्षक तथा कमनचारीको तनयुष्ट्तत तथा त्यसरी तनयुतत शिक्षकको बढुिा
तोककए बमोष्ट्जम िुनेछ ।
97
(२) आयोगमा अध्यक्ष र एकजना महिला सहित अन्य दुईन जना सदस्यिरू रिनेछन् ।
98
(३) उपदफा (२) बमोष्ट्जमका सदस्यिरुको तनयुष्ट्ततको लागग शसफाररस गनन नेपाल सरकारले
लोक सेिा आयोगको अध्यक्षको अध्यक्षतामा ब्रििुिन विश्िविद्यालयको उपकु लपतत र शिक्षा तथा
खेलकू द मन्िालयको सगचि सदस्य रिेको एक सशमतत गठन गनेछ र सो सशमततले शसफाररस
गरेको व्यष्ट्ततलाई नेपाल सरकारले सदस्यमा तनयुष्ट्तत गनेछ ।
(४) उपदफा (२) बमोष्ट्जम तनयुतत 99
.... सदस्यिरुको पदािगध पााँच िषनको िुनेछ र तनजिरु
पुनः तनयुतत िुन सतनेछन् ।
100
(४क) आयोगको िरररठ कमनचारीले आयोगको सगचि िई काम गनेछ ।
(५) आयोगको अन्य काम, कतनव्य र अगधकार तथा कायनविगध तोककए बमोष्ट्जम िुनेछ ।
(६) सदस्यिरुको सेिाका अन्य ितनिरु तोककए बमोष्ट्जम िुनेछन् ।
(७) सदस्यिरुको पाररश्रशमक तथा सुविधा नेपाल सरकारले नेपाल राजपिमा सूचना प्रकािन
गरी तोककहदए बमोष्ट्जम िुनेछ ।
101
११ग. सदस्यको लाधग चाठहने योग्यिाः सदस्यको पदमा तनयुष्ट्तत िुनको लागग देिायका योग्यता पुगेको
िुनुपनेछः–
(क) नेपाली नागररक,
(ख) नेपाल सरकारबाट मान्यता प्राप्त विश्िविद्यालयबाट स्नातकोत्तर उपागध प्राप्त गरेको,
(ग) तनयुतत िुनुिन्दा कम्तीमा दुई िषन अगाडडदेझख कु नै राजनैततक दलको सदस्य नरिेको,
(घ) चालीस िषन उमेर पूरा िएको,
97 आठौं संिोधनद्िारा संिोगधत ।
98 सातौं संिोधनद्िारा संिोगधत ।
99 सातौं संिोधनद्िारा झिककएको ।
100 सातौं संिोधनद्िारा थप ।
101 छैटौं संिोधनद्िारा थप ।

21. Edited by Ambika Prasad Regmi
102
(ङ) अध्यक्षको लागग नेपाल सरकारको 103
विशिरट श्रेणीको अनुिि प्राप्त गरेको र सदस्यको लागग
कानून, शिक्षा िा प्रिासनको क्षेिमा कम्तीमा पन्र िषन काम गरेको ।
104
११घ. सदस्यिा कायम नरहने : (१) देिायका अिस्थामा सदस्यको पद ररतत िएको मातननेछः–
(क) दफा ११ख. को उपदफा (४) बमोष्ट्जमको पदािगध पूरा िएमा,
(ख) पकसठ्ठी िषन उमेर पूरा िएमा,
(ग) नेपाल सरकार समक्ष तनजले पेि गरेको शलझखत राजीनामा स्िीकृ त िएमा,
(घ) तनजको मृत्यु िएमा ।
(२) दफा ११ख. को उपदफा (४) मा जुनसुकै कु रा लेझखएको िए तापतन कु नै सदस्यमा कायन
क्षमताको अिाि िएको िा कतनव्य अनुसार कायन नगरेको र खराब आचरणमा लागेको िनी कसैको
उजुरी परेमा नेपाल सरकारले सो सम्बन्धमा छानबीन गनन एक सशमतत गठन गनन सतनेछ र
सशमततबाट सो कु रा प्रमाझणत िएमा नेपाल सरकारले त्यस्तो सदस्यलाई सदस्यको पदबाट िटाउन
