1. 1ο
Φύλλο Εργασίας – Απαντήσεις μαθητών Ε1
H παλαιότητα του υλικού των τραγουδιών γίνεται αντιληπτή από την μνεία των Σαρακηνών,
της Συρίας και της Αραβίας και τα βυζαντινά ονόματα των ηρώων: Αλέξιος, Κωνσταντίνος,
Θεοφύλακτος.
Γενικά, τα ακριτικά τραγούδια διακρίνονται από τα πλούσια χαρακτηριστικά του δημοτικού
τραγουδιού και ιδιαίτερα για την πνοή τους, την ηρωική και πολεμική αναφορά τους, την
πυκνότητα αλλά και τη λιτότητα του λόγου καθώς και για την πλαστική τους δύναμη.

2. Απο το περιεχόμενο τους όσα πολεμικά ή ηρωικά, δημοτικά τραγούδια έχουν
συγγένεια θέματος ανήκουν σε μια ενότητα ή σύνολο που
αποκαλείται κύκλος (ακριτικών τραγουδιών).
O πρώτος κύκλος φέρει το όνομα του Διγενή ακρίτα. Λόγω της μεγάλης ποικιλίας
των ακριτικών τραγουδιών προέκυψε ακριτικό έπος του οποίου κύριο πρόσωπο
είναι ο Διγενής.
. Στο τραγούδι Των γιων του Ανδρόνικου ο ήρωας (γιος του Ανδρόνικου) γεννήθηκε
στην αιχμαλωσία, αφού οι Σαρακηνοί σε μια επιδρομή απήγαγαν την έγκυο μητέρα του
Σε άλλα τραγούδια εμφανίζεται το μοτίβο της αρπαγής μιας κοπέλας από τους
Σαρακηνούς και της απελευθέρωσής της από τον άντρα της. Ο ήρωας σε πολλά
από αυτά είναι ο Διγενής Ακρίτας,
Τέλος, μεγάλη ομάδα τραγουδιών είναι αυτή που εξιστορεί τον θάνατο του
Διγενή μετά την μάχη με τον Χάρο.
Παύλος - Σταύρος

3. Τα Δημοτικά τραγούδια
Το Δημοτικό τραγούδι είναι λογοτεχνικό είδος που αντλεί το υλικό
του από την προφορική λογοτεχνική παράδοση. Αυτή που
αναπτύσσεται από την ανάγκη που έχει κάθε άτομο και γενικότερα
κάθε λαός να εκφράσει τα συναισθηματικά του ψυχικά φορτία, τα
ιδανικά του, τους πόνους και τις χαρές του, ακόμα τις σκέψεις του
μέσα στην ευκολομνημόνευτη ποίηση. Τα ίδια χαρακτηριστικά
έχουν και τα Ακριτικά τραγούδια.
Τα βασικά χαρακτηριστικά του δημοτικού τραγουδιού, με τα οποία
και χαρακτηρίζεται ως τέτοιο συνοψίζονται στα ακόλουθα εννιά:
1.Η ανωνυμία του δημιουργού. Ο δημιουργός και συνθέτης
του δημοτικού τραγουδιού παραμένει άγνωστος.
2.Η απροσδιοριστία του ακριβούς τόπου προέλευσης.
Μπορεί να είναι γνωστός ο τόπος αναφοράς, όχι όμως ο
ακριβής τόπος σύνθεσης.
3.Η απροσδιοριστία του ακριβούς χρόνου σύνθεσης. Μπορεί
να είναι γνωστός ο χρόνος αναφοράς όχι όμως ο
ακριβής χρόνος σύνθεσης.
4.Η λαϊκή έκφραση ακολουθώντας τοπικά ιδιώματα.
5.Ο λαϊκός ψυχισμός, όπως αυτός εκδηλώνεται στη ζωή.
6.Οι παρατηρούμενες παραλλαγές. Όσες περισσότερες
παραλλαγές παρατηρούνται τόσο περισσότερο φέρεται
καταξιωμένο.
7.Η απόδοση σε τραγούδι και όχι ποίημα. Το δημοτικό
τραγούδι δεν απαγγέλλεται.
8.Το ζωντανό ύφος και η ρεαλιστική περιγραφή, και τέλος
9.Το χαρακτηριστικό μέτρο. Ο ιαμβικός
δεκαπεντασύλλαβος (πολιτικός στίχος) κυριαρχεί
απόλυτα. Ακολουθούν, με μεγάλη διαφορά, ο ιαμβικός
δωδεκασύλλαβος και ο τροχαϊκός στίχος. Η
ομοιοκαταληξία σπανίζει, κάποιες φορές είναι
συμπτωματική και είναι απαραίτητη μόνο στα
λιανοτράγουδα.

4. Μαριαλένα,
Βίκη, Δήμητρα, Αγγελική !
Τα βασικά στοιχεία είναι: ο στίχος, ο ρυθμός και το
μέτρο.
ΣΤΙΧΟΣ: είναι μια σειρά από συλλαβές που έχουν ένα ρυθμό. Κάθε
ποίημα έχει το δικό του αριθμό στίχων.
ΜΕΤΡΟ: είναι το ταίριασμα των τονισμένων και άτονων
συλλαβών για ένα ρυθμικό αποτέλεσμα .
ΜΕΤΡΑ : Τα μέτρα είναι πέντε: ιαμβικό ,
τροχαϊκό αναπαιστικό , δακτυλικό και μεσοτονικό .Χωρίζονται σε
δισύλλαβα και τρισύλλαβα . Δισύλλαβα είναι το ιαμβικό και το
τροχαϊκό μέτρο. Τρισύλλαβα το αναπαιστικό , το δακτυλικό , και το
μεσοτονικό μέτρο . Το ιαμβικό μέτρο γίνεται από δύο συλλαβές με
τονισμένη τη δεύτερη.
ΤΟΝΟΣ: είναι το δυνάμωμα της φωνής στις ανάλογες
συλλαβές, έτσι που να μη χάνεται η αρμονία του στίχου . Χωρίς
τόνο δεν έχουμε ρυθμό . Ο ρυθμός δεν μένει πάντα ο ίδιος αλλά
αλλάζει .
ΣΤΡΟΦΗ: Ένα ρυθμικό σύνολο από περισσότερους στίχους
αποτελεί τη στροφή. Κάθε στροφή κλείνει συνήθως και ολόκληρο
νόημα. Στα τυπωμένα ποιήματα, ανάμεσα από τις διάφορες
στροφές, μεσολαβεί ένα λευκό διάστημα. Στην ελληνική ποίηση η
στροφή αποτελείται συνήθως από τέσσερις στίχους. Υπάρχουν
όμως και στροφές με τρεις, πέντε, έξι ή οχτώ στίχους.
ΡΥΘΜΟΣ: Εκτός από το μέτρο, κύριο γνώρισμα τού στίχου
αποτελεί και ο ρυθμός.
ΕΛΕΝΗ.Κ
ΕΛΕΝΗ.Π
Μαρία