Mais conteúdo relacionado Mais de Georgian National Communications Commission, GNCC (20) საჯარო სამსახურის რეფორმა3. saqarTvelos ganviTarebis kvleviTi instituti (GDRI) _ da-
moukidebeli, arakomerciuli organizacia, dafuZnda 2011
wels. institutis amocanaa demokratiis ganviTarebis, politi-
kuri, ekonomikuri, socialuri da sxva reformebis xelSewyoba
saTanado kvlevebisa da diskusiebis meSveobiT.
veb-gverdi: www.gdri.ge
el.fosta: gdri@gdri.ge
ufaso gamocema
© saqarTvelos ganviTarebis kvleviTi instituti, 2012
© l. izoria, p. turava, 2012
gamomcemloba `nekeri~, 2012
ISBN 978-9941-436-26-0
4. sarCevi
1. Sesavali ....................................................................................................................... 4
2. sajaro samsaxuris reformirebis
ZiriTadi orientirebi saqarTveloSi . ............................. 6
3. ucxouri gamocdileba. ............................................................................. 9
3.1. biurokratia .................................................................................................. 9
3.2. aqtiuri saxelmwifo ....................................................................... 11
3.3. moqnili saxelmwifo......................................................................... 11
3.3.1. saxelmwifos neoliberaluri kritika ......... 11
3.3.2. axali sajaro menejmenti (NPM) .................. 12
4. sajaro samsaxuris reformis
ZiriTadi aspeqtebi ..................................................................................... 19
4.1. sajaro samsaxuris ZiriTadi institutebi ........ 19
4.1.1. sajaro samarTlis korporacia ................... 21
4.1.2. sajaro samarTlis dawesebuleba ................ 22
4.1.3. sajaro samarTlis fondi ............................. 22
4.2. saxelmwifo samsaxuris sistema .......................................... 23
4.2.1. sajaro mosamsaxure da sajaro moxele ..... 24
4.2.2. sajaro samsaxurSi dasaqmebulTa
Tanafardoba .................................................. 25
4.2.3. profesiuli moxelisa da
damxmare/daqiravebuli muSakis
gamijvnis kriteriumebi . ............................... 26
4.2.4. profesiuli moxelis ZiriTadi niSnebi........ 26
-3-
5. 4.2.5. sajaro moxeleTa klasifikacia ................... 26
4.2.6. samoxeleo-samarTlebrivi urTierToba ..... 27
4.3. `sajaro samsaxuris Sesaxeb~ kanonis
ZiriTadi problemebi da
maTi gadaWris gzebi ....................................................................... 27
4.3.1. samsaxurSi miReba . ........................................ 27
4.3.2. gamosacdeli vada . ........................................ 28
4.3.3. atestacia ...................................................... 28
4.3.4. kvalifikaciis amaRleba . .............................. 29
4.3.5. kadrebis stabiluroba, rogorc
profesiuli sajaro moxelis
institutis qvakuTxedi . ............................... 29
4.3.6. rangireba ......................................................... 31
4.3.7. socialuri garantiebi ................................... 32
4.3.8. uflebebis dacvis garantia ......................... 32
4.3.9. disciplinuri pasuxismgebloba . .................. 32
4.3.10. SromiTi davebi ............................................. 33
4.3.11. sajaro samsaxuris eTika ............................ 33
4.3.12. Sromis kanonmdeblobis moqmedeba ............ 34
4.3.13. sajaro samsaxuris sabWo ........................... 34
5. gamoyenebuli literatura ............................................................. 35
-4-
6. 1. Sesavali
koncefciis mizania xeli Seuwyos sajaro samsaxuris
Tanamedrove modelis Camoyalibebas. analizs safuZvlad
udevs saqarTvelos moqmedi kanoni `sajaro samsaxuris
Sesaxeb~. aseve gaTvaliswinebulia saqarTvelos parla-
mentSi Setanili kanonproeqti `sajaro samsaxuris Ses-
axeb~.
warmodgenili koncefciis Tanaxmad, sajaro samsax-
uris modeli efuZneba profesiuli sajaro moxelis in-
stituts. tradiciuli biurokratiuli modelis gver-
diT, `marTvis axali modelis~ ZiriTadi aspeqtebis gaT-
valiswinebiT, unda Seiqmnas politikuri zegavlenisagan
damoukidebeli marTvis ganxorcielebis meqanizmebi.
sajaro samsaxuris Sesaxeb kanonma unda gansazRvros
profesiuli sajaro moxelis samarTlebrivi statusi da
Seqmnas misi samarTlebrivi dacvis meqanizmebi.
sajaro samsaxuris Sesaxeb kanonma unda gansazRvros
sajaro samsaxuris sistema, sajaro samsaxuris klasifi-
kacia, sajaro samsaxuris karieris principis Sesabamisad
gavlis wesi, sajaro mosamsaxureTa socialuri dacvis
garantiebi, sajaro mosamsaxureTa ganaTlebis, momza-
debisa da gadamzadebis sitema. sajaro samsaxuris siste-
mis funqcionirebis uzrunvelyofis mizniT unda Seiqm-
nas sajaro samsaxuris sabWo, romelic aRWurvili iqneba
realuri uflebamosilebebiT, raTa xeli Seuwyos mmarT-
velobis erTiani standartebis danergvas sajaro samsax-
urSi.
sajaro samsaxuris Sesaxeb moqmedi kanoni formal-
urad cnobs sajaro moxelis instituts, moxelisa, ro-
-5-
7. melic iniSneba uvadod, Tumca kanoni ar gansazRvravs im
samarTlebriv garantiebs, romelic Sinaarss SesZenda am
instituts.
saqarTvelos parlamentSi Setanili kanonproeqti
uars ambobs profesiuli sajaro moxelis institutze
da samoxeleo samarTlebrivi urTierToba gadaჰyavs sax-
elSekrulebo urTierTobaze. rogorc kanonproeqtis
dasabuTebaSi vkiTxulobT, koncefcia efuZneba `axali
marTvis~ modelis elementebs, rac gulisxmobs kerZo se-
qtoris elementebis Semotanas sajaro samsaxurSi.
`sajaro samsaxuris Sesaxeb~ kanoni miRebuli iqna
1997 wlis 31 oqtombers da masSi dRemde 74-jer Sevida
cvlilebebi da damatebebi. TiToeuli cvlileba atareb-
da fragmentul xasiaTs, emsaxureboda mimdinare poli-
tikuri miznebis miRwevas da, amdenad, ar iyo sajaro
samsaxuris Tanamedrove koncefciis Sesabamisi kanonis
Camoyalibebisken gadadgmuli nabiji.
sajaro samsaxuris reformis kompleqsurobis gaT-
valiswinebiT, mniSvnelovania politikuri kursis gansaz-
Rvra saxelmwifo funqciebTan mimarTebiT. ekonomikuri
krizisisa da saxelmwifo biujetis deficitis gaTval-
iswinebiT, aqtualuri xdeba `gansaxelmwifoebriobis~
Tema. sakiTxi exeba, erTi mxriv, saxelmwifo mosaxurebis
sferos axleburad gaazrebas da, meore mxriv, misi ganx-
orcielebis efeqturi organizaciuli strategiis Cam-
oyalibebas. aRniSnuli miznis miRwevis saSualebas war-
moadgens `privatizacia~. saxelmwifo funqciebis priva-
tizaciis procesSi, pirvel rigSi, unda ganisazRvros
is aqtiurobebi, romelTa gansaxelmwifoebriobac unda
moxdes kerZo seqtoris sasargeblod. meore didi nawili
RonisZiebebisa, romelic eqceva saxelmwifo funqci-
is cnebis qveS, unda gaiyos sam nawilad: 1. saxelmwifo
funqciebi, romelic xorcieldeba mxolod saxelmwifo
organoebis mier; 2. saxelmwifo funqciebi, romelic
-6-
8. xorcieldeba saxelmwifos mier organizaciuli mowyo-
bis kerZo-samarTlebrivi formis gamoyenebiT da 3. sax-
elmwifo funqciebi, romelic xorcieldeba kerZo subi-
eqtebis mier. `sajaro samsaxuris Sesaxeb~ kanonis mowes-
rigebis farglebSi eqceva mxolod pirveli nawili, Tum-
ca, danarCeni samic ar aris naklebad saintereso, Tundac
imis gaTvaliswinebiT, rom kerZo samarTlebrivi formis
gamoyenebis an kerZo pirebis mier sajaro funqciebis
ganxorcielebis dros warmoSobili zianis anazRaurebis
sakiTxi saWiroebs naTlad mowesrigebas.
saxelmwifo funqciaTa gaazrebis konteqstSi unda
daisvas sakiTxi, Tu ramdenad aris aucilebeli saxelm-
wifo organoebis (Sesabamisad, iq dasaqmebuli sajaro
moxeleebis) mier konkretuli funqciis ganxorcieleba
(mag., Sss-s sakuTrebis dacvis policia), rodesac aRniS-
nuli funqcia imave xarisxiT da naklebi danaxarjebiT
SeiZleba Sesruldes kerZo pirebis mier. sajaro samsax-
uris sistema im SemTxvevaSi aris efeqturi, rodesac sax-
elmwifo koncentrirebulia mxolod arsebiTi sakiTxebis,
rogorc sakuTari funqciis, saxelmwifo organoebis meS-
veobiT gadaWrisaken. sajaro samsaxuri da misi ZiriTadi
instituti _ `profesiuli moxele~ _ aris is ZviradRire-
buli resursi, romelsac sWirdeba gafrTxileba da swo-
rad gamoyeneba, raTa miviRoT danaxarjebis Sesabamisi
Sedegi.
sajaro samsaxuris koncefcia, rogorc saxelmwifoe-
brivi mowyobis politikuri xedvis erTi konkretuli
sfero, moicavs mxolod sajaro samsaxuris mowyobis
ZiriTad elementebs da misi warmatebulad ganxorciele-
ba damokidebulia saerTo politikis sworad gaazrebaze.
-7-
9. 2. sajaro samsaxuris reformirebis
ZiriTadi orientirebi saqarTveloSi
ganviTarebul qveynebSi sajaro administraciis re-
formis mTavari orintirebis gansazRvram cxadi gaxada,
rom yovel reformas konkretuli sazogadoebrivi gan-
viTarebis adekvaturi gamowvevebi udevs safuZvlad.
saqarTveloSi sajaro administraciis reformis strate-
giuli mimarTulebebis dadgenisTvis es, pirvel rigSi,
niSnavs konkretuli istoriuli situaciis pragmatul
analizs da realobidan gamomdinare reformebis prior-
itetebis gansazRvras.
sabWoTa kavSiris daSlidan `vardebis revoluciamde~
(2003 w.) postkomunistur saqarTveloSi saxelmwifo da
misi administraciuli struqturebi, ZiriTadad, sab-
WoTa kavSirSi danergili muSaobis stiliTa da formiT
ganagrZobda saqmianobas. sabWoTa administracia imiT
gamoirCeoda, rom igi sazogadoebrivi urTierTobis
TiTqmis yvela sferos aregulirebda. saxelmwifos am
yovlismomcveli regulirebis moTxovnebs sajaro admin-
istraciul struqturebSi dasaqmebuli personalis didi
`armia~ akmayofilebda, romlis Senaxvac saxelmwifos
udidesi Tanxebi ujdeboda. `vardebis revoluciamde~
postkomunistur saqarTveloSi saxelmwifo struqtureb-
Si dasaqmebul pirTa raodenoba ZiriTadad SenarCunda,
Tumca, ukve Zalian mcire saxelfaso ganakveTebiT, rom-
liTac elementaruli sayofacxovrebo moTxovnilebis
dakmayofilebac ki SeuZlebeli iyo. amitom am periodSi
sajaro moxeleTa arsebobis umTavres wyarod korufcia
iqca. saxelmwifosa da misi administraciis safuZvels
araformaluri institutebi, korufcia da klienteliz-
-8-
10. mi warmoadgenda. igi Zalian waagavda feodaluri tipis
saxelmwifos, sadac saxelisuflebo struqturas piradi
urTierTobebi gansazRvravda. aseT pirobebSi postko-
munistur saqarTveloSi saxelmwifosa da sajaro admin-
istraciis reforma aqtualur Temad sinamdvileSi aras-
dros qceula.