सतनेछ ।
तर त्यसरी पदबाट िटाउनुअतघ तनजलाई सफाई पेि गने मौकाबाट िष्ट्ञ्चत गररने छैन ।
105
११ङ. सधचिालय र कमडचारी सम्बन्धी व्यिस्थाः (१) आयोगको एक छु ट्टै सगचिालय िुनेछ र सो
सगचिालय काठमाण्डौ उपत्यकाशिि रिनेछ ।
(२) सगचिालयको प्रिासकीय प्रमुखको रुपमा काम गननको लागग नेपाल सरकारले नेपाल
सरकारको कम्तीमा राजपिांककत प्रथम श्रेणीको अगधकृ त कमनचारीलाई तोतनेछ ।
(३) सगचिालयलाई आिश्यक पने अन्य कमनचारीको व्यिस्था शिक्षा मन्िालयले गनेछ ।
106
११च. शसफाररस गदाड अपनाउनु पने प्रकक्रमया : (१) आयोगले शिक्षक तथा कमनचारीको स्थायी तनयुष्ट्ततको
लागग शसफाररस गदान देिाय बमोष्ट्जमको प्रकक्रया अपनाउनु पनेछ :–
(क) ष्ट्जल्लाका विद्यालयिरुमा स्िीकृ त दरबन्दी अनुसार ररतत रिेको शिक्षक तथा कमनचारीको पद
स्थायी रुपमा पूततन गनुनपदान विद्यालयको ति अनुसार पूततन गररनुपने शिक्षक तथा कमनचारीको
संख्याको वििरण शिक्षा वििागबाट शलने,
102 सातौं संिोधनद्िारा संिोगधत ।
103 आठौं संिोधनद्िारा संिोगधत ।
104 छैठौं संिोधनद्िारा थप ।
105 छैठौं संिोधनद्िारा थप ।
106 आठौं संिोधनद्िारा संिोगधत ।

22. Edited by Ambika Prasad Regmi
(ख) ष्ट्जल्लाका विद्यालयिरुमा पदपूततन गनन खुल्ला प्रततयोगगताको लागग पद संख्या खोली विज्ञापन
प्रकाशित गने र पद अनुसार तोककएको योग्यता िएका उम्मेदिारिरुबाट दरखास्त शलने,
तर त्यसरी खुल्ला प्रततयोगगताको लागग शिक्षकको पद संख्या खुलाउाँ दा अस्थायी शिक्षकलाई
अष्ट्न्तम एकपटकको लागग ररतत दरबन्दीमा देिायका शिक्षक माि उम्मेदिार िुन पाउने गरी
आयोगले यो दफा प्रारम्ि िएको एक िषनशिि विज्ञापन गनेछः–
(१) संित् २०६१ साल साउन २१ गतेसम्म ररतत िई पदपूततन िुन नसके को दरबन्दीमा संित्
२०४९ साल पौष २० गतेिन्दा अतघ अस्थायी शिक्षकमा तनयुष्ट्तत पाई यो दफा प्रारम्ि
िुाँदाका बखतसम्म अविष्ट्छछन्न रुपमा कायनरत अस्थायी शिक्षक,
(२) उपखण्ड (१) बमोष्ट्जमका शिक्षकको लागग आिश्यक पने दरबन्दी छु ट्ट्याई सो खण्ड
बमोष्ट्जमको अिगधसम्म ररतत िई पदपूततन िुन नसके को दरबन्दी िा सो दरबन्दीको
शलयन पदमा सोिी शमततसम्ममा अस्थायी शिक्षकको रुपमा तनयुतत िा आधारिूत तथा
प्राथशमक शिक्षा पररयोजना अन्तगनत तनयुतत िई यो दफा प्रारम्ि िुाँदाका बखतसम्म
अविष्ट्छछन्न रुपमा कायनरत अस्थायी शिक्षक,
(३) संित् २०६१ साल साउन २२ गतेपतछ संित् २०७२ साल असोज २ गतेसम्म ररतत रिेका
कु ल दरबन्दीको उनन्चास प्रततित पदमा त्यस्तो दरबन्दी िा सो दरबन्दीको शलयन
