Төрийн мэдээлэл, холбооны газар, Монголын Хуульчдын холбоо хамтран 2018.04.12-ны өдөр “Хуульчдын танхим”-д зохион байгуулсан “Мэдээллийн аюулгүй байдлын өнөөгийн байдал, тулгамдаж буй асуудлууд” сэдэвт хэлэлцүүлэгт хэлэлцүүлсэн илтгэл. Тус хэлэлцүүлэгт Монголын Хуульчдын холбооны гишүүд, Үндэсний дата төв, Эрүүгийн цагдаагийн газар, ШУТИС, Үндэсний тагнуулын академи болон төр, хувийн хэвшлийн байгууллагын мэдээллийн технологийн мэргэжилтнүүдийн төлөөлөл оролцсон.

1. МЭДЭЭЛЛИЙН АЮУЛГҮЙ БАЙДЛЫН
ЭРХ ЗҮЙН ЗОХИЦУУЛАЛТ
Л.Галбаатар
Хуульч, судлаач
2018.04.12

2. Агуулга
1. Мэдээллийн аюулгүй байдлыг хангах арга зам
2. Эрх зүйн зохицуулалтын хэрэгжилтийн байдал
3. Монгол Улс руу чиглэсэн кибер халдлагын тойм /Олон
улсын эх сурвалжийн дурдсанаар/
4. Монгол Улсын мэдээллийн аюулгүй байдлыг хангах нь:
Эрх зүйн зохицуулалт

3. Мэдээллийн аюулгүй байдлыг хангах арга зам
Эрх зүйн
зохицуулалт
Кибер гэмт хэрэгтэй тэмцэх хууль тогтоомж
Процессын эрх зүйн зохицуулалт
Кибер аюулгүй байдлыг хангах зохицуулалт
Техникийн
зохицуулалт
CIRT
Байгууллагын стандарт
Стандартчиллын байгууллага
Байгууллагын
зохицуулалт
Стратеги
Хариуцах агентлаг
Кибер аюулгүй байдлын хэмжүүр
Чадавх
бэхжүүлэх
Олон нийтийн ойлголт, мэдлэг
Мэргэшүүлэх сургалт
Боловсролын үндэсний хөтөлбөр; Судалгаа, хөгжлийн хөтөлбөр
Хамтын
ажиллагаа
Улс хоорондын хамтын ажиллагаа/ Олон талт гэрээ/ ОУ-ын хурал
Төр-хувийн хэвшлийн түншлэл/ Байгууллага хоорондын түншлэл

4. Эрх зүйн зохицуулалт
Хууль
• Эрүүгийн хууль /2002, 2015/
• Иргэний хууль /2002/
УИХ-ын тогтоол
• Үндэсний аюулгүй байдлын
үзэл баримтлал /1994, 2010/
ЗГ-ын тогтоол
• Мэдээллийн аюулгүй байдлыг
хангах үндэсний хөтөлбөр
/2010 №141/
Үндэсний
стандарт
Бусад

5. Кибер гэмт хэргийн эрх зүйн зохицуулалт
5
Кибер гэмт
хэргийн
конвенц,
2001
Эрүүгийн
хууль,
2002, 2015
Дэлхийн
эрүүгийн
загвар
хууль,
2007

6. Кибер гэмт хэргийн төрөл
Компьютерын мэдээлэл, сүлжээний бүрэн бүтэн,
нууцлагдсан, хүртээмжтэй байдлын эсрэг зөрчил
Компьютер ашиглаж үйлдэх зөрчил
Интернет дэх зохистой агуулгын эсрэг зөрчил
Интернет дэх оюуны өмчийн эсрэг зөрчил
6

7. Кибер гэмт хэргийн бүрэлдэхүүн
Халдлагын зүйл
№ Кибер гэмт хэргийн
конвенц, 2001
Эрүүгийн хууль, 2002
/Компьютерийн мэдээллийн аюулгүй
байдлын эсрэг гэмт хэрэг: 226-229/
Эрүүгийн хууль, 2015
/Цахим мэдээллийн аюулгүй
байдлын эсрэг гэмт хэрэг:
26.1-26.3/
1 компьютерын
мэдээлэл, сүлжээ
компьютер, компьютерын программ,
түүний төхөөрөмж
цахим төхөөрөмж, мэдээллийн
сүлжээ
2 компьютер компьютер, мэдээллийн сүлжээнд
хадгалагдаж байгаа болон дамжуулж
байгаа мэдээлэл
цахим төхөөрөмжид
хадгалагдаж байгаа мэдээлэл
3 ёс зүйтэй агуулга компьютер, мэдээллийн
хамгаалалттай сүлжээ
хувь хүн нууцалж хамгаалсан,
олон нийтэд ил болгоогүй
баримт, мэдээлэл
4 зохиогчийн эрх болон
түүнд хамаарах
эрхийн бүтээл
компьютерын мэдээлэл ёс зүйтэй агуулга
цахим карт