dRes saqarTveloSi politikis mTavari amocana aris
demokratiuli da samarTlebrivi saxelmwifos princi-
pebis Sesabamisi institutebis, maT Soris, damoukidebe-
li sajaro administraciis, Camoyalibeba. saqarTvelom
saxelmwifosa da sajaro administraciis reformireba im
instituciuri sawyisebiT unda daiwyos, riTac daiwyo
ganviTarebul qveynebSi Tanamedrove saxelmwifos Camo-
yalibeba, kerZod, demokratiuli samarTlebrivi saxelm-
wifos SeqmniT.
saqarTveloSi saxelmwifosa da sajaro administra-
ciis reformis mTavar orientirebs gansazRvravs evro-
pis samezoblo politikis farglebSi saqarTvelosTvis
SemuSavebuli samoqmedo gegma. aRniSnuli dokumentis
mixedviT, evrokomisia sxvadasxva sferoSi iTvaliswinebs
saqarTvelosTvis finansur mxardaWeras. pirvel adgils
ikavebs demokratiis, samarTlebrivi saxelmwifosa da
kargi mmarTvelobis (`Good Governance~) uzrunvelyofa.
am etapze saqarTveloSi aucilebelia demokratiuli da
samarTlebrivi saxelmwifosTvis damaxasiaTebeli insti-
tuciuri safuZvlebis Seqmna da mxolod amis Semdeg _
mowinave qveynebis saxelmwifosa da sajaro administra-
ciis ganviTarebis Tanamedrove tendenciebis gaTval-
iswineba.
aRniSnuli winapirobebis uzrunvelyofis gareSe,
ganviTarebuli qveynebidan garkveuli koncefciebis Tu
modelebis saqarTveloSi brmad gadmotana ar mogvcems
dadebiT Sedegs. noyieri niadagis gareSe, konkretuli
realobis gauTvaliswineblad, saqarTveloSi maTi dan-
-9-
11. ergvis mcdeloba usargeblo iqneba.
marTalia, `vardebis revoluciis~ Semdeg saqarT-
veloSi saxelmwifosa da sajaro administraciis re-
formirebis kuTxiT mniSvnelovani nabijebi gadaidga,
rogoricaa zedmeti Statebis gauqmeba, korufciasTan
brZola, xelfasebis momateba, samuSao infrastruqturis
gaumjobeseba da sxv., magram aucilebelia sajaro sam-
saxuris ganviTarebis erTiani strategiis Camoyalibeba,
romelic instituciuri reformebis ganxorcielebaze
iqneba orientirebuli.
saqarTvelos politikur-administraciuli sistema
jer kidev ar aris myari. gansakuTrebiT TvalSisace-
mia saxelmwifo institutebis damoukideblobis daba-
li xarisxi, saxelmwifo saqmianobaSi moqalaqeTa Tana-
monawileobis SezRuduloba, demokratiuli kontrolis
sistemis sisuste. saxelmwifo moxeleTa muSaobis sti-
li gamoirCeva mkacri centralizmiT, efeqtiani dageg-
marebisa da kontrolis deficitiT. personalis sferoSi
naTlad Cans TanamSromelTa kvalifikaciis dabali done,
klientelizmi da partiuli patronaJi.
aRniSnuli realobis gamo, mowinave qveynebis saxelm-
wifosa da sajaro administraciis Tanamedrove koncef-
ciebis upirobo danergva saqarTveloSi iqneba kontra-
produqtiuli. amis sailustraciod axali sajaro mene-
jmentis koncefciis saqarTvelos dRevandel pirobebSi
ganxorcielebis perspeqtivis warmoCena dagvexmareba.
aRniSnuli koncefciis ganxorcieleba, pirvel rigSi,
SesaZlebelia kargad funqcionirebadi sabazro ekonomi-
kis pirobebSi, sadac uzrunvelyofilia kerZo sakuTrebis
dacva da saxelSekrulebo avtonomia, gansakuTrebiT ki
_ damoukidebeli sasamarTlo xelisuflebis pirobebSi.
transformaciis procesSi myofi qveynisTvis, rogor-
ic saqarTveloa, tipuria is faqti, rom ekonomika bo-
lomde ar aris saxelmwifo regulaciisgan Tavisufali.
- 10 -
12. formaluri institutebis nacvlad Zlieria araformal-
uri urTierTobebi, patronaJi. aseTi realoba saTanado
niadags ar qmnis axali sajaro menejmentis koncefciis
srulyofili ganxorcielebisaTvis, romlis erT-erT
mTavar princips warmoadgens kerZo struqturebisTvis
sajaro amocanebis rac SeiZleba metad gadacema.
axali sajaro menejmentis koncefciis ganxorcielebi-
sTvis aucilebeli winapirobaa Zlieri, ganxorcielebis
unaris mqone saxelmwifo, damoukidebeli sakanonmdeblo
da sasamarTlo xelisuflebis sistemiTa da kompeten-
turi, politikurad neitraluri sajaro administraciis
arsebobiT. gansakuTrebiT paralamentma, rogorc da-
moukidebelma politikurma institutma, unda uzrunve-
lyos sajaro administraciis Zalauflebis balansi. am-
denad, axali sajaro administraciis koncefciis mTavari
orientiri – moqnili saxelmwifo _ ar niSnavs saxelmwi-
fos dasustebas, aramed, piriqiT, gulisxmobs Zlier in-
stitutebs, romlebic demokratiuli da samarTlebrivi
saxelmwifos princips Seesabameba.
amasTan, axali sajaro menejmentis koncefciis zo-
gierTi elementis ganxorcieleba, ramdenadac kargad ar
unda JRerdnen isini rotorikis doneze, Camoyalibebis
procesSi myofi saqarTvelos dRevandeli politikur-ad-
ministraciuli sistemisTvis safrTxis Semcveli ufroa.
erTi SexedviT, sajaro administraciis farglebSi pasux-
ismgeblobis decentralizacia, qvemdgomi rgolebisTvis
meti avtonomiis miniWeba Sesabamisi biujetis gamoyofiT
SeiZleba pozitiurad Sefasdes, magram susti saxelmwifo
struqturebis pirobebSi igi xels Seuwyobs, erTi mxriv,
dekoordinacias da, meore mxriv, korufcias. Tavad gan-
viTarebul saxelmwifo struqturebSi decentraliza-
ciis praqtikis danergva naTelyofs, rom sinamdvileSi
calkeul organoebs Soris koordinaciis problemam da
korufciam iCina Tavi.
- 11 -
13. naklebi safrTxis Semcvelia reformis is elementebi,
romlebic sajaro administraciis saqmianobaSi moqalaqe-
Ta Tanamonawileobas iTvaliswinebs, iqneba es mrgvali
magidis, gamokiTxvebisa Tu komunikaciis sxva formebiT,
Tumca, amisaTvis aucilebelia, rom saxelmwifoSi arse-
bobdes demokratiis maRali xarisxi, samoqalaqo sazoga-
doebis TviTorganizaciis, sakuTar Tavze meti pasux-
ismgeblobis aRebis kultura. winaaRmdeg SemTxvevaSi,
didia imis albaToba, rom moxdes saxelmwifo xelisu-
flebis mier moqalaqeTa Tanamonawileobis manipulacia
da maTi sakuTari Zalauflebis interesebisadmi daqvem-
debareba. myari demokratiuli institutebis gareSe,
susti samoqalaqo sazogadoebis pirobebSi, aRniSnuli
reformis elementebi kargaven Tavis daniSnulebas.
yovelive zemoTqmulidan gamomdinare, saqarTveloSi
saxelmwifosa da sajaro administraciis reformirebi-
sTvis, pirvel rigSi, aucilebelia, strategiuli prior-
itetebis gansazRvra da maTi ganxorcieleba. es politi-
kis prerogativaa. sajaro administraciis reformirebi-
sTvis pragmatuli da mizanmimarTuli politika, pirvel
rigSi, orientirebuli unda iyos demokratiuli da
samarTlebrivi saxelmwifos instituciuri infrastruq-
turis Seqmnaze. ganviTarebuli qveynebis saxelmwifosa
da sajaro administraciis modernizaciis Tanamedrove
tendenciebi upirobod ki ar unda gadmoviRoT, aramed
reformis calkeuli elementis danergvis saWiroeba
konkretuli situaciis analizze dafuZnebulma sarge-
blianobam unda ganapirobos.
- 12 -
14. 3. ucxouri gamocdileba
sajaro samsaxuris reforma aris dinamikuri proce-
si, romelic, sazogadoebrivi gamowvevebis Sesabamisad,
miznad isaxavs administraciis qmedunarianobisa da pa-
suxismgeblobis amaRlebas.
sajaro samsaxuris reformebi yovelTvis misi kla-
sikuri funqciebis, kerZod, dagegmarebis, organizaciis,
personalis, gadawyvetilebis miRebis, finansebisa da
kontrolis, farglebSi xorcieldeba. sajaro samsaxuris
TiToeuli reforma aris aRniSnuli funqciebis optimi-
zaciis konkretuli gegma, romelic garkveuli saxelmZ-
Rvanelo orientirebiT aris ganpirobebuli. Tavad re-
formis es ZiriTadi orientirebi saxemwifos konkretuli
gagebidan gamomdinareobs.
am TvalsazrisiT, mniSvnelovania ganviTarebuli
qveynebis gamocdilebis Seswavla. is naTelyofs, rom
sajaro samsaxuris reforma yovelTvis ganpirobebulia
saxelmwifos axali koncefciiT. es gamocdileba gvac-
nobs, aseve, Tanamedrove sajaro administraciis ganviTa-
rebis tendenciebs msoflioSi da iZleva saqarTveloSi
misi ganxorcielebis Teoriul safuZvels.
marTalia, mowinave qveynebis sajaro samsaxuris re-
formebis gacnobis TvalsazrisiT, saqarTvelos evro-
puli orientaciidan gamomdinare, gansakuTrebuli yur-
adReba klasikur-evropuli administraciis ganviTarebas
daeTmoba, magram es ganviTareba, garkveuli Tavisebure-
bebis miuxedavad, zogadad asaxavs msoflios ganviTa-
rebuli qveynebis sajaro administraciis reformirebis
saerTo elementebs.