पदमा अस्थायी िा सट्टा शिक्षकको रुपमा अविष्ट्छछन्न रुपमा कायनरत अस्थायी शिक्षक,
(ग) खण्ड (ख) बमोष्ट्जम पनन आएका दरखास्त उपर छानब्रबन गरी देिायको तररका अपनाई उपयुतत
उम्मेदिार छनौट गने :–
(१) खुल्ला प्रततयोगगतात्मक शलझखत परीक्षा,
(२) अन्तिानतान,
(३) प्रयोगात्मक परीक्षा ।
तर आयोगले उगचत र आिश्यक ठियानएको अिस्थामा माि प्रयोगात्मक परीक्षा शलइनेछ ।
(घ) ररतत पदमा प्रत्येक िषन विज्ञापन गने र विज्ञापन िएको छ महिनाशिि तनयुष्ट्तत िा बढुिाको
लागग शसफाररस गने ।
(२) उपदफा (१) को खण्ड (ख) को प्रततबन्धात्मक िातयांिको उपखण्ड (३) बमोष्ट्जम
छु ट्ट्याई बााँकी रिेको एकाउन्न प्रततित दरबन्दीमा खुला प्रततयोगगताबाट पदपूततन गररनेछ ।

23. Edited by Ambika Prasad Regmi
(३) उपदफा (१) को खण्ड (ख) को प्रततबन्धात्मक िातयांि बमोष्ट्जम शिक्षकको पदपूततनको
लागग विज्ञापन गदान उपखण्ड (१), (२) र (३) को प्रयोजनको लागग छु ट्टाछु ट्टै विज्ञापन गररनेछ र
त्यस्तो विज्ञापनको प्रततयोगगतात्मक परीक्षा एकै शमतत तथा समयमा शलइनेछ ।
(४) यस ऐनमा अन्यि जुनसुकै कु रा लेझखएको िए तापतन उपदफा (१) को खण्ड (ख) को
प्रततबन्धात्मक िातयांि बमोष्ट्जम शिक्षकको पदपूततनको लागग िुने विज्ञापनमा उम्मेदिार िुन उमेरको
िद लाग्ने छैन ।
(५) उपदफा (१) को खण्ड (ख) को प्रततबन्धात्मक िातयांिको उपखण्ड (१), (२) र (३)
बमोष्ट्जमको विज्ञापन बमोष्ट्जम शलइएको प्रततयोगगतात्मक परीक्षाबाट शिक्षक पदपूततन िुन नसके मा
त्यस्तो पद खुला प्रततयोगगताबाट पूततन गररनेछ ।
(६) उपदफा (१) को खण्ड (ग) बमोष्ट्जम शलइने खुल्ला प्रततयोगगतात्मक शलझखत परीक्षामा
उत्तीणन िुन कम्तीमा चालीस प्रततित अङ्क प्राप्त गरेको िुनु पनेछ ।
(७) संित् २०५२ साल र तत्पश्चात् िएका विज्ञापनबाट स्थायी तनयुष्ट्तत िएका िा उपदफा
(१) को खण्ड (ख) को प्रततबन्धात्मक िातयांि बमोष्ट्जमको विज्ञापनबाट स्थायी िुने शिक्षकले
अिकास िुाँदा तनिृत्तिरण पाउने अिस्था निएमा सो प्रयोजनका लागग तनजको सात िषनसम्मको
अस्थायी सेिा अिगध जोड्न सककनेछ ।
(८) यो उपदफा प्रारम्ि िुाँदाको शमततसम्म अविष्ट्छछन्न रुपमा कायनरत रिेका अस्थायी
शिक्षकले उपदफा (१) को खण्ड (ख) को प्रततबन्धात्मक िातयांि बमोष्ट्जम िुने विज्ञापनमा उम्मेदिार
िुन नचािेमा उपदफा (९) बमोष्ट्जमको सुविधा शलई अिकास शलनको लागग त्यस्तो विज्ञापनको
दरखास्त हदने अष्ट्न्तम शमततअगािै सम्बष्ट्न्धत ष्ट्जल्ला शिक्षा कायानलयमा तनिेदन हदनु पनेछ ।
