κακοποίηση

1. Κακοποίηση παιδιών
Ελένα Ζ.
Μελίνα Τ.
Λουκάς Κ.
Γιώργος Λ.
Μάνος Σ.
Γ2

2. Επιπτώσεις κακοποίησης παιδιών
• Το φαινόμενο της παιδικής κακοποίησης: πρόκειται για ένα ζήτημα, οι συνέπειες του οποίου
έχουν διάρκεια και επηρεάζουν και τη μετέπειτα ζωή του παιδιού, μετατρέποντάς το σε
έναν ενήλικα που αντιμετωπίζει δυσκολίες σε διάφορες σημαντικές πτυχές της ζωής του.
Δημιουργεί άτομα με έντονα προβλήματα στις προσωπικές τους σχέσεις, τα οποία
δυσκολεύονται να αγαπήσουν και να εμπιστευτούν, έχουν τάση προς καταχρήσεις,
εμφανίζουν αγχώδεις διαταραχές, προβλήματα προσαρμοστικότητας και κατάθλιψη.
Επίσης, οι άνθρωποι που υπέστησαν κακοποίηση όταν ήταν παιδιά ενδέχεται να προβούν οι
ίδιοι σε κακοποίηση παιδιών όταν ενηλικιωθούν.

3. Το κράτος και η παιδική κακοποίηση
• Στο έλεος της… φιλανθρωπίας,
του εθελοντισμού και του
φιλότιμου ορισμένων
εργαζομένων έχει αφεθεί το
ζήτημα της προστασίας των
παιδιών καθώς οι υπάρχουσες
δομές παιδικής προστασίας
δοκιμάζονται από σοβαρά
προβλήματα
υποχρηματοδότησης . Στο
μεταξύ, αύξηση των
περιστατικών κακοποίησης
παιδιών παρατηρείται τα
τελευταία χρόνια ως απόρροια
των οικονομικών, κοινωνικών και
ψυχολογικών συνεπειών της
κρίσης σε πολλές οικογένειες.

4. Είδη κακοποίησης
• Σωματική κακοποίηση
• Ψυχολογική κακοποίηση
• Παραμέληση
• Σεξουαλική παραβίαση – Αιμομιξία

5. Σωματική κακοποίηση
• Οι επιπτώσεις της σωματικής κακοποίησης:
• · Φοβισμένη και επιφυλακτική στάση απέναντι
στους άλλους.
• · Έντονη ψυχοκινητική ανησυχία και υπερ-
κινητικότητα
• · Καταθλιπτικά συμπτώματα όπως χαμηλή
αυτό-εκτίμηση, θλίψη, στεναχώρια, απάθεια.
• · Χαμηλή σχολική επίδοση ακόμη και
μαθησιακές δυσκολίες ως αποτέλεσμα του
ψυχικού πόνου που βιώνουν.
• · Διαταραχές συμπεριφοράς.:έντονος θυμός και
επιθετικότητα , απόπειρες αυτοκτονίας,
αυτοτραυματισμοί, χρήση ναρκωτικών ουσιών.
Επίσης, ο πόνος και η οργή από την κακοποίηση
μπορεί να εξωτερικευτεί με αντικοινωνική
συμπεριφορά και με παραβίαση ηθικών
κανόνων ή και του ίδιου του νομικού πλαισίου.