- 13 -
15. 3.1. biurokratia
veberiseuli klasikur-biurokratiuli sajaro ad-
ministraciis saqmianobaSi TvalSisacemia kanonis uzenae-
soba da kompetenciebis mkacri gansazRvra. TviTneburi
mmarTvelobis formebisgan gasxvavebiT, sadac adminis-
traciis moxele sajaro resursebs sakuTari Sexedulebi-
samebr gankargavs da sadac garkveuli Tanamdebobis da-
kaveba nepotizms, klientelizms an korufcias ukavSird-
eba da ukontroloba sufevs, klasikur-biurokratiuli
modelis farglebSi sajaro administraciis mTeli saqmi-
anoba samarTlebrivi uflebamosilebebiTaa dadgenili,
ganawilebuli da gakontrolebuli.
veberiseuli biurokratiuli organizacia gamoxat-
ulebas hpovebs, erTi mxriv, piramidis msgavs ierarqiul
mowyobaSi da, meore mxriv, Sidaorganizaciuli proce-
durebis standartizaciaSi. ierarqiuli mowyobis Tval-
sazrisiT, biurokratiuli administracia xasiaTdeba
Sromis mkacri ganawilebiTa da specializaciiT. swored
aqedan gamomdinareobs garkveuli sferoebis mixedviT
sajaro moxeleebis dasaqmebisTvis specialuri kompeten-
ciis (codnisa da gamocdilebis) arsebobis aucilebloba.
amasTan, biurokratiul organizaciaSi TiToeuli orga-
nizaciuli erTeuli zemdgomi erTeulis daqvemdebare-
baSia.
biurokratiuli organizaciis Sida procedurebis
daxasiaTebisas aRsaniSnavia administraciuli saqmiano-
bis mkacri standartizacia da garkveul Sinaganawesebze
damokidebuleba. aRniSnuli saqmianoba xorcieldeba mx-
olod werilobiTi formiT, rac xels uwyobs mis gam-
Wirvalobasa da gakontrolebas. ierarqiulobasTan da
specializaciasTan erTad, organizaciis aseTi Sida pro-
cedurebi karg safuZvels iZleva sajaro administraciis
demokratiuli da samarTlebrivi saxelmwifos Sesabamisi
- 14 -
16. marTvisa da kontrolisaTvis.
biurokratiuli administraciis erT-erTi mTavari
damaxasiaTebeli niSani misi personalis profesionalizmi
da kompetenturobaa. profesiuli saqmianoba `sicocxlis
manZilze~, uvadod xorcieldeba. aRniSnuli principi sa-
jaro moxeleTa piradi interesebis gaTvaliswinebiT ki
ar aris nakarnaxevi, aramed maTi profesiuli damoukide-
blobis gamyarebisTvisaa gamiznuli, rac, saboloo jamSi,
sajaro administraciis instituciur ganmtkicebas isax-
avs miznad. sajaro moxelis profesiuli winsvla kari-
eris princips efuZneba, romelic maTi kvalifikaciis
mudmivad amaRlebas iTvaliswinebs. fuladi anazRaureba
xdeba winawar dadgenili saxelfaso ganakveTiT. sajaro
moxele valdebulia, miukerZoeblad ganaxorcielos Ta-
visi profesiuli saqmianoba. es valdebuleba zemdgomi
piris mimarT erTgulebaSi ki ar unda gamoixatebodes,
aramed institutis mimarT damokidebulebaSi, ramac, sab-
olood, politikisagan biurokratiuli organizaciis
damoukidebloba unda uzrunvelyos.
biurokratiuli organizaciis saqmianoba moqalaqee-
bisaTvis winaswar gaTvladia, radgan igi mxolod kanonis
safuZvelze xorcieldeba. is, Tu ramdenad kanonismieria
calkeuli administraciuli qmedeba, SeiZleba sasamarT-
los gziT gakontroldes. biurokratiuli administra-
ciis werilobiTi formiT muSaoba amis karg safuZvels
iZleva. sasamarTlo kontrolTan erTad, ierarqiuli or-
ganizaciisTvis mniSvnelovania saparlamento kontrolis
principis arseboba. calkeulma ministrma unda uzrun-
velyos, rom uwyebis farglebSi misi brZanebebi konsti-
tuciisa da kanonis Sesabamisad Sesruldes. winaaRmdeg
SemTxvevaSi, misi politikuri pasuxismgeblobis sakiTxi
dadgeba.
biurokratiuli organizaciis zemoT moyvanili el-
ementebis mixedviT SesaZlebelia dajamdes, Tu ra niS-
- 15 -
17. nebiT gansxvavdeba demokratiuli da samarTlebrivi sax-
elmwifos principis safuZvelze momuSave Tanamedrove
biurokratia ganuviTarebeli administraciis modelisa-
gan. ganuviTarebeli administracia pirovnul Zalaufle-
basTanaa gaigivebuli, maSin, rodesac Tanamedrove bi-
urokratiul modelSi administracia saxelmwifo insti-
tutis saxiT aris warmodgenili. ganuviTarebeli admin-
istraciisTvis damaxasiaTebelia moxeleTa TviTneboba,
maTi sakuTari interesebis win dayeneba, ukontroloba.
ganviTarebuli biurokratiisTvis ki _ muSaobis mkacri
formalizmi, moxeleTa profesionalizmi, instituciuri
damoukidebloba da saqmianobis rogorc sasamarTlo, ise
sistematuri ierarqiuli kontroli.
amdenad, sajaro administraciis biurokratiuli
modeli saukeTeso pasuxi iyo meore msoflio omis Semd-
gom evropaSi sazogadoebriv gamowvevaze, romlis mTavar
mizans demokratiisa da samarTlebrivi saxelmwifos ganx-
orcieleba warmoadgenda. am models dResac ar daukar-
gavs Tavisi mniSvneloba. marTalia, misi reformireba da
optimireba administraciuli politikis dRis wesrigSi
mravaljer damdgara, magram alternatiuli modeliT
misi sruli Secvla SeuZlebelia. biurokratiuli mod-
elis aseTi warmateba imiT aixsneba, rom igi, uwinaresad,
maRalganviTarebuli samarTlebrivi da instituciuri
kulturis nayofia da ara mxolod organizaciuli kat-
egoria.
3.2. aqtiuri saxelmwifo
samociani wlebis Sua periodidan evropaSi saxelmwi-
fosa da sajaro administraciis reformis ZiriTadi ori-
entiri Seicvala. germanul administraciul mecnierebaSi
es etapi „aqtiuri saxelmwifos“ an „aqtiuri politikis“
- 16 -
18. saxeliT aris cnobili. saxelmwifos axali koncefcia
evropaSi imJamindeli pirveli seriozuli ekonomikuri
krizisiT iyo ganpirobebuli.
axali SexedulebiT, ekonomikuri krizisis Tavidan
acilebis saSualebas aqtiuri saxelmwifo warmoadgen-
da, rac saxelmwifos mxridan TiToeulis mimarT ufro
met mzrunvelobas, xolo ekonomikis mimarT ufro met
dagegmarebas gulisxmobda. saxelmwifos SesaZleblobe-
bi did optimizmTan iyo dakavSirebuli. am optimizmis
Sesabamisad, saxelmwifo ufro meti ZalisxmeviT unda
Careuliyo sazogadoebriv urTierTobebSi. meti dageg-
marebis politikiT mas unda gamoesworebina sabazro eko-
nomikis „xarvezebi“ da mniSvnelovani Sesworebebi unda
Seetana masSi.
istoriulma ganviTarebam cxadyo aqtiuri saxelm-
wifos SezRuduli SesaZleblobebi. me-20 saukunis sa-
mocdaaTiani wlebis bolos man Tavisi kariera daasrula.
morigma ekonomikurma krizisma naTeli gaxada, rom sax-
elmwifom imaze meti aiRo sakuTar Tavze, vidre realu-
rad SeeZlo.
3.3. moqnili saxelmwifo
moqnili saxelmwifos idea me-20 saukunis samocdaa-
Tiani wlebis bolodan iqca saxelmwifosa da sajaro
administraciis reformierebis mTavar orientirad.
misi ganviTareba SeiZleba or etapad daiyos. pirveli
etapi moicavs saxelmwifos neoliberalur kritikas,
xolo meore etapi ukavSirdeba axali sajaro menejmen-
tis warmoSobas, romelic saerTaSoriso enaze `New Publik
Management~-is saxeliT aris cnobili.
- 17 -
19. 3.3.1. saxelmwifos neoliberaluri kritika
XX saukunis 70-iani wlebis bolosTvis ganviTarebul
qveynebSi gavrceleba daiwyo saxelmwifos neoliberal-
urma kritikam, romlis mixedviT, socialur-ekonomikuri
progresis mTavar Semaferxebel faqtors arsebuli bi-
urokratiuli saxelmwifo sistema warmoadgenda. saerTa-
Soriso specialur literaturaSi igi TetCerisa (Thatch-
erism 1978 wlidan) da reiganis (Reagonomics 1980 wlidan)
ekonomikur programebs ukavSirdeba.
aRniSnuli koncefciis mixedviT, gasakuTrebuli kri-
tikis obieqti gaxda is garemoeba, rom saxelmwifo sul
ufro da ufro meti amocanis Sesrulebas iRebda sakuTar
Tavze, rasac saxelmwifo biujetis xarjviTi nawilis
gazrda, biurokratiuli aparatis gadideba, kanonebis si-
Warbe da detaluri regulirebis tendencia mohyva. yove-
live amis Sedegad ki moqalaqe da kerZo biznesi zaral-
deboda. mewarmis Tavisufleba zomaze metad izRudeboda
da is saxelmwifo biurokratiaze damokidebuli xdeboda.
am tendeciis sapirispirod, iseT iniciativebs mien-
iWa upiratesoba, romelTac sajaro administraciisa da
kanonmdeblobis gamartiveba hqondaT miznad dasaxuli.
neoliberaluri reformebis ganxorcielebis Sedegad
saxelmwifo da misi sajaro administracia unda gamx-
dariyo ufro moqnili da martivi. is rac SeiZleba na-
klebad unda Careuliyo ekonomikur procesebSi, unda
daezoga meti Tanxa, unda Seemcirebina personali da es-
aubra martivi sakanonmdeblo eniT. yovelive amis ganx-
orcieleba `moqnili saxelmwifos~ pirvel etapze (me-20
saukunis oTxmociani wlebis dasrulebamde) ZiriTadad
Sidaorganizaciuli tradiciuli marTvis meqanizmebisa
da struqturebis SenarCunebiT hqondaT warmodgenili.
am etapisTvis isini ar gamxdara kritikis obieqtebi.
- 18 -
20. 3.3.2. axali sajaro menejmenti (NPM)
me-20 saukunis oTxmociani wlebis bolos ganviTare-
buli qveynebis saxelmwifosa da sajaro administraciis
reformirebis ZiriTad orientirad, marTalia, kvlav
moqnili saxelmwifos idea da misi amocanebi – sajaro
administraciis gamartiveba, gansaxelmwifoebrioba da
arabiurokratiuloba _ rCeba, magram ukve tradiciuli
marTvis formebis Secvlis moTxovniT. amisaTvis axali
sajaro menejmentis koncefcia aqcents akeTebs kerZo
seqtoris marTvis Taviseburebebze da misi gamocdile-
bidan iZens sajaro administraciis reformirebisTvis
aucilebel codnas. aRniSnuli koncefcia Tavdapirve-
lad imdenad popularuli gaxda mTel msoflioSi, rom
qveynebi, sadac administraciis reformebi dRis wesrigSi
idga, misi gavrcelebis erTgvarma eiforiamac ki moicva.
igi dResac samecniero ganxilvis aqtualuri Temaa, ami-
tom mis gadmocemas ufro meti yuradReba daeTmoba.
a) ZiriTadi Tezisebi
axali sajaro menejmenti tradiciuli biurokratiis
qmedunarianobas eWvqveS ayenebs da administraciisTvis
sruliad axal struqturas da axali muSaobis stils ani-
Webs upiratesobas.
axali sajaro menejmentis mixedviT, politika de-
talurad ki ar unda marTavdes sajaro administracias
samarTlebrivi normebisa da biujetis mkafiod gansaz-
Rvruli muxlebis meSveobiT, aramed is, ZiriTadad, unda
Semoifarglos, erTi mxriv, administraciisTvis zogadi
miznebis, strategiis an garkveuli standartebis gansaz-
RvriT da, meore mxriv, iseTi biujetis dadgeniT, ro-
melic ar iqneba winawar detalurad gawerili da amiT
administracias dautovebs biujetis sakuTari pasux-
ismgeblobiT gamoyenebis SesaZleblobas. amdenad, poli-
tikasa da sajaro administracias Soris xelisuflebis
- 19 -
21. biT, is aqcents akeTebs swraf da moqnil saqmiswarmoebaze,
sadac Semcirebuli iqneba procesebis standartizacia,
sadac naklebi iqneba Sromis danawileba sxvadasxva gan-
yofilebaSi da aseve Semoklebuli iqneba saqmiswarmoebis
xangrZlivoba.
sajaro administraciis Sida procesebis TiToeuli
monawile (TanamSromeli), pirvel rigSi, ganixileba, ro-
gorc Sida klienti. TanamSromlebi erTmaneTs erTgvar
momsaxurebas uweven, rogorc klientebi, ramac samsax-
urSi sabolood erTiani jaWvuri procesis optimizacia
unda uzrunvelyos. amiT izrdeba organizaciaSi TanamS-
romlobis xarisxi da, aseve, TiToeulis erTian procesSi
Tanamonawileobis Segneba. amas emateba sajaro adminis-
traciis Sida procesebis gare klientze (moqalaqeze)
orientacia, rac imas niSnavs, rom ZiriTadad moqalaqis
interesebis maqsimaluri gaTvaliswinebiT unda iyos uz-
runvelyofili organizaciaSi procesebis optimizacia.
