3. Προσπάθεια καθολικής
Εκκλησίας να ελέγχει τους
πιστούς με τη διαρκή απειλή
του κακού και να εφευρίσκει
τρόπους άφεσης αμαρτιών
ΣΥΓΧΩΡΟΧΑΡΤΙΑ: γραπτή άφεση
αμαρτιών που παραχωρούσε η
Εκκλησία στους πιστούς κατά
το Μεσαίωνα έναντι
χρηματικής προσφοράς, η
πώλησή τους έλαβε τη μορφή
γενικευμένου φαινομένου το
16ο αιώνα
4. Έθεσαν ως στόχους:
1. Αναζήτηση αυθεντικού
πνεύματος Χριστιανισμού
χωρίς παρερμηνείες
σχολιαστών Μεσαίωνα
2. Άμεση επαφή με τα ιερά
κείμενα (Αγία Γραφή
προσφορότερος τρόπος για
πολλούς να πλησιάσουν το
θεό)
Ιδιαίτερη η συμβολή της
τυπογραφίας και της
μετάφρασης της Βίβλου
σε λαϊκή γλώσσα
Γενικά:
Η Ρωμαιοκαθολική κρίση
συνδεόταν με το πνεύμα της
Αναγέννησης και εκτός από
την θρησκευτική του
διάσταση, το φαινόμενο
έλαβε και κοινωνικό και
πολιτικό χαρακτήρα.
5. Μεγαλύτερη αντίδραση γερμανικές χώρες, διότι:
1. Επιβαρύνονται οικονομικά οι πιστοί με σκοπό την ανέγερση
μεγαλοπρεπών ναών στη Ρώμη
2. Οι γερμανοί ηγεμόνες προσπαθούν να απαλλαχθούν από την παπική
επιρροή και επικυριαρχία του αυτοκράτορα.
6. Αφορμή:
1515 Ο πάπας Λέων Γ’ δίνει
άδεια για μαζική πώληση
κι έκδοση
συγχωροχαρτιών
1517 Ο Τέτζελ (δομινικανός
μοναχός) μοιράζει
συγχωροχάρτια: «μόλις
ακουστεί ο ήχος από τα
χρήματα που
πληρώνονται για το
συγχωροχάρτι, οι ψυχές
μεταπηδούν από το
Καθαρτήριο στον
Παράδεισο»
31 Οκτωβρίου 1517:
Ο Μαρτίνος Λούθηρος
(θεολόγος) διαμαρτύρεται
και θυροκολλεί σε
εκκλησία της Βιτεμβέργης
έναν κατάλογο 95 θέσεων,
καταδικάζοντας τα
συγχωροχάρτια και άλλες
παπικές απόψεις σε
δογματικά ζητήματα.
7. 1520 ο Πάπας μαθαίνει
για την ενέργεια του
Λουθήρου, η οποία έχει
μεγάλη απήχηση στη
Γερμανία και τον
αφορίζει, ενώ
παράλληλα απαγορεύει
την κυκλοφορία των
βιβλίων του στη
Γερμανία.
10 Δεκεμβρίου 1520
Ο Λούθηρος καίει τη
βούλλα (έγγραφο) του
Πάπα συνοδευόμενος
από μαθητές του στην
πλατεία της
Βιτεμβέργης.
8. 1. Μόνο η πίστη οδηγεί στη σωτηρία της ψυχής και,
επομένως, οι εξωτερικοί λατρευτικοί τύποι (όπως
νηστεία, προσευχή) δεν έχουν καμιά ουσιαστική αξία.
2. Η σωτηρία είναι αποκλειστικό δώρο του Θεού, της
θείας χάρης.
3. Η προσευχή είναι το μόνο μέσο για την επικοινωνία με
το Θεό.
4. Η Αγία Γραφή αποτελεί τη μόνη αυθεντία.
9. … θορυβούμενος από την θρησκευτική
διαμάχη, για διάσπαση των γερμανικών
κρατών, καλεί τον Λούθηρο να απολογηθεί
ενώπιον της Δίαιτας στην πόλη Βορμς, όπου
καταδικάζεται (Μάιος 1521) ως αιρετικός.
Ο Λούθηρος σώζεται χάρη στον
εκλέκτορα της Σαξονίας (τον κρύβει στο
Βάρστμπουργκ)
Βλ. εικόνα εξωφύλλου
10. 1529 η Δίαιτα αποκηρύσσει το
Λουθηρανισμό και οι
γερμανοί ηγεμόνες - οπαδοί
του διαμαρτύρονται για τη
δίωξη των θρησκευτικών
τους πεποιθήσεων
ονομάζονται προτεστάντες ή
διαμαρτυρόμενοι (από το
λατινικό ρήμα protestor:
διαμαρτύρομαι)
1530 Υποβάλλουν στη Δίαιτα
υπόμνημα με τις βασικές
αρχές του λουθηρανισμού,
γνωστό ως Ομολογία της
Αυγούστας
Οι αυτοκρατορικές δυνάμεις
αντιδρούν και η διαμάχη
φθάνει σε επιπέδου
εμφυλίου.