8. Кибер гэмт хэргийн бүрэлдэхүүн
Гэмт хэргийн обьект
№ Кибер гэмт хэргийн
конвенц, 2001
Эрүүгийн хууль, 2002 Эрүүгийн хууль, 2015
1 компьютерын мэдээлэл,
сүлжээний нууцлал, бүрэн
бүтэн байдал, ашиглалт
иргэн, байгууллагын
мэдээллийн аюулгүй
байдал
иргэн, байгууллагын
мэдээллийн аюулгүй
байдал
2 хүүхэд, гэр бүл, нийгмийн
цахим аюулгүй байдал
- хүүхэд, гэр бүл,
нийгмийн цахим
аюулгүй байдал
3 зохиогчийн эрх болон
түүнд хамаарах эрх
- -

9. 1 1
0
1
3
1
0
2
12
9
17
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
Цагдаагийн байгууллагад бүртгэгдсэн компьютер,
мэдээллийн аюулгүй байдлын эсрэг гэмт хэргийн тоо
/2006-2016/
Эх сурвалж: ЦЕГ-ын Мэдээлэл, судалгааны төв; “Гэмт хэргийн цагаан ном-2016”, 228 дахь тал

10. 51
21 23
28
0
10
20
30
40
50
60
Бүртгэгдсэн цахим
залилан
эрүүгийн хэрэг
үүсгэсэн
хохирогч иргэн хохирогч байгууллага,
ААН
Цагдаагийн байгууллагад бүртгэгдсэн цахим залилан: 2014-2016
Учирсан хохирол: 2,597,047,325 төгрөг
Эх сурвалж: ЦЕГ-ын Мэдээлэл, судалгааны төв; “Гэмт хэргийн цагаан ном-2016”, 231 дэх тал

11. Мэдээллийн аюулгүй байдлыг хангах үндэсний хөтөлбөрийн
биелэлт /2010-2015/
Зорилт Биелэлт
1. МАБ-ыг хангах эрх зүйн орчныг бүрдүүлэх 62.22%
2. МАБ-ын эмзэг байдлыг бууруулах, хариу үйлдэл хийх тогтолцоог
бүрдүүлэх
51.03%
3. МАБ-ыг хангах чиглэлээр МХХТ-ийн хэрэглээний соёл бий болгон
төлөвшүүлэх, иргэдийн мэдлэг, боловсролыг дээшлүүлэх, хүний нөөцийг
хөгжүүлэх, төр-хувийн хэвшлийн түншлэлийн таатай орчин бүрдүүлэх
20.83%
4. Төрийн мэдээллийн аюулгүй байдлын тогтолцоо бүрдүүлэх 48.13%
Нийт 45.55%
Эх сурвалж: Харилцаа холбоо, мэдээллийн технологийн газар. “Мэдээллийн аюулгүй байдлын
бодлого”. 2017.04.28 https://datacenter.gov.mn/blog/post/medeellijn-ayuulgj-bajdlyn-bodlogo#/10/zoomed

12. Монгол Улс руу чиглэсэн кибер халдлагын тойм /ОУ-ын эх
сурвалжид дурдсанаар/
№ Огноо Эх сурвалж Монгол Улсын тухай Тайлбар
1 2014
Касперскийгийн
аюулгүй байдлын
сүлжээний
тайлан
Хамгийн их вирус халдварласан
эхний 10 улсын 1 дүгээрт багтсан
төрийн байгууллагуудын удирдах
албан тушаалтны нэрсийн жагсаалт
бүхий бичиг хэргийн файлыг өгөөш
болгосон
2 2013
ThreatConnect
судалгааны
багийн тайлан
Хятадын кибер халдлагын
мэргэжлийн бүлэг Монголын хуулийн
этгээдүүд болон Монголтой эдийн
засаг, цэрэг, дипломат харилцаатай
бусад этгээд рүү халдсан
2013 онд “Хааны эрэлд-2014”
цэргийн хамтарсан сургуулилалтыг
Монгол Улс өөрийн “гуравдагч хөрш”
улсуудтай хамтран хийхтэй
холбоотой
3
2015.8-
2016.2
Пало Алто: “Unit
42” судалгааны
баг
Монгол Улсын засгийн газар, төрийн
байгууллагуудын цахим шуудангаар
явагдсан фишин мэйлүүд, олон
ноцтой халдлагыг илрүүлсэн
-
4 2017
FireEye
байгууллагын
судалгаа
Монгол Улсын төрийн албан хаагчдыг
онилж, кибер халдлага үйлдэж
байгааг илрүүлсэн
“Microsoft Word” програмын цоорхой,
хулгайн програмын сул талыг
ашиглан