tradiciulad, sajaro administracia struqturu-
lad warmodgenilia mravali ganyofilebiTa Tu samsaxu-
riT, romlebic xSirad muSaobis biurokratiuli stiliT
gamoirCevian. klientis (moqalaqis) konkretuli proble-
mis faqtobrivi Semadgenloba ki, romlis mosagvarebla-
dac is sajaro administracias mimarTavs, xSirad dayo-
fas ar eqvemdebareba. amitom, klientis interesebidan
gamomdinare, mniSvnelovania, rom sajaro administraciam
misi saqme erTiani, swrafi, moqnili momsaxurebiT uz-
runvelyos. am mizans emsaxureba klientis erTi xelidan,
erTi fanjridan momsaxurebis gawevis principi (one stopp
agency; Bürgerbüros).
moqalaqeebisTvis, erTiani momsaxurebis centrebis
SeqmnasTan erTad, mniSvnelovania administraciis muSao-
baSi maTi Tanamonawileobis uzrunvelyofac. am mizans
emsaxureba sajaro administraciasa da moqalaqeTa Soris
TanamSromlobis is organizaciuli formebi, romlebic
- 23 -
22. mrgvali magidis, moqalaqeTa gamokiTxvis, sajaro admin-
istraciis werilobiTi kritikis Tu sxva saxiT aris praq-
tikaSi cnobili. aseTi TanamSromlobis farglebSi ganx-
ilvis sagani SeiZleba iseTi mniSvnelovani Temac iyos,
rogoricaa administraciuli momsaxurebis (produqtis)
Rirebuleba da xarisxi. TanamSromlobis TiToeuli ase-
Ti forma uzrunvelyofs moqalaqis (klientis), rogorc
inovatoris, monawileobas sajaro administraciis mod-
ernizaciasa da misi praqtikis daxvewaSi.
klientze orientacia sajaro administraciisTvis
niSnavs momsaxurebis mudmiv gaumjobesebas, inovacias.
momsaxurebis xarisxis sazomi unda iyos klientis kmayo-
fileba. amitom sajaro administraciam unda Seqmnas mo-
qalaqisaTvis momsaxurebis iseTi pirobebi, romelic mas
naklebi danaxarjebiTa da drois umokles monakveTSi
saWiro momsaxurebas sTavazobs. magaliTisTvis, aRsaniS-
navia piradobis mowmobis gacemis iseTi praqtika, rode-
sac administracia moqalaqes winaswar atyobinebs, Tu
rodis gauva vada Zvel piradobis mowmobas da ra sabuTe-
bia saWiro axlis misaRebad.
sajaro administraciasa da moqalaqes Soris urT-
ierTobis gamartivebasa da momsaxurebis gaumjobesebaSi
udides rols TamaSobs Tanamedrove teqnologiuri miR-
wevebis efeqtiani gamoyeneba. internetis saSualebiT ad-
ministraciis mier moqalaqisaTvis informaciis miwodeba
an misTvis konkretuli momsaxurebis ganxorcieleba aris
klientze orientirebuli administraciis mniSvnelovani
elementi.
d) decentralizebuli pasuxismgebloba da centraluri
marTva
axali sajaro administraciis koncefciaSi gansa-
kuTrebuli adgili ukavia pasuxismgeblobis decentral-
izacias. es exeba, erTi mxriv, rogorc politikisa da sa-
- 24 -
23. jaro administraciis, ise uSualod sajaro administra-
ciis farglebSi xelmZRvanel rgolsa da qvemdgom rgols
Soris urTierTobis sakiTxs.
aRniSnul urTierTobebSi did mniSvnelobas iZens
erTgvari sakontraqto menejmenti. politikuri xelmZ-
Rvaneloba da sajaro administracia Tanxmdebian imis
Sesaxeb, Tu ra produqti (momsaxurebis saxe, misi Rire-
buleba, xarisxi) ra moculobis biujetiT unda ganxor-
cieldes. dakisrebuli amocanebis Sesrulebis procesSi
administracia damoukidebelia. politikisTvis mTavaria
dasaxuli mizani da miRweuli Sedegi.
sakontraqto menejmentis principi moqmedebs Tavad
sajaro administraciis farglebSic. aq calkeuli or-
ganizaciuli qveda rgoli xelmZRvanelobisgan gansaz-
Rvruli momsaxurebis Sesasruleblad iRebs konkretul
davalebebs Sesabamisi biujetiT. davalebis SesrulebaSi
qveda rgoli sargeblobs didi avtonomiiT. metic, mis
farglebSi TiToeul TanamSromelsac ki miniWebuli aqvs
damoukidebloba garkveuli amocanebis Sesrulebisas.
amdenad, axali sajaro administraciis koncefciis Se-
sabamisad, sajaro amocanebis Sesasruleblad pasuxismge-
bloba decentralizebulia. amis mixedviT, marTva xor-
cieldeba ara zemodan dadgenili detaluri brZanebebiTa
Tu miTiTebebiT, aramed zemdgom da qvemdgom rgolebs
Soris saerTo miznebsa da Sedegebze miRweuli SeTanxme-
bebiT. marTvis decentralizeba iTxovs administraciis
farglebSi axali komunikaciisa da SeTanxmebis kulturas.
decentralizebuli pasuxismgebloba efeqtiani mar-
TvisTvis qvemdgomi rgolebis koordinaciis aucile-
blobas warmoSobs. calkeuli avtonomiuri erTeulebis
koordinacia miiRweva, erTi mxriv, saerTo orientirebis
gansazRvriTa da konkretul miznebze SeTanxmebiT,
xolo, meore mxriv, e.w. Semowmebis sistemis uzrunve-
lyofiT (Controlling) da perioduli saangariSo moxsenebe-
- 25 -
24. biT. aRniSnuli elementebi qmnis marTvisa da kontrolis
erTian process da amiT uzrunvelyofs decentralize-
buli administraciis erTianobas.
e) TanamSromelTa kvalifikacia da motivacia
axali sajaro menejmenti gasakuTrebul mniSvnelo-
bas aniWebs organizaciis TanamSromelTa kvalifikaciisa
da motivaciis amaRlebis sakiTxs. Tavdapirvelad axali
sajaro menejmentis koncefcia prioritets aniWebda or-
ganizaciaSi marTvis axali modelis SemoRebis teqnikur
mxareebs, magram male cxadi gaxda, romOorganizaciaSi
axali sajaro menejmentis modelis warmatebuli ganxor-
cieleba mniSvnelovanwilad iqneboda damokidebuli ima-
ze, Tu ramdenad SeZlebda igi dasaqmebul pirTa gonebisa
da gulis mogebas.
axali modelis srulfasovani ganxorcieleba Sesa-
Zlebelia TanamSromelTa Sesabamisi kvalifikaciisa da
motivaciis arsebobis SemTxvevaSi. aRniSnuli modelis
mixedviT, administracia pasiuri rolisgan unda gaTavi-
sufldes da igi SemoqmedebiT organod unda gardaiqm-
nas. es moTxovna administraciis personalisTvis gansa-
kuTrebuli gamowvevaa _ mas unda hqondes axali marTvis
modelis Sesabamisi codna da unari. swored aRniSnuli
codnis SeZenis Sedegad aris SesaZlebeli organizacia-
Si momsaxurebis donisa da gaweuli saqmianobis Sedegis
xarisxis amaRleba. is uzrunvelyofs, aseve, organizaci-
is maRal konkurentunarianobas.
saqmisadmi SemoqmedebiTi, inovaciuri midgoma zrdis
TanamSromelTa motivacias. sajaro administraciis far-
glebSi decentralizebuli pasuxismgeblobis SemoRebiT,
romelic TiToeuli TanamSromlisTvis meti moqmedebis
asparezs uzrunvelyofs, izrdeba dasaqmebuli persona-
lis kmayofileba. xelmZRvanelobasTan erTad miznebze Se-
Tanxmeba da perioduli TaTbirebi xels uwyobs imas, rom
- 26 -
25. TiToeulma TanamSromelma ukeT gaigos Tavisi saqmianobis
arsi da aRiqvas is, rogorc erTiani procesis ganuyofeli
nawili. klientze orientacia da sxva administraciasTan
konkurencia amaRlebs administraciis personalis Semoq-
medebiT potencials da misi momsaxurebis xarisxs.
axali sajaro administracis koncefcia dRis wesrig-
Si ayenebs organizaciaSi xelmZRvanelobis axali stilis
SemoRebis aucileblobas. ierarqiuli marTva, romelic
formaluri brZanebebis aRsrulebiT Semoifargleba da
TanamSromlebTan diskusias gamoricxavs, ver upasuxebs
marTvis axali modelis moTxovnebs. TanamSromlebTan in-
tensiur urTierTobaze damyarebuli marTvis stili ki
organizaciis xelmZRvanეlisagan iTxovs, rom man TanamS-
romlebs periodulad acnobos, Tu ra miznebs emsaxure-
bian erTad, rogor afasebs is maT saqmianobas da gan-
viTarebis ra perspeqtivebs xedavs momavalSi. yovelive
amisაTvis, aucilebelia organizaciaSi xelmZRvanelsa
da TanamSromlebs Soris konstruqciuli urTierTobis
praqtikis damkvidreba da ara mxolod qaRaldze gaweri-
li xelmZRvanelobis ZiriTadi mimarTulebebi.
marTvis axali modelis mixedviT, saqmianobis stand-
artizaciis, mkacri kontrolisa da undoblobis adgils
ikavebs ndobisa da pasuxismgeblobis kultura. kultu-
ris es cvla unda ganxorcieldes TiToeulis SegnebaSi.
am TvalsazrisiT, organizaciaSi gansakuTrebiT xelmZ-
Rvanelzea damokidebuli iseTi atmosferos Seqmna,
romelSic TiToeuli TanamSromeli sakuTar personalur
mniSvnelobasა da pasuxismgeblobas aRiqvams administra-
ciis warmatebuli saqmianobisTvis.
v) administracia, romelic swavlobs
administraciis biurokratiuli modelidan marTvis
axal modelze gadasvla Sesabamis kompetencias (cod-
nas, gamocdilebasa da unars) iTxovs. axali menejmen-
- 27 -
26. ti, ZiriTadad, ekonomiuri azrovnebiT gamsWvaluli da
klientze orientirebuli unda iyos. miznebze SeTanxmebi-
sa da sakontraqto marTvis stils unda Seesabamebodes
TanamSromlobaze agebuli xelmZRvanelobis stili. kom-
pleqsuri faqtobrivi Semadgenlobebis mosagvareblad
organizaciaSi saWiroa TiToeuli TanamSromlis gun-
duri muSaobisa da sistemuri azrovnebis unari. adminis-
traciis mudmivi dinamikuri ganviTarebisTvis aucilebe-
lia inovaciuri midgomebi.
aRniSnuli unaris gamomuSavebas administracia mx-
olod im SemTxvevaSi SeZlebs, rodesac misi TanamS-
romlebi axali moTxovnebis Sesabamisad swavloben, Tu
rogor Seasrulon maTze dakisrebuli funqciebi ufro
optimalurad. swavlis es procesi unda iyos sazogadoe-
brivi ganviTarebis dinamikis adekvaturi da maqsimalu-
rad unda pasuxobdes adamianebis mzard moTxovnebs.