(९) उपदफा (८) बमोष्ट्जम तनिेदन हदने अस्थायी शिक्षकको उपदफा (१) को खण्ड (ख) को
प्रततबन्धात्मक िातयांि बमोष्ट्जम िुने विज्ञापनमा उम्मेदिार िुन दरखास्त हदने अष्ट्न्तम
शमततसम्मको अिगधलाई गणना गरी अगधकतम सेिा अिगध बीस िषन मानी तनजलाई देिाय
बमोष्ट्जमको सुविधा हदइनेछ :–
(क) पााँच िषनदेझख दि िषनसम्म सेिा गरेको शिक्षकलाई तनजले काम गरेको प्रत्येक िषनको
तनशमत्त आझखरी आधा महिनाको तलब बराबरको रकम,
(ख) दि िषनिन्दा बढी पन्र िषनसम्म सेिा गरेको शिक्षकलाई तनजले काम गरेको प्रत्येक
िषनको तनशमत्त आझखरी एक महिनाको तलब बराबरको रकम,
(ग) पन्र िषनिन्दा बढी सेिा गरेको शिक्षकलाई तनजले काम गरेको प्रत्येक िषनको तनशमत्त
आझखरी डेढ महिनाको तलब बराबरको रकम ।

24. Edited by Ambika Prasad Regmi
(१०) उपदफा (१) को खण्ड (ख) को प्रततबन्धात्मक िातयांिको उपखण्ड (१) र (२)
बमोष्ट्जमको विज्ञापनमा उम्मेदिार निुने अस्थायी शिक्षक र त्यस्तो विज्ञापन बमोष्ट्जम शलइएको
प्रततयोगगतात्मक परीक्षामा छनौट िुन नसके का अस्थायी शिक्षक प्रततयोगगतात्मक परीक्षाको नततजा
प्रकाशित िएको शमततबाट स्ितः अिकास िएको मातननेछ ।
(११) यस ऐनमा अन्यि जुनसुकै कु रा लेझखएको िए तापतन यो दफा प्रारम्ि िएपतछ
शिक्षकको पदपूततनको लागग िुने खुलातफन को पहिलो विज्ञापनमा उम्मेदिार िुन राित शिक्षकको
रुपमा कायनरत शिक्षकलाई उमेरको िद लाग्ने छैन ।
(१२) आयोगले शिक्षक तथा कमनचारीको बढुिाको लागग शसफाररस गदान तोककए बमोष्ट्जमको
प्रकक्रया अपनाउनु पनेछ ।
107
११छ. सशमति गठन गनड सक्ने : (१) आयोगको आफू ले गनुनपने काम कारबािीिरु सुचारु रुपले गननका
लागग आिश्यकतानुसार के न्रीय र क्षेिीय स्तरमा सशमततिरु गठन गनन सतनेछ । त्यस्ता सशमततका
सदस्यिरुमा कम्तीमा 108
दुई िषन अगाडडदेझख कु नै पतन राजनैततक दलको सदस्य नरिेका शिक्षाविद्
तथा शिक्षा क्षेिमा कक्रयािील रिेका व्यष्ट्ततिरुमध्येबाट गररनेछ ।
(२) उपदफा (१) बमोष्ट्जम गहठत सशमततिरुको काम, कतनव्य र अगधकार तथा कायनविगध
आयोगले तोककहदए बमोष्ट्जम िुनेछ ।
109
११ज. अधधकार प्रत्यायोजन : आयोगले यस ऐन बमोष्ट्जम आफू लाई प्राप्त अगधकार मध्ये आिश्यकतानुसार
के िी अगधकार अध्यक्ष, सदस्य, दफा ११छ. बमोष्ट्जमको सशमतत िा कु नै अगधकृ त कमनचारीलाई
प्रत्यायोजन गनन सतनेछ ।
110
११झ. आयोगले गरेको मातनने : यो ऐन प्रारम्ि िुनुिन्दा अतघ ष्ट्जल्ला शिक्षक छनौट सशमतत र क्षेिीय
शिक्षक छनौट सशमततबाट िए गरेका काम कारिािीिरु आयोगबाट िए-गरेको मातननेछ ।
111
