Хүүхдийн хөгжлийг дэмжсэн үйл ажиллагаа

1. 1
СУРГУУЛЬД СУУРИЛСАН ХИЧЭЭЛИЙН СУДАЛГАА
Хүүхдийн Хөгжлийг Дэмжсэн Үйл Ажиллагаа
Илтгэгч: Физикийн багш: Г.Оюундэлгэр
Илтгэлийн хамтран боловсруулсан багийн гишүүд: Газарзүйн багш:С.Оюунчимэг
Химийн багш: Б.Оюунжаргал
Бага ангийн багш:П.Оюунсайхан
Мэдээлэл технологийн багш: Г.Оюунгэрэл
Технологийн багш Д.Одгэрэл
Завхан аймаг Тосонцэнгэл сум Үндэсний лаборатори сургууль, 99621380, gerel.hi@gmail.com
ХУРААНГУЙ
Зорилго: Бага, суурь боловсролын шинэчилсэн хөтөлбөрийн хүрээнд хичээл хоорондын залгамж
холбоогоор хүүхэд нэг бүрийг хөгжүүлж болох боломжийг судлаж, туршсан үр дүнгээ энэхүү өгүүллээр
танилцуулахыг зорилоо.
Судалгааны загвар/арга зүй/хандлага: 2013 онд цөм хөтөлбөр бага ангид хэрэгжихэд тус 5в
ангийг
сонгож сурагчдын чадварыг түвшинчлэн судалж, цаашид дунд ангид нь дэвшин ороход мэдээлэл
технологи, дизайн технологийн агуулгыг туршиж, түүнээс олж авсан чадвар дээр үндэслэж байгалийн
ухааны хичээлүүдээр агуулгын хувьд нэгдсэн судалгааг явуулж үр дүнд хүрснээ тайлагнаж байна.
Судалгааны үр дүн:Агуулгыг босоо ба хөндлөн холбоогоор хүүхэд нэг бүрийг хөгжүүлж болдгийг олж
харсан.
Практик ач холбогдол: Бага,дунд боловсролын багш нар хамтарч ажиллах нь сурагчдыг тасралтгүй
хөгжүүлэх боломжтой гэж үзэж байна.
Шинэлэг тал/ашиг тус:
- ХҮҮХДИЙН ХӨГЖЛИЙГ ДЭМЖСЭН БАГШЛАХАРГА ЗҮЙ” сэдэвт эрдэм шинжилгээний
бага хурлыг БМДИ-ээс жил бүр зохион байгуулдаг бөгөөд судлагдахуун тус бүрээр илтгэл
тавьдаг.
- Энэхүү илтгэлийн онцлог нь бага,суурь боловсролын болон хичээл хоорондын залгамж холбоог
судлан туршиж гарсан үр дүнгээ тайлагнаж байгаагаараа онцлог юм.
Түлхүүр үг: Цөм хөтөлбөр,хүүхдийн хөгжил, чадвар,судлагдахуун
ДЭЛГЭРЭНГҮЙ
Удиртгал
Тус сургууль нь 2010 онд БШУЯ,Жайка байгууллагаас хамтранхэрэгжүүлсэн “Багшлахуйн арга
зүйн хөгжлийг түгээн дэлгэрүүлэх тогтолцоо бэхжүүлэх” төслийн Завханаймаг дахь зүүнбүсийн загвар
сургуулиар ажилласан. Энэ хугацаанд багшнар багаархамтарч хичээлийн судалгаанытөлөвлөгөө гаргаж,
судалгаат хичээлийг зохион байгуулж, сайжруулан бүсийн сургуулиудтай хамтарч ажиллан түгээн
дэлгэрүүлсэн.
2013 онд манай сургууль лаборатори сургууль болж бага боловсролын цөм хөтөлбөр туршиж
эхлэхэд багш нар тодорхой хэмжээний арга зүй, чадвартай болсон байсан. Улмаар 5в
ангийг сонгон
судлаж, суурь боловсролын мэдээлэл технологи, дизайн технологи, байгалийн ухааны багш нартай
хамтранхүүхэд нэг бүрийг хөгжүүлэх үйл ажиллагааг туршиж үзэхээр шийдсэн. Энэ үйл ажиллагаагаар
гарсан үр дүнг та бүхэнд илтгэж байна.