TanamSromelTa Sesabamisi momzadebis programebis
paralelurad, administraciaSi, romelic mudmivi swav-
lis procesSi imyofeba, didi mniSvneloba eniWeba klient-
Ta da TanamSromelTa gamokiTxvis instituts. man unda
uzrunvelyos administraciis erTgvari TviTSemecnebis
procesi, romlis mixedviTac SesaZlebeli iqneba muSao-
baSi susti da Zlieri mxareebis analizi da samomavlo
orientirebis gansazRvra. am procesebis Sedegad yalib-
deba konkretuli proeqtebi da samoqmedo gegmebi, maT
Soris, moqalaqeTa monawileobiT.
reformebis ganxorcielebis procesSi TiToeuli ad-
ministracia sakuTar gamocdilebas iZens. sxvaTa gamoc-
dilebis gaziareba reformis warmatebisTvis mniSvnelo-
van winapirobas warmoadgens. administracia, romelic
swavlobs, sxvasac unda aswavlides. aRniSnuli procesi
kvalificiuri specialistebisa da mecnierebis monawile-
obiT sistemur xasiaTs iZens. es xels uwyobs adminis-
traciuli reformebis mecnierul ganzogadebas da karg
- 28 -
27. safuZvels qmnis rogorc nacionalur, ise saerTaSor-
iso doneze warmatebuli sajaro administraciis gamoc-
dilebis Sesaswavlad.
z) sazogadoebriv zemoqmedebaze orientirebuli admin-
istracia
axali sajaro menejmentis reformebis ganxor-
cielebis procesma cxadyo, rom marto kerZo seqtoris
marTvis elementebze orientacia, rogoricaa produqti,
klienti, Sidaorganizaciuli avtonomia da sxv., Sei-
cavs safrTxes, rom sajaro administraciis saqmianoba,
ZiriTadad, finansur da ekonomikur faqtorebze iqne-
boda damokidebuli. kerZo seqtorisgan gansxvavebiT,
sajaro administraciis mizans ar warmoadgens mogebis
miReba. amitom axali sajaro menejmentis reformebis mx-
olod wminda finansur-ekonomikuri kategoriebiT Semo-
fargvla srulad ver upasuxebda sajaro administraciis
daniSnulebas.
sajaro administraciis reformirebis yvela inicia-
tiva, maT Soris, axali sajaro menejmentis element-
ebis ganxorcieleba, maSin iqneba warmatebuli, rodesac
Tvalsawieridan ar daikargeba sajaro administraciis
saqmianobis sazrisi – calkeuli adamianisTvis, sazoga-
doebisTvis samsaxuri. sajaro administraciis nebismieri
saxis reformisTvis mniSvnelovania, Tu ra zemoqmedebas
iqoniebs dagegmili cvlilebebi sazogadoebriv ganviTa-
rebaze, sazogadoebaSi TiToeuli moqalaqis Tanacxovre-
baze.
demokratiul saxelmwifoSi sajaro administraciis
umTavresi amocana aris sazogadoebaSi saerTo sikeTis
uzrunvelyofa. am amocanas igi konstituciiT gansaz-
Rvruli ZiriTadi principebis Sesabamisad axorcielebs.
konkretul Sinaars is im miznebsa da programebSi iZens,
romlebic sxvadasxva sferoSi (socialuri, garemos dac-
- 29 -
28. vis, ganaTlebis, kulturis da sxv.) garkveuli politi-
kis gatarebaSi iCens Tavs. saboloo warmatebis sazomi
aris is, Tu ra zemoqmedeba iqonia reformis politikam
TiToeuli moqalaqis cxovrebis xarisxis amaRlebaze.
axali sajaro menejmentis koncefciisTvis es imas
niSnavs, rom sajaro administraciis reformirebi-
sas aucilebelia Sidaorganizaciuli aspeqtebis iseT
mTlianobaSi integrireba, romelic sajaro administra-
ciis mTavar daniSnulebas gamoxatavs. reformis Tval-
sawieri yovelTvis im saboloo Sedegze unda iyos kon-
centrirebuli, rasac adamianis pirobebis gaumjobeseba
hqvia. amis gauTvaliswineblad sajaro admistraciis
saqmianobis gaumjobesebis yoveli mcdeloba sakuTari
sawyisebidan izolaciis safrTxes Seicavs.
Sveicariasa da avstriaSi axali sajaro menejmentis
koncefcia Tavidanve swored am moTxovnebis Sesabamisi
iyo. aRniSnul qveynebSi igi zemoqmedebaze orientire-
buli administraciis cnebiT damkvidrda. es saxelwodeba
gamoxatavs im konceftualur xedvas, romlis mixedviTac
administraciis reformebis mniSvneloba imiT ganisaz-
Rvreba, Tu ra zemoqmedebas axdens igi calkeul moqa-
laqesa da sazogadoebaze. ganviTarebul qveynebSi axali
sajaro menejmentis Semdgomi ganviTareba swored am ten-
dencias usvams xazs.
- 30 -
29. 4. sajaro samsaxuris reformis
ZiriTadi aspeqtebi
4.1. sajaro samsaxuris ZiriTadi institutebi
`sajaro samsaxuris Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis
erT-erTi problemaa kanonis ZiriTadi cnebebisa da subi-
eqtebis bundovaneba. pirvel rigSi, unda ganisazRvros
kanonis moqmedebis sfero. es, Tavis mxriv, moiTxovs sax-
elmwifo samsaxuris, sajaro samsaxuris, sajaro mosam-
saxurisa da sajaro moxelis statusebis naTlad Camoya-
libebas.
koncefciis Tanaxmad, saxelmwifo samsaxuri aris
saqmianoba arCeviT an daniSvniT Tanamdebobaze im dawe-
sebulebaSi, romelic kanonmdeblobis safuZvelze axor-
cielebs sakanonmdeblo, aRmasrulebel an sasamarTlo
xelisuflebas, saxelmwifo zedamxedvelobas da kon-
trols, agreTve, saxelmwifo Tavdacvas.
saxelmwifo samsaxurs ewevian, agreTve, kerZo pirebi,
romlebic axorcieleben sajaro samarTlebriv ufle-
bamosilebebs maTTvis aseTi uflebamosilebis gadacemis
(delegirebis) safuZvelze.
koncefciis Tanaxmad, saxelmwifo samsaxuris sistema
Sedgeba oTxi jgufisagan:
1. saxelmwifo politikuri samsaxuri. saxelmwifo
politikur samsaxurs axorcieleben:
_ saqarTvelos prezidenti;
_ saqarTvelos parlamentis wevrebi;
_ saqarTvelos mTavrobis meTauri da wevrebi;
_ afxazeTisa da aWaris avtonomiuri respub-
- 31 -
30. likebis umaRlesi warmomadgenlobiTi orga-
noebis wevrebi;
_ afxazeTisa da aWaris avtonomiuri respub-
likebis aRmasrulebeli xelisuflebis umaR-
lesi organoebis xelmZRvanelebi da wevrebi;
_ adgilobrivi TviTmmarTvelobis warmomad-
genlobiTi organos wevrebi (administraciu-
li funqciis gareSe).
2. sajaro samsaxuri.
3. savaldebulo samxedro da alternatiuli samoqa-
laqo samsaxuri.
4. kerZo pirebis mier sajaro-samarTlebrivi ufle-
bamosilebis ganxorcieleba.
winamdebare koncefciis ganxilvis sagania sajaro
samsaxuri, romelic eqceva ,,sajaro samsaxuris Sesaxeb“
kanonis mowesrigebis farglebSi. sajaro samsaxurs axor-
cieleben sajaro mosamsaxure da sajaro moxele.
sajaro samsaxuri warmoadgens saxelmwifo samsax-
uris erT-erT konkretul formas. sajaro samsaxuris
cnebis dadgena SesaZlebelia gamoricxvis (subtraqciis)
meTodiT:
saxelmwifo samsaxurs – X = sajaro samsaxurs.
winamdebare koncefciis Tanaxmad, `sajaro samsax-
uris Sesaxeb~ kanonis TvalsazrisiT, sajaro samsaxurs
ar axorcieleben (formulaSi X-s warmoadgens):
_ saxelmwifo politikur samsaxurSi myofi pirebi;
_ pirebi, romlebic imyofebian savaldebulo samx-
edro an alternatiul samoqalaqo samsaxurSi;
_ kerZo pirebi, romlebic axorcieleben sajaro-
samarTlebriv uflebamosilebas (administraciu-
li organos funqcionaluri gageba).
- 32 -
31. sajaro samsaxuri SeiZleba ganimartos, rogorc sa-
jaro uflebamosilebis ganxorcielebis mizniT anazRau-
rebadi saqmianoba saxazino dawesebulebis arCeviT an dan-
iSvniT saStato Tanamdebobaze. imisaTvis, rom gvqondes
sajaro samsaxuri, mas unda hqondes Semdegi elementebi:
_ saxazino dawesebuleba;
_ sajaro uflebamosilebis ganxorcielebis mizani;
_ arCevis an daniSvnis aqti;
_ saStato ganrigi;
_ anazRaureba.
aRniSnulis gaTvaliswinebiT, `sajaro samsaxuris
Sesaxeb~ kanonis mowesrigebis farglebSi srulad eqceva:
_ aRmasrulebeli xelisuflebis samoqalaqo nawi-
lis warmomadgenlebis saqmianoba;
_ sakanonmdeblo xelisuflebis, afxazeTisa da
aWaris avtonomiuri respublikebis umaRlesi
warmomadgenlobiTi organoebisa da adgilobrivi
TviTmmarTvelobis warmomadgenlobiTi organoe-
bis marTvis (administraciuli) funqciis ganmax-
orcielebeli subieqtebis saqmianoba.
ZiriTadad `sajaro samsaxuris Sesaxeb~ kanonis mowes-
rigebisa da specialur kanonebSi mocemuli damatebiTi,
specifikuri mowesrigebis farglebSi eqceva: samarTal-
damcavi organoebi; daqiravebuli samxedro samsaxuri;
diplomatiuri samsaxuri; kontrolis palata; saarCevno
administracia; sagadasaxado da sabaJo organoebi.
rac Seexeba sasamarTloSi, damoukidebel maregu-
lirebel organoebsa da saxalxo damcvelis ofisSi sam-
saxuris gavlas, is ZiriTadad mowesrigdeba specialuri
kanonebiT da, agreTve, `sajaro samsaxuris Sesaxeb~ kan-
onis calkeuli debulebebiT.
- 33 -
32. daskvna: saxelmwifo samsaxuri xorcieldeba `saja-
ro samsaxuris Sesaxeb~ kanoniT mowesrigebisa da/an da-
moukidebeli mowesrigebis farglebSi.
saxelmwifo sakuTari funqciebis ganxorcielebis
mizniT xSirad iyenebs organizaciuli mowyobis kerZo
samarTlis formebs. sajaro samsaxuris cnebis gansazRvri-
saTvis arsebiTia ara ganxorcielebuli saqmianobis buneba,
anu emsaxureba Tu ara is sajaro funqciebis ganxorciele-
bas, aramed mniSvnelovania, rom subieqtis saqmianoba xor-
cieldeba sajaro samarTlis iuridiuli piris samsaxurSi.
sajaro samsaxuris samarTali saxelmwifo organoebsa
da sxva sajaro samarTlis iuridiul pirebSi dasaqmebul-
Ta samarTalia.
is ar moicavs subieqtebs, romlebic dasaqmebulni
arian kerZo samarTlis iuridiul pirebSi, im SemTxveva-
Sic ki, rodesac saxelmwifo sakuTari amocanebis Sesas-
ruleblad iyenebs organizaciuli mowyobis kerZo samar-
Tlis formas.
sajaro samsaxuris koncefciis aucilebeli elemen-
tia `sajaro samarTlis iuridiuli piris Sesaxeb~ kanonis
reforma. unda Camoyalibdes sajaro samarTlis iuridi-
uli piris axali gageba:
sajaro samarTlis iuridiuli piri SesaZlebelia Cam-
oyalibdes organizaciuli mowyobis sxvadasxva formis
gamoyenebiT:
1. sajaro samarTlis korporaciebi,
2. sajaro samarTlis dawesebulebebi,
3. sajaro samarTlis fondebi.