13. Монгол Улсын мэдээллийн аюулгүй байдлыг хангах нь:
Эрх зүйн зохицуулалт
“Төрийнбайгууллагуудынмэдээллийн
аюулгүйбайдал”сэдэвтуулзалтаас
гаргасанзөвлөмж/2017.04.28/
Мэдээллийн аюулгүй байдлын тухай хуулийг төр, байгууллага, иргэний эрх
үүргийн хэмжээнд оновчтой, ОУ-ын жишигт нийцсэн зөв хувилбараар
боловсруулан, батлуулах;
Мэдээллийн аюулгүй байдлын батлагдсан үндэсний стандартуудыг нэмэлт
өөрчлөлт оруулан шинэчлэх;
Төрийн байгууллагуудад мэдээллийн аюулгүй байдлын үндэсний стандартуудыг
нутагшуулах;
Төрийн захиргааны байгууллагад 2 жил тутам мэдээллийн аюулгүй байдлын
эрсдэлийн үнэлгээ хийх тогтолцоог бүрдүүлэх;
Төрийн бүх шатны байгууллагууд дотоод мэдээллийн аюулгүй байдлын бодлого,
журамтай болох, журмын хэрэгжилтийг хангуулах ажилд байгууллага бүр
анхаарах;
Төрийн байгууллагуудын мэдээллийг ангилах, мэдээллийн ангиллаар
хамгаалалтын түвшин тогтоох эрх зүйн зохицуулалтыг бий болгох.

14. Дэлхийн кибер аюулгүй байдлын
индекс-2017 (GCI)
Тэргүүлэх
түвшинд буй орон
Хөгжиж буй орон
Эхлэлийн шатанд
буй орон
ОХУ /10/ БНХАУ /32/ Монгол Улс /104/
НҮБ-д өргөн барьсан “Мэдээллийн аюулгүй байдлын зан үйлийн олон улсын дүрэм”
2011 БНХАУ, ОХУ, Тажикстан, Узбекистан
2015 БНХАУ, Казахстан, Киргиз, ОХУ, Тажикстан, Узбекистан

15. Монгол Улсын хоёр хөршийн шинэ
зохицуулалт
ОХУ БНХАУ
- Үндэсний кибер аюулгүй
байдлын стратеги – 2016
- Цахим орчин дахь хамтын
ажиллагааны олон улсын
стратеги - 2016
• БНХАУ-ын Кибер
аюулгүй байдлын тухай
хууль (2016.11;
2017.06.01)
• сүлжээний аюулгүй байдлыг
хангах, онц чухал дэд
бүтцийн аюулгүй байдлыг
хангах үйл ажиллагаа,
мониторинг, яаралтай
үеийн хариу арга хэмжээ,
хууль зүйн хариуцлага
- ОХУ-ын Мэдээллийн аюулгүй байдлын номлол - 2016
• “ОХУ-ын Онц чухал мэдээллийн дэд бүтцийн
аюулгүй байдлын тухай” холбооны хууль №187
(2018.01.01) –
Дэд бүтцийн (батлан хамгаалах, тээвэр, харилцаа холбоо,
санхүүгийн сектор) аюулгүй байдлын шаардлагыг
зохицуулсан
• “Өгөгдөл, мэдээллийн технологи болон
өгөгдлийн аюулгүй байдлын тухай хуульд
нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай” холбооны
хууль №276 (2017.11.01)
ОХУ-д хориглосон вэб сайтад хандахад ашиглагдах
технологийг зохицуулсан-VPN
• “Өгөгдөл, мэдээллийн технологи болон
өгөгдлийн аюулгүй байдлын тухай холбооны
хуулийн 10.1, 15.4 дэх зүйлд нэмэлт, өөрчлөлт
оруулах тухай” холбооны хууль №241
(2018.02.01)
Инстант мессежийн /чат/ үйлчилгээ үзүүлэгчтэй
холбоотой тусгайлсан зохицуулалт

16. Мэдээллийн аюулгүй байдлын багц хуулийн тойм
Мэдээллийн аюулгүй
байдлыг хангах чиглэл
Хууль тогтоомжийн /төслийн нэр, огноо Тайлбар
Мэдээллийн бүрэн
бүтэн байдлыг хангах
- Харилцаа холбооны тухай хууль Батлагдсан
- Мэдээллийн аюулгүй байдлыг хангах тухай хууль Батлах
- Тусгай болон нийтийн хэрэглээний сүлжээний тухай хууль
(Онц чухал дэд бүтцийн сүлжээний аюулгүй байдлыг
хангах)
Боловсруулах
Мэдээллийн
нууцлалыг хангах
- Өгөгдөл хамгаалах тухай хууль Батлах
- Цахим гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх тухай хууль Боловсруулах
Мэдээллийн
хүртээмжтэй байдлыг
хангах
- Мэдээллийн ил тод байдал ба мэдээлэл авах эрхийн
тухай хууль
Батлагдсан
- Хэвлэл мэдээллийн эрх чөлөөний тухай хууль Батлагдсан
- Интернетийн зохицуулалтын тухай хууль Боловсруулах
ҮАБҮБ - МЭДЭЭЛЛИЙН АЮУЛГҮЙ БАЙДЛЫГ ХАНГАХ ЕРӨНХИЙ ХУУЛЬ – САЛБАРЛАСАН ХУУЛЬ

17. Мэдээллийн аюулгүй
байдлыг хангахтай
холбоотой тусгайлсан хууль
тогтоомжтой орон: 76/193

18. АНХААРАЛ ХАНДУУЛСАНД БАЯРЛАЛАА