2. 2
Онол арга зүйн үндэс, судалгааны загвар
Сэдэв сонгосон үндэслэл:
Боловсролын шинэчлэлийн хүрээнд суралцагч бага боловсролд:
 Сэтгэн бодох
 Асуудал шийдвэрлэх
 Харилцах
 Хамтран суралцах
 Бие даан суралцах
 Мэдээлэл технологитой харилцах
 Эрүүл ахуй, зөв дадал хэвшилтэй ажиллах
 Байгаль орчинтой харилцах ерөнхий чадварууд эзэмшиж байна.1
Жишээ нь:
Бага дунд боловсролын цөм хөтөлбөрийн залгамж холбоог хамтрансудалж бага
боловсролоос суурь боловсрол руу шилжин орж байгаа суралцагчдын чадварыг
судлах
5-р анги
 Бага боловсролын шинэчлэлийн хүрээнд суралцагчдын эзэмшсэн чадваруудыг судлахад:
/2013-2014 оны хичээлийн жилд/
Судалгааны дагуу бүтээл хийж тайлбарлах чадварыг сайжруулах ажлын төлөвлөгөө:
1 Бага боловсролын цөм хөтөлбөр
65
86
15
95 100
0
20
40
60
80
100
120
зураг зурах дуулах бүтээл хийж
тайлбарлах
бүжиглэх уран уншлага
зураг зурах дуулах бүтээл хийж тайлбарлах бүжиглэх урануншлага

3. 3
ХГҮА-НЫ ТӨЛӨВЛӨГӨӨ
Хичээлээс гадуурх үйл ажиллагааны цагаар суралцагчид багшийн дэмжлэгтэйгээр шүр ашиглан
зангиа, толгойн гоёл, хэрээсэн хатгамал ба цаасан хуймал хийж ханын чимэглэл хийхийн зэрэгцээ
байгалийн ухааны хичээлээрээ дээрхи чадваруудыг эзэмшин авч байсан нь судалгаагаар харагдсан.
Сургуулийн 2014-2015 оны хичээлийн жилийн зорилго: Хүндэтгэлтэй харьцаж, хүлээцтэй сонсдог, тэгш
оролцоотой, бүтээлч, чадварлаг, манлайлагч, хүүхэд бүрийг хөгжүүлдэг хамт олон болох
ХГҮА-ны зорилго:
Хамт олон үйл ажиллагааны явцад өөртөө итгэлтэй, өөрийгөө удирдах, хөгжүүлэх, эвсэг хамт олныг бүрдүүлэхэд
хувь нэмрээ оруулдаг бүтээлч, санаачилгатай, өөрийгөө илэрхийлэх чадвартай иргэн болж төлөвших
Үйл ажиллагааны агуулга, хэлбэр:
 Хүүхдүүдийнбодол санаа,хүсэл сонирхлыг чухалчлан үзэж,өөрсдөө байгуулсан клуб, дугуйлангийн үйл
ажиллагаа
Хугацаа Үйл ажиллагааны нэр
Үйл ажиллагааг
хариуцагч
Үйл ажиллагааны агуулга, төлөвлөлт
2
Эцэг эхийн
бүтээл
Гарын доорх
материал
ашиглан бүтээл
хийсэн
Эцэг эх, анги удирдсан
багш
 Эцэг эх нь гарын доорх материал
ашиглан анги чимэглэх
 Бүгдийг мөнгөөр биш гараар бүтээж
хийж болдогийг хүүхдүүддээ
сурталчилан таниулах
4
Шүрэн урлал
Толгойн гоёл
Анги удирдсан багш,
Хөтөч сурагч Баярмаа
Дээлтэй монгол өдөрлөгт зориулж бүтээл
хийх
Зангиа
Анги удирдсан багш,
Хөтөч сурагч Баярмаа
бугуйвч
Анги удирдсан багш,
Хөтөч сурагч Баярмаа
Утасны зүүлт
Анги удирдсан багш,
Хөтөч сурагч Баярмаа
Гар утас, бугуйвч, цүнхны гоёлын зүүлт
хийж, сурталчилсан
2
Сальфетикан
бүтээл
Мартын 8
тохиолдуулан
сарнай хийх
Мэдээлэл технологийг
багш, Хөтөч сурагч
Ээждээ зориулж бүтээл хийх
4
Хэрээсэн
хатгамал
Алим, эмэгтэй
хүн, цэцэг, хун
Анги удирдсан багш,
мэдээлэл технологийг
багш Технологийн хичээл дээр сурсан мэдлэгээ
ашиглан бүтээл хийх
3
Цаасан
хуймал
Цэцэг, баавгай,
эрвээхэй, загас
Анги удирдсан багш,
мэдээлэл технологийг
багш