6. Ψυχολογική κακοποίηση
• ·Η συναισθηματική κακοποίηση είναι μια συμπεριφορά, κατά την οποία ένα άτομο ή
μια ομάδα ατόμων εκθέτει ένα άλλο άτομο ή ομάδα ατόμων σε καταστάσεις που είναι
επιβλαβείς για την συναισθηματική και ψυχολογική τους ακεραιότητα.
Παραδείγματα τέτοιων συμπεριφορών είναι η λεκτική επιθετικότητα, η κυριαρχική
συμπεριφορά, ο εκφοβισμός, οι χειριστικές σχέσεις - σχέσεις εκμετάλλευσης, οι
συμπεριφορές ζήλιας. Τέτοια περιστατικά συνήθως παρατηρούνται ανάμεσα στα μέλη
μιας οικογένειας, σε στενές σχέσεις γενικότερα -είτε ερωτικές, είτε φιλικές-, καθώς
επίσης και στο σχολείο, αλλά και στο εργασιακό περιβάλλον.
• Η συναισθηματική κακοποίηση, δεν συνοδεύεται απαραίτητα από σωματική βία, αλλά
η σωματική βία συνυπάρχει σχεδόν πάντα με περιστατικά συναισθηματικής
κακοποίησης. Θύματα σωματικής η σεξουαλικής κακοποίησης έχουν κατά καιρούς
αναφέρει, ότι η συναισθηματική βία ήταν συχνά πιο καταστροφική και αβάσταχτη και
οι επιπτώσεις της πιο μακροπρόθεσμες. Πράγματι, η συναισθηματική κακοποίηση
χτυπάει το άτομο στον πυρήνα της ύπαρξής του και πολλές φορές είναι αρκετή ώστε
να το κάνει να νιώσει ασήμαντο, ανάξιο να αγαπηθεί και πολλές φορές ότι είναι κακός
άνθρωπος που του αξίζει η τιμωρία που ζει και η συμπεριφορά που εισπράττει.

7. Παραμέληση
• «H παραμέληση συνίσταται από τη σωματική κακοποίηση που χαρακτηρίζεται από την έλλειψη τροφής, ένδυσης,
στέγης, καθαριότητας και υγιεινής, επιτήρησης, καθώς και από την εκπαιδευτική που περιλαμβάνει την απουσία
εκπαιδευτικού πλαισίου. Επίσης, αποτελείται από την συναισθηματική παραμέληση που εκφράζεται όταν το
παιδί γίνεται μάρτυρας οικογενειακής βίας ή όταν οι γονείς / κηδεμόνες του το αγνοούν, αλλά και όταν το
υποτιμούν, το απορρίπτουν, δεν του δείχνουν στοργή, το απομονώνουν, το τρομοκρατούν ή το εξωθούν σε
εγκληματικές ή ταπεινωτικές συμπεριφορές. Όπως επίσης και στην ιατρική παραμέληση που γίνεται όταν οι
γονείς / κηδεμόνες δεν παρέχουν στο παιδί την απαραίτητη ιατρική βοήθεια, με κίνδυνο αυτό να ασθενήσει, να
παρουσιάσει σοβαρά προβλήματα υγείας ή ακόμα και να πεθάνει.»
•
Ένα παιδί που παραμελείται από τους γονείς / κηδεμόνες του παρουσιάζει τις ακόλουθες κύριες ενδείξεις. Είναι η
έλλειψη αύξησης βάρους, η κούραση, η μανιώδης όρεξη, η κλοπή φαγητού, συνήθως βρίσκεται μόνο του, ακόμα
και νυχτερινές ώρες, η εξωτερική του εμφάνιση είναι ατημέλητη και η σωματική του υγιεινή κακή, ενδεχομένως
πάσχει από χρόνια προβλήματα υγείας, τα οποία όμως δεν αντιμετωπίζονται, και επιδεικνύει προβλήματα
συμπεριφοράς, αντικοινωνικές τάσεις, καθώς και δυσκολίες παρακολούθησης στο σχολείο.
•
Αυτό το είδος κακοποίησης παρατηρείται συνήθως σε μονογονεϊκές οικογένειες, οικογένειες με πολύ νέους
γονείς ή με πολλά παιδιά στην εφηβεία, με γονείς άνεργους ή χαμηλού μορφωτικού επιπέδου, χρήστες ουσιών,
με προβλήματα ψυχικής υγείας ή συναισθηματικά προβλήματα (χαμηλή αυτοεκτίμηση, γονείς που είχαν οι ίδιοι
κακή σχέση με τους δικούς τους γονείς, κ.τ.λ.). »
• «Συνήθως, η παραμέληση εμφανίζεται μαζί με άλλες μορφές κακοποίησης. Είναι πανανθρώπινα αναγνωρισμένη
η πρωτογενής ανάγκη ενός παιδιού να γνωρίζει ότι υπάρχει τουλάχιστον ένας ενήλικας ο οποίος είναι δίπλα του,
διαθέσιμος να προσφέρει αγάπη, στήριξη και καθοδήγηση.»
• «Για την αντιμετώπιση της παραμέλησης απαιτείται εκπαίδευση των γονέων ως προς τη σωστή διαχείριση του
ρόλου τους, αλλά και υποστήριξη από την πολιτεία που θα βασίζεται στην κοινωνική πολιτική.»