4.1.1. sajaro samarTlis korporacia
sajaro samarTlis korporacia aris wevrobaze da-
fuZnebuli da wevrebis cvlilebisagan damoukideblad
- 34 -
33. arsebuli organizaciuli gaerTianeba, romlis samar-
Talsubieqtoba efuZneba ara mis kerZo avtonomias, ar-
amed saxelisuflo samarTlebriv aqts.
sajaro samarTlis korporacias kerZo samarTlis ko-
rporaciisagan ganasxvavebs misi organizaciuli mowyobis
da saqmianobis sajaro-samarTlebrivi forma.
teritoriuli korporacia aris konkretul teri-
toriaze xangrZlivad mcxovreb pirTa (iZulebiT) gaer-
Tianebaze damyarebuli erToba.
sajaro samarTlis teritoriuli korporaciis for-
mis gamoyenebis mTavari SemTxvevaa adgilobrivi TviTm-
marTvelobis erTeulebis Seqmna.
arateritoriuli korporacia moicavs im adamianebs,
romlebic erTiandebian ara teritoriuli, aramed pro-
fesiuli an/da sxva niSnebiT.
sajaro samarTlis korporaciebi, romlebic Seqm-
nilni ar arian teritoriuli niSniT, gxvdeba profesiul
gaerTianebebSi, mag., advokatTa gaerTianeba, rogorc sa-
jaro samarTlis korporacia.
sajaro samarTlis korporaciis Seqmnis mizani isaa,
rom, erTi mxriv, is organizaciulad imijneba saxelmwi-
fosgan da warmoadgens TviTmmarTvel erTeuls, romelic
axorcielebs sajaro-samarTlebriv uflebamosilebebs,
meore mxriv, uzrunvelyofilia kanonisadmi misi daqvem-
debareba da saxelmwifo zedamxedveloba.
kerZo samarTlis korporaciisgan gansxvavebiT, sa-
jaro samarTlis korporacia uflebamosilia, hyavdes sa-
jaro moxeleebi, gamosces kanonqvemdebare normatiuli
aqtebi da daawesos momsaxurebis safasuri da mosakre-
blebi.
saxelmwifom SesaZlebelia sajaro samarTlis korpo-
raciis statusi mianiWos iseT organizacias, romelic ar
axorcielebs sajaro-samarTlebriv uflebamosilebas, ma-
gram warmoadgens farTo sazogadoebis interesebs. amis
- 35 -
34. mizania, moxdes misi moRvaweobisa da damsaxurebis aRiare-
ba da misTvis sapatio samarTlebrivi statusis _ sajaro
samarTlis iuridiuli piris statusis _ miniWeba. aRniS-
nuli forma gvxvdeba, magaliTad, wiTeli jvris sazoga-
doebis, religiuri sazogadoebebisa da politikuri par-
tiebis SemTxvevaSi. aRniSnul statuss aseve ukavSirdeba
mTeli rigi sajaro-samarTlebrivi uflebebi da movaleo-
bebi. aseT organizaciebs, miuxedavad maTi sajaro-samarT-
lebrivi statusisa, ar hyavT sajaro moxeleebi.
`sajaro samarTlis iuridiuli piris Sesaxeb~ saqa-
rTvelos kanonis farglebSi religiuri organizaciebis
samarTlebrivi statusis gansazRvrisas SesaZlebelia
erTmaneTisagan gaimijnos saqarTvelos marTlmadide-
bluri eklesia, romlis samarTlebrivi mdgomareoba, iu-
ridiuli statusi, urTierToba saxelmwifosTan da sxva
subieqtebTan gansazRvrulia saxelmwifosa da eklesias
Soris dadebuli konstituciuri SeTanxmebiT (konkor-
datiT), da sxva religiuri organizaciebi.
4.1.2. sajaro samarTlis dawesebuleba
sajaro samarTlis dawesebuleba aris sajaro-samar-
Tlebrivi uflebamosilebiT aRWurvili instituti. is
axdens im materialuri da adamianuri resursebis or-
ganizebas, romelic aucilebelia miniWebuli ufle-
bamosilebis gansaxorcieleblad.
sajaro samarTlis dawesebuleba damyarebulia ara
iZulebiT wevrobaze (es ganasxvavebs mas korporaciisa-
gan), aramed momxmarebelze. misi Seqmnis mizania momsax-
urebis gaweva. saxelmwifo an adgilobrivi TviTmmarTv-
elobis organo, romelic iRebs sajaro samarTlis dawe-
sebulebis Seqmnis gadawyvetilebas, valdebulia, izru-
nos imaze, rom Seqmnas misi mdgradi funqcionirebisaTvis
aucilebeli materialuri da finansuri safuZvlebi da
- 36 -
35. Seqmnas zianis anazRaurebis meqanizmebi.
sajaro samarTlis dawesebulebis formiT SesaZlebe-
lia Seiqmnas sazogadoebrivi mauwyebeli, universitete-
- 37 -
36. • karieris principi
• Sesabamisi wodebis tarebis ufleba
• Sesabamisi uzrunvelyofis ufleba (alimentacia)
• uzrunvelyofis sakanonmdeblo mowesrigebis
ufleba
Tanamdebobidan TviTneburi gaTavisuflebisagan
• dacva
administraciuli sasamarTlosadmi mimarTvis
• ufleba.
4.2.5. sajaro moxeleTa klasifikacia
• moxele saxelmwifo samsaxurSi
• moxele adgilobrivi TviTmmarTvelobis samsax-
urSi
• moxele sajaro samarTlis sxva iuridiuli piris
samsaxurSi.
4.2.6. samoxeleo-samarTlebrivi urTierToba
• uvado: uvado daniSvna aris profesiuli moxelis
institutis mniSvnelovani elementi. uvadoba em-
saxureba moxelis profesiuli damoukideblobis
uzrunvelyofas;
• vadiani: vadiani samoxeleo-samarTlebrivi urT-
ierToba warmoadgens gamonakliss, romelic
ZiriTadad gamoiyeneba adgilobrivi TviTmmarT-
velobis sferoSi, arCeviT Tanamdebobebze;
• gamosacdeli vadiT: gamosacdeli vada unda gax-
des uvado urTierTobis warmoSobis aucilebeli
winapiroba. is emsaxureba moxelis Sesabamisobis
dadgenas. `sajaro samsaxuris Sesaxeb~ moqmedi
kanonis mowesrigeba ar Seesabameba im minimalur
moTxovnebs, rasac unda akmayofilebdes gamo-
sacdeli vadis instituti.
- 43 -
37. 4.3. `sajaro samsaxuris Sesaxeb~ kanonis ZiriTadi
problemebi da maTi gadaWris gzebi
4.3.1. samsaxurSi miReba
`sajaro samsaxuris Sesaxeb~ moqmedi kanonis xarvezs
warmoadgens is, rom bundovani da arasrulyofilia
normebi, romelic awesrigebs sajaro samsaxurSi miRebis
sakiTxs.
sajaro samsaxurSi miRebis erT-erTi winapirobaa asa-
ki – saxelmwifo moxelisaTvis 21 weli, xolo adgilo-
brivi TviTmmarTvelobis moxelisaTvis 18 weli.
koncefciis Tanaxmad, sajaro samsaxurSi miRebis
asakad unda ganisazRvros 18 weli, miuxedavad imisa, Tu
romel kategoriazea saubari:
• moxele saxelmwifo samsaxurSi
• moxele adgilobrivi TviTmmarTvelobis samsaxurSi
• moxele sajaro samarTlis sxva iuridiuli piris
samsaxurSi.
18 wlis asakis miRweva ar gulisxmobs nebismier
doneze sajaro samsaxurSi miRebis moTxovnis uflebas.
moqmed kanonSi mocemuli damatebiTi moTxovna – saTa-
nado codna da gamocdileba saWiroebs zedmiwevniT da
konkretulad gansazRvras. unda dadgindes ganaTlebis
konkretuli cenzi da is gamocdileba, rac aucilebelia
konkretuli sajaro samsaxurisaTvis.
sajaro samsaxurSi miRebas safuZvlad unda daedos
karieris principi, rac gulisxmobs sajaro samsaxuris
safexurovan sistemaSi erTi safexuridan meore safex-
urze gadasvlas dawinaurebis safuZvelze – ganaTlebisა
da gamocdilebis donis gaTvaliswinebiT. aRniSnuli mod-
eli xsnis asakTan dakavSirebულ kiTxvas da gamoricxavs
18 wlis asakSi karieris dawyebas zeda eSelonebidan.
- 44 -
38. aRniSnuli sistema ar gavrceldeba damxmare mosam-
saxureze/daqiravebul muSakze. aRniSnuli kategoria
samsaxurSi miiReba moxelis profesiuli gamocdilebisa
da samsaxuris interesebis gaTvaliswinebiT.
„sajaro samsaxuris Sesaxeb“ kanonma unda daadginos
is ZiriTadi moTxovnebi, romelic aucilebelia piris
samsaxurSi misaRebad. samsaxuris specifikis gaTval-
iswinebiT samsaxuris xelmZRvanels unda SeeZlos kan-
onis safuZvelze da farglebSi daadginos damatebiTi
moTxovnebi.
moqmedi kanonis mixedviT, kompetenciis ganvrcoba-
dobisa da uflebamosilebis donis mixedviT sajaro sam-
saxurSi Tanamdebobebi iyofa Semdeg rangebad:
a) mTavari sajaro Tanamdeboba;
b) wamyvani sajaro Tanamdeboba;
g) ufrosi sajaro Tanamdeboba;
d) umcrosi sajaro Tanamdeboba.
aRniSnuli doneebisTvis zustad unda gaiweros spe-
cialuri sakvalifikacio moTxovnebi: Sesabamisi gana-
Tleba, praqtikuli gamocdileba, sakvalifikacio gamoc-
dis warmatebiT Cabareba.
sajaro samsaxurSi daniSvna unda moxdes mxolod
konkursis wesiT. aRniSnuli vrceldeba rogorc profe-
siul moxeleze, aseve damxmare mosamsaxuresa da daqi-
ravebul muSakze. profesiul moxelesTan mimarTebiT
es vrceldeba mxolod samsaxurebrivi karieris sawyis
Tanamdebobaze daniSvnisas, xolo Semdgomi winsvla xdeba
karieris principiT.
konkursi SeiZleba iyos 3 formis: gare, Sida da
Sereuli. unda mowesrigdes TiToeulis gamoyenebis wina-
pirobebi. aseve mniSvnelovania sakonkurso komisiis Seqm-
nis wesis sakanonmdeblo mowesrigeba.
- 45 -
39. 4.3.2. gamosacdeli vada
`sajaro samsaxuris Sesaxeb~ moqmedi kanoni iTval-
iswinebs moxelis samsaxurSi miRebisas gamosacdeli vadis
gamoyenebis SesaZleblobas, rac ar unda aRematebodes 6
Tves. aucilebelia, rom gamosacdeli vadis instituti
ar atarebdes formalur xasiaTs da unda warmoadgendes
samsaxurebrivi karieris aucilebel safexurs. sxvadasxva
samsaxurisTvis, maTi specifikidan gamomdinare, es vada
SeiZleba gansxvavebuli iyos, magram igi ar unda iyos 1
welze naklebi da 3 welze meti.
4.3.3. atestacia
sajaro samsaxuris karierul sistemaSi mniSvnelovani
roli ukavia atestaciis instituts. misi mizania moxelis
dakavebul samsaxurTan Sesabamisobisa da misi gadamza-
debis saWiroebis dadgena, aseve, misi gaTavisuflebis an
dawinaurebisaTvis safuZvlebis Seqmna.
qarTul sinamdvileSi atestaciis instituti ar
muSaobs. mis asamuSaveblad aucilebelia Sesabamisi or-
ganizaciuli da saproceso safuZvlebis Seqmna – unda
ganisazRvros atestaciis Catarebis sakanonmdeblo
safuZvlebi, uflebamosili struqtura, misi muSaobisa
da Sefasebis wesis mkacrad Camoyalibebuli reglamen-
ti.
atestacia unda atarebdes mkacrad reglamentirebul
da sistemur xasiaTs. misi sixSire unda ganisazRvros
sazRvargareTis qveynebis gamocdilebisa da qarTuli
realobis gaTvaliswinebiT. qveyanaSi, rogoricaa saqa-
rTvelo, sadac sakanonmdeblo sistema da instituciuri
mowyoba formirebis procesSia, SesaZlebelia dadgindes
misi yovelwliurad Catarebis valdebuleba.