4. 4
Бага боловсролоос суурь боловсрол руу дэвшин орж ирж байгаа суралцагчдын дээрхи
чадваруудыг хэрхэн яаж гүнзгийрүүлэн авч явах нь суурь боловсролын багш бид нараас шалтгаална.
Хүүхэд бүр бүтээл хийж тайлбарлаж байгаа чадвар нь ахиснаар бие даан шийдвэр гаргадаг, гаргасан
шийдвэрээ бусдад зөв,цэгцтэй илэрхийлдэг, бусдыг хүндэтгэдэг, хайрладаг цаашид сурах сонирхол бий
болж байгаа эсэхийг судалсан.
 Судалгаат хичээл зохион байгуулахад гардаг байсан бэрхшээл бол хүүхэд өөрийн үзэл бодлыг
чөлөөтэй илэрхийлэх чадвар сул байсан.
 Үүнээс гарах арга замыг байгалийн ухаан, мэдээлэл технологи, бага анги, дизайн технологийн
багш нар дараах төлөвлөгөөг гаргаж хамтран ажилласан.
Хугацаа 2013-2014 оны хичээлийн жил:5в
анги
Хугацаа 2014-2015 оны хичээлийн жил:6в
анги
Хугацаа 2015-2016 оны хичээлийн жил:7в
анги
№ Хийгдэх ажил Хамрах хүрээ
1
Бага дунд боловсролын цөм хөтөлбөрийн залгамж холбоог хамтрансудалж бага
боловсролоос суурь боловсрол руу шилжин орж байгаа суралцагчдын чадварыг
судлах
5-р анги
2
Суурь боловсролын судлагдахууны байгалийн ухаан, мэдээлэл технологи, дизайн
технологийн эзэмших чадваруудыг судлах
6-р анги
3
Судлагдахуун бүрээр эзэмших чадваруудынзалгамж холбоог илрүүлэх, нэгж ба
ээлжит хичээлдээ тусгаж хэрэгжүүлэх
6-р анги
4
Хүрэх үр дүн: Байгалийн ухааны судлагдахуун, мэдэээлэл технологийн
судлагдахуун, дизайн технологийн судлагдахуунаар эзэмшсэн чадваруудаа
ашиглан сургууль, эцэг эх, ангийн хамт олондоо илтгэл тавих
7-р анги
72
90
97 98 100
0
20
40
60
80
100
120
зураг зурах дуулах бүтээл хийж
тайлбарлах
бүжиглэх уран уншлага
зураг зурах дуулах бүтээл хийж тайлбарлах бүжиглэх урануншлага