1555 Συμβιβασμός
αυτοκράτορα με την Ειρήνη
της Αυγούστας
αναγνωρίζει τη νομιμότητα
του Λουθηρανισμού - το
δικαίωμα κάθε ηγεμόνα να
επιβάλλει στην περιοχή του
το δόγμα που επιθυμούσε.
Με τη συνθήκη αυτή η
Γερμανία διαιρέθηκε σε κράτη
καθολικά και
διαμαρτυρόμενα.
12. Πιο οργανωμένη και
σημαντική
μεταρρυθμιστική
προσπάθεια
Τόπος: Γενεύη
Ελβετίας
Δημιουργός: Ιωάννης
Καλβίνος (1509-1564)
Κέντρα διάδοσης:
Γαλλία, Κάτω Χώρες,
Ελβετία, Σκωτία
ΟΜΩΣ: Οι βασιλείς της Γαλλίας,
προσπαθούν να δημιουργήσουν ένα
συγκεντρωτικό κράτος και
στρέφονται εναντίον των
Ουγενότων (Γάλλοι καλβινιστές), με
αποκορύφωμα: η σφαγή 2
χιλιάδων ανθρώπων στο Παρίσι
τη Νύχτα του Αγίου
Βαρθολομαίου (24 Αυγούστου
1572).
13. Ονομάζουμε απόλυτο προορισμό το
προαιώνιο σχέδιο του θεού, που μ' αυτό
καθόρισε την τύχη του κάθε ανθρώπου.
Γιατί δε δημιουργεί όλους τους
ανθρώπους κάτω από τις ίδιες συνθήκες,
αλλά άλλους τους προορίζει για την
αιώνια ζωή και άλλους για την αιώνια
καταδίκη. Έτσι, ανάλογα με το σχέδιο του
Θεού, τονίζουμε ότι άλλοι άνθρωποι είναι
πλασμένοι για τη ζωή και άλλοι για το
θάνατο...
Αυτούς που ο θεός καλεί στη σωτηρία,
τους καλεί από δική του ευσπλαχνία, και
όχι επειδή το αξίζουν.
Αντίθετα κανείς από αυτούς που
προορίζονται για την αιώνια καταδίκη δεν
μπορεί να σωθεί. Αυτό το έχει κρίνει η
κρυφή και ανεξιχνίαστη δικαιοσύνη του
θεού.
Ιωάννης Καλβίνος, Χριστιανική Διδασκαλία,
VII.
14. Συνδυασμός στοιχείων του
Λουθηρανισμού και του
Καλβινισμού.
Μεταρρύθμιση με χαρακτήρα
θρησκευτικό πνευματικό και
πολιτικό.
Πρόδρομος: επιθυμία για
ανεξαρτητοποίηση από την
παπική επιρροή από όταν ο
Ιωάννης Ουίκλιφ
χαρακτηρίζεται αιρετικός, και
ενδυναμώνεται με την επίδραση
του χριστιανικού ανθρωπισμού.
Αφορμή ρήξης : μια διαμάχη του
βασιλιά Ερρίκου του Η' (1534-
1547) με τον πάπα για
προσωπικούς λόγους.
Η Αγγλικανική Εκκλησία
εδραιώνεται επίσημα αργότερα.
15. … δηλαδή η αντίδραση της καθολική
εκκλησίας με μέτρα όπως:
1. Μοναχικά τάγματα: ιδρύουν
εκπαιδευτήρια, νοσοκομεία και
άλλα φιλανθρωπικά ιδρύματα
ιδεολογική επιβολή καθολικισμού
μέσω προπαγάνδας. (π.χ. Τάγμα
Ιησουιτών)
2. Ιερά Εξέταση: αναδιοργάνωση
μεσαιωνικού θεσμού, συμφώνα
με το οποίο οι άπιστοι
τιμωρούνται με κάθε μέσο
(βασανιστήρια, καύση στην
πυρά- autodafe κλπ.)
3. Λογοκρισία: ιδρύεται Συμβούλιο
Λογοκρισίας με έργο να
συντάσσει κατά διαστήματα έναν
κατάλογο απαγορευμένων
βιβλίων (Index Librorum
Prohibitorum) .
16. 1. Διάσπαση ευρωπαϊκής θρησκευτικής
ενότητας
2. Χωρισμός Ευρώπης σε τμήματα με
διαφορετικό ιδεολογικοπολιτικό
προσανατολισμό
3. Κλονισμός Γαλλίας από διαμάχες στο
δεύτερο μισό του 16ου αιώνα – οι
βασιλείς προσπαθούν να ενώσουν τη
χώρα
4. Επικράτηση δημοκρατικού πνεύματος
και ελευθερία ατομικότητας
5. Ανάπτυξη κοινοβουλευτικού
πολιτεύματος και κεφαλαιοκρατικού
συστήματος