8. Σεξουαλική κακοποίηση-αιμομιξία
• Σεξουαλική παραβίαση θεωρείται η συμμετοχή ή η έκθεση παιδιών και
εφήβων σε πράξεις με σεξουαλικό περιεχόμενο υποκινούμενες από
ενήλικα, συνήθως, που έχει σχέση φροντίδας ή οικειότητας με το παιδί, οι
οποίες έχουν ως σκοπό τη σεξουαλική διέγερση ή/και ικανοποίηση του
ενήλικα. Χαρακτηριστικά του φαινομένου είναι η ανηλικότητα του
παιδιού, η σχέση εξάρτησης ή εμπιστοσύνης ανάμεσα στον ενήλικα και το
παιδί, η έλλειψη συνειδητής κατανόησης της έννοιας και του
περιεχομένου της πράξης αυτής, άρα και η έλλειψη συνειδητής
συναίνεσης του παιδιού. Οι πράξεις αυτές παραβιάζουν όχι μόνο τον
αιμομικτικό φραγμό, αλλά και τις γενικότερες αντιλήψεις της κοινωνίας
σχετικά με τις οικογενειακές σχέσεις και τα όρια των οικογενειακών
ρόλων. Η σεξουαλική παραβίαση εμπεριέχει διάφορες μορφές με ή χωρίς
επαφή, από την έκθεση σε επίδειξη, τις θωπείες και τις ασελγείς πράξεις,
μέχρι το βιασμό και την αιμομιξία. Η παιδική πορνογραφία και η πορνεία
δεν είναι παρά οι εμπορευματικές πλευρές αυτού του ζητήματος, οι
οποίες αναφέρονται με τον όρο "σεξουαλική εκμετάλλευση".

9. Επιπτώσεις σεξουαλικής κακοποίησης
• Οι μετέπειτα ψυχολογικές επιπτώσεις αυτής της συμπεριφοράς, ιδιαίτερα στα παιδιά, έχει
τη μεγαλύτερη σημασία. Ένας ενήλικας ναι μεν υποφέρει, και η κατάσταση αυτή μπορεί να
του προκαλέσει τρομερό άγχος και αβεβαιότητα. Εφηβεία και αργότερα σαν ενήλικας
παρουσιάζει δυσκολίες να αναπτύξει υγιείς σχέσεις καθώς και ένα μεγάλο φάσμα
ψυχολογικών διαταραχών οι οποίες ποικίλουν κατά περίπτωση. Μερικές από αυτές είναι :
συχνοί εφιάλτες, γενικευμένο άγχος, φοβίες, κατάθλιψη, επιθυμία θανάτου, ντροπή, ενοχές,
αποστροφή στην ανάμνηση των γεγονότων της κακοποίησης ή απώλεια της μνήμης τους,
απροσδιόριστος θυμός, καχυποψία, ζήλια, αδυναμία να αναπτύξει υγιείς διαπροσωπικές
σχέσεις, δυσκολία να επικοινωνεί, δυσκολία να εκφράζει τα συναισθήματα και τις σκέψεις
του, ασύδοτος ερωτισμός έως και πορνεία, σεξουαλικές διαταραχές, ερωτική αδιαφορία,
έλλειψη αυτόεκτίμησης, συναισθηματική απομόνωση, κατάχρηση φαγητού, εξάρτηση από
ουσίες και ο κατάλογος συνεχίζεται. . . Δεν σημαίνει ότι όποιος περνά αυτές τις διαταραχές
έχει κακοποιηθεί στην παιδική του ηλικία, αλλά το αντίστροφο. Όποιος έχει υποστεί χρόνια
(ή και περιστασιακή) σεξουαλική κακοποίηση στην παιδική ηλικία, πιο εύκολα σκιαγραφεί
τον εαυτό του με μερικές από τις παραπάνω διαταραχές από τον υπόλοιπο πληθυσμό.ίς
καταστάσεις και να τις ξεπεράσει.