5. 5
Асуулт 1: Ямар ямар хичээлд сонирхолтой вэ?
Асуулт 2: Яагаад?
 Физик, химийн хичээлээр сонирхолтой туршилтыг хийж гайхамшгийг мэдэрдэг
 Дүрслэх урлаг, технологи нь хүний сэтгэлд таалагдах зүйл зурж уран тод дүрслэлтэйболгодог,
техник сэтгэлгээ хөгжүүлдэг
 Мэдээллийн шинэ эрин зуунтай хөл нийлүүлэн алхаж мэддэггүйзүйлээ мэддэг болох
СУРАХ АРГА БАРИЛ, ЭЗЭМШИХ ЧАДВАР
Суурь боловсролын судлагдахууны байгалийн ухаан, мэдээлэл технологи, дизайн
технологийн эзэмших чадваруудыг судлах
6-р анги

6. 6
2
Хичээл хоорондын залгамж холбоог судлахад:
Судлагдахуун бүрээр эзэмших чадваруудынзалгамж холбоог илрүүлэх, нэгж ба
ээлжит хичээлдээ тусгаж хэрэгжүүлэх
6-р анги
2 Суурь боловсролын цөм хөтөлбөр
Байгалийнухаан
• Асуудал,таамаглал
дэвшүүлэх
• Шинжлэн судлах
ажлыг төлөвлөх
• Баримт нотолгоо
гаргах,тайлагнах
• Баримт нотолгооба
үр дүнг нягтлах,
үнэлэх
Мэдээллийн технологи
• Мэдээлэл харилцаа
холбооны технологи
/МХХТ/, мэдээллийг
таньж мэдэх,
хэрэгцээт мэдээллийг
тодорхойлох
• Мэдээлэл
боловсруулах ажлыг
төлөвлөх, арга
аргачлал гаргах
• Технологи сонгон
мэдээллээ
боловсруулах
• Мэдээлэл, МХХТ-ийг
хэрэглэх үнэлэх,
түгээх, хамтран
эзэмших
Дизайн, технологи
• Асуудал болон
хэрэгцээг илрүүлэх
• Мэдээлэл цуглуулах,
дүн шинжилгээ хийх
• Дизайны шинэ санаа,
шийдэл гаргах
• Бүтээх хөгжүүлэх
• Үнэлэх, үр дүнгээ
танилцуулах

7. 7
3
Хүрэх үр дүн: Байгалийн ухааны судлагдахуун, мэдэээлэл технологийн судлагдахуун,
дизайн технологийн судлагдахуунаар эзэмшсэн чадваруудаа ашиглансургууль, эцэг
эх, ангийн хамт олондоо илтгэл тавих
7-р анги
7в
ангийн суралцагчид: ХГҮА-ны цагаар физикийн судлагдахуунаар туршилт хийж сурснаа эцэг эхэд
тайлагнав.
“Агаарын бохирдол” сэдвийн хүрээнд 7-р ангийн суралцагчид илтгэл тавьж байна.
3 Суурь боловсролын цөм хөтөлбөр
• Судлах сэдвээ сонгоно
• Судалгааны төлөвлөгөө гаргана
• Ажиглалт, туршилт, судалгаа явуулна
• Үр дүнг нэгтгэн боловсруулна
• Тайлан бичнэ
• Илтгэл тавина
Байгалийн ухааны
судлагдахуун
•Мэдээлэл боловсруулах технологийн хэрэглээ
•- Баримт бичиг боловсруулах технологи
•Танилцуулга боловсруулах технологи
•Нэгжийг 3 ба 4-р улиралд заагдах байсныг 2 ба 3-р
улиралд заах болсон.
Мэдээлэл
технологи
судлагдахуун
• Байгуулалтын аргаар зохиомжийн шийдэл гаргах
• Ажлын дарааллыг төлөвлөх, төлөвлөлийн дагуу
загвараа бүтээнэ
Дизайн технологи
судлагдахуун