- 46 -
40. 4.3.4. kvalifikaciis amaRleba
`sajaro samsaxuris Sesaxeb~ moqmedi kanoni formal-
urad iTvaliswinebs sajaro moxelis kvalifikaciis ama-
Rlebis RonisZiebebs, rac gulisxmobs imas, rom moxeles
5 weliwadSi erTxel, Tanamdebobrivi sargos SenarCu-
nebiT, eZleva 3 Tvemde vadiT saswavlo Svebuleba. aseve
gansazRvrulia kadrebis samsaxuris valdebuleba, orga-
nizeba gauwios mosamsaxureTa gadamzadebasa da kvalifi-
kaciis amaRlebas. sajaro samsaxuris erT-erT funqciad
ganisazRvra sajaro mosamsaxureTa profesiuli momza-
debis, gadamzadebisa da kvalifikaciis amaRlebis pro-
cesis koordinacia. aRniSnuli RonisZiebebi dRemde ar
Catarebula.
aucilebelia saxelmwifom Camoayalibos koncefcia,
romelic uzrunvelyofs sajaro moxeleTa momzadebisa
da gadamzadebis procesis efeqturad warmarTvas.
aucilebelia Seiqmnas sajaro moxeleTa swavlebis
specialuri programa da sajaro mmarTvelobis umaRlesi
skola. imis gaTvaliswinebiT, rom samuSao moculobiTia,
aucilebelia sxva moTamaSeTa CarTva. sajaro samsax-
uris mier ganxorcielebuli akreditaciis safuZvelze
SesaZlebelia saxelmwifo da kerZo saswavleblebisa da
mosamzadebeli centrebis monawileoba moxeleTa kvali-
fikaciis amaRlebis saqmeSi.
4.3.5. kadrebis stabiluroba, rogorc profesiuli saja-
ro moxelis institutis qvakuTxedi
sajaro samsaxuris gamarTuli muSaobis aucilebeli
elementia kadrebis stabiluroba, romelic miiRweva sa-
jaro samsaxurSi uvadod daniSvnis institutis realu-
rad amuSavebiT. kadrebis stabiluroba ar gulisxmobs
kadrebis ucvlelobas da axali kadrebis miRebaze uaris
- 47 -
41. Tqmas. karieris principi uzrunvelyofs kadrebis ga-
naxlebis process. karieris principis Tanaxmad, kanoni
zustad unda gansazRvravdes samsaxurSi miRebis samarT-
lebriv da faqtobriv garemoebebs, moxele unda daeqvem-
debaros regularul Sefasebas da kvalifikaciis amaR-
lebis mizniT Sesabamis gadamzadebas. misi samsaxurebrivi
winsvla damokidebuli unda iyos profesiul momzade-
basa da profesiul unar-Cvevebze.
kadrebis stabilurobis pricipi moiTxovs, rom kano-
ni zustad gansazRvravdes moxelis samsaxuridan gaTa-
visuflebis samarTlebriv safuZvels da misi dacvis
samarTlebriv da socialur garantiebs. `sajaro samsax-
uris Sesaxeb~ moqmediUkanonis analizis Sedegad unda
gamovyoT Semdegi problemebi:
1. „sajaro samsaxuris Sesaxeb“ saqarTvelos kanonis
96-e muxli gansazRvravs samsaxuridan gaTavisu-
flebas dawesebulebis likvidaciis gamo. norma
saWiroebs Semdgom srulyofas. samsaxuris likvi-
dacia ar unda aTavisuflebdes saxelmwifos sa-
jaro moxelis Semdgom dasaqmebaze zrunvisagan,
saWiroebis SemTxvevaSi, Sesabamisi gadamzadebis
safuZvelze;
2. aRniSnuli muxlis me-2 punqtis Tanaxmad, dawese-
bulebis reorganizacia ar qmnis safuZvels mox-
elis gasaTavisufleblad. Tumca, aRniSnuli nor-
mis gverdis avla xdeba ori gziT. xSirad reorga-
nizacia xorcieldeba dawesebulebis likvidaciis
saxelwodebiT da iqmneba imave funqciis mqone
axali dawesebuleba. meore mxriv, norma uSvebs
moxelis gaTavisuflebis SesaZleblobas, rode-
sac reorganizacias Tan sdevs Statebis Semcire-
ba. aucilebelia ganisazRvros Semdgomi bariere-
bi (tolfasi samuSaos SeTavazeba, gadamzadebis
- 48 -
42. programis SeTavazeba, fuladi kompensaciis Se-
Tavazeba wliuri Semosavlis odenobiT da a.S.),
romelTa gamoyenebis Semdgom SesaZlebeli gax-
deba moxelis samsaxuridan gaTavisufleba. dawe-
sebulebis reorganizacia ar unda gulisxmobdes
misi Semdgomi dasaqmebis valdebulebisagan srul
Tavisuflebas;
3. sajaro samsaxuris Sesaxeb kanonis 97-e muxlis
Tanaxmad, moxele SeiZleba gaaTavisuflon samsax-
uridan arakanonierad gaTavisuflebuli moxelis
samsaxurSi aRdgenisas. aRniSnuli norma emsaxure-
ba ukanonod gaTavisuflebuli moxelis uflebis
dacvas, magram iwvevs samsaxurSi daniSnuli mox-
elis konstituciuri uflebis SezRudvas;
4. sajaro samsaxuris Sesaxeb kanonis 98-e muxliT
gansazRvruli dakavebul TanamdebobasTan Seu-
sabamobis gamo samsaxuridan gaTavisuflebis
meqanizmi saWiroebs kanonmdeblis mxridan ufro
konkretulad gansazRvras, rodesac es xdeba ga-
mosacdeli vadis aradamakmayofilebeli Sedegebis
safuZvelze da atestaciis Sedegebis safuZvelze.
xolo im SemTxvevaSi, rodesac moxelis janmrT-
elobis mdgomareoba ar iZleva saSualebas, sa-
Tanadod Seasrulos samsaxurebrivi movaleoba,
aucilebelia ganisazRvros samsaxuris valdeb-
uleba, daasaqmos igi janmrTelobis Sesabamisi sa-
muSaos Sesrulebis funqciiT;
5. sajaro samsaxuris Sesaxeb kanonis 99-e muxliT
dadgenilia moxelis gaTavisuflebis SesaZle-
bloba disciplinuri gadacdomisaTvis da discip-
linuri pasuxismgeblobis moqmedebis gareSec, Tu
igi uxeSad daarRvevs samsaxurebriv movaleobebs.
- 49 -
43. aRniSnuli safuZvlebi imdenad zogadia, rom iZl-
eva samsaxuridan TviTneburad gaTavisuflebis
SesaZleblobas;
6. sajaro samsaxuris Sesaxeb kanonis 108-e da 109-e
muxlebiT gansazRvruli safuZvliT samsaxuri-
dan gaTavisuflebis SemTxvevaSi gafrTxilebis
valdebuleba da kompensaciis meqanizmi abso-
luturad ar Seesabameba uvado sajaro samsax-
uris princips. aucilebelia misi srulyofilad
mowesrigeba da socialuri dacvis damatebiTi
meqanizmebis Semotana (fuladi kompensaciis
maRali standartebi da sajaro moxeleebisaT-
vis dadgenili socialuri dacvis meqanizmebis
garkveuli nawilis gavrceleba gaTavisuflebul
pirebze).
4.3.6. rangireba
sajaro samsaxuris TanamdebobaTa reestrSi unda
Camoyalibdes erTgvarovani midgoma. TanamdebobaTa
CamonaTvali saministroebis, saqveuwyebo daweseb-
ulebebis, adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoe-
bisa da sxva sajaro samarTlis iuridiuli pirebis
sistemis SigniT unda iyos erTiani, romelic Sesa-
Zlebels gaxdis sajaro moxeleTa mobilobis proce-
sis gamartivebas. TanamdebobaTa klasifikatorSi ar
SeiZleba erT saministroSi, magaliTad, samsaxuris
ufrosi iyos wamyvani sajaro Tanamdebobis rangSi da
meore saministroSi ki _ ufrosi sajaro Tanamdebo-
bis rangSi.
moqmedi kanonis mixedviT, kompetenciis ganvrcoba-
dobisa da uflebamosilebis donis mixedviT sajaro sam-
saxurSi Tanamdebobebi iyofa Semdeg rangebad:
- 50 -
44. a) mTavari sajaro Tanamdeboba;
b) wamyvani sajaro Tanamdeboba;
g) ufrosi sajaro Tanamdeboba;
d) umcrosi sajaro Tanamdeboba.
SesaZlebelia rangirebis arsebuli sistemis Senar-
Cuneba. mniSvnelovania rangirebis unificirebis sakiTxi.
unda ganisazRvros is moTxovnebi da procedurebi, ro-
melic gansazRvravs TiToeuli rangis miniWebis Sesa-
Zleblobas. rangireba ukavSirdeba piris profesiul un-
ars da kvalifikaciis dones, moxelisaTvis dakisrebul
uflebamosilebas da anazRaurebis odenobas. pirvel
rigSi, aucilebelia sajaro samsaxuris sistemaSi samsax-
urebis struqturebisa da Tanamdebobebis dasaxelebis
unificireba; mxolod am SemTxvevaSia SesaZlebeli ran-
girebis erTiani sistemas amoqmedeba. dReisaTvis, mag-
aliTad, sxvadasxva saministroSi, erTi da imave funq-
cias asrulebs sxvadasva dasaxelebis samsaxuri da erTi
da imave rangis TanamSromlebi iReben gansxvavebul gas-
amrjelos.
moxelis saklaso Cini unda Seesabamebodes Tanamde-
bobaTa rangirebis sistemas da misi sistema, miniWebis
winapirobebi da procedura mkafiod unda iyos mowes-
rigebuli. saklaso Cinis moqnili sistema SesaZleblobas
iZleva, sajaro samsaxuris interesebis gaTvaliswinebiT,
moxelis ufro dabal Tanamdebobriv rangSi gadayvanis
SemTxvevaSi moxdes misi interesebis kompensireba sak-
laso CinisaTvis gaTvaliswinebuli danamatis SenasrCu-
nebiT.
damxmare mosamsaxuris/daqiravebuli muSakis SemTx-
vevaSi SesaZlebelia Sida rangirebis sistemis gamoyeneba.
- 51 -
45. Tanam- anazR.
rangi ganaTleba
deboba jgufi
umcrosi saSualo ganaTleba, 6-Tviani
sajaro specialuri momzadeba
Tanamdeboba
ufrosi saSualo ganaTleba, 18-Tviani
sajaro specialuri praqtikuli momza-
Tanamdeboba deba, sakvalifikacio gamocda
specialuri ganaTleba, 36-Tvi-
wamyvani
ani specialuri praqtikuli
sajaro
momzadeba, sakvalifikacio ga-
Tanamdeboba
mocda
mTavari umaRlesi ganaTleba, 24-Tviani
sajaro specialuri praqtikuli momza-
Tanamdeboba deba, sakvalifikacio gamocda
4.3.7. socialuri garantiebi
socialuri garantiis mniSvnelovani elementia
SromiTi gasamrjelo, romelic moicavs Tanamdebobriv
sargos, premias da sxva danamatebs (samsaxuris specifi-
kis, wodebis, namsaxurobis mixedviT da a.S.).
unda moxdes Sromis anazRaurebis wesis mkacri regla-
mentacia. unda ganisazRvros anazRaurebis skala saja-
ro samsaxuris mTeli sistemisaTvis rangirebis erTiani
sqemis gaTvaliswinebiT, xolo damxmare mosamsaxuris/
daqiravebuli muSakis SemTxvevaSi _ is sakanonmdeblo
farglebi, romelic damsaqmebels miscems diskreciuli
gadawyvetilebis miRebis SesaZleblobas kvalifikaciisa
da Sromis efeqturobis Sesabamisad.
garda saxelfaso anazRaurebisa, unda ganisazRvros
sxva socialuri daxmarebis miRebis meqanizmebi, gansa-
kuTrebiT specialuri sadazRvevo da sapensio sqema (ro-
gorc moxelis, aseve, misi gardacvalebis SemTxvevaSi,
ojaxis wevrebis mimarT).