10. Μηχανισμοί αντιμετώπισης
• Υπάρχουν διάφορα είδη διασπαστικών μηχανισμών διαχωρισμού της απειλητικής εμπειρίας
από τη συνείδησή μας. Κάποιοι από αυτούς περιλαμβάνουν:
• Άρνηση: μηχανισμός άμυνας κατά τον οποίο απλά αρνούμαστε σκέψεις, συναισθήματα,
εντυπώσεις που προκαλούν άγχος. Φαίνεται ότι η άρνηση είναι ο τρόπος του μυαλού να
αποβάλουμε την ολοκληρωτική δυσλειτουργία που θα ακολουθούσε το κατακλυσμικό
συναίσθημα της τραυματικής εμπειρίας. Αναφέρεται σε ασυνείδητες διεργασίες που
«αρνούνται» αυτό που δεν μπορεί να δει και να αντιμετωπίσει ο οργανισμός σε συνειδητό
επίπεδο. Αυτός ο μηχανισμός, μπορεί να επιτρέψει σε κάποιον να επιβιώσει, μέχρι τη
στιγμή όπου θα είναι ικανός να αντιμετωπίσει το γεγονός.
• Καταπίεση μνημών- τραυματική αμνησία: πρόκειται για έναν ασυνείδητο μηχανισμό κατά
τον οποίο «ξεχνάμε» την τραυματική εμπειρία, ή έχουμε αποσπασματικές μνήμες. Η
τραυματική αμνησία μπορεί να διαρκέσει για ώρες, εβδομάδες ή χρόνια ολόκληρα και να
αφυπνιστεί από αισθητήρες ή ερεθίσματα που θα θυμίσουν το αρχικά βιωμένο τραυματικό
γεγονός.
• Διάσχυση Αυτός ο μηχανισμός άμυνας συχνά σχετίζεται με τραυματικά γεγονότα και
εμπειρίες που βιώνονται πολύ νωρίς στην ανάπτυξη και αφορά στην αποτυχία
ενσωμάτωσης των θετικών και αρνητικών ποιοτήτων σε συνεκτικές, ολοκληρωμένες εικόνες.
Η διάσχυση οδηγεί σε πολωμένες για τον εαυτό και τους άλλους αντιλήψεις «μαύρου ή
άσπρου» , όπου οι άνθρωποι βιώνονται ολοκληρωτικά ή ως καλοί ή ως κακοί, χωρίς να έχει
κάποιος τη δυνατότητα να ενσωματώνει και τις δύο δυνατότητες.
• Υποβιβασμός της έντασης των δυσάρεστων συναισθημάτων.
• Αποφυγή ή δραπέτευση από τα συναισθήματα
• Υποκατάσταση των ιδιαίτερα έντονων «κατακλυστικών» συναισθημάτων με λιγότερο
επίπονα
• Εκφόρτιση συναισθηματων (π.χ. μέσω της επιθετικότητας, υπερκινητικότητας κλπ)
• Διαχωρισμός των έντονων συναισθημάτων σε μικρότερα διαχειρήσιμα μέρη