११ञ. िावषडक िावषडक प्रतििेदन पेि गने : आयोगले प्रत्येक आगथनक िषन समाप्त िएको तीन महिनाशिि
सो िषनिरमा आफू ले गरेको काम कारबािीको िावषनक प्रततिेदन नेपाल सरकारसमक्ष पेि गनुन पनेछ
।
107 छैटौं संिोधनद्िारा थप ।
108 आठौं संिोधनद्िारा संिोगधत ।
109 छैटौं संिोधनद्िारा थप ।
110 छैटौं संिोधनद्िारा थप ।
111 छैटौं संिोधनद्िारा थप ।

25. Edited by Ambika Prasad Regmi
112
११ट. 113
गाउाँ शिक्षा िा नगर शिक्षा सशमतत : 114
(१) गाउाँ पाशलका िा नगरपाशलका क्षेिशिि सञ्चालन िुने
विद्यालयको व्यिस्थापन, रेखदेख र समन्िय गने कामको लागग प्रत्येक गाउाँ पाशलका िा नगरपाशलकामा
देिाय बमोष्ट्जमको गाउाँ शिक्षा िा नगर शिक्षा सशमतत रिनेछ :–
(क) गाउाँ पाशलकाको अध्यक्ष िा नगरपाशलकाको प्रमुख िा सो काम गनन तोककएको व्यष्ट्तत – अध्यक्ष
(ख) गाउाँ पाशलका िा नगरपाशलकाले तोके को गाउाँ पाशलका िा नगरपाशलकाको सदस्यिरुमध्येबाट
कम्तीमा एकजना महिला सहित दुईन जना – सदस्य
(ग) सम्बष्ट्न्धत गाउाँ पाशलका िा नगरपाशलका क्षेिशिि रिेका विद्यालयका विद्यालय व्यिस्थापन
सशमततका अध्यक्षिरुमध्येबाट ष्ट्जल्ला शिक्षा सशमततले मनोतनत गरेको एकजना – सदस्य
(घ) स्थानीय समाजसेिी िा शिक्षाप्रेमीिरुमध्येबाट गाउाँ शिक्षा सशमतत िा नगर शिक्षा सशमततबाट
मनोतनत एकजना दशलत र दुईन जना महिला सहित तीनजना – सदस्य
(ङ) सम्बष्ट्न्धत गाउाँ पाशलका िा नगरपाशलका क्षेिशिि रिेका सामुदातयक तथा संस्थागत विद्यालयका
प्रधानाध्यापकिरुमध्येबाट सम्बष्ट्न्धत गाउाँ पाशलका िा नगरपाशलकाले मनोतनत गरेको कम्तीमा
एकजना महिला सहित दुईन जना – सदस्य
(च) सम्बष्ट्न्धत गाउाँ पाशलका िा नगरपाशलका ष्ट्स्थत वििेष शिक्षा, समािेिी शिक्षा िा स्रोतकक्षा
सञ्चालन गने विद्यालय िा अपाङ्गता सम्बन्धी शिक्षण संस्थाबाट प्रतततनगधत्ि िुने गरी गाउाँ
शिक्षा सशमतत िा नगर शिक्षा सशमततले मनोतनत गरेको अपाङ्गता िएका व्यष्ट्तत एकजना –
सदस्य
(छ) गाउाँ शिक्षा सशमततको िकमा सम्बष्ट्न्धत स्रोतव्यष्ट्तत र नगर शिक्षा सशमततको िकमा सम्बष्ट्न्धत
विद्यालय तनरीक्षक – सदस्य–सगचि
115
(१क) गाउाँ पाशलका िा नगरपाशलका क्षेिशििका विद्यालयका प्रधानाध्यापकिरु र 116
नेपाल
शिक्षक मिासंघको प्रतततनगधलाई उपदफा (१) बमोष्ट्जमको सशमततको बैठकमा पयनिेक्षकको रुपमा
आमन्िण गररनेछ ।
112 सातौं संिोधनद्िारा थप ।
113 आठौं संिोधनद्िारा िीषनक संिोगधत ।
114 आठौं संिोधनद्िारा संिोगधत ।
115 आठौं संिोधनद्िारा थप ।
116 आठौं संिोधनद्िारा िब्द रूपान्तररत ।