- 52 -
46. unda aRmoifxvras sajaro mosamsaxureTa premirebis
mankieri praqtika. mkacr sakanonmdeblo mowesrigebas
unda daeqvemdebaros premiis odenoba da misi gacemis we-
sebi.
4.3.8. uflebebis dacvis garantia
sajaro samsaxuris Sesaxeb kanonma unda uzrunvelyos
moxelis aramaterialuri da materialuri uflebebis
dacva:
aramaterialuri materialuri
sajaro moxelesa da mis ojaxze zrunva: sargos miRebis
Rirsebisa da pativis dacvaufleba
samsaxurTan dakavSirebuli ufleba: finansuri garan-
misi statusis Sesabamisi samuSao; tiebis miRebis
ufleba, ataros samsaxurebrivi wodeba ufleba
SvebulebiT sargeblobis ufleba zianis anazRaureba
SeTavsebiTi saqmianobis ufleba
Sefasebis ufleba
damadasturebeli mowmoბis tarebis
ufleba
profesiul gaerTianebebSi gawevri-
anebis ufleba
4.3.9. disciplinuri pasuxismgebloba
disciplinur saqmiswarmoebas, rogorc adminis-
traciuli warmoebis gansakuTrebuli saxes, unda daeT-
mos `sajaro samsaxuris Sesaxeb“ kanonis calke Tavi. unda
ganisazRvros disciplinuri gadacdomisa da pasuxismge-
- 53 -
47. blobis saxeebi, saqmiswarmoebis subieqtebi da proce-
durebi, iseve, rogorc uflebis dacvis saSualebebi.
sasurvelia disciplinuri davebis ganxilva xdebodes
dawesebulebis gareT, sajaro samsaxuris sabWoSi Seqm-
nili disciplinuri komisiis mier. gadawyvetileba Ses-
aZlebelia gasaCivrdes administraciul sasamarTloSi
saerTo wesiT.
4.3.10. SromiTi davebi
`sajaro samsaxuris Sesaxeb“ kanoniT unda moxdes sam-
saxurebrivi davebis ganxilvis meqanizmis reglamentire-
ba. unda ganisazRvros davis ganxilvis Sida meqanizme-
bi. unda Seiqmnas davebis ganxilvis Sidasamsaxurebrivi
komisia, romlis SemadgenlobaSi Tanabari raodenobiT
Sevlen damsaqmebelTa da dasaqmebulTa warmomadgenlebi.
mudmivmoqmedma komisiam unda imuSaos winaswar dadge-
nili reglamentis safuZvelze. komisiis gadawyvetileba
SesaZlebelia gasaCivrdes sasamarTloSi.
kanonma unda gansazRvros SromiTi davebis is kat-
egoria, romlis ganxilva da gadawyveta SesaZlebelia mx-
olod sasamarTlosaTvis mimarTvis gziT.
gansakuTrebiT problemuria moxelis samsaxuridan
gaTavisuflebis sakiTxi, rac saWiroebs zedmiwevniT
gansazRvras. garantirebuli unda iyos sajaro samsax-
uris stabiluroba, rac niSnavs imas, rom is ar unda iyos
damokidebuli xelisuflebisa da sajaro samsaxuris
xelmZRvanelobis cvlilebebze. samsaxuridan gaTavisu-
fleba SesaZlebeli unda iyos kanoniT zustad gansaz-
Rvruli safuZvlebiT da procedurebis dacviT. unda
aRmoifxvras likvidaciisa da reorganizaciis mankieri
meqanizmi, rogorc samsaxuridan gaTavisuflebis xe-
lovnuri meqanizmi. unda Seiqmnas moxelis samsaxuridan
gaTavisuflebis gamWvirvale meqanizmi da samarTlebrivi
- 54 -
48. da socialuri dacvis garantiebi. piris samsaxurSi aRd-
gena ar unda iwvevdes am Tanamdebobaze daniSnuli sxva
piris gaTavisuflebas. dauSvebelia uflebis dacva sx-
visi uflebis darRvevis gziT.
SromiTi davebis sasamarTloSi ganxilvis meqanizmi
unda gaiyos or nawilad: profesiuli moxeleebis SemTx-
vevaSi dava administraciuli xasiaTisaa da mas ixilavs
saerTo sasamarTlo administraciuli samarTalwarmoe-
bis wesiT, xolo damxmare mosamsaxuris/daqiravebuli mu-
Sakis SemTxvevaSi urTierToba kerZosamarTlebrivi xasi-
aTisaa da dava saerTo sasamarTloebis mier ganixileba
samoqalaqo samarTalwarmoebis wesiT.
4.3.11. sajaro samsaxuris eTika
`sajaro samsaxuris Sesaxeb~ kanoni unda moicavdes sa-
jaro samsaxuris eTikis normebs, romelic gavrceldeba
yvela sajaro samsaxurze. calkeuli uwyebis specifikis
gaTvaliswinebiT unda Seiqmnas calkeuli eTikis kode-
qsebi. eTikis normebis dacvis kontrolisa da adminis-
trirebis uflebamosileba unda mieniWos sajaro samsax-
uris sabWos specalur samsaxurs, xolo TiToeul uwye-
baSi unda gamoiyos zedamxedveli piri.
4.3.12. Sromis kanonmdeblobis moqmedeba
sajaro samsaxuris Sesaxeb kanoni axdens sajaro mox-
elis SromiTi uflebebis mowesrigebas avtonomiur re-
JimSi, rac gamoricxavs saqarTvelos Sromis kodeqsis
paralelurad gamoyenebis saWiroebas. damxmare mosamsax-
urisa da daqiravebuli muSakis SemTxvevaSi SromiTi urT-
ierToba wesrigdeba Sromis kodeqsis safuZvelze. aRniS-
nulis gaTvaliswinebiT aucilebeli xdeba Sromis kod-
eqsis reforma da im minimaluri garantiebis gansazRvra,
- 55 -
49. rac uzrunvelyofs dasaqmebulis dacvas. damatebiTi
garantiebi SeiZleba ganisazRvros koleqtiuri xelSek-
rulebebis safuZvelze, romelic daideba damsaqmebelsa
da dasaqmebulTa gaerTianebas Soris.
4.3.13. sajaro samsaxuris sabWo
sajaro samsaxuris sabWo, rogorc damoukidebeli
organo, uzrunvelyofs saxelmwifo samsaxuris sferoSi
ZiriTadi politikis SemuSavebas da mis ganxorcielebas.
sabWo angariSvaldebuli unda iyos parlamentis winaSe.
sabWo adgens sajaro samsaxurSi miRebis erTian stan-
dartebs, koordinacias uwevs sajaro moxeleTa momza-
debis da gadamzadebis sakiTxebs. qmnis davebis ganmxil-
vel da eTikis dacvis samsaxurebs.
- 56 -
50. 5. gamoyenebuli literatura
1. levan izoria. Tanamedrove saxelmwifo Tanamedrove
administracia, 2009 w.
2. Semajamebeli angariSi sajaro samsaxuris Sesaxeb.
gaeros asociaciis publikacia, 2005.
3. Arthur Benz. Der modern Staat, 2001.
4. Lewan Isoria. Transformation der Verwaltung Georgiens in
eine
klassischßeuropäische Verwaltung, DÖV, 2008.
5. Martin Albrow. Bürokratie, 1972.
6. Stephen p. Osborne (Editor). The New Public Governance?:
Emerging Perspectives on the Theory and Practice of Public
Gov-
ernance, 2010.
7. Kerry Brown, Stephen P. Osborne. Managing Change and Inno-
vation in Public Service Organizations, 2005.
8. Christopher Pollitt, Geert Bouckaert. Public Management Re-
form: A Comparative Analysis - New Public Management, Gov-
ernance, and the Neo-Weberian State, 2011.
9. Frieder Naschold. Modernisierung des Staates, 1993.
10. Kuno Schedler, Isabella Proeller. New Public Management, 2003.
11. Wulf Damkowski, Claus Precht. Public Management – neue
Steuerungskonzept für den öffentlichen Sektor, 1995.
12. Siegfried Magiera und Heinrich Siedentopf. Das Recht des
öffentlichen Dienstes in den Mitgliedstaaten der
Europäischen
Gemeinschaft.
13. Johannes Dellit. Die hergebrachten Grundsätze des Berufsbeam-
tentums (German Edition), 2001.
- 57 -
51. 14. Rolf Meier. Beamtenrecht, 2004.
15. Andreas Vosskuhle. Verfassungsrechtliche Traditionsrezep-
tion in Zeiten des Wandels: Die institutionelle Garantie des
Berufsbeamtentums(Art. 33 Abs. 4, 5 GG) und die Reform des
öffentlichen Deinstrechts, 2008.
16. Ulrich Battis. Das Dienstrechtsneuordnungsgesetz, Neue Zeit-
schrift für Verwaltungsrecht, 7, 2009. pp. 409-480.
17. Ulrich Battis. Reform des Beamtenrechts – eine Zwischenbilanz,
ZBR 1-2, 2010. pp. 21- 31.
18. Ulrich Battis. Entwicklungstendenzen und Probleme der
Einfüh-
rung des Dienstrechts in den neuen Ländern, Neue Justiz, 1991.
pp. 89.
19. Wolfgang Bernet. Vom Staatsdienst zum öffentlichen Dienst,
DÖV, 1991. pp. 185.
- 58 -
54. levan izoria _ sruli profesori, samarTlis skola, grigol
robaqiZis universiteti
2002 w. _ samarTlis doqtori, gotingenis universitetis samarT-
lis fakulteti (germania); 1999 w. _ samarTlis magistri, gotingenis
universitetis samarTlis fakulteti (germania); 1996 w. _ diplomi
warCinebiT, iv. javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universitetis iu-
ridiuli fakulteti; 2010-2011 w.w. _ samecniero kvleviTi mivlineba
maqs plankis SedarebiTi samarTlisa da saerTaSoriso samarTlis in-
stitutSi; 2007-2009 w.w. _ samecniero kvleva germaniis Spaieris sa-
jaro mmarTvelobis umaRles skolaSi (humboldtis stipendia); 2006-
2007 w.w. _ samarTlis skolis dekani, saqarTvelos universiteti;
2004-2006 w.w. _ Sss policiis akademiis reqtori; 2002-2005 w.w. _ do-
centi, iv. javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universitetis iuridi-
uli fakulteti; 2003-2004 w.w. _ germaniis konrad adenaueris fondis
xelmZRvaneli samxreT kavkasiaSi.
paata turava _ asocirebuli profesori, samarTlis skola,
sajaro mmarTvelobis institutis direqtori,
grigol robaqiZis universiteti
2006 w. _ samarTlis doqtori, potsdamis universitetis samarTlis
fakulteti (germania); 2002 w. _ samarTlis magistri, potsdamis uni-
versitetis samarTlis fakulteti (germania); 1997-1998 w.w. _ potsda-
mis universitetis administraciaTmcodneobis fakultetis ZiriTadi
kursi; 1996 w. _ diplomi warCinebiT, iv. javaxiSvilis Tbilisis sax-
elmwifo universitetis iuridiuli fakulteti; 2008-2011 w.w. _ aso-
cirebuli profesori, iv. javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo univer-
sitetis iuridiuli fakulteti; 2003-2007 w.w. _ mecnieri TanamSrom-
eli, TinaTin wereTlis saxelobis saxelmwifosa da samarTlis insti-
tuti; 2004-2006 w.w. _ ufrosi maswavlebeli, Sss policiis akademia.
ISBN 978-9941-436-26-0