8. 8
“Тойрог хуваалт”-ынарга ашиглан чимэглэлийн зохиомж хийсэн байдал:7-р анги
Байгалийн ухааны судлагдахуунаар 7-р ангийн суралцагчид “Нүүрсний хэрэглээ” сэдвээр илтгэл
тавилаа. /сургуулийн хүрээнд/

9. 9
Судалгааны үр дүн:
2013 оны 5-р ангийн нийт 32 сурагчид, 2014 оны 6-р ангийн нийт 32 сурагчид, 2015 онд 7-р ангид 31
суралцагчид дэвшин суралцах хугацаанд:
Төлөвлөснөө хариуцлагатай хийж, хувийн зохион байгуулалт сайтай.
Хийж буй зүйлдээ үнэлгээ дүгнэлт хийх чадвар.
Өөрийгөө таньж урам зориг, эрч хүчтэй болж өөртөө итгэлтэй.
Асуудлыг шийдэхэд бусдыг татан оролцуулж, хамт хийдэг.
Бусадтай зөв зохистой үгээр харилцаж, эерэг уур амьсгал бүрдүүлдэг.
Үйл ажиллагаа төлөвлөх, орчин тойрны асуудалд санаа тавих, хөгжих хүсэл эрмэлзэлтэй.
Мэдээлэл цуглуулж, боловсруулалт хийж, туршиж үр дүнг тооцох чадвар.
Зургийн байгуулалтын аргаар зохиомж, дизайн гаргах чадвар.
Хэрэглээний программ, техник хэрэгслийг зөв зохистой хэрэглэх чадвар.
Эдгээр судлагдахуунуудын нэгдмэл үйл ажиллагааны үр дүнд суралцагчид хөгжиж байгаа нь доорхи
үзүүлэлтээр харагдаж байна.
Байгалийн
ухаан
Дизайн
технологи
Мэдээлэл
технологи
5в ангидаа бүтээл
хийж тайлбарлаж
сурсан.
6в ангидаа
хийсэн бүтээлээ
хамт олон, эцэг
эх, багш нартаа
тайлагнаж
сурсан.
7в ангидаа
сургуулийн хүрээнд
илтгэх чадвар
сайжирсан.

10. 10
ДҮГНЭЛТ
Бага болон суурь боловсролын сургалтын цөм хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхдээ зөвхөн судлагдахууны
багаас гадна сонирхлын бүлгээр багш нар хамтранагуулгын залгамж холбоог гаргаж ажиллавал хүүхэд
бүр хөгжих боломжтой юм.
Бид бүхний хамтранажилласан ажлын үрдүнг нэгтгэн хэлвэл хүүхэд нэг бүрийг хөгжүүлэх их үйлсэд
сэтгэл зүтгэл нэгтэй багш нарын хамтын ажиллагаа чухал үүрэгтэй гэдэг нь харагдаж байна.
Дээрх судлагдахуунуудаас гадна бусад судлагдахууны багш нартайгаа хамтран ажиллавал хүүхэд
хөгжүүлэх үйл ажиллагаа илүү үр дүнд хүрэх нь харагдаж байна.
Иймд нэг сургуулийн багш нар нэгдсэн нэг баг байх нь хүүхэд хөгжүүлэх үйл ажиллагааны үндэс юм.
ЗӨВЛӨЖ ХИЙВЭЛ БУРУУГҮЙ
ЗҮЙЖ ХИЙВЭЛ АЛАГГҮЙ
Ном зүй
Сургалтыг дэмжих үйл ажиллагааны цаг УБ,2014 он
Суурь боловсролын сургалтын цөм хөтөлбөр УБ, 2015 он
Бага боловсролын сургалтын цөм хөтөлбөр УБ, 2013 он
Хүүхэд бүрийн хөгжлийг дэмжих сургалтын арга зүй зөвлөмж УБ,2014 он
Судалгааны арга зүй УБ,2013 он
Интернэтийн мэдээлэл